دانلود طرح (پروژه کارآفرینی) : طرح خود اتکایی در مدارس شبانه روزی (پرورش قارچ)

موضوع تحصیل فرزندان امروز یکی از دغدغه های مهم خانواده های کشورمان را تشکیل می دهد.

این دغدغه بیشتر به دلیل وابستگی آینده ی فرزندان به میزان توفیق آنها در تحصیل و طی مراحل دوره ی موتوسطه و ورود به دانشگاه به وجود می آید.
اگر چه این دل نگرانی ها برای اعتلا و ارتقای تحصیلی فرزندان و در کل نظام آموزش وپرورش نقطه ای امید بخش و خوشایند است .

در چهره ای دیگر نوعی اضطراب و تشویق برای خانواده ها و دانش آموزان فراهم می نماید که چنانچه فردی نتواند مراحل تحصیل را به شکلی موفق و با نمراتی عالی طی نماید و راهیابی او به دانشگاه دچار اشکال گردد دیگر نمی تواند فردی موفق و شهروندی مؤثر به لحاظ اجتماعی به شمار آید.
به نظر می رسد نظام تربیتی ما باید به گونه ای برنامه ریزی نماید که از سویی پیشرفت تحصیلی و کارآیی اموزشی را بالا ببرد و راه های مؤثر بر پیشرفت تحصیلی را برای اعتلای آموزشی در پیش گیرد واز دیگر سو نظام اجتماعی ما داشتن مدارک تحصیلی دانشگاهی را تنها ملاک شاخص برای توفیقات اجتماعی و شغل یابی مطمح نظر قرار ندهد بلکه شایستگیهای فردی ابتکارات انسانی و تلاشهای سازنده ی افراد را هم به عنوان ملاک های اعتباری برای شاخص های اجتماعی معیار های شغل یابی وتامین نیازمندی های شغلی مورد توجه قرار دهد.
اگر به متقاضیان ورود به دانشگاه ها بنگریم می بینیم که خیل عظیمی از مشتاقان آرزومند ومتقاضی راهیابی به دانشگاه هستند اما ظرفیت پذیرش دانشگاهها علی رغم توسعه ی فراوان آن در سالهای اخیر تنها قادر است بخش محدودی از این متقاضیان را جذب نماید.

لذا بسیاری از افرادی که به دانشگاه راه نیافته اند با احساس خاص از عدم توفیق و نوعی شکست تصوری نامطلوب نسبت به آینده با خود همراه خواهند داشت.

در صورتی که اگر واقع بینانه به موضوع بنگریم ما در جامعه ی خود به عده ی معدودی که دارای تحصیلات دانشگاهی باشند نیازمندیم نقطه همان عده ی مورد نیاز را باید در دانشگاه ها بپذیریم ومورد تربیت قرار دهیم تا بتوانیم به تناسب نیاز به جذب آنها بپردازیم.بنابر این اگر بیش از عده ی مورد نیاز دانشجو بپذیریم هم سرمایه ی بیشتری را به هدر خواهیم داد و هم در جذب نیروهای مازاد دچار اشکال خواهیم شد.

در واقع در هیچ جامعه ای این طور نیست که همه ی فارغ التحصیلان نظام متوسطه وارد دانشگاه شوند.

بلکه صرفا افراد علاقه مند و مشتاق ادامه ی تحصیل که درصدی محدود از فارغ التحصیلان نظام متوسطه را تشکیل میدهند متقاضی ادامه ی تحصیل و راهیابی به دانشگاه هستند.
ریشه یابی این موضوع در جوامعی که فقط عده ی محدودی از جوانان متقاضی راهیابی به دانشگاه می باشند به شکل و نحوه ی نگرش اجتماعی و شغلی آن جوامع بر می گردد.یعنی اینکه ملاک ارزش و تشخص اجتماعی فقط به تحصیلات دانشگاهی نیست و در ثانی ملاک استخدام وشغل یابی هم به مدارک دانشگاهی محدود نمی شود.
به طور قطع اگر این ملاک ها به صورت ساختاری در جامعه اصلاح گردد و معیار توفیقات انسانی از مدرک تحصیلی به نحوه ی تلاش وتکاپو وخلاقیت های فردی گسترش یابد واز سوی دیگر ارزشهای اجتماعی برای خانواده ها به جای خلاصه شدن در تحصیلات دانشگاهی به ارزش های اخلاقی تلاش وخلاقیت های فردی پای بندی و وفاداری به ارزش های ملی و اعتقادی تعمیم پیدا کند می توان از سیل متقاضیان برای تحصیلات دانشگاهی کاست که در این صورت از زیان های اقتصادی و آثار روانی وعاطفی ناشی از عدم راهیابی به دانشگاه تا حدود زیادی پیشگیری می شود وبه جای آن واقع بینی بر مناسبات انسانی حاکم می گردد.
به طور قطع اگر این ملاک ها به صورت ساختاری در جامعه اصلاح گردد و معیار توفیقات انسانی از مدرک تحصیلی به نحوه ی تلاش وتکاپو وخلاقیت های فردی گسترش یابد واز سوی دیگر ارزشهای اجتماعی برای خانواده ها به جای خلاصه شدن در تحصیلات دانشگاهی به ارزش های اخلاقی تلاش وخلاقیت های فردی پای بندی و وفاداری به ارزش های ملی و اعتقادی تعمیم پیدا کند می توان از سیل متقاضیان برای تحصیلات دانشگاهی کاست که در این صورت از زیان های اقتصادی و آثار روانی وعاطفی ناشی از عدم راهیابی به دانشگاه تا حدود زیادی پیشگیری می شود وبه جای آن واقع بینی بر مناسبات انسانی حاکم می گردد.

شهریاری موضوع تحقیق طرح خود اتکایی مدارس شبانه روزی (پرورش قارچ) مقدمه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران تقاضای مردم بویژه روستانشینان جهت دستیابی فرزندانشان به آموزش وپرورش تشدید گردید در مقابل این تقاضاهای روز افزون آموزش وپرورش از یک سو با محدودیت امکانات و منابع انسانی پراکندگی وکمی جمعیت و گستردگی روستاها مواجه بوده است واز سوی دیگر تعهدات نظام در قبال پاسخگویی به نیازها و لزوم پای بندی به محرومیت زدایی و تحت پوشش کامل آموزش وپرورش کشور با علاقه مندی کامل مصمم شدند در مورد نحوه ی ادامه تحصیل خیل فارغ التحصیلان دوره ی ابتدایی و لزوم توسعه ی آموزش راهنمایی تحصیلی در نقاط روستایی و عشایر با استفاده از مدارس شبانه روزی چاره جویی نماید.

اینکه چرا باید آموزش وپرورش در جامعه ی روستایی مورد توجه بیشتری قرار گیرد دلایل و توجیهات متعددی دارد که به بخشی از انها اشاره می گردد: الف.

آگاهی روزافزون روستانشینان پس از انقلاب شکوهمند اسلامی از یک طرف و لزوم محرومیت زدایی وکاهش فاصله ی شهر وروستااز لحاظ فرصت های آموزشی وشاخص هایی مانند نرخ های گذر تحصیلی دانش اموزان از یک دوره به دوره ی تحصیلی دیگر همواره لزوم برنامه ریزهای آموزشی بیشتر برای فرزندان روستائیان را ایجاب می کند.

ب.

توسعه ی اقتصادی اجتماعی فرهنگی روستا منوط به ایجاد فرصت های آموزشی است و تامین و تربیت نیروی انسانی مولد وکار آمد و ماندگار در روستا ها در بخش های مختلف بخصوص و بخش های اموزشی و بهداشتی توجه به توسعه ی مدارس در روستاها را طلب می کند.

ج.آموزش عمومی حق مسلم آحاد جامعه است و نمی توان روستازادگان را صرفا به دلیل ساکن بودن در روستا ها از تعلیم وتربیت محروم ساخت.

د.گرفتن پیام های لازم در زمینه های کشاورزی بهداشتی فرهنگی و اجتماعی به وسیله ی رسانه های گروهی از سوی کشاورزان (ساکنین روستا) مستلزم امادگی فکری افراد جامعه ی روستایی است و سرمایه گذاری وبرنامه ریزی وتلاش مجریان در ابعاد فوق الذکر بدون تحقق آموزش عمومی ناکام وبی نتیجه خواهد بود.

یکی از عمده ترین علل تاکید بر توسعه ی مدارس شبانه روزی در روستاها این است که قریب به نیمی از دانش اموزان فارغ التحصیل در دوره ی ابتدایی مناطق روستایی محروم عملا به مدرسه راهنمایی تحصیلی دسترسی ندارند ودلیل عمده این وضعیت این است که ضوابط سازمانی و درجه بندی مدارس موضوع شیوه نامه ی شماره ی 194/140/100مورخ6/6/73 تاسیس مدرسه راهنمایی تحصیلی در روستاها را با کمتر از 75 نفر دانش آموز مجاز نمی دانداز این رو در روستاهای کوچک با جمعیت دانش اموزی اندک عملا نمیتواند به تاسیس مدرسه راهنمایی تحصیلی عادی مبادرت نماید.

در پاسخ به نیازها وتقاضاهای مذکور سیاست توسعه ی مدارس متمرکز(شبانه روزی وروستامرکزی)سرلوحه ی برنامه های وزارت اموزش وپرورش در روستاها قرار گرفته واوّلین مدارس شبانه روزی در سال تحصیلی 55/54 در 9 استان کشور راه اندازی گردید(1) سپس در مناطق روستاهایی که راههای ارتباطی مناسبی داشتند طرح استقرار مدارس مورد توجه قرار گرفته و در دهکده های محور (مرکزی)مدارس روستا مرکزی تاسیس گردید در این مدارس دانش اموزان از روستاهای اقماری با وسیله ی نقلیه ی اجاره ای به مدرسه یمرکزی منتقل می گردند.

در توسعه ی مدارس روستایی خیّرین نیکوکاران و ادارات وبنیادهایی مانند کمیته ی امداد هلال احمر و بنیاد مستضعفان نیز یار ویاور آموزش وپرورش شده و به تاسیس خوابگاههای دانش آموزی مردمی مبادرت نمودند.به هر حال روند توسعه و گسترش مدارس متمرکز به ویژه شبانه روزی در سنوات اخیر تشدید شده است امید است یافته های این پژوهش راهگشای مناسبی برای عوامل اجرایی مدارس شبانه روزی باشد و دانش اموزان را با شیوه های جدید کشاورزی آشنا نموده ونیز راهی برای ایجاد در امد برای مدارس خود ورفع پاره ای از مشکلات مالی آنان باشدو بتواند انگیزه ی دانش اموزان را نسبت به ادامه ی تحصیل در مدارس شبانه روزی تقویت نماید و نهایتا به تعالی و تکامل نظام آموزش وپرورش در جامعه ی روستایی بیانجامد.

معرّفی مدارس شبانه روزی تعریف : مدارسی هستند که برای دانش آموزان روستاهای کم جمعیّت پراکنده ی کوهستانی و سردسیر که امکان ادامه ی تحصیل آنان در مدارس عادی روزانه وروستا مرکزی مقدور نیست در مناطق روستایی وعشایری تاسیس می گردد ودانش آموزان از طریق آزمون ورودی پذیرفته شده واز امکانات آموزشی خوابگاه وسایل وامکانات تغذیه حمام امکانات ورزشی بهره مند می شوند وضمنا با توجّه به بخشنامه ی 75 وزارتخانه پنجشنبه ها تعطیل می باشد.

امروزه توسعه و رشد پایدار در زمینه های اقتصادی وفرهنگی وآموزشی در هر کشوری منوط به ایجاد فرصت های آموزشی برای همه ی اقشار جامعه می باشد و یکی از شاخص های کشور های توسعه یافته و یا در حال توسعه میزان پوشش تحصیلی در مقاطع مختلف تحصیلی می باشد.

با این رویکرد و در راستای تحقّق عدالت آموزشی به ویژه در مناطق محروم روستایی وعشایری نظام آموزش وپرورش کشور یا اجرای برنامه ها و طرح های مختلف از جمله تا سیس و توسعه ی مدارس شبانه روزی عادی و نمونه دولتی زمینه ی جذب و ادامه تحصیل خیل کثیری از دانش آموزان مناطق مزبور را فراهم آورده است.مدارس شبانه روزی ضمن فراهم آوردن امکانات آموزشی برای دانش آموزان روستاهای کم جمعیت پراکنده و دور افتاده که به مدارس عادی دسترسی ندارند امکانات خوابگاهی وتغذیه ای نیز برای آنان مهیّا می نمایند.

این مدارس علاوه بر افزایش پوشش تحصیلی توانسته اند تا حدودی از مهاجرت دانش اموزان روستایی و خا نواده های آ نان به شهرها جلوگیری نمایند.

اگر چه تاسیس وراه اندازی اکثر مدارس شبانه روزی در راستای سیاست های کلان نظام آموزش و پرورش کشور بنا به ضرورت و با تاکید بر افزایش پوشش تحصیلی مناطق محروم صورت گرفته است امّا بدیهی است که به موازات این اقدام شایسته به سیاست هاو اهداف تعیین شده برای نظام آموزش وپرورش طی برنامه ی پنج ساله ی توسعه مبنی بر ارتقای کیفیت آموزش وپرورش و نیز در راستای اهداف تاسیس مدارس شبانه روزی و ایجاد زمینه ی مناسب جهت تحقق آن اهداف از جمله: -جلوگیری از هدر رفتن استعداد ها وتوانایی های نوجوانان مناطق روستایی - ارتقای سطح کیفی آموزش وکاهش افت تحصیلی - فراهم نمودن زمینه های مناسب برای تربیت دانش آموزان - استفاده ی بهینه از نیروی انسانی امکانات و اعتبارات آموزش وپرورش در مناطق کم جمعیت.

خود اتّکایی مدارس راهنمایی تحصیلی شبانه روزی رشد اقتصادی وتوسعه ی اجتماعی و فر هنگی یک جامعه مستلزم استفاده ی بهینه از منابع طبیعی سرمایه ونیروی انسانی کارآمد می باشد که در جوامع گوناگون بیشترین نقش در این زمینه بر عهده ی مدرسه است.

پیشرفت وموقعیت در مساله تربیت به تمهید مقدمات خاص و فراهم بودن امکانات وتجهیزات کافی در مدرسه وابسته است.

مدرسه جایی است که تعلیم وتربیت رسمی در آن جریان دارد.

لذا باید محیطی باشد که موجب پرورش فکر و شکوفایی اندیشه ی دانش آموزان وآماده نمودن آنان برای زندگی گردد.

از این رو در فعالیت های آموزشی با توجه به پیشرفت علوم و فنون به این باور می رسیم که وظیفه ی ما در فرایند آموزش تنها انتقال مفاهیم علمی نبوده بلکه ضروری است با سازماندهی صحیح ومناسب محیط مدرسه زمینه ی انتقال تجارب وکسب مهارت های زندگی را برای دانش آموزان فراهم سازیم.

فصل دوم: تاریخچه قارچ قارچ یک غذای ارزشمند قارچ یک ماده غذایی با پروتئن بسیارزیاد است که لازم است به طور شایسته تری مورد تبلغ قرارگیرد.

این سبزی بسیار گرانبها است که می تواند به طور قابل ملاحظه ای صدمات ناشی از سوء تغذیه رادر کشور مابر طرف نماید.با وجودآنکه بیشتراز20نوع قارچ درکشورما می رویداما تنها سه نوع ازآنها توانسته اند مورد توجه عموم قرارگیرند.که شامل: قارچ دکمه ای وصدفی وکاه برنجی(چینی) می باشند.این قارچ ها ازآن جهت که دوفاکتورغذائیت وخوشمزگی رادر کنارهم دارند از طرف کشاورزان توانسته اند به احترام درخور شان خوددست یابند.در قسمت های شمالی کشور قارچ می تواند حتی در زمستان نیزرشد کند.

برای رشد کلاهک های قارچ دمای لازم می بایست بین26-25درجه سانتیگراد باشد.اما زمانی که کلاهک هادر مرحله سوزنی شکل خود می باشند بیشتر به دمای بین 16تا19درجه سانتیگراد احتیاج دارند.ازآنجایی که روش های قدیمی کاشت قارچ راازنظر کنترل سرعت رشد محصول نمی توان به کار برد به همین خاطر امروزه توجه چندانی به روش های سنتی پرورش قارچ نمی شود اما روش های جدید هم ازجنبه های علمی وهم از نظر به دست آوردن محصول بیشتر کاربردی تر شده اند.استفاده از این غذا از زمان های بسیار دور درکشورما مورد توجه بوده است اما آنها تنها به عنوان یک نوع سبزی طبیعی مشاهده می شوند وبازده محصول آنها مورد توجه نبوده است.نظر سایر کشورهای پیشرفته در هند نیز قارچ به صورت وحشی رشد می کند.

پرورش قارچ به هیچ وجه پیشنهاد مشکلی نیست.اما تنها نکته تهیه بستری است که قارچ ها را می خواهند بر روی آن پرورش دهند زیرا اگر این بسترها به بیمارهای مخصوص آلوده کننده قارچ آلوده شده باشند می توانند رشد محصول را به شدت به عقب بیاندازند.

روش های بهینه سازی شده ساده تر از روش های عمومی لازم الاجرا جهت رفع هر گونه آلودگی به روش سنتی است.

قارچ به عنوان یک سبزی طبیعی در جنگل ها رشد می کند وحتی می تواند در نیمه جنگل ها وسرزمین های باز ومراتع نیز این کار را انجام داد.بیشتر این قارچ ها جنبه خوراکی دارند که پس از جمع آوری برای فروش به بازارهای محلی آورده می شوند.

تاریخ: کارلیل می گوید:طبیعت به تنهایی عتیقه ای باستانی است که قدیمی ترین هنر آن قارچ است.این یک حقیقت است که قارچ ها در این قدمت شریک می باشند داستانی عجیبی در مورد قارچ ها وجود دارد که به آلیس در سرزمین عجایب بر می گردد.این داستان بر می گردد به نوعی قارچ که اگر فردی یک طرف از آن را بخورد باعث می شود به سرعت قدش بلند شود ووقتی طرف دیگر آنرا بخورد می تواند وزن زیاد خود را به سرعت کاهش دهد وبدین طریق و به واسطه این قارچ می تواند خود را همیشه متوازن نگه دارد.

اولین نکته ای که در گیاه شناسی ما باید بدانیم این است که فرآیند رشدونمو گیاهان درآغاز با تحول تدریجی و به وجود آمدن خزه ها آغاز شده است و به تدریج توسط قارچ ها ادامه پیداکرده است.یک بخش از قارچ شناسی مربوط می شود به چرخه زندگی این دسته از گیاهان که این علم سیمای رشد این گیاه را بررسی می کند.مایکولوژی(mycology)در حقیقت گرفته شده از کلمه یونانی و باستانی مایک(myke)است که به معنی هر چیز فنجانی شکل است.

دسته بزرگی از خانواده قارچ ها بدین شکل می باشند که از یک ساختمان گنبدی شکل بر روی یک ساقه نسبتاکلفت وکوتاه تشکیل یافته اند.در ریجودازمانی که ما از کنار سومارسا عبور می کنیم به نوعی نوشیدنی محرک بر می خوریم.که این نوشیدنی از عصاره تکه های نوعی قارچ معروف به نام آمانیتا موسکاریاتهیه شده است.سومارسانوعی نوشیدنی مقدس است که هندیان قدیم به منظور پرستش جانجا(janja)آن را به خدایان خود تقدیم می کردند.

بررسی های جدید دانشمندان به تازگی نشان داده است که این نوشیدنی از افشره یک نوع قارچ تهیه شده است.

اسم یکی از محققان این پرونده واسون(1969.G.R.wasson)است که آمریکایی الاصل می باشد.در گواتمالا می توان ردپای قارچ هارا بر روی غارها آن مناطق ودر نقاشی های باستانی واساطیری که برروی دیوارهای آن غارها وجود دارندیافت.در مسوپوتامی از آنجا که قارچ ها را به عنوان هدایایی به خدایان تقدیم می کنند به این گیاهان احترام خاصیگذاشته می شود.این مطالب توسط افراد مطلع وکار کرده بر روی نقاشی های باستانی حکاکی ها مجسمه های موجود و سایر موارد باستانی به دست آمده است.درهمه تمدن های قدیم نمونه ای از قارچ را می توان به عنوان مایه افتخار یافت.

حتی در بلغارستان می توان از نوعی قارچ نام برد که از طرح آنبه عنوان تمبر در بعضی از موارد استفاده می شده است.

در اروپای قدیم بهره برداری از قارچ ها به عنوان نوعی امتیاز شاهانه محسوب می گردیده است.

زیرا که این گیاهان هم قابل احترام بوده وهم به عنوان نوعی وسیله تجملاتی شاهانه محسوب می گردیدند.

وقتی که امپراتوری رامان به اوج قدرت وافتخار خود رسید اول اقدام به جمع آوری گرانبهاترین چیزها از سراسر عالم به سرزمینهای امپراتوری روم نمود,آنطور مورخان رومی آورده اند(AD23-AD79)دربین این چیزها دو نوع قارچ وجود داشت به نام های آمانیتاسیزاریا و بولتوس الودیس که به عنوان لذیذ ترین هدیه در ظروفی ساخته شده از فلزات گرانبها به آن سرزمین برده شده بود.

نه تنها در روم بلکه در سراسر اروپا همیشه قارچ به عنوان نوعی هدیه تجملاتی بین افراد سطح بالای اجتماع پیش کش می گردیده است.بندهایی ویژه از قانون در قرون وسطی (1100-1400AD)وجود داشت که حتی این قوانین وضع شده در مورد قارچ,توسط طبقه اشراف هم بدون چون و چرا اجرا می گردید.

این قوانین,برروی حیوانات اهلی و دست آموزی که در منزل نگه داری می شوند هم تاثیر می گذاشت وحرکات آنها را محدودتر می کرد.

حیوانات مشمول قانون نظیر سگ ها,خوک ها و پرندگان و سایر موارد هم می گشت که در مناطقی زندگی می کردند که درآن نواحی از جنگل می توانست برای طبقه اشراف و پادشاهان قارچ یافت درآن روزها قارچ ها به عنوان یک غذایی خوب و قابل کشت و زرع در محدوده گسترده به عنوان یک نوع مد,پرورشداده شده وهدیه داده می شد بدون آنکه به نوع سیاه و سفید آن اشاره ای شده باشد.

نوشته ها در مورد فرهنگ قارچ پروری بر می گردد به زمان سلطنت و پادشاهی لوئیس چهاردهم امپراطورکبیرفرانسه که درفواصل(1715-1638)زندگی می کردهاست.اما اولین متن علمی نوشته شده در فرانسه در این مورد توسط تورنیفودت در سال1707نوشته وچاب گردید.

پرورش قارچ برروی کپه ای از سبوس ویا کاه برنج به عنوان اولین گام در پرورش قارچ توسط آن نویسنده بیان گردیده واز آن برای کود دادن به باغ هاو000نیزبه کار می رفت.خیلی از انواع جذاب قارچ را, می توان برروی توده ای از پسماندهای گیاهی پرورش داد.

در دوره های بعد متخصصان و قارچ شناسان فرانسوی,اقدام به بهینه سازی انواع روش های پرورش قارچ کرده اندکه این فرآیند تا کنون نیز ادامه دارد.

انگلیسی ها به سرعتاز مردم فرانسه روش های پرورش قارچ را فراگرفته اند.

در دهه اخیر از قرن بیستم,انگلیسی ها توانستند بذر طبیعی قارچ را تهیه وجهت پرورش در سایر کشورها ,نظیر آمریکا,تولید و صادرکنند.اما به غیر از آمریکا به آلمان,دانمارک و استرلیا نیز فرستاده شد.در اواخر قرن نوزدهم,دو قارچ شناس معروف فرانسوی به نام های ماتروکات و کونستاتینا(1894)توانستند دو مانع بزرگ در سر راه پرورش قارچ را توسط کارهای تحقیقاتی دامنه داری که انجام دادند بر طرف نمایند.

اولین کار آنها درمان بیماری مزمن از لامول(mycogona perniciosa)توسط گوگرد دود کننده بود و دومین اختراع آنها پرورش بذر عاری از هر گونه آلودگی بعد از رویاندن هاگ های قارچ است که می توانست در گسترده سازی فرهنگ پرورش قارچ به صورت علمی موثرباشد.

اما بر خلاف تصور این تکنیک خیلی مورد توجه عموم قرار نگرفت,در1902, خانم فرگوسن ازکردن روشی را توضیح داد که بدین طریق توانست به طور عریض قارچ ها را برویاند.در سال 1905,دوگار دانشمند آمریکایی روشی کاملا جدید را در پرورش قارچ از بافت های قارچ ابداع نمود.این تکنیک فورا توانست در میان پرورش دهندگان قارچ غوغا به پا نماید.

چون که این فرآیند نسبت به پرورش قارچ از هاگ ها روشی مطمئن تری در زمینه تخمین میزان محصول برداشتی به دست می دهد.

احتیاجی نیست که بگوییم که این روش سبب بالارفتن تولید صنعتی قارچ در کشورهای توسعه یافته شده است.

در سال1918, لامبرت در آمریکا اقدام به فروش بذرها ویا هاگ های قارچ جمع آوری شده در بطری های شیشه ای,به پرورش دهندگان قارچ کرد.این تکنیک از رویانیدن هاگ ها در شرایط استریل و سپس تزریق آنها به بطری شیشه ای که محتوای کود اسبی استکه قبلا آنرا هم استریل کرده اند تشکیل یافته است.

در طول چهار دهه اخیر از قرن حاضر یک گلخانه مناسب برای پرورش قارچ در طول یک سال می تواند از روش های ابتکاری و متنوعی برای کنترل رطوبت,دما و تهویه مناسب بهره برداری کند واین امر بسیار ساده گشته است.کشاورزان فرانسوی به طور تجربی دریافتند که نقش گچ پاریس جهت ساخت بستر مناسب پرورش قارچ طوری که هم گرد باشد و هم دانه دانه, بسیار حائز اهمیت است.

در سال 1936,پیگر مشاهده کرد که وجود سنگ گچ(caso)در بستر فوق العاده واجب است زیرا که سبب تسریع در رشد قارچک ها می گردد.

سیندن در سال 1932 تکنیک استفاده از غلات در تهیه و ساخت بذر را ابداع و به صورت مقاله ارائه نمود.

در طول جنگ جهانی دوم سازمان کشاورزی آمریکا اعلام کرد که قارچ یک ماده سرشار از مواد غذایی است که می تواند با محاسبه زمان یکسان در رقابت با سایر گیاهان خوراکی معروف, نسبت به زمین مورد استفاده و کوددهی و آبرسانی و سایر موارد گوی سبقت را از آنها برباید.

در اواسط صده اخیر اتحادیه قارچ کاران در انگلیس و ایرلند تشکیل گردید.این واحد وظیفه تحقیق و بررسی جهت حل مشکلات قارچ کاران,به صورت تخصصی در این شاخه رابرای کشاورزان سراسر کشور بر عهده داشت و بعدها گروهی از ناشران تحت عنوان میدلند اقدام به نشر کتاب های استاندارد مرجع و دوره ای جهت افزایش بهره وری صنعتی از قارچ کردند و سپس تکنیک پرورش قارچ در کیسه های پلیمری شکل گرفت که به سرعت توانست نظر کشاورزان را در این زمینه جلب کند.

فرهنگ کاشت قارچ با در نظر گرفتن روش بن لیت جهت حذف بیماری های قارچ به سرعت شروع به گسترش کرد و حالا کشورهایی که اقدام به هدایت کشاورزان به این منظور کرده اند عبارتنداز: ژاپن,کره,ایتالیا و مالزی.

فصل سوم: کشت و پرورش قارچ صدفی پرورش قارچ صدفی : از آنجایی که پرورش قارچها معمولا” در محیطی بسته انجام می شود؛ لذا قارچهای صدفی را می توان در هر منطقه جغرافیایی و با هر نوع آب و هوایی کشت کرد.این قارچــــها می توانند اختـــلاف درجه حرارت 16 تا 30 درجه سانتیگراد را تحمل کنند.

در یک انبار با مساحت 80 متر مربع : در یک انبار ۸۰ متری بیش از یک تن قــارچ می توان تولید کرد.

زمان لازم برای این کار حدود 2 ماه بوده و اولین برداشت پس از یک ماه بدست می آید.

این جزوه برای تولید قــارچ صدفی درسطحی پایین تراز این میزان نوشته شده بدیهی است جهت تولید در مقیاس بالا دانش فنی بیشتری مورد نیاز می باشد؛ که در کلاسهای تئوری عملی ارائه خواهد شد .

فضای مورد نیاز : برای کشت قارچ صدفی می توان از یک اتاق ؛ زیرزمین ؛ انبار متروکه ؛یا هرمکان خالی دیگر که دارای سقف مناسب باشد استفاده نمود.این مکان باید توانایی نگهداری دمای اطاق راداشته باشد بطوریکه ؛ تاحد امکان از اختلاف شدید درجه حرارت جلوگیری کند .

محیط کشت قارچ صدفی : محیط کشت قارچ صدفی از کاه گندم ؛ کاه جو ؛ کاه برنج ؛ تراشه چوب صنوبر....

تهیه می شود.

در این کشت از خاک و کود استفاده نمی شود بنابراین هیچگونه آلودگی زیست محیطی ندارد .

نحوه کشت قارچ صدفی : کاه وکلش خرد شده را یک شب در آب گذاشته تا کاملا”مرطوب ؛سپس مدت 2 تا 3 ساعت در آب جوش پاستوریزه می شود .برای این کارمی توان از یک بشکه خالی استفاده کرد .زمان پاستوریزه کردن از وقتی محاسبه میشودکه آب به نقطه جوش رسیده باشد.جهت اطمینان خاطر بهتر است از دماسنج الکلی برای سنجش دمای آب جوش استفاده شود.

سپس کــاه را آبکش کرده آنرا به حال خود رها می کنند تا پس از چند ساعت خنک شود؛ بطوریکه بالمس کردن کاه با پشت دست ؛ هیچگونه گرمایی احساس نشود .

بذر زنی : پس از اینکه کاه کاملا خنک شد با 3 تا 5 درصد اسپان( اسپان= بذر قارچ ) مایه زنی می شود به این منظوربرای هر 10کیلوگرم کاه پاستوریزه شده مقدار400 تا 500 گرم بذرقارچ اضافه و مخلوط میشود.

مخلوط حاصل درون کیسه هایی به قطر 45 تا50 سانتیمتربا ارتفاع 80 تا 150سانتیمتر ریخته سپس سطح آن کمی فشرده شده تا رطوبت کاه حفظ گردد.

پس از بستن سر کیسه آنرا به محیطی که از قبل بعنوان سالن کشت در نظرگرفته شده انتقال داده واز سقف آویزان میکنند.

می توان کیسه های کشت شده را روی زمین هم قرار داد.

کنترل دما و نور : از اولین روز کشت تا مدت 25 الی 30 روز دما روی 24 درجه سانتیگراد نگهداری شده ؛در صورت امکان محیط را تاریک می کنند.

نورخورشید برای قارچ صدفی مناسب نیست.پس ازاینکه سطح کاه پوشیده ازتارهای سفید رنگ و ظریف قارچ صدفی شد.

سوراخ هایی به فاصله 20 تا 25 سانتیمتر و به اندازه کف دست در اطراف کیسه کشت شده ایجاد و با آ بپاشی مداوم کف سالن رطوبت محیط را افزایش می دهند .

در این زمان دما به 20 درجه سانتیگراد کاهش داده می شود.

وجود نور یک لامپ در این زمان ضروری بوده و با عث افزایش محصول می شود .قارچها پس از یک هفته دیگر آماده برداشت می با شند .

آبیاری : زمانی که کیسه ها پاره می شوند ؛ چنانچه رطوبت محیط پایین پاشد ؛ سطح کاه خشک شده و بایستی با مقادیر خیلی کم آب ؛ بصورت اسپری آبیاری شوند .

آبیاری ممکن است روزی دو بار یا بیشتر انجام شو د.

باید توجه داشت که آبیاری 48 ساعت قبل از برداشت قارچها متوقف شود.

پس از برداشت محصول میتوان آبیاری را ادامه داد.

میزان تولید : میزان تولید از هر کیسه طی 4 تا 5 چین یا بیشتر در حدود 2 تا 4 کیلوگرم قارچ تازه میباشد .

در مکان های کوچک برای حفظ رطوبت می توانید با اسپری نمودن بدنه بستر از خشک شدن آن جلوگیری کنید و اگر چنانچه بدنه بستر خشک شد می توان نسبت به آبیاری آن اقدام نمود.

برای بالا بردن میزان رطوبت می توانید کف اطاق را دائما با آب خیس نمایید، بهتر است از دستگاه بخار ساز یا در صورت امکان از کتری آب جوش استفاده کنید.

برای تشکیل کلاهک و تغییر رنگ آن نور کافی لازم است.

(مراجعه به درس قبل) نور طبیعی اطاق، برای کشت کافی است.

از ورود حشارت، بیماری ها و آلودگی ها به داخل مکان پرورش حتما ممانعت گردد و در صورت مشاهده مگسهای ریز ( مگس سرکه ) نسبت به مبارزه با آنها اقدام گنید.

در صورتی که بذر آماده استفاده می کنید به چند نکته باید توجه کنید: 1- کیسه نایلونی حاوی بذر (اسپان) قارچ سالم بوده و فاقد پارگی یا چسب خوردگی می باشد.

2- دانه های اسپان(بذر) قارچ فقط به رنگ قهوه ای(رنگ غلات) یا سفید(ناشی از رشد ریسه ها یا میسلیوم قارچ خوراکی) بوده و فاقد رنگ سبز یا سیاه یا نارنجی( بیماری کپکی) می باشد.

3- داخل نایلون بذر(اسپان) قارچ فاقد هرگونه قطرات آب می باشد.

4- دانه های بذر (اسپان) قارچ حالت دانه بندی داشته و در صورت چسبیدگی با فشار دست به راحتی دانه دانه شود.

5- پنبه درب نایلون بذر(اسپان) قارچ سالم بوده و آلوده و کثیف نباشد.

در صورت تهیه بذر (اسپان) قارچ مناسب، امکان نگهداری آن در یخچال (دمای 4- 6 درجه بالای صفر) تا 21 روز میسر می باشد.

کشت در قفسه یا تاقچه: (کشت در قفسه در یک نگاه) مرحله قبل از تخمیر و آماده کردن بستر، پاستوریزه و پر کردن، بذر زنی، دوره نهفتگی، میوه دهی، برداشت محصول، تخلیه کشت در بطری: در این روش بطری ها را از بستر پر کرده و آن را استرلیزه کرده.

آنها را در دمای 17-18 درجه سانتی گراد و رطوت 65-70 درصد قرار می دهند.

حدود 25-20 روز طول می کشد که به مرحله میوه دهی برسد.

کشت روی کنده درخت: (درمناطق معتدل) دو روش اساسی برای کشت قارچ روی قطعات درخت وجود دارد.

کشت روی قطعات بزرگ چوب، کشت روی قطعات کوچک چوب در این روش اسپان را روی قطعات درخت می ریزند و در شرایط مناسب رشد می دهند.

متاسفانه به علت عدم آشنایی برخی از فعالان بخش تولید قارچ صدفی به فنون بازاریابی صحیح و ارایه نامناسب قارچ، ویا ارایه قارچهایی با کیفیت پایین به بازار و همچنین وجود رقابت ناسالم در بین تولید کنندگان قارچ صدفی، درحال حاضرتولید قارچ به صورت صنعتی علیرغم نیاز بازار، سودآوری پایینی دارد.

عدم اطلاع رسانی صحیح وبعضا ارایه اطلاعات غلط و ناکافی و خودداری از تصویر وضعیت حال و آینده بازار قارچ صدفی در زمان ارایه مشاوره و ...

از سوی برخی از واحدهای ارایه خدمات مشاوره تولید قارچ نیز بر این بازار آشفته ، دامن زده است .

لذا خواهشمند است قبل از اقدام به تولید قارچ صدفی اطلاعات کاملی از وضعیت بازار و فروش آن در منطقه مورد نظرتان به دست آورید روش تولید قارچ صدفی ابتدا مواد سابستریت ( مانند کاه گندم ، برنج و...) را در آب می جوشانیم تا کاملا استریل شوند .

سپس با بذر قارچ صدفی تلقیح نموده ودر داخل کیسه های پلاستیکی که از قبل آماده کرده ایم میریزیم و به اتاق رشد منتقل میکنیم.

قارچ صدفی معمولا پس از سه هفته نمایان می شود .

در صورتیکه اتاق مورد نظر شرایط مناسبی از نظررطوبت ، دما ، نور و ...

داشته باشد واز بذر مرغوب استفاده شود ، کیسه ها ( کمپوستها ) تا مدت سه ماه به طور اقتصادی قارچ تولید خواهند کرد.هر کیسه در طول دوره سه ماهه بین سه تا شش کیلو قارچ تولید خواهد کرد و ...

جهت کسب اطلاعات بیشتر به بخش پرورش قارچ مراجعه نمایید مکانهای مناسب برای تولید قارچ صدفی شما میتوانید قارچ صدفی رادر هر نقطه از ایران کشت کنید .

برای این منظور فقط نیاز به یک فضای مسقف دارید تا شرایط مورد نیاز تولید را کنترل کنید .کشت وپرورش قارچ صدفی بسیار ارزان وکم هزینه است ومیتوان در گوشه ایی از پارکینگ ،انباری یا اتاقک بلا استفاده ایی آنرا تولیدکرد .

اصولا قارچ صدفی رطوبت بسیار بالایی برای رشد نیاز دارند ودردمای معمولی( بین 20-30 درجه سانتی گراد) وکمی نور ، رشد قابل توجهی دارد .

قارچ صدفی به راحتی میتواند برروی کاه گندم وجو ، تفاله چای ، ، پوست غوزه پنبه ، بقایای زیتون ، بقایای نیشکر ، درخت در حال پوسیدن و بسیاری از مواد لیگنوسلولزدار رشد کند ولی کاه معمول ترین ، ارزانترین و دردسترس ترین ماده برای تولید قارچ صدفی است فیزیولوژی رشد قارچ صدفی قارچ صدفی بر روی بقایای کشاورزی رشدکرده وآنها را کلونیزه کرده وبه بازیدیو کارپ یا کلاهک تبدیل میکند.

به گونه ای که قادراست این مواد راقبل از تخمیر کاملا تجزیه نموده ومورد استفاده قرار دهد .

آنچه در مورد قارچ صدفی مهم و قابل توجه است ، تبدیل توده سابستریت بستر به اندامهای باردهی قارچ وراندمان بیولوژیکی آن است که اغلب در حدود 100 درصد عمل میکند که از نظر تولید قارچ در دنیا حداکثر میزان تولید محسوب می شود کیت قارچ چیست ؟

کیت قارچ به شما امکان پرورش قارچ خوراکی رادر منزلتان می دهد شما می توانیداز فضاهای غیرقابل استفاده درمنزل مانند : پاسیو، گوشه ای از حمام ، بالای کمدو کابینت ، پارکینگ انباری ، وهرمکان دیگری ( دارای کمی نور بوده وتهویه مناسبی هم داشته باشد) که در همه منازل وجوددارند وتقریبا استفاده مفیدی ازآنها نمی توان کرد در جهت کمک به اقتصادوسلامت خانواده قارچ صدفی تولید نمائید.

شما می توانید به روشی ساده وآسان وباکمترین هزینه قارچ صدفی مورد نیازتان را در منزل پرورش دهید.شما برای تولید کیت دقیقا مانند روش تولید قارچ صدفی که در بالا ذکر شد عمل کنید .

سپس یک کیسه زباله یا کاور لباس کاملا تمیز که چند سوراخ نیز برروی آن ایجاد کرده اید روی کیت بکشید وروزانه چندین بار آب اسپری نمایید روش نگه داری از قارچ صدفی ابتدا مواد سابستریت ( مانند کاه گندم ، برنج و ...) را در آب می جوشانیم تا کاملا استریل شوند .

سپس با بذر قارچ صدفی تلقیح نموده ودر داخل کیسه های پلاستیکی که از قبل آماده کرده ایم میریزیم و به اتاق رشد یا اتاق انکوباسیون منتقل میکنیم.

در صورتیکه محیط مناسبی فراهم کرده باشید و تنش حرارتی و رطوبتی نداشته باشید قارچ صدفی معمولا پس از سه هفته نمایان می شود .

در صورتیکه اتاق مورد نظر شرایط مناسبی از نظر رطوبت ، دما ، نور و ...

داشته باشد واز بذر مرغوب استفاده شود ، کیسه ها ( کمپوستها ) تا مدت سه ماه به طور اقتصادی قارچ تولید خواهند کرد.هر کیسه در طول دوره سه ماهه بین سه تا شش کیلو قارچ تولید خواهد کرد پرورش قارچ صدفی شامل دو مرحله است : 1- مراقبت تا ظهور کلاهکهای قارچ 2- مراقبت از قارچها تا رشد کامل آنها در مرحله اول ، قارچ نیاز به نور ندارد ومی باید در محلی نسبتا تمیز و در دمای معمولی(20-30درجه سانتی گراد) نگه داری شود.

در این مرحله درون کیسه ها دراثر رشد میسلیوم قارچ صدفی ، سفید شده وتمام درون کیسه را پر می کندواین پایان مرحله اول است پس از گدشت بیست الی بیست وپنج روز از تاریخ تلقیح ، قارچ صدفی شروع به رویش بیرونی یا تشکیل کلاهک می کند که در واقع آغاز مرحله دوم مراقبت است .در این مرحله قارچها نیاز به نور،تهویه مناسب هوا و همچنین رطوبت دارند.

دراین مرحله بر روی پلاستیک شیارهایی به صورت عمودی ایجاد نمائید تا قارچها اندام زائی خارجی نموده و رشد نمایند.

مشکلات احتمالی درپرورش ونگه داری قارچ صدفی: لازم به ذکر است قارچ صدفی بسیار مقاوم هستند وهیچ یک از موارد مذکور در زیر نمی توانند این قارچها را غیر قابل مصرف کنند زیرا کلیه مشکلات مذکور در زیر واکنشهای فیزیولوژیک قارچ صدفی در مقابل شرایط محیطی نا مناسب است که به محض تامین شرایط مورد نیاز مجددا قارچهای سالمی تولید خواهد کرد 1 - قارچها به شکل توده مرجانی رشد می کنند علت : تهویه نامناسب - کمبود نور رفع مشکل : کمپوستها رابه مکانی که دارای نور کافی وغیرمستقیم باشدمنتقل نمائید.قارچ صدفی نیازبه نور مستقیم وشدید ندارند نورفضای داخلآپارتمان و اتاقها با نور یک لامپ معمولی (800تا 1000لوکس در 12 ساعت ) کاقی است ضمنا برای مشکل تهویه نیز می توانیدهریک ساعت یکبار هوای سالن را تهویه کنید .

2 - قارچها دارای ساقه بلند و کلاهک ریز و بعضا فاقد کلاهک علت : تهویه مناسب نیست و تجمع گاز کربنیک در محیط زیاد است.

رفع مشکل قارچ صدفی رای رشد نیاز به اکسیژن دارد که با تهویه مناسب ( هر یک تا دوساعت یکبار ) این مشکل حل میشود .

بلند شدن ساقه ها بعضا به علت کمبود نور نیز عارض میشود 3 - قارچها چند سانتی متر بیشتر رشد نمی کنند علت : - کلاهکهای قارچ در اثر کمبود رطوبت خشک شده اند - درکنار قارچهای قوی تر رشد کرده اند - برخی از قارچها از ابتدا ضعیف هستند رفع مشکل : با افزایش کار رطوبت سازها میتوانید کمبود رطوبت راجبران نمائید ( رطوبت مطلوب بین90% -80 % است ) ضمنا کاهش دما به 18 درجه ( شوک حرارتی ) در این مرحله مفید است قارچهایی هم که در کنار قارچهای قوی تر رشد می کنند،قدرت رقابت با آنها را ندارند وطبیعی است که کوچک باقی بمانند.

ضمنا قرار نیست تمام قارچها بسیار قوی و بزرگ باشند 4 - روی کلاهکها تیره و سیاه می شود علت : نور موجود در فضای نگهداری قارچ صدفی بیش از حد نیاز قارچ است.

رفع مشکل : اگرکمپوستها را به مکانی با نور کمتر وغیر مستقیم منتقل نمائیدمطمئنا بازهم قارچهای سفیدرنگ و زیبایی تولید خواهید کرد.

5 - دیگر قارچ تولید نمی کند علت : - توده داخلی کمپوستها خشک شده است .

- قارچهای آن تمام شده وقدرت رویش ندارد .

رفع مشکل : قارچها نیز مانند تمام موجودات زنده برای ادامه حیات خود نیاز به آب دارند .

وقتی آب توده داخلی کمپوست کاهش می یابد رشد نمی کنند.برای حل این مشکل توده داخلی کمپوست را از پلا ستیک خارج نموده به مدت 10-12 ساعت در داخل آب تمیز قراردهید.

در این حالت یک جسم سنگین - و تمیز ـ برروی توده قراردهید تاکاملابه زیرآب فرورود .پس از آن از آب خارج کرده اجازه دهید آب مازادآنها خارج شود.

سپس مجددا در داخل کیسه (بهتراست از کیسه دیگری استفاده بفرمائید ) قرار دهید .اکنون کمپوست آماده است تا مجددا قارچ تولید نماید.اگر مجددا این کار را انجام دادید و دیگر قارچ تولید نشد ، متاسفانه میسلیومها قدرت تولید ندارندمعمولا مدت زمان اقتصادی هر کمپوست را سه ماه درنظر میگیرند.

ولی جای نگرانی نیست ،چون اکنون شما یک خوراک دام با ارزش پروتئینی بالا وخاک گلدان بسیار خوب برای گلدانها و باغچه تان در دست دارید .

6 - برروی توده داخلی کمپوستها ، توده های سبز آبی و یا سیاه رنگی مشاهده میشود.

علت: کمپوستها مورد حمله قارچ های پارازیت قرار گرفته است.

رفع مشکل : قارچ صدفی قدرت ساپروفیتی بالایی دارند وبه راحتی می توانند با پارازیتهای مزاحم مقابله کنند ولی شما می توانید توده را از داخل پلاستیک خارج نموده قسمت آلوده را همراه با توده زیر آن ( به عمق و شعاع 10 سانتی متری ) از توده جدا نمائیدوقسمت آلوده را معدوم نمایید اگر آلودگی کیسه زیاد باشد کل کیسه را معدوم کنید.سپس کمپوست رابا آب تمیز اسپری نموده و حتما درون یک کیسه جدید قرار دهید زیرا کیسه قبلی آلوده است.

7 - قارچها زرد و پلاسیده می شوند علت : بر روی کلاهکهای قارچ آب ریخته وجذب بافت آن شده است رفع مشکل: قارچهای صدفی برای رشد نیاز به رطوبت بالای 80 درصد دارند ولی این به معنای اسپری نمودن آب بر روی کلاهکهای قارچ به صورت مستقیم نیست.