کسب وکار چیست ؟
به مجموعه فعالیتهایی گفته میشود که برای ارائه محصولات یا خدمات با رویکردی مالی، تجاری و صنعتی انجام میپذیرد.
انواع کسب و کار : کسب و کارهای بزرگ کسب و کارهای کوچک و متوسط کسب و کار اینترنتی یا مجازی اصول چهارگانهی کسب و کار دانستن نام محصول نام شرکت نام بنیان گذار دانستن مهارتهای لازم «بسم الله الرحمن الرحیم» مقدمه : فعالیتهای مؤسسات بازرگانی در بخش خصوصی و لزوم توسعهی آنها به منظور فراهم ساختن وسایل رفاه عمومی در جامعهی بشری با توجه به رشد افزون جمعیت، نیاز مؤسسات را به سرمایههای کلان بیش از پیش آشکار میسازد.
تهیه و تأمین این سرمایهها از عهدهی افراد معدود خارج است.
بدین منظور، موسسات باید با انباشتن منابع افراد، سرمایههای کلانی را برای اجرای امور تجاری و تولیدی به وجود آورند.
این عمل باعث پیدایش شرکتهای مختلفی شده است.
اولین قانون تجاری که در آن از شرکتهای تجاری صحبت شده است قانون سال 1303 میباشد.
سپس در سال 1304 قوانین تجاری خاصی به تصویب رسید که در آن وضعیت شرکتهای تجاری که به چند دسته تقسیم شدند به اختصار بیان شده است.
در سال 1310 قانون ثبت شرکتها به تصویب رسید که هدف آن وضع مقررات خاص برای ثبت شرکتهای موجود و تطبیق آن با مقررات قانون تجارت بود.
طبقه بندی کلی واحدهای اقتصادی : واحدهای اقتصادی به طور کلی از نظر هدف به دو دستهی کلی تقسیم میشوند: 1) واحدهای انتفاعی : که به قصد انتفاع (سود بردن) از سوی شخص یا گروهی از اشخاص حقیقی یا حقوقی تشکیل میشوند و به فعالیت میپردازند.
واحدهای انتفاعی از لحاظ نوع فعالیت و بر اساس قوانین ایران به دو دستهی کلی تقسیم میشوند : الف) واحدهای تجاری انتفاعی : که اشخاص و مؤسساتی هستند که به قصد تحصیل سود به عملیات تجاری اشتغال دارند مثل : تجار و انواع شرکتها.
ب ) واحدهای غیر تجاری انتفاعی : اشخاص یا موسساتی هستند که به قصد تحصیل سود به عملیات غیر تجاری اشتغال دارند مثل : دفاتر حقوقی و مؤسسات حسابرسی.
2- واحدهای غیر انتفاعی : که بدون قصد انتفاع از سوی شخص یا گروهی از اشخاص حقیقی یا حقوقی در جهت پیشبرد هدفهایی که در مجموعه راستای منافع جامعه است تشکیل میشود و به فعالیت میپردازند.
مثل مدارس غیر انتفاعی که پولی را که دریافت میکنند تحویل آموزش و پرورش میدهند و آموزش و پرورش آن هزینه را صرف تعلیم و تربیت و آموزش فرزندان میکند.
اشخاص : از منظر حقوقی، اشخاص یا حقیقی هستند یا حقوقی : در واقع، هر فرد یا هر کس که دارای ذات طبیعی است «شخص حقیقی» نامیده میشود.
اما شخص حقوقی متشکل از اعضای مختلف است.
به عبارت دیگر شخص حقوقی یعنی عنصری که بتواند از کیفیت و امتیاز «فردیت و ابدیت» برخوردار شود.
به همین جهت قانون آن را به عنوان شخص شناسایی میکند.
انواع شرکتها (به استثنای شرکتهای نسبی و نظایر آن که مشارکت محسوب میشوند) شخص حقوقی تلقی میشوند.
بنابراین اشخاص حقوقی دارای ذات قانونی هستند.
شخصیت حقوقی در واقع وجودی فرضی ایست که این وجود فرضی دارای شخصیتی خاص و مستقل میباشد که هیچ گونه ارتباطی با شخصیت تشکیل دهندگان آن ندارد.
شخص حقوقی دارای کلیهی حقوق و تکالیفی است که قانون برای شخصیت حقیقی (افراد) تعیین کرده است.
به استثنای حقوق و وظایفی که فقط انسانها دارای آن هستند.
شرکت چیست ؟
شرکت عبارت است از اجتماع دو یا چند نفر که هر یک امکاناتی را (اهم از وجه نقدی، وسایل و ماشین آلات و غیره) با خود به درون اجتماع مذکور آورده و به منظور کسب سود، فعالیت مشترکی را انجام داده و منافع را به نسبتهای معین تقسیم میکنند.
در قانون تجارت تعریف صریح و روشنی از شرکت موجود نیست ولی به موجب قانون مدنی شرکت عبارت است از : «اجتماع حقوق مالکان متعدد در شیای واحد به نحو اشاعه» عناصر تشکیل دهندهی شرکت : همکاری دویا چند نفر (تعدد شرکا) آوردن حصه یا سهم الشرکه (مقدار سرمایهی هر یک از شرکا) یا سرمایهی مناسب (آوردههای نقدی و غیر نقدی) ماهیت حقوق شرکت طرز تقسیم سود و زیان - مراحل ثبت شرکت در ایران : کلیهی شرکتها باید در «ادارهی ثبت شرکتها و مؤسسات غیر تجاری» به ثبت برسند.
برای این کار با توجه به نوع شرکتها، مدیران آنها باید مدارک زیر را تسلیم مرجع تثبیت شرکتها نمایند.
به عنوان نمونه مدارک مورد نیاز برای یک شرکت سهامی را بررسی میکنیم : انواع شرکتها : قانون مدنی شرکتها را به دو نوع اختیاری و قهری به رسمیت میشناسد.
شرکت اختیاری یا در نتیجهی عقدی از عقود حاصل میشود و یا در نتیجهی عمل شرکا از قبیل مزج اختیاری یا قبول مالی مشاعاً (به طور تمام) در ازای عمل چند نفر و نحو آن.
به عبارت دیگر برای تشکیل دهندهی آن منعقد شود.
در این قرار داد، روابط همکاری بین افراد آن، قصد انتفاع، موضوع مشارکت و اختصاص مبلغی به عنوان سرمایه درج میشود که به این قرار داد «اساس نامه» یا «شرکت نامه» گویند.
شرکت نامه به صورت توافقی بین شرکا تنظیم میشود ولی اساسنامه وضع یک سری مقررات و قوانین است که به وسیله هیئت مدیر یا انجمن وضع میشود.
شرکت قهری شرکتی است که از اجتماع حقوق مالکین است که در ازای نتیجهی آمیخته شدن ارث حاصل میشود.
شرکتها از نظر نوع فعالیت به دستههای زیر تقسیم میشوند: الف ) خدماتی : شرکتهایی هستند که به مشتریان خدماتی ارائه میکنند و معمولا درقبال ارائهی خدمات منفعت به دست میآورند.
ب ) بازرگانی : شرکتهایی هستند که به خرید و فروش مواد خام فرآوردهها و کالاها اشتغال دارند.
این شرکتها معمولاً بدون تغییر شکل و محتوای کالای خریداری شده آنها را به فروش میرسانند.
که مشخصات شرکتهای بازرگانی عبارتند از : دارای نام مخصوص میباشد.
دارای محل و اقامتگاه مخصوص میباشند.
دارای تابعیت معیناند که این تابعیت لزوماً غیر از تابعیت شرکا یا سهامداران است.
مثلاً چنانچه چند نفر خارجی یک شرکت را در ایران تشکیل دهند، تابعیت این شرکت ایرانی است در حالی که تابعیت سهامداران آن میتواند غیرایرانی باشد.
ورشکستگی شرکت، موجب ورشکستگی شرکا و بالعکس نیست.
حساب داراییهای شرکت از داراییهای شخصی سهامداران آن جداست.
ج) شرکتهای تولیدی : این شرکتها با استفاده از عوامل تولید به ساخت کالاهای اقتصادی میپردازند، این شرکتها مواد اولیه را تهیه کرده و با تغییر شکل آنها را به صورت کالای ساخته شده به فروش میرسانند.
* شرکت ممکن است تجاری باشد یا مدنی؛ شرکت تجاری شرکتی است که به امور تجاری به شرح قانون تجارت اشتغال داشته باشد.
به این ترتیب در شرکت تجاری دو یا چند شخص به موجب قرار داد توافق میکنند که آوردههای خود را به قصد کسب سود به طور مشترک در امور تجارتی به کار برند.
شرکت مدنی شرکتی است که در عین حال که به قصد انتفاع تأسیس شده است، عملیات آن جزء عملیات تجاری محسوب نگردد؛ مانند شرکتهایی که برای معاملات غیر منقول تشکیل شدهاند.
طبق قانون تجارت، کلیهی شرکتهای تجاری، شخصیتی حقوقی دارند و به علت وجود شخصیت حقوقی، مؤسسات مذکور دارای اموال و درآمد مستقل بوده و سرمایه ی شرکا از مالکیت آنها خارج و جزء اموال شرکت محسوب میشود.
ایجاد شرکتهای تجاری تابع مراحل قانونی خاص و ضوابط مشخص است و ادارهی صحیح این مؤسسات مستلزم آگاهی از مقررات جاری کشور و به کار گیری روشهای خاص حسابداری میباشد.
شرکتهای تجاری : این شرکتها با توجه به روابط و مقررات درون سازمانی و برون سازمانی انواع مختلفی دارند که طبق قانون تجارت بر هفت قسم میباشند: 1) شرکت سهامی : که شرکتی است که سرمایهی آن به سهام تقسیم می شود و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آنهاست.
که شرکتی است که سرمایهی آن به سهام تقسیم می شود و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آنهاست.
2) شرکتها با مسئولیت محدود : شرکتی است که بین دو یا چند نفر برای امور تجارتی تشکیل میشود و هر یک از شرکا بدون این که سرمایه به سهام یا قطعات سهام تقسیم شده باشند، فقط تا میزان سرمایه خود در شرکت، مسئول فروض و تعهدات است.
3) شرکتهای مختلط غیر سهامی : شرکتی است که برای امور تجارتی تحت نام مخصوص بین یک یا چند نفر با مسئولیت محدود و بدون نشان انتشار سهام تشکیل میشود.
4) شرکت مختلط سهامی : شرکتی است که تحت نام مخصوص بین یک عده شرکای سهامی و یک یا چند نفر شریک ضامن تشکیل میشود.
5) شرکت سبنی : شرکتی است که برای امور تجارت تحت نام مخصوص بین دو یا چند نفر تشکیل میشود و مسئولیت هر یک از شرکا به نسبت سرمایهای که در شرکت گذاشتهاند است.
6) شرکت تعاونی تولید و مصرف : شرکتی است که بین عدهای از ارباب حرف تشکیل میشود و شرکا مشاغل خود را برای تولید و فروش اشیاء یا اجناس به کار میبرند.
7) شرکت تضامنی : شرکتی است که تحت نام مخصوص برای امور تجارتی بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل میشود.
اگر دارایی شرکت برای تأدیهی همه قروض کافی نباشد، هر یک از شرکا مسئول پرداخت تمامی قروض شرکت است.
که در مورد این نوع شرکت بیشتر توضیح خواهیم داد.
طبقه بندی شرکتهای تجارتی با توجه به اهمیت سرمایه و شخصیت شرکا نیز انجام میگیرد و شرکتهای مذکور از این نظر به دو دسته طبقه بندی میشود: الف) شرکتهایی که فقط در آنها سرمایه مهم است نه شخص سرمایه گذار، زیرا در این نوع شرکتها مسئولیت هریک از سهامداران در مقابل اشخاص ثالث به حصه خود که سهم نامیده میشود، محدود میگردد و به همین سبب اشخاص بیشتری از طبقات جامعه درشرکتهای مزبور سرمایه گذاری میکنند و بدین ترتیب، از مجموع سرمایههای کوچک، منابع بزرگی برای واحدهای تولیدی و تجارتی فراهم میشود.
شرکتهای سهامی خاص و عام و شرکتهای مختلط سهامی، از این دسته از شرکتها هستند.
شرکتهای تعاونی نیز تحت ضوابط خاص جزء شرکتهای سرمایه محسوب میشوند.
ب ) شرکتهایی که در آن شخصیت شرکا و روابط نزدیک آنان با یکدیگر اهمیت ویژهای دارد و مسئولیت هر یک از شرکا ضامن در مقابل اشخاص ثالثف نامحدود و تضامنی است.
یعنی هر طلبکاری میتواند به فرد فرد شرکای ضامن مراجعه و کلیهی مطالبات خود را وصول کند و شرکت ضامن به پرداخت دیون اشخاص ثالث ملزم است، البته شریک مزبور میتواند پس ازپرداخت دیون مورد بحث به سایر شرکای خود مراجعه و از این بابت ضررهای وارده را به نسبت سهم الشرکه وصول کند.
شرکتهای تضامنی، شرکتهای نسبی، شرکتهای مختلط غیر سهامی و شرکتهای با مسئولیت محدود را با توجه به شرایط و این که در این شرکتها به عنصر شخص بیش از سرمایه توجه میشود و میتوان در ردیف این نوع شرکتها منظور کرد.
از مشخصات دیگر این شرکتها و اهمیت بارز شرکا این است که اصولاً سهم الشرکه در حال حیات یا پس از فوت، قابل انتقال نیست؛ در حالی که در شرکتهای دستهی اول، هر سهامداری میتواند سهم یا سهام خود را تحت شرایطی انتقال دهد و به عبارتی قابل انتقال بودن سهام از ویژگیهای مهم شرکتهای دستهی اول است.
* شرکت تضامنی : طبق قانون تجارت شرکت تضامنی شرکتی است که تحت نام مخصوص، برای امور تجاری بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل میشود.
اگر دارایی شرکت برای تأدیهی تمام قروض کافی نباشد هر یک از شرکا، مسئول پرداخت تمام قروض شرکت است.
هر قراری که بر خلاف این، بین شرکا بسته شده باشد در مقابل اشخاص ثالث کان لم یکن (بی اعتبار) خواهد بود.
در اسم شرکت تضامنی باید عبارت «شرکت تضامنی و لااقل اسم یک نفر از شرکا» ذکر شود.
در صورتی که اسم شرکت مشتمل بر اساس تمامی شرکا نباشد باید بعد از اسم شریک یا شرکایی که ذکر شده است عبارتی از قبیل «و شرکا» یا «و برادران» قید گردد.
- تشکیل شرکت تضامنی : شرکت تضامنی، وقتی تشکیل میشود که اولاً شرکت نامه مطابق قانون تنظیم شده باشد و در ثانی، تمام سرمایه نقدی، تحویل و سرمایهی غیر نقدی نیز، تقدیم (به روز تحویل داده شود) و تسلیم شده باشد.
در شرکت تضامنی شرکا باید لااقل یک نفر از میان خود یا خارج به سمت مدیریت تعیین کنند.
هر قسمت از سرمایه را در شرکت تضامنی «سهم الشرکه» مینامند.
بنابراین، شرکت تضامنی قانوناً احتیاج به اساسنامه ندارد، لیکن میتوان اساسنامه داشته باشد و هر گونه توافقی که بین شرکا به عمل آمده باشد در آن قید شود.
شرکت نامه میبایست در ادارهی ثبت شرکتها به ثبت برسد و حاوی اطلاعات زیر باشد: نام و مرکز اصلی شرکت موضوع فعالیت شرکت مدت شرکت، تاریخ تشکیل شرکت، نام شرکا سرمایه و سهم هریک از شرکا، اعم از نقدی و غیرنقدی با ذکر نام شرکا مقررات مربوط به تقسیم سود و زیان مقررات مربوط به فسخ و فوت شرکا تغییر در شرکت نامه، به اتفاق آراء شرکا، امکان پذیر میباشد.
به موجب قانون تجارت، مدارکی که باید به همراه تقاضا نامهی ثبت شرکتهای تضامنی ارائه شود عبارتند از: یک نسخه شرکت نامه یک نسخه اساسنامهی شرکت (اگر وجود داشته باشد) گواهی نامهی پرداخت تمامی سرمایهی نقدی و تسلیم بقیهی سرمایه شرکت به صورت غیر نقدی با تعیین قیمت تقویم شدهی آنها به امضای مدیران شرکت از آن جهت که شرکت نامه، رکن اصلی تشکیل شرکت تضامنی است، به توضیح شرکت نامه میپردازیم : شرکت نامه، قرار دادی است که به صورت کتبی تنظیم میگردد و حاوی توافقات انجام شده بین شرکا، قبل از ثبت شرکت میباشد.
شرکت نامه باید به صورت قانونی تنظیم گردد و طبق مقررات قانون تجارت و قانون ثبت شرکتها به ثبت برسد و خلاصهی آن اعلام گردد.
شرکت نامه از اهمیت خاصی برخوردار است، زیرا نحوهی ادارهی شرکت و اخذ تصمیمات آتی و اصولاً رکن اصلی و زیر بنای شرکت را تشکیل میدهد.
بنابراین برای تنظیم آن باید نهایت دقت صورت گیرد و تمام جوانب سنجیده شود، زیرا به هیچ وجه قابل تغییر نیست، مگر آن که در مورد تغییرات در مفاد شرکت نامه کلیهی شرکا، رضایت داشته باشند.
- تقسیم سود و حساب جاری شرکا : طبق قانون تجارت، سود شرکت میبایست به نسبت سهم الشرکه بین شرکا تسهیم گردد، مگر آن که در شرکت نامه، دربارهی تقسیم سود یا زیان صحبت نشده باشد، تقسیم سود یا زیان به نسبت سهم الشرکهی شرکا صورت میپذیرد.
درشرکت تضامنی، ممکن است نسبت تقسیم سود یا زیان بین شرکا، متناسب با سهم الشرکهی آنها نباشد.
زیرا ممکن است شریکی در مدیریت شرکت یا در معروفیت و اعتبار و حسن شهرت شرکت، نقش بیشتری به عهده داشته باشد.
بنابراین ممکن است توافقهای دیگری صورت گرفته باشد.
سود هر یک از شرکا به حساب جاری وی در دفاتر منتقل میگردد.
به این دلیل که : سود، منطقاً متعلق به شریک است و هر زمان که تمایل داشته باشد میتواند از شرکت دریافت کند و هیچ گونه منع قانونی ندارد.
با توجه به اصل طبقه بندی معاملات، لازم است عملیات مالی هر شریک با شرکت، از حساب سرمایهی او مجزا باشد.
سرمایهی شریک یکی از ارکان شرکت است و نمیتواند دستخوش تغییر گردد.
(مگر در صورت افزایش یا کاهش سرمایه).
طبق قانون تجارت اگر در نتیجهی ضررهای وارده، سهم الشرکه شرکا کم شود مادام که این کمبود جبران نشده باشد، تأدیهی هر نوع منفعت به شرکا ممنوع است.
- حقوق و مزایای مدیران : دربرخی از متون، حقوق و مزایای مدیران شریک در شرکتهای تضامنی را به عنوان پیش پرداخت سود تلقی کردهاند، اما چون طبق قانون تجارت، سود پس از تصویب حساب ها از سوی مجمع عمومی تحقق مییابد و قابل تقسیم میباشد.
احتساب حقوق مدیران به سود اصولی نیست، از این رو حقوق و مزایای مدیران باید به عنوان بخشی از هزینههای جاری شرکت تلقی شود.
زیرا در مقابل خدماتی که مدیران ارائه میدهند، حقوق و مزایا دریافت میکنند.
ویژگی شرکتهای تضامنی : 1) مسئولیت نامحدود شرکا در مقابل تعهدات شرکت : در شرکت تضامنی، هر یک از شرکا در مقابل تعهدات شرکت مسئول هستند و هر یک از طلبکاران میتوانند برای دریافت مطالبات خود از شرکت، به هر یک از شرکا یا همهی آنها مراجعه نمایند.
در واقع، مسئولیت شرکا در این شرکتها به میزان سهم الشرکهی آنان در شرکت نیست، بلکه اموال شخصی شرکا نیز، وثیقهی تعهدات شرکت به شمار میرود.
2) ورود و خروج شریک جدید : طبق قانون تجارت، در شرکت تضامنی هیچ یک از شرکا نمیتوانند سهم الشرکهی خود را به دیگری منتقل کنند، مگر با رضایت تمام شرکا.
ضمناً هیچ یک از شرکا نمیتوانند بدون موافقت سایر شرکا، از شرکت خارج شوند.
3) انحلال شرکت : با توجه به قانون تجارت، شرکتهای تضامنی در یکی از حالات زیر میتوانند منحل شوند: پایان یافتن موضوع فعالیت یا مدت شرکت در صورتی که انجام موضوع شرکت ناممکن باشد.
در صورت موافقت کلیهی شرکا در صورت ورشکسته شدن شرکت در صورت فوت، حجر، (مانع شدن بر طبق حکم قانونی از تصرف مالکی در اموال خود) ورشکستگی هر یک از شرکا در صورت فسخ شرکت نامه در صورتی که دادگاه بنا به تقاضای هریک از شرکا، انحلال شرکت را اعلام نمایند.
مدیریت مشارکتی : مدیریت مشارکتی نوعی سبک مدیریت است که کارکنان در حوزههای مورد تصمیم گیری وارد شده و با مدیریت و با مدیریت همکاری و مشارکت میکنند.
مدیریت مشارکتی نوعی سبک مدیریت است، که مشخصهی آن کاربری فراوان روش تصمیم گیری گروهی است.
و طی آن، به هر یک از افراد فرصت گستردهای داده میشود تا در کار خود از صلاحیت فردی استفاده کنند.
این کسب کاملاً در نقطه مقابل مدیریت خود مدارقرار دارد.
به این مدیریت، مدیریت دموکراتیک گفته میشود.
مدیریت مشارکتی به معنی بهره گیری از رأی و نظر افراد یک مجموعه، هم در سرنوشت و هم در امر تصمیم گیری و اداره آن امور آن مجموعه و سازمان میباشد.
همچنین مدیریت مشارکتی به معنی ایجاد درگیری ذهنی و عاطفی میان افراد یک سازمان میباشد، همچنین مدیریت مشارکتی به معنی ایجاد درگیری ذهنی و عاطفی میان افراد یک سازمان میباشد، به گونهای که آنان را برمیانگیزد تا برای دستیابی به هدفهای سازمان، مدیریت را یاری دهند و در مسئولیت کار شریک شوند.
انواع مشارکت : مدیریت مشارکتی به شکلهای مختلف در سازمانها بکار گرفته میشود که از جمله میتوان به موارد زیر اشاره نمود : مشارکت در مدیریت مشارکت در مالکیت مشارکت ازطریق مشورت با کارکنان نظام پیشنهادات مشارکت از طریق نمایندگان گروههای کاری خودگران ساخت سازمانی : ساختار سازمانی تعیین کننده میزان توان آن سازمان در پاسخگویی به چالشهای محیطی است.