دانلود طرح (پروژه کارآفرینی) پرورش قارچ خوراکی

مقدمه قارچ ها بسیار متنوع وگوناگونند دسته ای تک سلولی هستند که بیشتر بیماریزا می باشند که موجب بروز بیماریهای قارچی در انسان و گیاهان می شوند .

شایعترین آنها قارچ کچلی و دیگر قارچهایی است که روی پوست بدن جانداران به ویژه گوشتخواران ضایعاتی مانند نوعی بیماری پوستی بوجود می آورد و از برخی جانوران چون سگ و گربه به انسان سرایت می کنند و یا قارچی که بر روی بوته تیره گندمیان نشو و نما می کند که موجب خسارت به محصول شده و بیماری زنگ را ایجاد می کند.

گروهی به صورت توده ای به رنگهای مختلف در روی موادغذایی و میوه ها زندگی می کنند.

تاریخچه پرورش قارچ خوراکی تاریخ مصرف قارچهای خوراکی به عنوان غذا و دارو به زمانی بسیار دور بر می گردد .

حتی انسانهای نخستین از خواص ویژه قارچها اطلاع داشته اند .

آزتکها از قارچها به عنوان مواد توهم زا در فالگیری استفاده می کردند و قارچ را گوشت خدا می نامیدند .

قارچها به سه دسته تقسیم شده اند که عبارتند از : 1- قارچهای دارویی 2- قارچهای خوراکی 3- قارچهای سمی قارچهای خوراکی و سمی سوال معمول از یک قارچ شناس ، چگونگی تشخیص قارچ خوراکی از قارچ سمی است .

وافعیت این است که تشخیص ظاهری این قارچها بسیار مشکل است .

هر چند بعضی افراد شیوه های ساده ای را برای تشخیص صحرایی این قارچها توصیه کرده اند ، لیکن به علت نبود اطمینان و کارایی دقیق این روشها ، تنها راه مطمئن ، شناسایی دقیق آنهاست .

به همین دلیل راه حل صحیح این است که گونه های مختلف قارچ خوراکی را به دقت شناسایی کرده و از مصرف قارچهای شناخته نشده ، خودداری شود .

حتی شناسایی خانواده و جنس نیز کفایت نمی کند .

زیرا در بسیاری از خانواده ها و جنسها ممکن است گونه های خوراکی و غیر خوراکی وجود داشته باشد .

در هنگام برخورد اولیه با قارچ جدید ، حتما باید جانب احتیاط را رعایت کنیم ، چون احتمال بروز حالت حساسیت و سمیت نسبت به آن در انسان وجود دارد .

در جنس (آمانیتا) گونه های بسیار سمی و کشنده ایی وجود دارد .

بنابراین از مصرف این گروه از قارچهای کلاهکدار باید جدا خودداری کرد .

قارچ های خوراکی : قارچ های پرورشی که در محیط مصنوعی با تنظیم میزان رطوبت درجه گرمای مناسب و آماده سازی خاک محل کشت پرورش داده می شوند.

این گونه قارچ ها در سطح وسیع در جا هایی به نام ( خانه یا سالن قارچ) بطور صنعتی بذر پاشی و محصول برداری می شوند.

برای تهیه محیط کشت در متون جعبه کم عمق چوبی را پر از خاک برگ می کنند و به مدت 4 روز در اتوکلاو می گذارند تا عاری از هر گونه باکتری و بذر های قارچ سمی شود سپس رشته های (تان یا میسیلوم)را در این محیط کشت می کنند.

پس از سه هفته قارچ ها سر از زمین بیرون می آورند.

مهمترین قارچ هایی که از دید اقتصادی درامدزا و از نظر ارزش غذایی بر دیگر قارچ ها برتری دارند عبارتند از : 1.

قارچ صدفی Pleurotus Osteratus 2.قارچ دکمه ای Agaricus Bisporus 3.قارچ معمولی Agaricus Bitorqis قارچ منشا انواع آنزیم ها است به همین دلیل در آزمایشگاهها قارچ را به عنوان جزء اصلی محیط کشت نمونه های آزمایش پزشکی و میکروبها به کار می گیرند.

قارچ گران قیمت چینی به نام Tremella Fuciformissقارچی است گندرو با گونه گوش طلایی که شبیه گل ارکیده است بسیار مطبوع است.

و گونه دیگر گوش نقره ای یا Silver Ear است که خوراکی می باشد و طرفداران بسیار زیادی در ایلات متحده دارد به طوری که موسسه بزرگی مانند Kennett در پنسیلوانیا که درصد زیادی از قارچ آمریکا را تامیین می کند بیشترین فروش را از این نوع دارد.کشت قارچ در کشور ما با تمام جوانی پیشرفتهای چشمگیری داشته است.

این پیشینه شریف تلاش نوینی است بر پایه سنتی و با استفاده از تجربه های دیرین نیاکان کشاورزمان و بر فرهنگ پر بار چندین سره تکیه دارد.

کشت و پرورش قارچ در چنین زمینه ای همراه با استفاده از دانش امروز و تکنولوژی پیشرفته و به روشهای اصولی و فنی انجام می گیرد فواید پرورش قارچ بر خلاف قارچ هایی که به طور طبیعی از طبیعت جمع آوری می شوند ، درباره قارچهای پرورشی این اطمینان خاطر وجود دارد که حتما خوردنی است .

تمایل عمومی به انتشار قارچهای خوراکی طی قرنهای متمادی به استفاده ومصرف آنها کمک شایانی کرده است .

در حال حاضر قارچ در تمام دنیا غذای مفید ، لذیذ، خوش طعم ، خوشمزه و کاملی به حساب می آید .

بقایای گیاهی از قبیل کاه، برگ و سایر مواد زاید کشاورزی ، بقایای محصولات جنگلی و ضایعات صنعتی سلولز دار کمتر مورد استفاده قرار میگیرند ، و اغلب با آتش زدن یا روشهای دیگر از بین می روند .

اما با روشهای مختلف بقایای گیاهی را به مواد اولیه برای پرورش قارچهای خوراکی تبدیل و کمپوست مصرف شده را به عنوان کود آلی مرغوب در باغها و مزارع استفاده می کنند .

از دیگر مزایای کشت و پرورش قارچهای خوراکی امکان پرورش آنها در اتاقهایا سالنهای دربسته است ، بخصوص در مواقعی که هدف ، صرفه جویی دراستفاده از زمین باشد .

در سالنها قارچ را بر روی قفسه های عمودی پرورش داده و بیشتری میزانمحصول در واحد سطح را نسبت به سایر سبزیجات و گیاهان گلخانه ای تولیدمی کنند .با توجه به رشد بسیار سریع قارچهای خوراکی ، پرورش قارچ کاری مفید و پرمنفعت و سود آور است .

بعضی از قارچهای خوراکی از قبیل پلوروتوس ، در تجزیه کاه موثر است و میتوان از آنها به منظور تبدیل کاه به یک جیره غذایی غنی و پر ارزش برای حیوانات اهلی استفاده کرد .

بر خلاف قارچهایی که به طور طبیعی از طبیعت جمع آوری می شوند ، درباره قارچهای پرورشی این اطمینان خاطر وجود دارد که حتما خوردنی است .

روش پرورش قارچ صدفی وسائل مورد نیاز: 1- کاه و کلش گندم یا برنج 2- بشکه 220 لیتری سربریده یا دیگ بزرگ 3- اجاق گاز 4-اسپان ( بذر قارچ) 5- کیسه کود شیمیایی خالی 6-کیسه پلاستیکی به ابعاد 40 در 80 سانتیمتر ( پلاستیکهای خیاری ) روش کار در صورت امکان بهتر است ابتدا کاه ها را به قطعات 5 تا 6 سانتیمتری خرد کنید ( کاه های خرد نشده نیز قابل کاشت است) .

کیسه های خالی کود شیمیایی را تا نیمه از کاه گندم یا برنج پر کنید .

کیسه های حامل کاه را در آب در حال جوش داخل بشکه یا دیگ ، به مدت 45 دقیقه قرار دهید .

بدین طریق کاه ها ضد عفونی خواهد گردید .

کیسه ها را به مکان تمیز منتقل نمایید و 24 ساعت منتظر بمانید تا آب اضافی آن خارج گردد .

رطوبت مطلوب به نحوی است که وقتی یک مشت کاه را در دست فشار میدهیدچند قطره آب از آن بچکد .

کاههای ضد عفونی شده را به ارتفاع حدود 20 – 30 سانتیمتر در داخل کیسه های پلاستیک منتقل و با دست خوب فشرده نمایید .

سپس بر روی آن یک لایه بذر بپاشید .

این عمل را تا پر شدن کامل پلاستیک انجام دهید .

و در نهایت درب پلاستیک را ببندید.

حدود 4-3 لایه کاه و بذر روی همدیگر قرار خواهند گرفت .

در هر پلاستیک حدود 200 گرم بذر کافی است .

لازم است قبل از کاشت در کف کیسه پلاستیک تعداد 6-4 سوراخ به قطر یک سانتیمتر ایجاد نمایید .

کیسه های کاشته شده به روش فوق را در مکانی با حرارت 20-30 درجه سانتیگراد نگهداری نمایید .تامین حرارت در هفته اول بسیار ضروری است .

بعد از سفید شدن کامل پلاستیکها با میسلیومها ( 20 تا 30 روز بعد از کاشت ) پلاستیکها را با تیغ برش دهید و یا آنها را به طور کامل از بسته جدا نمایید تا قارچها فضای مناسب برای رشد داشته باشند .

بعد از جدا سازی پلاستیکها بدنه بستر در معرض هوای خشک صدمه خواهد دید پس نسبت به تامین رطوبت هوا به صورت جدی اقدام گردد .

مناسبترین رطوبت هوا 85 تا 90 درصد می باشد .

حداکثر تا یک هفته بعد از برش پلاستیکها قارچهای کوچک در بدنه بستر ظاهر و پس از چند روز بزرگ و قابل برداشت خواهند شد .

بهترین زمان برداشت زمانی است که لبه های قارپ به سمت بالا بر نگردد .

برای برداشت قارچ میتوانید ساقه قارچ را با دست گرفته و بپیچانید .

در سطوح کوچک با اسپری نمودن بدنه بستر از خشک شدن بستر جلوگیری کنید و اگر چنانچه بدنه بستر خشک شد میتوان نسبت به آبیاری آن اقدام نمود در این صورت احتمال دارد رنگ کاه به درون قارچ منتقل گردد .

برای بالا بردن میزان رطوبت میتوانید کف اطاق پرورش را دائما با آب خیس نمایید – برای تشکیل کلاهک و تغییر رنگ آن نور کافی لازم است .

نور مورد نیاز جهت مکان کشت نور طبیعی اطاق کافی است .

با روش فوق 3-4 هفته به طور متناوب برداشت قارچ خواهید داشت .

فواصل بسترها از یکدیگر حدود 30 سانتیمتر باید باشد تا از تداخل کلاهکهای قارچ با یکدیگر جلوگیری گردد .

از ورود حشارت به داخل مکان پرورش جدا ممانعت گردد و در صورت مشاهده مگسهای ریز ( مگس سرکه ) نسبت به مبارزه آنها اقدام گردد .

جهت تولید میتوان از مکانهایی مانند : پیلوت منازل – انبارهای خالی – گلخانه های پوشیده شده با پوشش و حتی پارکینگ استفاده نمود .

در تمام فصول میتوان نسبت به کاشت اقدام نمود .

در زمستان و ماههای سرد نسبت به گرم کردن مکان کاشت با بخاری یا شوفاژ اقدام نمایید .

طبق بررسی شرکت قارچ طلایی در سال ۱۳۸۰ هزینه تولید هر کیلو گرم قارچ صدفی ۳۰۰۰ ریــال و قیمت خریداری توسط شرکت قارچ طلایی ۶۰۰۰ ریال می باشد .

بنابراین مشخص می شــــود که هر میزان سرمایه گــــذاری تقریبا ۱۰۰٪ سود آوری در هر دوره تولید که حدودا دو تا ســـه مــاه است ؛ بهمراه خواهد داشت .

قــــــارچ صـــــــــدفــــــی خـــشــک یـا تــجــارت گـــــنـــــج عملکرد قارچ صدفــی در شرایط عادی حد اقل ۱۰ ٪ از میزان وزن بستر میباشد .

بنابراین برای تولید ۱۰۰ کیلوگرم قارچ صدفی ؛ ۱۰۰۰ کیلوگرم بسترمورد استفاده قرار می گیرد که مواد اولیه و هزینه آن به شرح ذیل می باشد .

بنابراین در سال ۱۳۸۰ در ایران هزینه تولید ۱۰۰ کیلوگرم قارچ صدفـی برابراست با ۴۸۲۹۰۰ ریال از ۱۰۰ کــــیلو گـرم قارچ صدفــی تازه ۱۵ کــــــیلوگرم قارچ صدفی خشک با رطوبت ۵ ٪ تولـید مـــی شـــود .

با تــو جـــه قیـــــمت قـــــــــــارچ صــــدفـــــــی خشـــــک در بــازارهــای خـــارجــی (www.dried oyster mushrooms را جستجو کنید.

) ملاحظه می شود که هر اونس قــــــارچ صدفی خـشک ( تقریبا ۲۵ گرم ) بقیمت ۳ دلار و ۳ اونس آن ( تقریبا ۷۵ گرم ) به قیمت ۸ دلاربه فروش می رسد .

بنا براین قیمت ۱۵ کــیلوگرم قارچ صدفی خشک که ماده اولیه آن با هزینه ۴۸۲۹۰۰ ریال تولید می شود هم اکنون ۱۸۰۰ دلار معادل با ۱۴۴۰۰۰۰۰ ریال (هر دلار ۸۰۰۰ ریال در نظر گرفته شده است ) بوده و درآمد حاصل از تجارت ۱۵ کیلوگرم قارچ صدفی خشک بالــــــغ بر۱۰۰۰۰۰۰۰ ریال ( ده میلیون ریال ) خواهد شد .

اگــــر چه جهت اختـصاراز بیان هـــزینه ها ی خشک کردن خودداری شده ؛ لیکن آنچه مسلم است سود سرشار حاصل از تجارت قـارچ صدفی خشک که شاید یکی از دلایل آن ارزان بودن سوخت در کشور ما می باشد ؛ به قدری زیاد بوده که کلیه هزینه ها را در خود هضم می کند .

این تجارت با برنامه ریزی صحیح کاملا عملی بوده و نیاز به سرمایه گذاری زیادی ندارد .

قارچ های دکمه ای : هزینه های تولید قارچ دکمه ای رابطه مستقیم با سیستم تولید( کیسه ای،استیلاژ....) مکانیزم تولید ( مکانیکی، نیمه مکانیکی،دستی یا بصورت تامین مواد اولیه ازطریق تعاونی یا ....)همچنین قیمت نهادینه های تولید( مواد اولیه،هزینه کارگری، سوخت وانرژی و ....)از یک سو و از سوی دیگر میزان عملکرد محصول بر حسب مقدار بستر یا محیط کشت استفاده شده در طول یک دوره از تولید داشته که معمولا بین دو تا سه ماه در نظر گرفته میشود.

بنا براین محاسبات ذیل که کاملا عملی و تجربه شده در سال ۱۳۸۳ می باشند می توانند تغییراتی داشته باشند که متاُثر از نحوه مدیریت در کارخانه می باشد.این محاسبات جهت سیستم رایج ایران یعنی سیستم تولید به روش سنتی یا دستی محاسبه شده است.

ضمناً در این برآورد هزینه سرمایه گذاری ثابت(ساختمانها، تاسیسات و تجهیزات) محاسبه نشده است.

مراحل مختلف تولید قارچ دکمه ای 1ـ فاز اول کمپوست سازی این مرحله از کمپوست سازی شامل خیس کردن و دپوی مواد اولیه به مدت ۵ تا ۳روز بوده که در سیستم ماشینی معمولاً ۳تا۴روز است.

چهار مرحله قالب زنی که به مدت ۳ تا ۵ روز و معمولا ۴ روز انجام می شود.قالب زنی در سیستم ماشینی ۳ مرحله وهر۳ روزیکبار انجام می شود.بنا بر این در سیستم ماشینی طول پروسه فاز اول حد اقل ۷ تا ۱۰ روز کاهش می یابد .

2ـ فاز دوم کمپوست سازی این فاز شامل ۳ مرحله است: ۱ـ عملیات تخمیر به مدت ۳ تا ۵ روز، ۲ـ پاستوریزاسیون بمدت ۱۲ تا ۱۸ ساعت ۳ـ آمونیاک زدایی ۳ تا ۵ روز بوده و تقریبا در هر دو سیستم شبیه هم انجام میشود ( گاهی در سیستم دستی مرحله آمونیاک زدایی ۱تا ۲ روز بیشتر بطول می انجامد).

3ـ بذر زنی این مرحله بستگی مستقیم با سیستم تولید و تعداد کارگران و مهارت آنها داشته در سیستم استیلاژ حد اکثر یک روز و در سیستم کیسه ای و سایر سیستم ها بسته به مقدار کیسه ها و فاصله آنها با سالن های تولید و ارتفاع قفسه ها مختلف است .معمولا این مرحله بایستی حد اکثر در مدت ۲ روز پایان یابد چرا که طولانی شدن این مرحله زمینه آلودکی کمپوست آماده شده را فراهم آورده همچنین برداشت در یک زمان انجام نمی گیرد.

4ـ پنجه دوانی در این مرحله میسلیوم یا ریسه های قارچ در مدت ۱۴ تا ۱۵ روز در کمپوست نفوذ کرده وپس از آن ۱۴ تا ۱۵ روز دیگر نیز زمان نیاز است تا میسلیوم قارچ در خاک پوششی نفوذ کند.

5ـ برداشت معمولا ًطی ۳ مرحله برداشت انجام میگیرد که هر مرحله ۷ تا ۱۰ روز طول می کشد.

6ـ نظافت سالن مرحله پایانی که معمولاً ۱ تا ۲ روز بطول می انجامد شامل مرحله تخلیه ونظافت سالن ها میباشد.

بنا براین طول دوره در سیستم دستی ۱۰۸ روز و در سیستم ماشینی۷۸ روز می باشد که چنانچه یک کارخانه کلیه مراحل را خودش انجام دهد ۴ و حد اکثر ۵ دوره در سال می تواند از سالنهای تولیداستفاده نماید.

بذر یا اسپان : آن بخش از اندامهای قارچ را که پرورش دهندگان هنگام کشت در بستر مورد استفاده قرار میدهند در اصطلاح اسپان گفته می شود .

الف ) مواد و نحوه به عمل آوردن آنها درکمپوست 1-مواد اصلی این مواد عبارتند از : کاه و کلش همراه با کود اسبی یا بدون آن .

در صورت عدم دسترسی به کاه و کلش گندم از ساقه سایر غلات مانند جو برنج ذرت با گاس نیشکر وغیره نیز ممکن استفاده شود .

2-مکمل های غذائی : این مواد به منظور کمک به تخمیر و بهبود کیفیت کمپوست به آن افزوده می شود و مهمترین آنها عبارتند از : کود های حیوانی که بیشتر شامل کود های اسبی و کود مرغی است که کود های ناپایدار بوده و سریع تجزیه می شود میزان ازت در این کود ها از 1 تا 5 درصد متفاوت است .

که علاوه بر تامین مواد غذائی در تراکم نهائی حجم کمپوست نیز موثرند .

3- مواد غذائی کنسانتره : این مواد غالبا در جیره غذائی حیوانات صرف می شوند و شامل سبوس گندم ؛ سبوس جو ؛ سبوس برنج ؛ غلات تخمیر شده و مواد غذائی حاصل از دانه های ذرت ؛ سویا کنف است .

این ترکیبات حاوی هر دو ماده ازت و کربو هیدرات است و بتدریج احتیاتات قارچ را تامین می کنند .

ازت موجود در این مواد ممکن است از 3تا 12 درصد تغییر کند .

4- کود های ازته: ازت موجود در کودهای شیمیایی مانند سولفات آمونیم ؛ اوره ؛نیترات کلسیم ؛ آمونیم (CAN) و غیره بسرعت آزاد شده و رشد میکروارگانیسمهای موجود در محیط را تسریع می کند .

5- املاح معدنی : ترکیباتی چون موریات پتاسیم و سوپر فسفات کلسیم برای این منظور مصرف می شوند .

سولفات کلسیم هیدراته (جیپسم)و کربنات کلسیم بار سوب کلوئیدها محلول در محیط و خنثی کردن چربیها ؛ از لزج شدن و به هم چسبیدن کمپوست جلوگیری می کند.

کمپوستی که از مخلوط کاه و کود اسبی تهیه میشود در اصطلاح کمپوست طبیعی نامیده می شود و چنانچه مواد پایه کمپوست را کاه و کلش تشکیل داده و کود دامی مصرف نشود به آن کمپوست مصنوعی می گویند .

ب) کاه و کلش گندم استفاده از کاه و کلش برای تهیه بستر قارچ اولین بار به وسیله دانشمندی لهستانی به نام تریشو صورت گرفت نوعی از این کربوهیدرات به نام زایلان در ساقه گندم به وفور یافت می شود .

استفاده از کاه و کلش باران نخورده برای کشت قارچ مناسب تر است .

کلشهائی که یک سال از عمر آنها گذشته و زنگ زرد و براق خود را از دست داده اند ؛ در صورتی مینوان مصرف شوند که هنوز استحکام بافت آنها از بین نرفته باشد .

چنانچه رشته های کاه .

کلش زیاد طویل باشند قبل از تهیه کمپوست باید آنهارا خرد کرد .

اگر طول قطعات کاه وکلش بیش از 8 تا 10 سانتیمتر باشد در موقع توده کردن به علت زیادی فاصله بین قطعات رطوبت را سریع از خود عبور داده و دیرتر کمپوست می شوند .

زیرا عمل تخمیر در آنها به کندی صورت می گیرد .

وقتی طول کاه وکلش کم باشد فاصله بین ذرات در موقع توده کردن کم شده و بیشتر متراکم می شوند .

لذا آب از آن دیرتر خارج می شود و کلش رطوبت بیشتری جذب می کند .

کاه و کلش که در بازار برای مصرف غذای دام به فروش می رسد برای تهیه کمپوست کاملا مناسب است .

به محض انباشته شدن کاه و کلش خیس بر روی هم ؛ فعالیت های میکروبی در آن آغاز می شود .

اگر ذرات کاه و کلش کوتاه شکننده و مرطوب باشد بزودی تمامی قسمتهای آن به وسیله میکروارگانیسمها تجزیه می شود و کمپوست سازی به سرعت شروع شوده و به طور مناسب و یکنواخت فرآیند تولید کمپوست انجام می پزیرد .

ج) کود اسبی کود اسبی که برای کمپوست مورد استفاده قرار می گیرد باید طی فرمول کوتاه به همراه کاه و کلش گندم ؛جو یا برنج که به عنوان بستر بستر حیوان استفاده می شود جمع آوری گردد.

کودی که با فواصل زمانی زیاد جمع آوری می شود به خوبی تخمیر نخواهد شد .

کود اسبی باید ترکیب یک نواختی از پهن اسب و کاه وکلش داشته و کاه و کلش آن به خوبی در ادرار اسب خیس خورئه باشد کمپوست طبیعی پهن اسب 1000 کیلوگرم سبوس گندم350 کیلوگرم اوره 3 " " سولفات کلسیم هیدراته 30 تا 40 " " به جای اوره میتوان از 100 تا 110 کیلو گرم کود مرغی استفاده کرد .

هیز وراندل (1969) فرمول زیر را پیشنهاد کرده پهن اسب 1016 کیلو گرم کود مرغی 6/101 " " ملاس 1/38 " " کنجاله پنبه دانه 24/15 " " سولفات کلسیم - هیدراته 15 " " 2- کمپوست مصنوعی : فرمول ارائه شده به وسیله محمد گلتپه و کاپو (1989) کاه و کلش گندم 300 کیلو گرم سبوس گندم 5/22 " " اوره 5 " " نیترات کلسیم و آمونیم 4 " " سولفات کلسیم هیدراته 18 " " فرمول زیرنیز در کشت و صنعتهای پرورش قارچ در ایران از کارائی مناسبی برخوردار است .

کلش گندم 6000 کیلوگرم کود مرغی 3500 " " اوره 100 " " ملاس 100 " " سولفات کلسیم هیدراته 400 " " روشهای تهیه کمپوست دو روش عمده برای تولید کمپوست موجود است ؛ روش کوتاه مدت و بلند مدت .

روش دراز مدت یک روش قدیمی است و اولیه بوده و برای تولی کمپوست به منظور کشت قارچ در سطح تجاری مناسب نیست .

روش کوتاه مدت تهیه کمپوست , به مراتب سریعتر و پیشرفته تر از روشهای پیشین است به علت گرانی تکنولوژی این روش در بیشتر کشور های آسیائی هنوز از روشهای طولانی برای تهیه کمپوست استفاده می شود .

سوله تهیه کمپوست کمپوست باید در یک محیط مناسب در فاصله حدود یک کیلومتری از سالنهای قارچ تهیه می شود .

کمپوست را در محیطی سفت (محوطه سیمانی) تهیه می کنند .

سطح تهیه کمپوست را معمولا بلندتر از سطوح مجاور می گیرند تا آب اضافی از آن سطوح خارج شود .

روش طولانی تهیه کمپوست تهیه کمپوست با این روش , دارای مراحلی به شرح ذیل است : 1- خیس کردن کلش اولین گام در تهیه کمپوست خیس کردن کلش مصرفی است معمولا کلشخشک در ابتدای امر به سختی آب را در خود جذب می کند .

کلش پس از جذب مقداری آب , نرم شده , ظرفیت جذب آب آن نیز افزایش می یابد .

در عمل کلش را به صورت لایه نازک در سطح سوله کمپوست پخش می کنند .

سپس با پاشیدن آب فراوان به آن طی مراحلی مختلف آن را خیس میکنند به نحوی که اشباع شده و نتواند آب بیشتری را جذب کند .

سپس کاه کلش برگردانده می شود.

به این ترتیب چند نوبت عمل آب پاشی صورت می گیرد تا زمانی که کلش نتواند آب بیشتری را جذب کند .

در این مرحله رطوبت کاه به 75 درصد رسیده و در بیشتر کمپوست ها ظرفیت جذب آب کامل شده است و هرز آبی ندارد .

یک تن کاه خشک تقریبا به 5000 لیتر آب برای رسیدن به نقطه اشباع نیاز دارد .

مخلوط کردن و قالب زنی کمپوست بعد از خیس کردن کاه تمام مکمل های غذائی به جز پود سنگ گچ (جیپسم) , و به طور یکنواخت در سطح آن پخش شده و و به خوبی با آن مخلوط می شود .

بعضی از قارچکاران ترجیح می دهند که نصف مکمل ها غذائی را در اپتدای امر با کمپوست مخلوط کرده و باقیمانده را پس از اولین مرحله برگرداندن کمپوست به آن اضافه می کنند .

سپس مخلوط حاصل را به صورت یک توده , روی هم انباشته می کنند .

هر قالب کمپوستدارای یک متر ارتفاع و یک متر عرض می باشد که در اینجا طول توده کمپوست به مقدار آن بستگی دارد .

این عمل را در اصتلاح قالب زنی می گویند .

و این اندازه برای فصول بهار, پائیز, تابستان مناسب است ولی برای ماههای سرد سال که حرارت بین 10 تا 18 درجه سانتیگراد است باید قالب بزرگتر باشد .

3- برگرداندن کمپوست اطمینان از درجه حرارت بالا (70 تا 75 درجه سانتیگراد) به منظور به دست آوردن کمپوست مناسب ضروری است .

طی مراحل تهیه کمپوست , باید چندین مرتبه عمل به هم زدن قالبها و قالب زنی مجدد صورت گیرد .

برای عمل آوردن کمپوست مراحل زیر توصیه می گردد: روز اول : خیس کردن , مخلوط کردن و انباشتن کمپوست روز چهارم : اولین زیر و رو کردن یا برگردان و قالب زنی مجدد کمپوست روز هشتم : دومین قالب زنی روز دوازدهم : سومین قالب زنی و برگرداندن توده کمپوست روز شانزدهم : چهارمین قالب زنی کمپوست روز بیستم : آخرین مرحله زیر و رو کردن کمپوست و پر کردن قفصه ها سالنهای پرورش پودر سنگ گچ را معمولا در سومین و چهارمین مرحله زیر و رو کردن کمپوست به مقدار کافی به آن اضافه می کنند .

در آخرین مرحله برگرداندن کمپوست 20 لیتر محلول آب حاوی 40 میلی لیتر مالایتون روی کمپوست پاشیده می شود .

روش تهیه کوتاه مدت کمپوست این روش دارای دو مرحله است : مرحله اول مانند مراحل اولیه روش باند مدت است با این تفاوت که اولین مرحله برگرداندن کمپوست روز سوم و دومین مرحله برگرداندن کمپوست روز ششم است و سومین مرحله در روز نهم یا دهم – که پودر سنگ گچ نیز درآن اضافه می شود - صورت می گیرد در این موقع کمپوست برای مرحله دوم یا مرحله پیک حرارتی (پاستوریزاسیون) آماده است .

انواع بستر سازی برای پرورش قارچ : 1- قفصه ای دراین روش در سالنهای پرورش با قفصه های متعدد چیده می شود .

جنس این قفصه ها از چوب یا استیل است .

ارتفاع آنها ازسطح زمین 20 سانتیمتر وحد فاصل بین قفصه ها حداقل نیم متر باید باشد .

نمای سیستم قفصه ای قارچ دکمه ای آماده برداشت 2- جعبه ای 3- کیسه ای استفاده از روش کیسه ای بیشتر در مناطق خشک و یا شرایطی که دما قابل کنترل نباشد استفاده می شود .

سیستم کیسه ای پرورش قارچ دکمه ای روش کار ابتدا جعبه ها یا قفصه ها را با کمپوست تهیه شده در مرحله اول پر کرده در اتاقی به فاصله 20 سانتیمتر روی هم می چیند , به گونه ای که عبور جریان هوا و بخار از میات آنها به آسانی صورت گیرد .

برای افزایش درجه حرارت باید درهای اتاق کاملا بسته شود و از خروج حرارت جلوگیری به عمل آید .

و درجه حرارت آن به حدود 52 تا 54 درجه سانتی گراد می رسد و باید درجه حرارت در تمامی قفصه های حاوی کمپوست به طور یکنواخت ایجاد شود .

پس از نگهداری کمپوست برای مدت 2 تا 4 روز در حرارت 52 تا 54 درجه سانتیگراد , درجه حرارت آن به وسیله بخار آب گرم به 59 تا 60 درجه سانتیگراد افزایش می یابد (به طور مصنوعی) .

پس از 8 ساعتبتدریح هر دو ساعت 2 تا 3 درجه از از حرارت کمپوست کاسته می شود تا دوباره به حرارت اولیه برسد .

و کمپوست برای 5 روز دیگر در این درجه حرارت باقی می ماند تا آمونیاک موجود در کمپوست از بین برود .

وسپس حرارت آن را کاهش داده .

و به 24 تا 25 درجه سانتیگراد می رسانیم و باید در تمامی این مراحل رطوبت نسبی کافی در اطراف کمپوست موجود باشد .

این درش در کشورهای ایتالیا , هلند و فرانسه بیشتر توسعه یافته است سپس باید کمپوست را در اتاق یا تونل پاستوریزه که به همین منظور ساخته شده است .

انباشته می شود و بعد دربها و پنجره ها و هواکش ها را بسته واز ورود هوای آزاد به داخل اناق کاملا جلوگیری می شود سپس با بخار آب گرم حرارت هوای تونل را به 57 تا 58 درجه سانتیگراد می رسانیم و درجه حرارت کمپوست به حدود 62 تا 63 درجه سانتیگراد خواهد رسید .

پس از 4 تا 8 ساعت هوای تازه وارد وارد اتاق می کنیم تا درجه حرارت تونل به 46 تا 48 درجه سانتیگراد کاهش یابد .

در این هنگام کمپوست آماده برای بذر پاشی قارچ است .

بذر کاری در بستر زدن بذر عبارت است از افزودن میسلسوم قارچ به بستر آماده شده است بذر مورد استفاده باید بلافاصله پس از آماده شدن در دسترس باشد .

میزان بذر مصرفی بسته به شرایط مختلف متفاوت است .

به طور متوسط مقدار 200 تا 250 گرم بذر (یک شیشه نیم لیتری) برای مصرف دو جعبه و یا یک متر مربع بستر کافی است – چنانچه شرایط ایدئال باشد میتوان از بذر کمتری استفاده کرد .

روشهای مصرف (کاشت بذر قارچ) بذر قارچ ممکن است به یکی از ر.ش های زیر در بستر مورد استفاده قرار بگیرد : دانه های بذرقارچ (دانه های گندم حائی میسلیوم قارچ) در سطح بستر پخش شده و روی آن با لایه نازکی کمپوست پوشیده می شود .

این روش را به نام کشت یک لایه معروف است .

ابتدا جعبه ها (کیسه ها) را تا نیمه از کمپوست پر کرده آن گاه باید لایه ای از بذر قارچ در سطح آن پخش شود , سپس روی آن مجددا کمپوست اضافه کرد .

پس از پرشدن جعبه نیز لایه دیگری بذر در سطح آن پخش کرده و مانند روش اول روی آن را با لایه نازکی کمپوست پوشیده می شود .

این روش به نام کشت دو لایه معروف است.

روش دیگر این است که قبل لز پرشدن جعبه ها بذر به مقدار کافی با کمپوست مخلوط شده و خوب بهم زده شود پس جعبه ها با این کمپوست پر می شود .

جعبه ها را کاملا با کمپوست و سطح آن را صاف می کنند سپس ردیفهای متعدد به فاضله 8 تا 12 سانتیمتر از یکدیگر حفره هایی به عمق 5/2 تا 5 سانتیمتر با انگشت ایجاد کرده و مقدار یک قاشق بذر (5 گرم) در هر سوراخ ریخته و آنها را با کمپوست پوشیده می شود این روش را روش کاشت نقطه ای یا لکه ای می گویند .

بعد از کاشت بذر سطح بستر را با ورقه های خیس روزنامه پوشیده می شود تا رطوبت آن حفظ شود .

در طی مرحله رشد بذر (پنجه دوانی بذر) آب به طور مستقیم نباید به محیط کمپوست اضافه شود .

رشد بذر (پنجه دوانی بذر) منظور از این مرحله تولید میسلیم به وسیله قارچ و توسعه هر چه سریعتر آن در درون کمپوست است درجه حرارت سالنهای کشت باید 25 درجه سانتیگراد یا نزدیک به آن باشد و برای حفظ رطوبت باید به طور مداوم آب در کف سالنها روی دیوار ویا با بخار تامین شود و حرارت بستر کمپوست نباید از 24 درجه سانتیگراد کمتر شود .

پس از رشد بذر نیازی به آبیاری بستر نیست .

فقط در شرایط خاص در صورت خشک شدن سطح بستر مقدار کمی آب روی آن به آرامی پاشیده می شود .

خاک پوششی بتدریج با رشد بذر قارچ در کمپوست بوی مطبوع قارچ فضای سالن را پر می کند .

به طور معمول پس از 15 روز میسلیم قارچ کاملا در کمپوست نفوذ کرده کلنی قارچ به صورت لکه ای در سطحبستر مساهده میشود که به تدریج به هم متصل می شوند و یک پوشش سفید رنگ یکنواخت در سطح بستر تشکیل می شود .

در این موقع باید سطح بستر با خاک پوششی مناسب پوشانده شود .

مواردی که می توان به عنوان خاک پوششی مصرف شود : در کشور های اروپایی از مخلوط پیت و آهک به عنوان خاک پوششی استاندارد استفاده می شود.

در بعضی مناطق که خاک پیت در اختیار نیست یا ندارند برای پوشاندن سطح بستر از خاک مزرعه استفاده می کنند .

مخلوطی از خاک سیلت لوم و خاک هرموس به نسبت یک به یک می توان به عنوان یک خاک پوششی مناسب مورد استفاده قارچکاران قرار گیرد .

در کشت و صنعتهای بزرگ از مخلوط خاک سیلت لوم و بقایای کمپوست مصرف شده – که کاملا پوسیده شده باشد – خاک پوششی تهیه می کنند .

برای این منظور بقایای کمپوست مصرفی را – که حداقل یک سال در معرض هوا قرار داشته است – خرد کرده و با خاک مخلوط می کنیم و سپس خاک را باید پاستوریزه کرد به منظور از بین بردن عوامل زنده زیان آوراز قبیل حشرات و آفات از بین برود و برای این کار باید خاک پوششی به مدت 6 ساعت با بخار آب در حرارت 60 درجه سانتیگراد پاستوریزه می شود .

در سطوح محدود می توان ار فرمولین و کلروپیکرین برای ضد عفونی خاک استفاده کرد و خاک پوششی را به قطر 15 سانتیمتر روی سطح صاف (سیمانی) پخش و فرمولین 4 درصد روی آن پاشیده می شود و به همین ترتیب لایه های بعدی را فرمالین می پاشیم وسپس یک پلاستیک بر روی لآن می کشیم پس از گذشت 2 تا 3 روز گاز فرمالین کاملا در لایه های خاک نفوذ کرده و آن را استریل می کند .