دانلود گزارش کارآموزی صنعت نساجی

در گزارش این کارآموزی سعی شده است تا قسمتهای مختلف کارخانه نقشین یزد مورد بحث و تجربه قرار گیرد و همچنین این کوشش به عمل آمده است تا از ابتدای تولید تا انتهای تولید محصول این کارخانه با معرفی قسمتهای مختلف، نحوه تولید و مشخصات مربوط به دستگاه و چگونگی عملکرد آنها و نهایتاً مراحل بسته بندی بخوبی شناسانده شود.

در فصل های مجزاء در حد امکان این مطالب را جمع آوری کرده تا شما نیز یک دید اجمالی بر این فعالیتها داشته و از چگونگی بکارگیری صنعتهای مختلف بخصوص صنعت چاپ در این مکان اطلاع یابید در فصل های اول تا پنجم این مجموعه گزارش تئوری کارخانه نقشین یزد می باشد در فصل پنجم گزارش عملی و نمونه های مختلف تولید کارخانه به تحریر آمده.

ضمناً نمونه هایی از فعالیتهای این کارخانه ضمیمه این گزارش گردیده تا این محصولات به صورت واضحتری برای خوانندگان قابل لمس و رؤیت باشد.

فهرست مطالب مقدمه: یکی از صنایع مهم کشور که از اهمیت ویژه ای برخوردار است صنعت نساجی است لزوم استفاده از پوشاک و البسه و انواع منسوجاتی که در صنایع مختلف کاربرد دارد و بر همگان روشن است.

با توجه به افزایش جمعیت و افزایش سلیقه ها و تنوع طلبی مردم و نیز توسعه صنایع مختلف که به نحوی از فرآورده های صنعت نساجی استفاده می کنند، باعث افزایش کمی و کیفی فرآورده های نساجی شده و تحقیق و مطالعه در این زمینه و تربیت نیروی انسانی کارآزموده و متخصص در این زمینه کاملاً ضروری است.

ایجاد زمینه های مطالعه و تحقیق و تهیه محصولات نساجی بر طبق یکسری قواعد و اصول علمی و کاربردی مستلزم تلاش و پی گیری در این زمینه می باشد.

یکی از عملیات مهمی که بر کیفیت کالای نساجی اثر بسیاری دارد عمل تکمیلی است که بر روی پارچه انجام می شود، امروزه کمپانیها و کارخانجات نساجی چه در داخل کشور و چه در خارج کشور که به عملیات تکمیلی اهمیت بیشتری می دهند و مطالعات زیادی در این زمینه انجام داده اند و شرایط بهینه تکمیلی را بر فرآورده های نساجی خود انجام دادهاند، موفقیت بیشتری در زمینه تولید دارند و محصولات آنان در بین مصرف کنندگان که از محبوبیت ویژه ای برخوردار است به طور کلی عملیات تکمیلی به مجموعه عملیاتی گفته می شود که بر روی پارچه خام تولید شده در قسمت بافندگی انجام می شود تا یک کالای قابل استفاده برای مصرف کننده باشد و این عملیات عمدتاً شامل رنگرزی، چاپ، ضد چروک کردن، نرم کردن، ضد آب کردن، ضد الکتریسیته کردن و .....

می باشد.

در این گزارش کارآموزی سعی شده است کلیه عملیات تکمیلی که بر روی پارچه خام پنبه 100% ویسکوز 100% و مخلوط پلی استر و ویسکوز – پلی استر انجام می شود تا کیفیت پارچه ها افزایش یاید و پارچه قابل استفاده برای مصرف کننده شود ذکر گردد تاریخچه: شرکت نقشین یزد یکی از شرکتهای فعال در زمینه رنگرزی، چاپ و تکمیل می باشد این شرکت در سال 1360 تأسیس شده و پروانه تأسیس 1370 و پروانه بهره برداری 1373 می باشد.

این شرکت در ابتدای فعالیت خود فقط در خط رنگرزی فعال بوده که با ماشین آلات قدیمی همچون ژیگر دو عدد دیگ ماشین وینچ یا هاسپل شروع کرده است و با گذشت زمان و با گسترش فضایی کارخانه و خرید ماشین آلات جدید و مدرن بطوری که در سال 1370 استنتر آلمانی، سال 1372 دستگاه چاپ روتاری، سال 1377 استنتر کره ای و هم اکنون در سال 1378 ماشین پرزسوزی و در سال 1379 ماشین شستشوی متداوم و در سال 1377 جت های رنگرزی روسی به جای جت های رنگرزی ژاپنی و پاکستانی، زمینه فعالیت خود را چند برابر نموده است.

مشخصات کلی کارخانه: این کارخانه در شمال شهریور در خیابانی که از زندان به سمت کشتارگاه وجود دارد قرار گرفته است و از نظر محیط کارگری دارای محیطی است که افراد مختلفی در آن مشغول به کار هستند و کارخانه دارای یک چاه آب شور می باشد و آب شیرین مورد نیاز کارخانه از آب شهری تأمین می شود.

فاصله این کارخانه تا مرکز شهر در حدود 3 الی 4 کیلومتر است و منابع تهیه مواد اولیه هم در داخل یزد قرار دارند و هم در خارج شهر یزد.

بازار فروش محصولات آن هم در داخل شهر یزد است و هم در شهرهای دیگر و بعضاً محصولات صادراتی نیز طبق سفارشهای مشتری وجود دارد کارخانه برای حمل و نقل دارای ماشینهایی است و در بعضی موارد ماشین از بیرون کرایه می کنند.

تشکیلات سازمانی کارخانه: کارخانه دارای یک مدیر عامل می باشد که مدیر بازرگانی زیر نظر او مشغول به انجام کار است بخشهایی شامل سالنها و دستگاه ها و مراحل رنگرزی تکمیل و چاپ و بسته بندی و انبار داری و هماهنگی بین آنها برای بالا بردن راندمان و گزارش دادن خرابی دستگاه ها و قسمت های مختلف به مسئول تأسیسات و خارج کردن دستگاهی از خط تولید یا وارد کردن دستگاهی به خط تولید بر عهده مدیر تولید است.

بخشهایی مانند گرفتن سفارش، بازاریابی، حسابداری، مدیر خرید مواد اولیه، مدیر خرید لوازم اداری و تأسیساتی زیر نظر مدیر بازرگانی قرار دارد.

کنترل کیفیت نیز تحت نظارت مدیر تولید می باشد به طور کلی کارخانه در سه شیفت کاری تولید دارد و تعداد افرادی که در قسمت های مختلف در هر شیفت کاری، کار انجام می دهند به شرح زیر می باشند.

به طور کلی این کارخانه در سه شیفت کاری تولید دارد و در بعضی از قسمتها دارای 2 شیفت کاری و جاهای دیگر دارای یک شیفت کاری می باشد در قسمت مقدمات (رنگرزی و سفید کاری) و استنتر در سه شیفت کاری کار می کنند.

قسمتهایی از قبیل چاپ و شابلون سازی و ....

در دو شیفت کاری کار می کنند و قسمتهای اداری و قسمت نمونه گیری، چاپ و انبار پارچه در یک شیفت کاری کار می کنند.

کلاً تعداد 160 پرسنل مشغول به کار در این کارخانه می باشند این کارخانه سهامی خاص می باشد و تولید آن بصورت کارمزد می باشد .

فصل اول : ماشین آلات پالت کنی: پارچه بعد از گرفته شدن سفارش ابتدا به قسمت پالت کنی برده شده و بصورت پالت کرده (لایه لایه) روی هم قرار داده می شود.

در ابتدای دستگاه کنتوری است که متراژ پارچه باز شده را اندازه گیری می کند بعد از باز شدن هر طاقه از پارچه انتهای آن طاقه به انتهای طاقه بعدی دوخته می شود عمل پالت کنی بیشتر برای پارچه های کشباف به کار برده می شود.

رول کنی: پارچه های تاری و پودی بعد از گرفته شدن سفارش به قسمت رول کنی برده شده و در آنجا بر روی غلطک پیچیده می شود.

این دستگاه هم مانند دستگاه پالت کنی متراژ پارچه باز شده را اندازه گیری می کند.

پرز سوزی و آهارگیری: (1938) GAS SINGEWING این دستگاه عمل پرزسوزی و آهارگیری را با هم انجام می دهد حسن این دستگاه این است که سرعت کار بالا می رود و دقت کمتری تلف می شود.

به طور کلی این دستگاه از قسمت های زیر تشکیل شده است: 1- پرزگیری: شامل چند بورس می باشد که پارچه از بین بردن این برسها عبور کرده و پرزهای آن گرفته می شود.

2- پرز سوزی: در این قسمت پارچه از روی غلطک ها عبور می کند و در دو نقطه مختلف حرارت به هر دو سطح پارچه خورده و باعث از بین رفتن پرزها می شود.

3- آهارگیری: شامل دو وان می باشد که در هر کدام از این وانها مواد آهارگیری وجود دارد.

شرح کلی دستگاه پرزسوزی و آهارگیری: در ابتدا دستگاه پرزسوزی بعد از گذر از غلطک های تنظیم کشش و راهنما، 3 غلطک مارپیچی وجود دارد که از هم فاصله دارد و با عبور پارچه از بین آنها، پارچه را در جهت عرضی باز می کند.

علت باز کردن پارچه این است که مارپیچ از وسط به طرفین با هم فرق دارد و دو طرف پارچه را به طرفین می راند بعد از عبور از 3 غلطک مارپیچی از بین دو غلطک که به هم نزدیک هستند می گذرد و بعد از بین یک سیستم فتوسل که به نور حساس است می گذرد.

اگر احیاناً پارچه به طرفین حرکت کند جلو فتوسل را گرفته و دیگر نور به آن نمی رسد این عمل باعث دستوردادن فتوسل به یک سیستم مکانیکی می شود.

این سیستم مکانیکی به این صورت است که یک پیچ بزرگ به یک موتور وصل است و درون پیچ مهره ایست که با حرکت چرخشی پیچ، مهره بالا و پایین می رود این مهره به یک اهرم که به دو غلطک وصل می باشد دستور حرکت به جهت مخالف حرکت پارچه می دهد و باعث می شود که پارچه به وسط دستگاه برگردد.

علت این کار این است که اگر پارچه به طرفین حرکت کند به چرخ دهنده ها و زنجیره های اطراف دستگاه رسیده و پاره می شود و احتمالاً صدمه زدن به دستگاه نیز وجود دارد بعد از این قسمت وارد قسمت پرزگیری می شود که شامل چهاربرس می باشد برسها به صورت مارپیچی روی غلطک قرار گرفته اند و پرزهای اضافی را از پارچه جدا می کند و یک پمپ هوای قوی این پرزها را به بیرون می راند علت وجود این برسها این است که اگر پرزهای اضافی گرفته شود و در قسمت پرزسوزی آتش گرفته و باعث صدمه زدن به پارچه می شود.

بعد از این مرحله پارچه وارد قسمت پرزسوزی می شود و در مرحله پرزسوزی پارچه از روی دو غلطک عبور می کند که در کنار هر کدام از این غلطک ها یک شعله وجود دارد این عمل باعث می شود هنگامی که پارچه از این غلطک ها عبور می کند پرزهای دو طرف پارچه بسوزد.

درون غلطک هایی که پارچه از روی آنها می گذرد جریان آب وجود دارد که غلطک را سرد نگه داشته تا به پارچه صدمه وارد نشود در کنار قسمت پرزسوزی شیر تنظیم فشار هوا و گاز وجود دارد که می توان با تنظیم آنها شعله را کم یا زیاد کرد بعد از عبور پارچع از قسمت پرزسوزی پارچه وارد قسمت آهارگیری می شود قسمت آهارگیری دارای دو حمام است که در کف این حمام شش غلطک وجود دارد و در بالای آن تقریباً نیم متر بالاتر از سطح حمامی اولی پنج غلطک وجود دارد.

این غلطک ها با فاصله تقریباً Cm15 از یکدیگر قرار دارند حمام دوم نیز دارای چهار غلطک در داخل و سه غلطک در بالا می باشد پارچه ابتدا وارد حمام اول شده از بین غلطک ها عبور می کند و وارد حمام دوم می شود.

در داخل هر دو حمام مواد آهارگیر وجود دارد که باعث می شود آهارپارچه گرفته شود.

قبل از حمام اول و بعد از آن غلطکی وجود دارد که کمی انحنا دارد این غلطک ها باعث می شود که چروک پارچه گرفته شود.

در انتهای دو حمام پارچه از بین دو غلطک بزرگ عبور می کند این غلطک ها به پارچه فشار آورده و آب مواد اضافی آن را می گیرد و یک سینی در زیر آنها قرار دارد که این مواد دوباره به درون حمام برمی گرداند علت این امر این است که با برگشتن مواد به درون حمام ها، غلظت حمام ها هم حفظ می شود.

و کار کیفیت بهتری پیدا می کند و اگر پارچه از بین این غلطک ها عبور نکند.

جذب موادی که در حمام بعدی قرار دارد کمتر خواهد بود.

موادی که برای آهارگیری در داخل حمام ها ریخته می شود شامل مواد زیر می باشد: حمام یک: آنزیم مایع (10 گرم در لیتر) Kg16 کتوکلارین نفوذکننده Kg5/2 صابون ایرانی Kg1 نمک Kg6 اسید استیک (5/1 گرم بر لیتر) Kg5/2 حرارت 75 درجه – سرعت 50 متر در دقیقه – فشار فولاد 2 حمام دو: آنزیم مایع (10 گرم در لیتر) Kg8 کتوکلارین نفوذ کننده Kg1 صابون ایرانی Kg1 نمک Kg4 اسید استیک (5/1 گرم بر لیتر) Kg5/1 از این ماشین برای شستشوی پارچه های پلی استر، ویسکوز، پنبه و یا مخلوط آنها نیز استفاده می شود هنگامی که از این دستگاه برای شستشو استفاده می شود.

پرز سوزی آن قطع می شود و در داخل حمام یک Kg3 هیدروسولفیت Kg1 صابون ریخته می شود و دمای داخل حمام 80 درجه می باشد در داخل حمام شماره دو فقط Kg1 اسید استیک ریخته می شود و دمای آب داخل حمام 60 درجه می باشد.

اسید استیک برای از بین بردن محیط قلیایی پارچه که بر اثر سفیدگری و صابون مصرفی به وجود آمده است استفاده می شود نکاتی که بعد از عمل پرزسوزی و آهارگیری باید در نظر گرفت شامل نکات زیر می باشد: اگر پارچه را بعد از پرزسوزی و آهارگیری بخواهند به سفیدگری ببرند احتیاج به شستشوی با آب سرد دارد تا مواد باقی مانده خود آهارگیری و خود آهار پاک شود و سفید گری و پخت به صورت کامل انجام شود و حمام پخت و سفیدگری غلظتش تغییر نکند اگر پارچه بعد از پرزسوزی و آهارگیری احتیاج به مرسریزاسیون داشته باشد باید ابتدا به استنتر رفته تا خشک شود.

این عمل بدان علت صورت می گیرد که اگر پارچه خشک نباشد نمی تواند به درون آن نفوذ کند چون سرعت مرسریزاسیون بالا است و مناطق لیف توسط آب پر شده است بنابراین باید پارچه قبل از عمل مرسریزاسیون خشک شود.

اگر پارچه پلی استر خالص و یا ویسکوز خالص باشد دیگر احتیاجی به پرزسوزی ندارد و فقط عمل آهارگیری بر روی آن صورت می گیرد.

بنابراین این گونه پارچه ها دیگر احتیاجی به سفیدگری ندارد و مستقیماً وارد قسمت رنگرزی می شوند برای شستشوی آنها فقط پارچه از داخل آب سرد عبور می کند تا مواد آهاری باقی مانده بر روی پارچه از سطح آن جدا شود.

مشخصات فنی دستگاه پرزسوزی و آهارگیری: مرسریزاسیون: دستگاه مرسریزاسیون دارای یک حمام است که در آن سود وجود دارد و پارچه با عبور از غلطک هایی که هم در بالای حمام و هم در درون حمام قرار دارد مواد را جذب کرده و بعد از عبور غلطکی بزرگ که مواد اضافی برداشت شده را به درون حمام برمی گرداند روی غلطکی جمع می شود و می ماند تا مواد تأثیر خود را بگذارد.

دمای حمام با دمای محیط یکسان است و احتیاج به گرما ندارد.

مسیر عبور پارچه: اگر پارچه درون حمام زیاد بماند تخریب خواهند شد و پنبه در برابر محیط قلیایی مقاومت بیشتری دارد و می تواند مرسریزاسیون را انجام داد و ویسکوز – پلی استر احتیاج به مرسریزاسیون ندارد و مرسریزاسیون نمی شود.

وینچ Winche ماشین رنگرزی وینچ (که Vessel,Beek یا هم نامیده می شود) یکی از قدیمی ترین ماشینهای رنگرزی از لحاظ کاربرد عملی است .

این ماشین این مزیت را دارد که نسبتاً ساده است و بنابراین ارزان بوده وکار با آن آسان است و همچنین دستگاهی چند منظوره است.

آهارگیری، لکه شویی، سفید گری، رنگرزی، شستشو و نرم سازی در وینچ بر روی تمام پارچه هایی که درحالت عادی وقتی طنابی شکل می شوند در برابر چروک شدگی مقاومت می کنند، انجام می شود.

مثل پارچه پشمی ، پارچه های نخی شل بافت، پارچه های تولید شده از الیاف مصنوعی، تقریباً تمام پارچه های گردباف و بعضی از اقسام ترکوتاری.

در مقایسه با ماشین ژیگر، وینچ کشش طولی بسیار کمتری برروی پارچه اعمال می کند و ایجاد و محو پیوسته چین های طولی حرکت مکانیکی سریعترین بوجود می آورد که قابلیت شستشو را بهبودی می بخشد.

فعالیت مکانیکی همراه با کشش اندک در نخ پارچه های پشمی و در طول حلقه پارچه های تریکو ایجاد موج نموده بدین ترتیب پارچه های کلفت تر با زیر دست پرتر و پوشش دهندگی بیشتر که چروک آنها نیز بهتر باز می شود بوجود می آورد.

علاوه بر این با اینکه پارچه هایی که در وینچ رنگ می شوند در مقایسه با پارچه هایی که در بیم تحت فشار رنگ می شوند دارای ظاهر صاف ولطیف نیستند از فعالیت مکانیکی وفرصت بیشتر برای کاهش تنش سود می برند و دارای زیر دست پرترو قابل ارتجاع می باشند.

اصول کار Principle اصول کار اساسی تمام ماشینهای وینچ به این صورت است که تعدادی(از یک تا چهل ) حلقه یا طناب با طول یکسان که قسمت اعظم آن درحمام رنگ فرو می رود و قسمت بالایی هر طناب بر روی دو قرقره که در بالا حمام رنگ نصب شده است قرار می گیرد وارد دستگاه می شود.

در جلوی ماشین حدود 35 سانتی متر بالای سطح حمام رنگ یک قرقره با قطر 15 سانتی متر وجود دارد که Jockey یا Fly Roller نامیده می شود و آزادانه می چرخد در پشت وینچ یک قرقره متحرک بسیار بزرگتر وجود دارد که طنابهای پارچه را به گردش درمی آورد.

حمام رنگ The Dyebath در ویچهای قدیمی برای نیمه پایینی ماشین از چوب استفاده می شد ولی امروزه از فولاد ضد زنگ با اتصالات جوشکاری شده استفاده می شود، گوشه های آن را به صورت گرد در می آورند و جوشهای داخلی ساییده و صیقل می دهند تا هرگونه نا همواری که ممکن است باعث آسیب رساندن به پارچه های فیلامنتی ظریف شود از بین برود.

بایستی از فولاد ضد زنگ مرعوب استفاده شود،(AISI نوع 316 یا مشابه آن ) و در صورتی که از کلریت سدیم برای سفید گری استفاده می شود باید بر روی ظرف عملیاتی اثر ناپذیر ساختن مقدماتی با اسید نیتریک صورت پذیرد.

شکل و ابعاد ظرف و قرقره ها بسته به نوع پارچه رنگ شونده متفاوت است.

فاصله عقب تا جلو اکثر ویچهای پارچه حدود 5/2 متر است و عرض آن از 50 سانتی متر ( برای یک طناب ) تا حدود 5/4 متر برای حدود 40 طناب از پارچه های سبک وزن متغییر است .

در قانون بریتانیا قسمت بالای ظرف باید دست کم 36 اینچ ( 92 سانتی متر ) از سطح زمین یا سکوی کار فاصله داشته باشد.

برای پارچه های پشمی و پنبه ای سنگین یک ظرف با عمق آبخور زیاد وقسمت پشتی شیب دار ارجح است(شکل 3-2) عمق زیاد باعث می شود که ماشین پارچه های حجیم دارای طول تجارتی را درخود جای دهد وقسمت پشتی شیب دار باعث می شود که پارچه روی هم افتاده شده به آسانی به طرف جلوی ماشین حرکت داده شود.عمق محلول رنگی معمولاً حدود یک متر است ومنطقه نسبتاً کوچک برای بکارگیری رنگهای خمی بر روی پارچه نخی یک مزیت محسوب می شود.

با به بازار آمدن ویسکوز فیلامنتی و پارچه های استاتس لزوم ساختن وینچ هایی که چروک شدن این نوع پارچه ها را به حداقل برساند احساس شد و وینچ هایی با عمق آبخور اندک ساخته شدند (شکل 4-2)‌برای کاهش فشار ناشی از روی هم افتادن پارچه در عقب وینچ عمق مایع اندکی کاهش یافت ( حدود 75 سانتی متر) وته ماشین به صورت صاف ساخته شد.

در عقب اکثر وینچ ها لوله سر ریز تعبیه شده است، بطوری که عمل آبکشی در جریان محلول از جلو به عقب قابل انجام است.

اصول رنگرزی با ماشین وینچ The Principles of Winch Dyeing در رنگرزی با وینچ نسبت محلول با کالا معمولاً حدود 25:1 است ولی نسبت 15:1 نیز بدست آمده است در وینچ های کوچک نسبتها بیشترند مثلاً 40:1 هنگامی که پارچه از حمام رنگ بالا می آید، محلول فوراً شروع به ریزش می کند واین دفع محلول اضافی با فشار اندکی که بوسیله غلتک Jockey و سپس قرقره وینچ بر آن وارد می آید افرایش می یابد .

به تجربه مشاهده شده است که تحت شرایط عادی رنگرزی تراکم رنگ در محلولی که هنگام عبور پارچه از روی غلتک از آن خارج می شود به طور محسوسی کمتر از تراکم محلول داخل حمام رنگ می باشد.

هنگامیکه پارچه مجدداً درحمام رنگ غوطه ور می شود دوباره محلول را جذب می کند و هنگامیکه پارچه به آرامی به طرف جلوی وینچ حرکت می کند چرخه کامل می گردد.

بنابر این این سرعت رنگرزی باتعداد چرخه پارچه در یک زمان معین کنترل می شود،‌یعنی افزایش سرعت قرقره وینچ سرعت رنگرزی را افزایش خواهد داد ظاهراً فاکتور تبادل محلول یعنی نسبت محلول رنگی در پارچه که در یک عبور از غلتک Jockey وقرقره وینچ جابجا می شود به سرعت پارچه و زمان لازم برای کامل شدن یک چرخه ( حدود یک دقیقه) بستگی ندارد .

هنگامی که پارچه برای چند ثانیه درمحلول رنگ قرار می گیرند وحرکت محسوسی درعرض ندارند مگر این که گیر کردن پارچه باعث آن شود.

محلول داخل حمام رنگ جنبش قابل ملاحظه داردولی مستقیماً قابل مشاهده نیست .

اما هنگامیکه رنگ از طریق جعبه نمک زنی اضافه می شود می توان مشاهده کرد که انتشار آن در درون ظرف به سرعت انجام می شود یکنواخت شدگی رنگ معمولاً در طول پارچه و در جهت مخالف حرکت آن صورت می گیرد جریان محلول رنگی به سمت پایین درهنگام بالا آمدن پارچه نقش اساسی را در مهاجرت بازی می کند.

هنگامی که طناب افزایش می یابد نسبت مهاجرت طولی به عرضی افزایش می یابد.

ماشیهای رنگرزی ژیگر ماشیهای رنگرزی ژیگ یا ژیگر یکی از قدیمی ترین انواع ماشین برای رنگرزی پارچه های بافته شده ای است که در طی رنگرزی نبایستی چروک شوند، مانند اکثر تافته ها،ساتن ها، پوپیلین ها ،پارچه های برزنتی و پارچه های کت و شلواری.

از این ماشینها در رنگرزی انواع خاصی از پارچه های کشبافی مانند پارچه های پیراهنی نیز استفاده شده است ولی موفقیت اندکی داشته است .

با این حال پارچه های توری کشباف با تارهای نایلونی و پودهای کشسانی را هم بوسیله ماشین ژیگر و هم ماشینهای رنگرزی تحت فشار رنگ می کنند.

اصول کار ماشین بسیار ساده است، پارچه بر روی یک غلتک پیچیده می شود سپس از درون حمام رنگ ته ماشین گذشته وبر روی غلتک دیگری پیچیده می شود و هنگامی که غلتک دومی پر شد حرکت عکس می شود.

با آنکه ژیگرهای بزرگتری نیز ساخته شده اند ولی اکثر ژیگرهای مدرن دارای غلتکهایی به طول 8/1تا 2 متر هستند.

برای رنگرزی پارچه های بافته شده از پلی استر ژیگرهای تحت فشار آزمایشی زیادی برای رنگرزی دردماهای بالاC °130 ساخته شده اندولی موفقیت بسیار محدودی داشته اند.

غلتک پارچه معمولاً در قسمت بیرون ماشین پیچیده می شود.

به دو سر غلتک چندین متر پارچه ارزان قیمت دوخته می شود قابل توجه است که لبه های پارچه باید دقیقاً صاف به هم دوخته شوند تا ازهرگونه هم پوشی جلوگیری شود لبه های پارچه بایستی تا آنجا که ممکن است دقیقاً روی هم قرار داشته باشند تا مقداری محلول رنگی که درمحل اتصال قرار می گیرد و ممکن است بر لایه های مجاور پارچه روی غلتک اثر بگذارد به حداقل برسد.

در ژیگرهای قدیمی طول رول بین 500 تا1000 متر بود، اما پیشرفتهای اخیر این امکان را فراهم آوردهاست تا رولهایی به قطر یک متر وطول حدود 5000 متر از پارچه تافته سبک وزن بر روی دستگاه جا داده شوند.

ژیگرهای قدیمی با رولهای پارچه کوچک از حمام رنگهایی با ظرفیت حدود 200 لیتر استفاده می کردند.

این ژیگرها سطح نسبتاً کمی را اشغال می کردند وامتیاز آنها این بود که در هنگام به کارگیری رنگهای خمی احیاء شده بر روی پارچه پنبه ای اکسداسیون به حداقل می رسید.

تقاضا برای ژیگرهایی با ظرفیت بار بیشتر ،که رولهایی با قطر بزرگتر را ضروری می ساخت منجر به تولید ماشینهایی شده است که دارای حمام رنگ با ظرفیت بیشتر هستند شکل مقطع طولی نمونه ای ازماشین رنگرزی ژیگر، مسیر حرکت پارچه در آن نمایش داده شده است لازم است تمام پارچه روی رول دارای عرض یکسان باشد تا پارچه کاملاً مستقیم پیچیده شود به طوری که دو طرف رول عمود بر محور آن باشد.

در اکثر ژیگرها یکی از غلتکها می تواند تا حدودی نوسان داشته باشد تا درصورتیکه رول از مسیر مستقیم منحرف شد به مستقیم نمودن آن کمک می کند بعضی از ژیگرها می توانند به طور خودکار اندکی نو.سان داشته باشند تا از تشکیل لبه بر روی بعضی پارچه ها جلوگیری کنند.

برای بار گیری، سر پارچه روی رول را از زیر دو غلتک که به صورت آزاد می چرخند و درته ماشین قرار می گیرند عبور داده و سپس بالا آورده و به دور غلتک کشنده می پیچند.

حمام رنگ The Dyebath گنجایش محلول یک ژیگر نمونه که توانایی رنگرزی پارچه هایی با عرض بیش از 8/1 متر دارد حدود 750 لیتر است ویک دریچه تخلیه برای آن کافی است.

یک تیوپ شاخص برای نمایش پرشدگی و سطح محلول به همراه دو یا سه لوله افشانه افقی برای تسریع نفوذ محلول در پارچه، در ماشین تعبیه شده اند.

معمولاً محلول رنگی صافل وغلیظ شده مستقیماً به حمام رنگ اضافه شده وبه طور کامل در حمام رنگ پخش می گردد.

بعضی از رنگرزان ترجیح می دهند محلول رنگی غلیظ شده دو قسمت گردد و نیمی از آن قبل از دور اول رنگرزی ونیم دیگر قبل از دور دوم اضافه شود که مزیت آن ناچیز است.

محلول بوسیله حرکت پارچه در درون حمام رنگ تکان می خورد ومعمولاً نیازی به سیستمهای گردش محلول مکانیکی نیست .

ولی اگر تانکهای افزودن رنگ وجود داشته باشد (در این صورت توزیع مناسب لازم است)‌و در مورد ماشینهای بسیار عریض یا درمحلولهایی که یکنواخت بودن دما اهمیت زیادی دارد، سیستمهای گردش محلول لازم است.

گرمادهی Heating گرما دهی معمولاً با استفاده از بخار با فشار پایین (kPa 300) از طریق لوله مشبکی که در ته حمام رنگ در عرض ماشین امتداد دارد انجام می شود.

سوراخها باید در طرف پایین لوله بوده ونباید بر روی پارچه تأثیری داشته باشند.

گرمادهی ممکن است از راه لوله های حلقوی بسته (که از فشار بالاتر استفاده می کنند) نیز انجام شود ولی عموماً کند تر از تزریق مستقیم بخار است.

با این حال در این روش کنترل بهتری بر روی دمای رنگرزی وجود دارد.

بعضی از ژیگرها دارای سیستم گرمادهی دوگانه به صورت تزریق مستقیم بخار برای گرما دهی سریع برای رسیدن به دمای مناسب رنگرزی وسپس استفادهاز لوله های حلقوی برای ثابت نگهداشتن دمای ایجاد شده،هستند در حال حاضر معمول است که ژیگر ها را مجهز به در پوش بسازند این درپوشها لولادار بوده تادسترسی به آن آسان باشد و دارای دریچه شیشه ای ایمنی با حاشیه لاستیکی می باشند.

مزیت های استفاده از درپوش بر روی ژیگر ها بخوبی روشن شده است که می توان آنها را به صورت زیر خلاصه نمود: الف) بالانگهداشتن دمای رول پارچه ؛ درمورد بعضی از پارچه های مصنوعی افت دما در هنگام بیرون آمدن از حمام رنگ درحال جوش و پیچیده شدن بر روی رول در ژیگر روباز، باعث کاهش قابل ملاحظه در میزان برداشت ونفوذ رنگ می شود.

ب) به حداقل رسیدن اختلاف دما بر روی رول؛ در یک ژیگر روباز لبه های رول به سرعت سرد شده ومنجر به کاهش برداشت رنگ می شود( اختلاف رنگ بین حاشیه و متن پارچه) ج) به حداقل رسیدن تماس با هوا؛ این موضوع در هنگام کاربرد رنگهای خمی در حالت احیاء اهمیت خاصی دارد.

د) کاهش مقدار گرمای مصرفی برای نگهداشتن حمام رنگ و پارچه در دمای معین ه) کاهش مقدار بخار رها شده به جو؛ این بخارات ممکن است بر روی سقف درونی متراکم شده و سپس چک کرده و به افراد واشیاء زیر آن سقف آسیب برساند درپوشها بایستی مجهز به دسته های عایق بوده واز داخل به گونه ای طراحی شوند که هر مایع متراکم شده ای به اطراف ماشین لغزیده وبه حمام رنگ باز گردد.

در پوش بایستی مجهز به یک سوپاپ خروج بخار باشد.

بسیاری از ژیگرها مجهز به دریچه های تزریق مستقیم بخار درکناره ماشین هستند تا دمای داخلی را بالا نگه دارند.

ابزارهای کنترل دما Temperature Controls برای نشان دادن دمای حمام رنگ یک دماسنج و برای کنترل دمای حمام از طریق سوپاپهای بادی بر روی خط بخار یک ترموستات تعبیه شده است.

یک ترموستات دیگر تزریق بخار‌به زیر هود راکنترل می کند.

منبسط کننده ها Expanders در هنگام حرکت پارچه مرطوب از یک رول به رول دیگر همیشه تمایل به ایجاد چروکهای طولی وجود دارد که بایستی قبل ازپیچیده شدن بر روی رول این چروکها از بین بروند.

میله های منبسط کننده به گونه ای تعبیه شده اند که سطح محدب آنها درتماس مستقیم با پارچه پیش از پیچیده شدن بر روی رول می باشد.

برای فراهم آوردن امکان افزایش قطر رول، میله های منبسط کننده معمولاً‌به صورت جفت بر روی یک چهار چوب که دریک فضا حرکت می کند سوار هستند.

این فضا بستگی به میزان کشش پارچه و قطر رول دارد.

غلتکهای Log Log Rolls در جریان رنگرزی پارچه های دارای الیاف سبک، بر روی سطح رول اغلب موجهای طولی بوجود می آید که ممکن است منجر به ایجاد رگه هایی از رنگ تیره و روشن شود.

برای رفع این مشکل شعبه Althouse از شرکتKnowles و Crompton روش غلتک Log را برای ابداع نمود در این روش یک غلتک آزاد گرد.

بر روی غلتکهای پارچه قرار می گیرد.

هر غلتک Log دارای شیارهای مارپیچی عمیق برروی سطح خود است که باعث صاف شدن چروکهای پارچه شده وامکان جریان یکنواخت محلول بین دو غلتک و پارچه را فراهم می کند.

احتمال دارد که غلتک، حرکت جانبی محلول رنگی در درون رول را تسریع کند.

یک غلتک با سطح صاف کارآمد نیست، زیرا محلول را بر روی پارچه به عقب برگردانده و باعث لکه لکه شدن پارچه می شود.

نمونه برداری Sampling برای رنگ همانندی روش مرسوم متوقف کردن ماشین و برداشتن نمونه های کوچکی از محل اتثصال پارچه تقریباً در وسط طول کلی می باشد.

تخلیه کردن Unloading هنگامی که کار ژیگر تمام شد پارچه را روی یک غلتک Debatcing یا در صورت بزرگ بودن بار بر روی A-frames می پیچند.

بعضی از ژیگرها دارای غلتک یا تجهیزات مکشی برای خارج کردن آب اضافی در هنگام پیاده کردن هستند.

رولهای مرطوب بسیار سنگین بوده و برای رولهای بزرگ نیاز به سیستم بالابر مکانیکی است.

بعضی از ژیگرها را برای رنگرزی پارچه های مخملی و سایر پارچه های پرزدار طراحی کرده اند این پارچه ها همیشه به صورت وارونه سوار می شوند به طوری که غلتکهای منبسط کننده تنها با پشت پارچه در تماس هستند.

درماشینهای قدیمی غلتکها همیشه دریک جهت می چرخند هنگامی که پارچه به صورت عادی به روی دستگاه سوار شود،یعنی مقدار برداشت مایع توسط پارچه نزدیک به مرکز ماشین باشد طرف پرزدار پارچه همیشه به طرف داخل رول است پارچه های پرز دار مقدرا زیادی محلول رنگی را به خود جذب می کنند.

هنگامی که روی رول پیچیده می شوند محلول رنگی بر اثر الیاف نوک پرز می شوند برای رفع تأثیر نیروی گریز از مرکز، ژیگرهای خاصی برای مخملها طراحی شده اند، دراین دستگاههای پرز پارچه مخملی روی رول اول به طرف داخل وروی رول دوم به طرف خارج است.

برای این کار گردش غلتکهای بایستی عکس یکدیگر باشد.

پارچه برروی سمت داخلی غلتک اول وسمت خارجی غلتک دوم پیچیده می شود هنگامی که پارچه از درون حمام رنگ عبور می کند، پرزها اندکی به عقب می خوابند و به صورت خوابیده به روی رول می پیچد.

یک میله منبسط کننده اصلاح و کوتاه شده در زیر غلتک که حرکت آن نیز تعدیل شده است .