وظایف و تشکیلات شرکتهای پیمانکاری
بطورخلاصه شرکتهای پیمانکاری به شرکتهایی گفته میشودکه عهده داراجرایکاری از سازمانی شخصی و خلاصه منبعی با قیمتهای معینی می گردد .
و انجام اجرای عملیات آنرا بعهده می گیرد .
و این شرکتها می تواند در ملکیت یک و یا چند نفر باشد که به یکی از صورتهای تشکیل شرکت مانند شرکت سهامی ، شرکت با مسئولیت محدود ، شرکت تضامنی ، شرکت مختلط غیر سهامی ، شرکت مختلط سهامی ، شرکت نسبی و یا شرکت تعاونی بوجود می آید .
به هر ترتیب پس از تشکیل شرکت یک نفر از سهام داران به عنوان مدیر عامل شرکت انتخاب می گردد و وکلیه وظایف اداره امور شرکت و مدیریت اجرایی پروژه را عهده دار خواهد بود .
با توجه به وظایفی برای مدیریت عامل شرکت وجود دارد لازم است که از امور تجارت – حقوق مالی روابط کارکری و امور مهندسی و تولیدی و خلاصه مدیریت اطلاع کافی داشته باشد .
و بتواند در شرایط مختلف روشهای مناسب برای اجرا و پیشبرد کارها انتخاب نماید .
و در کارهای برآورد ، برنامه ریزی ها و خرید و تدارکات و سازمان دهی و کنترل کارها وارد به امور و آگاهی کامل داشته باشد .
در مجموع وظایف کلی پیمانکار را می توان به شرح زیر خلاصه نمود :
1) بررسی و آنالیز کامل کار پیشنهادی قبل از شرکت در مناقصه ، با در نظر گرفتن سودی متناسب با سرمایه و پیش بینی لازم در مورد هر گونه مخاطره و آینده نگری های لازم .
2) داشتن اطلاعات کافی از روشها ، مصالح ، وسایل ساختمانی ، تجهیزات و ماشین آلات .
3) برآورد دقیق براساس نقشه های موجود ، فهارس بهاء ، سوابق .
4) نظارت دقیق به کارها و عملیات اجرایی و به وجود آوردن کارایی و راندمان زیاد با داشتن کادر شایسته .
5) کنترل و نظارت دقیق بر مخارج خرید و حسابداری و امور مالی .
6) دارابودن سیستمی برای گزارش ارائه گزارش هزینه های حقیقی و پیشرفت پروژه و مقایسه آن با آنچه که قبلا برآورد شده است .
7) داشتن سیستم مناسب انبارداری ، نگهداری ابزار و وسایل و ماشین آلات .
8) داشتن سیستم روابط خوب با کارگران ، فروشندگان ، و سایر مقاطعه کاران و حسن رفتار .
9) در نظر گرفتن حجم کار مناسب با توجه تشکیلات شرکت .
10) در اختیار داشتن تشکیلات مدیریت و نظارت صحیح برای رعایت کلیه موارد یادشده .
برای بوجود آوردن یک سیستم مدیریت اجرای پروژه راعهده دار خواهد بود.
با توجه به و ظایفی که برای مدیریت عامل شرکت وجوددارد لازمست که از امور تجارت حقوق مالی روابط کارگری وامورمهندسی و تولیدی وخلاصه مدیریت اطلع کافی داشته باشد وبتواند درشرایط مختلف روشهای مناسب برای اجراء وپیشبرد کارها بر آورد برنامه ریزیها وخرید وتدارکات وسازماندهی وکنترل کارها وارد برنامه ریزیها وخریدوتدارکات وسازماندهی وکنترل وارد به امور آگاهی کامل داشته باشد
برای بوجود آوردن یک سیستم مدیریت اجرای پروژه راعهده دار خواهد بود.
با توجه به و ظایفی که برای مدیریت عامل شرکت وجوددارد لازمست که از امور تجارت ـ حقوق ـ مالی ـ روابط کارگری وامورمهندسی و تولیدی وخلاصه مدیریت اطلع کافی داشته باشد وبتواند درشرایط مختلف روشهای مناسب برای اجراء وپیشبرد کارها بر آورد برنامه ریزیها وخرید وتدارکات وسازماندهی وکنترل کارها وارد برنامه ریزیها وخریدوتدارکات وسازماندهی وکنترل وارد به امور آگاهی کامل داشته باشد .
درمجموع وظایف کلی پیمان کار را می توان بشرح ذیل خلاصه نمود.
بررسی و آنالیز کامل وپیشنهادی قبل از شرکت در مناقصه ،بادرنظرگرفتن سودی متناسب با سرمایه و پیش بینی لازم درمورد هر گونه مخاطره و آینده نگری های لازم .
2- داشتن اطلاعات کافی ازروشها ،مصالح ،وسائل ساختمانی ،تجهییزات وماشین آلات برآوردن دقیق براساس نقشه های موجود ، فهتارس بها ، سوابق .
نظارت دقیق به کارها وعملیات اجرائی وبوجود اوردن کارآئی و راندمان زیاد باداشتن کادر شایسته .
کنترل ونظارت دقیق برمخارج خرید و حسابداری وامورمالی دارابودن سیستمی برای ارائه گزارش هزینه های حقیقی وپیشرفت پروژه ومقایسه آن با آنچه که قبلا برآورده شده است.
داشتن سیستم مناسب انبارداری ، نگهدای ابزرا ووسائل وماشین آلات .
داشتن سیستم روابط خوب باکارگران ،فروشندگان و سایرمقاطعه کارن وحسن رفتار .
درنظرگرفتن حجم کار مناسب با توجه به تشکیلات شرکت 10- دراختیار داشتن تشکیلات مدیریت و نظارت برای رعایت کلیه موارد یاد شده .
برای بوجود آوردن یک سیستم مدیریت پیمانکاری صحیح که بتواند عملکرد مناسبی نیز داشته باشد مسئولیت مختلف بایستی به گروههای مختلف سپرده شده وبخشهائی کلیه آنها زیرنظر مدیریت شرکت باشد بوجود آوردکه مهمترین این بخشها عبارتنداز : بخش مهندسی ـ بخش برآورد ـ بخش مهندسی کارگاه ـ بخش خریدوتدارکات ـ بخش امور مالی ـ بخش منشیگری وامور بایگانی ـ بخش روابط صنعتی ـ بخش حفاظت وایمنی .
تعریف شرکت پیمانکار وگروه شرکتهای پیمانکاری شرکت پیمانکار ی ساختمانی یا تاسیساتی وبا تجهیزاتی شخصی است حقوقی که برای انجام عملیات ساختمانی یاتاسیساتی یا تجهیزاتی طبق قوانین بصورت شرکت سهامی خاص تاسیس گردیده و به ثبت رسیده باشد وکلیه سهام آن متعلق به اشخاص است .
شرکتی بعنوان شرکت پیمانکاری طبق آئین نامه تشخیص صلاحیت تعیین گروه ورتبه می شود.
دارای شرایط زیر باشد: الف- بمنظور اجرای علما ، ساختمانی ، تاسیساتی ، تجهیزاتی ، طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران تاسیس شده و به ثبت رسیده بادش .
ب - شرکت از نوع سهامی خاص بوده و کلیه سهام آن با نام باشد.
ج ـ کلیه سهام آن متعلق به اشخاص حقیقی ایرانی باشد.
د ـ هیچکدام ازسهامداران شرکت در شرکتهای پیمانکاری دیگر سهامدار نباشند .
هـ ـ تعداد سهامداران ومیزان سهام هریک وهیئت مدیره ومدیرعامل ( که متناسب یاکارائی اعضاء درشرکت برحسب تجزیه وتحصیلات تعیین می گردد .
) طبق ضوابط باشد .
وـ کلیه سهامداران باید دارای تخصصهای مورد نیاز شرکت بوده وبطور تمام وقت در شرکت شاغل باشند زـ اعضاء هیت مدیره ومدیر عامل از میان سهامدارانی که تجربه وتحصیلات بالاتری نسبت به سایر سهامداران دارند انتخاب شده باشند ح ـ شرکت یا مدیران یا شرکاء آن مشمول ممنوعیتهائی که قانون مشخص نموده است نباشد .
ط ـ هیچکدام از سهامداران شرکت در شرکتها ویا موسسات مهندسین مشاور وسازمانهائیکه این قبیل خدمات انجام میدهند سهامدار نباشد ی ـ سهامداران شرکتهای پیمانکاری ومهندسین مشاورکه قراردادی با دولت داشته و یا خواهند داشت واین قرار داد در زمانی که این اشخاص سهامدارشرکت بوده اند منجر به خبع ید از پیمانکار ومهندسین مشاوربگردد تا دو سال بعد از تاریخ خلع ید در شرکت متقاضی تشخیص صلاحیت سهامدار نباشند .
ک ـ اشخاصی که بنحوی از انحا محکومیت یافته اند در شرکت متقاضی تشخیص صلاحیت سهامدار نباشد .
تقسیم بندی کارهای پیمانکاری : رشته ابنیه : شامل : ساختمانهای مسکونی ، اداری ، ورزشی ، آموزشی ، بهداشتی ، عمومی ، انبارهای با دهانه کوچک و متوسط ـ محوطه سازی های مربوطه و کارهای مشابه است .
حال به بررسی ضرورت اجرای یک طرح در منطقه می پرداز: بطور کلی انجام مطالعات اولیه فنی و واقتصادی و توجیهات لازم آن با در نظر گرفتن خصوصیات خاص هر پروژه و ومحل اجرای آن نیاز به ایجاد و چگونگی بهره برداری از آن برای شروع ، از ضروریات اجرای یک طرح در یک منطقه است .
نتایج این مطالعات اولیه بصورت یک گزارش کامل و جامع در مورد پروژه مورد نظر برای کار فرما فراهم می گردد و باین وسیله کارفرما با دریافت این گزارش و پس از قبول آن سرمایه مورد نظر را با توجه به شرایطی که بعدا ذکر خواهد شد ، دراختیار محریان و کنترل کنندگان پروژه قرار می دهد .
در این رابطه با توجه به خصوصی با دولتی بودن طرح مورد نظر و درآمدهای احتمالی آینده پروژه و یا خدماتی بودن آن به صورت عام المنفعه و توجیه نیاز در مورد اجرای طرح مذکور با داشتن آمار و ارقام کافی ، شمناسایی و ارزیابی محیط و ویژگی های اقلیمی منطقه داشتن توجیهات لازم در زمینه سیاستهای کلی سرمایه گذاری چه از نظربخش دولتی و یا خصوصی ،برسی چگونگی وضع اجتماعی، سیاسی ، اقتصادی منطقه، تعیین منابع سرمایه گذاری ، شناخت عوامل اصلی تولید کننده ، بررسی اجمالی مشکلات طرح و ارائه خطوط کلی پیشنهادی برای حل مشکلات مذکور ، بررسی خصوصیات معماری منطقه ، توصیه های لازم برای روشهای اجرایی طرح ، تخمین هزینه های اجرایی طرح ، ارائه اطلاعات لازم در مورد نوع کاربری زمین برای طرح مورد نظر ، و آشنایی با مقررات و قوانین منطقه مصالح ساختمانی و نیروی انسانی مورد نیاز ، ( شناخت پتانسیلهای منطقه ) و خلاصه بررسی وضع موجود و عوامل موثر در طراحی و تولید و ارائه روشهای مختلف با نتیجه گیریهای لازم، از جمله موارد اساسی در بررسی ضرورت اجرای یک طرح در یک منطقه می باشد .
خطوط کلی بررسی ضرورت اجرای یک طرح در یک منطقه را می توان به شرح ذیل خلاصه نمود : 1) انجام مطالعات وبررسیهای لازم در زمینه های تولیدی و شناخت امکانات فنی ، مالی ، نیروی انسانی ، زمین و نیاز ها ، توجیهات اقتصادی ـ سیاسی ـ اجتماعی .
2) انجام مذاکره و تبادل نظر لازم با مقامات و مسئولین منطقه و موسسات پیرامون اهداف طرح مذکور و کسب اطلاعات و مجوزهای لازم برای اجرای طرح .
3) تجزیه و تحلیل اطلاعات و آمار و ارقام گردآوری شده در جهت شناخت هرچه بیشتر از مسائل و مشکلات موجود و ضرورتهای ایجاد طرح و انجام پیش بینی های لازم برای برطرف کردن نارسائیهای موجود و تحلیلهای لازم در مورد اثرات ناشی از اجرای طرح مذکور در زمینه های اقتصادی ـسیاسی ـ اجتماعی ـ در کوتاه مدت و دراز مدت ـ و نتیجه گیریهای لازم از آن .
4) مشخص نمودن اهداف کوتاه مدت و میان مدت و بلند مدت با توجه به اطلاعات جمع آوری شده .
5) تهیه و تنظیم برنامه های لازم جهت دستیابی به اهداف مذکور و ارائه طرح تشکیلات و سازماندهی اجرای طرح ، و تخمین هزینه کارهای اجرایی و خلاصه ارزیابیهای لازم .
شناخت از مسائل اولیه کارگاه بطور کلی در هر کارگاه ساختمانی بررسی نکاتی چند قبل از شروع هر گونه عملیات لازم و ضروریست و این بررسی به پیشرفت بعدی کار و در نتیجه پایین آوردن هزینه طرح کمک خواهد کرد .
اصولا بررسی مقدماتی یک کارگاه قبل از هرگونه عملیات اجرائی دارای اهمیت زیادیست .
این بررسی را می توان به مراحل مختلف زیر تقسیم کرد : مرحله اول : شناخت پروژه و مسائل مربوط به آن شناخت پروژه و بررسی مسائل و مشکلات مربوطه با توجه به اطلاعات مقدماتی از جمله مسائل اساسی در شروع یک کارگاه بحساب می آید و بدین منظور نکاتی چند که در ذیل یادآور می شویم را بایستی مورد توجه قرار داد .
الف) دسترسی ها ـ بررسی و مشخص نمودن چگونگی دسترسیهای لازم به کارگاه با توجه به موقعیت خواص زمین مورد نظر و امکانات دسترسیهای مربوطه و خیابانهای اطراف ، راههای وصولی به کارگاه ، امکان استفاده از راههای موجود و ایجاد راههای جدید موقتی در صورت لزوم .
ب)بررسی موقعیت طبیعی و جغرافیایی و واقلیمی .
بررسی فصول و زمانهای کار ، در نظر گرفتن مدت زمان یخبندان ، بارانی ، طوفانی و همچنین روزهای بسیارگرم ، معتدل ، بررسی عوارض طبیعی زمین از قبیل کوه ، تپه ، سنگ ،باتلاق و مرداب و نظایر آن و بررسی چگونگی برخورد با موارد و مسائل مذکور .
ج) بررسی طرق مختلف تدارکات مصالح نیاز کارگاه این مرحله می بایستی با توجه به نوع ساختمان و نیازهای آن از نظر مصالح ، از قبیل شن و ماسه ، سیمان ، آب ، چوب، تخته داربست ، میخ ، سیم ، آجر ، آهن ، میلگرد و غیره بررسی شود .
ضمنا بررسی چگونگی تامین برق کارگاه و احیانا مولد برق و همچنین تامین آب مورد نیاز و منابع ذخیره آب ، پیش بینی و تدارک انبارهای لازم برای مصالح مختلف ، احداث ساختمان برای دفتر کارگاه و محلهای استراحت افراد کارگاه .
مرحله دوم : تدوین برنامه اجرایی و تدارکاتی کارگاه با توجه به مطالعات و بررسیهای انجام شده در مرحله اول و با در نظر گرفتن امکانات اجرایی ، مدت زمان اجراء پروژه و مشکلات و مسائل مربوطه به آن می بایستی برنامه دقیق ـ کامل و منظمی تهیه گردد .
و در این برنامه جزئیات تحوه اجراء کار و مراحل مختلف زمانبندی آن چگونگی تدارکات کارگاه ، میزان ذخیره سازی و انبارهای مورد نیاز جهت انواع مصالح و کالاهای برآورده شده و تجهیزات و لوازمات ضروری کارگاه می بایستی در نظر گرفته شود .
3) مرحله سوم : آماده سازی محل کار پس از تدوین برنامه اجرایی و تدارکاتی کارگاه ، جهت شروع اجرای پروژه و قبل از اجرای هرگونه عملیات می بایستی محل کارگاه با توجه به نیازها آماده سازی شود.
پس از بررسی های لازم در مورد محلی که برای اجرا پروژه با توجه به موقعیت خاص آن در نظر گرفته شده است بایستی عوارض آن جهت راه اندازی و نصب و بهره برداری از تجهیزات و انبارها و ساختمان های مورد نیاز برطرف گردد و در این رابطه چنانچه محوطه دارای گیاهان و خاک و خاشاک و پستی و بلندی و نظایر آن باشد که امکان تحرکهای لازم جهت جابه جایی را سلب نموده و یا موجب نارسائیهای دیگری از این قبیل گردد را برطرف نمود .
در شروع میبایستی محل مورد نظر بوسیله ماشین آلات لازم از قبیل بولدوزر و گریدر تسطیح و پاکسازی و آماده گردد .
و در بعضی مواقع با در نظر گرفتن طرح پروژه و با توجه به مطالعات مقدماتی انجام شده توسط مشاور محوطه کارگاه میبایستی با مصالح سنگی مناسب خاکریز شود .
و در مواردی نیز در صورتیکه محل پروژه در دامنه کوهها و تپه ها قرار داشته باشد می بایستی خاکبرداری و خاک ریزی های لازم نیز انجام شود .
در تمامی موارد فوق بررسی و ومطالعه دقیق موقعیت محل کارگاه و وموقعیت محل احداث پروژه ضروریست و بایستی سعی شود که در انتخاب محل و استقرار تجهیزات مختلف کارگاه بهترین موقعیت تعیین گردد تا پس از شروع راه اندازی کارگاه اختلالی در روند عادی کارگاه ایجاد نگردد و از طرفی نیز دسترسی به نقاط مختلف کارگاه را امکانپذیر نماید .
در رابطه با ساختمانهای موقت و احداث آنها از قبیل دفتر ، انبار ، تعمیرگاه و محل استقرار ماشین آلات باید توجه داشت که حتی المقدور این بناها تمام یا قسمتی از ساختمانهای اصلی پروژه باشند که پس از پایان کار تکمیل و مورد بهره برداری قرار داده شوند در این مورد بطور مثال محل دفتر کارگاه را می توان طوری انتخاب نمود که بعدا بصورت محل نگهبانی ، گارد و دفتر مجموعه و نظایر آن بتواند عملکرد داشته باشد .
در نظر گرفتن این موضوع باعث خواهد شد که از به هدر رفتن مصالح در حدالمکان جلوگیری شود .
این نکته را نیز بایستی مورد توجه قرار داد که کار کردن در برخی از انواع زمینها با توجه به موقعیت خاص آن از قبیل جنگلی .
باتلاقی ، کنار دریا ، رودخانه و اصولا هر منطقه ای که به سطح آبهای زیر زمینی نزدیک باشد و یامناطقی ازقبیل تپه ماهو ، کوهستانی ، صحرای ، خاک رستی و خاکریزها و غیره به مراقبت های ویژه ای نیاز خواهد داشت .
در اینگونه موارد بررسیهای مقدماتی از موقعیت زمین و آزمایشهای لازم ضروی خواهد بود .
در ضمن رعایت ایمنی محل تجهیزات و تاسیسات از نکات اساسی می باشد .
4)مرحله چهارم ـ تهیه و تدارک مصالح لازم: ابتدا بایستی با توجه به نوع و مشخصات خاص هر پروژه مصالح مورد نیاز آن را تعیین نمود .
بطور مثال در مورد یک پروژه بتنی مصالح مهمی که در ترکیب بتن مورد استفاده قرار می گیرد شن ، ماسه ، سیمان و آب می باشد .
ضمنامیلگردهای مورد نیاز و قالبهای مختلف را نیز بایستی در مدنظر داشته باشیم.
بنابراین در یک کارگاه پروژه بتنی جهت ساختمان بتن مصالح اولیه آن مورد نیاز اساسی است و با مطالعات محلی لازم امکان استفاده از شن و ماسه طبیعی در اطراف محل پروژه را (معادن شن و ماسه ) می بایستی مورد نیاز قرارداد و در صورتیکه پس از بررسی و مطالعات لازم امکان دسترسی به این معادن وجود نداشته باشد .
بررسی استفاده از دستگاه سنگ شکن و حمل سنگ و مخلوط مورد نیاز به کارگاه و تولید شن و ماسه و دیگر مصالح سنگی (ماکادام ) بوسیله آن با توجه به حجم پروژه ضروریست .
در این صورت هزینه های مربوط به این نوع بتن بطور معمول گرانتر از بتن با شن و ماسه طبیعی خواهد بود .
زیرا علاوه بر هزینه تهیه سنگ و استقرار ماشین آلات مورد نیاز مصرف سیمان نیز در این نوع بتن حدودا بالاتر می باشد که البته در پروژه های با حجم زیاد این امر بسیار مطلوب و مناسب بوده ، چه بتن همواره با مقاومت زیاد و یکنواخت و یکدست تر نسبت به استفاده از شن و ماسه طبیعی بدست می آید .
بررسی نوع سیمان مصرفی نیز با توجه به موقعیت محلی و نوع خاک محل و طرح سازه تعیین می گردد .
بطور مثال سیمان تیپ پنج (V ) ـ برای خاکهای سولفات دار و یا آبهای سولفات دار مورد استفاده قرار می گیرد .
بنابراین با توجه به نوع سیمان مورد نیاز می بایستی نسبت به تهیه آن از نزدیکترین کارخانه سیمان اقدام گردد .
با توجه به اینکه میزان مصرف سیماندر پروژه های مختلف بخصوص پروژه های بتنی بسیار بالاست ، انجام اقدامات لازم برای تهیه آن و انبارهای مناسب برای ذخیره سازی آن از اولویت خاصی برخوردار می باشد .
بهمین منظور استفاده از سیلوهای فلزی ذخیره سیمان درنزدیکی دستگاه بتن ساز مرکز ( Batching Plant) و یا انبارهای سرپوشیده با دیوارهای بسته و کف خشک توصیه می شود.
چنانچه اجبارا در محوطه روباز و بصورت کیسه ای انبار شوند پوشاندن روی و اطراف آنها بطور کامل با نایلون و نظایر آن ضروریست .
بهتر است کیسه های سیمان را روی روی سکوهای بتنی و یا چوبی با ارتفاعی بالاتر از سطح زمین قرار داد تمامی این تدابیر جهت حفاظت سیمان از رطوبت و بارندگی می باشد که عدم توجه به این امر باعث فاسد شدن سیمان نگردد .
میزان ذخیره سازی سیمان و سایر مصالح سنگی با توجه به حجم بتن مورد نیاز پروژه منابع تدارک مصالح و فاصله آنها از کارگاه برنامه زمانی پیشرفت کار و شرایط زمانی ومکانی موجود تعیین می شود تهیه آب مورد نیاز برای ساختن بتن از دیگر مواردیست که در یک پروژه بتنی بایستی مورد توجه قرار داد بهترین آب برای ساخت بتن آب آشامیدنی است که در آن املاح معدنی وجود نداشته باشد ولی با توجه به اینکه همواره دستیابی یا در نظر گرفتن امکانات محلی و منابع تهیه آب سعی شود از ابهایی استفاده شود که حداقل املاح را داشته باشند و املاح موجود در آن از حد مجاز بالاتر نباشد در غیر اینصورت و عدم دسترسی به آب مناسب نسبت به تعیین نوع سیمان لازم اقدام نمود .
باید توجه داشت که آبهایی آلوده وفاسد ازقبیل فاضلاب ها .
مرداب ها و نظایرآنها بهیجوجه برای ساخت بتن مناسب نمی باشد و از بکار بردن آنها جدا خود داری گردد .
پس از تعیین منابع تهیه آب میبایستی برای ذخیره سازی آن در منابع زمینی و یا هوایی اقدام نمود تا در مواقع ضروری آب مورد نیاز تامین گردد .
از دیگر مصالح مهم در پروژه های بتنی میلگردهای مصرفی دربتن مطابق نقشه ها ودستورالعمل های ارائه شده وازطرف طراح پروژه میباشد که می بایستی پس از بر آوردهای لازم نسبت به تهیه وابنار کردن آندر کارگاه اقدام گردد.
محل انبارمیلگردها می بایستی حتی المقدور از آب وگردوخاک ودرصورت امکان سرپوشیده باشد.
با توجه بهمصرف آن می توان درمواردی درمحوطه کارگاه و نزدیک محل برش وخم آرماتورها برروی چهارتراشهای قطور وجدا ازهم خاک ومجزاکردن بندلها ازیکدیگر قرارداداین جداسازی درهنگام اتسفاده از جابه جا کردن های بیمورد که باعث کج وخم شدن میلگردها می شود.
جلوگیری می نماید.
سایر مصالح لازم جهت ساختن بتن از جمله مصالح قالب بندی آن است که برای شکل دادن بتن مورد استفاده قرار می گیرد.
واین موضوع دربتن ریزی ازاهمیت خاص برخوردار است .
دراین رابطه بررسی منابع تهیه و ذخیره سازی انواع مختلف آن از قبیل چوب وتخته ،صفحات فلزی ( قالبهای فلزی ) بولت با پیچ ومهره ،سیم نجاری ،چهارتراش ، میخ جک ، شمع ، وداربست ونظایر آنها وقراردادن آنها درانبارهای سرپوشیده مناسب ضروری می باشد.
ذخیره سازی انواع دیگر مصالح مودنیازساختمانی ازقبیل آجر بلوک ،گچ آهن ،خاک ،لوله ،ابزار آلات ونظایرآن با توجه به نیاز پروژه در محلهای مناسب وپیش بینی انبارهای موردنیاز آنها نیزازدیگر موارد تهیه و تدارک مصالح لازم می باشد.
مرحله پنجم : تجهیزات وماشین آلات تجهیزات وماشی آلات هرکارگاه با توجه به نوع پروژه ازنظر سازه و حجم عملیات آن با درنظرگرفتن شرایط کارگاه وامکانات تعیین می شود.
دراین رابطه با توجه به مشخصات کارگاههای بتنی که تجهیزات وماشین آلات آن ازاهمیت بیشتری برخوردار است.
به برسی آن می پردازیم .
درحقیقت قسمت اعظم ماشین آلات لازم در کارگاههای بتنی با توجه به بررسیهای لازم انجام شده مرحله قبلی درمورد تدارک مصالح تامین می شود.
وقسمت دیگر تجهیزات وماشین آلات با مختصر تفاوتی برحسب نوع پروژه دراکثر پروژه های بزرگ مورد نیاز می باشد.
بخش اول دررابطه با ماشی آلاتی است که به تهیه شن وماسه ارتباط دارد و چنانچه گفتیم درصورت عدم دسترسی دراین فصل به ارزیابی بخش های مرتبط بارشته ها علمی خودپرداخته وضمن اینکه کارهای انجام شده درمدت کار آموزی وبرنامه های آینده پروژه رااز نظرمی گذرانیم درطی مدتی که مشغول گذراندن کار آموزی بودم کارهای زیرانجام گرفت اجرای سقف تیرچه وبلوک ،اجرای طاق ضربی و شیب بندی سرویس های بهداشتی ـ عایق کاری کف سرویس های بهداشتی ـ بندکششی دیوار ها ـ قرنیز روی دیوارهای محوطه – گچ خاک – سنگ کاری حاشیه راهروها وکلاس ها ـ موزاییک کاری ـ کاشی کاری – نصب در و پنجره وتخته سیاه ها – دیوار جان پناه پشت بام ـ حفر چاههای فاضلاب ولوله کشی فاضلاب شروع اجرای محوطه سازی وغیره ـ کارهای آینده نیز شامل سفیدکاری ادامه عملیات محوطه سازی – لوله کشی آب ـ برق کشی وتجهیز کارگاه .
وظایف ما در محل کار آموزی همکاری وانجام بعضی کارهایی که در توان ما بود مثلا من به شخصه،نصب درب و پنجره وجوشکاری آنها و ساخت کلاف تخته سیاه از پروفیل فلزی ونصب آنها وهمچنین متر وبرآورد میزان بلوک مصرفی برای سقف جهت سفارش دادن ،تعیین اختلاف سطح محوطه با شلنگ تراز برای محوطه سازی و…را انجام دادم در بین کارهایی که درمدت کارآموزی انجام دادیم بیش از همه اجرای سقف وبتن ریزی آن مرتبط با رشته ما بود که در این باره توضیحاتی کامل ارائه میگردد.
همان طور که میدانیم مقاومت بتن در برابر نیروهای فشاری بسیار خوب ودر برابر نیروهای کششی خیلی کم است .از این رو در قطعه های بتن مسلح ،نیروهای کششی ،به طور عمده توسط فولاد تحمل می شوند .بنابراین در مورد تیرهای تحت خمش ودالها سعی میشود که قسمتی از بتن که در منطقه تحت کشش واقع است حذف شود ،این عمل به ویژه برای کاهش وزن مرده سقف دارای اهمیت بوده ودر عمل منجر به طرح دالهای مجوف یا پشت بند و مانند آن گردیده است .
دالهای با پشت بند را می توان بصورت مجموعه ای متشکل از تیر های موازی به مقطع Tدر نظر گرفت.
که در هر تیر ،فولاد پوششی در پایین جان تیر قرار دارد.آشکارا که قالب بندی با پشت بند نسبت به دال مسطح هزینه ودقت بیشتری می طلبد وهمچنین جاگذاری درست فولادهای کشش سطی درداخل قالب ورعایت پوشش حداقل این فولاد ها ،نیاز به دقت بیشتری دارد .
فن تیر چه وبلوک ، تلفیق دو روش ساختی وبتن ریزی درمحل است که دراین روش ، فولادهای کششی وبرشی یا عرضی وپوششی بتنی فولادهای اصلی ، بصورت تیرچه های پی ساخته درکارخانه تولید می شوند.
درکارگاه ،پس از قراردادن تیرچه ها به فاصله معین وشمع بندی زیر یترچه ها ، بلوک ها رابین دو تیرچه مجاور قرار داده و سپس بتن ریزی می کنند بطوریکه حداقل ضخامت بتن درروی بلوک ، پنج سانتی متر باشدبرای اینکه تصویر نسبتا جامعی از مزایای سقف تیر چه و بلوک داشته باشد درزیر بطور خلاصه ، مهمترین ویژگیهای این نوع سقف درمقایسه یا سقف تیر آهن - طاق ضربی ودال بتونی یکپارچه آورده می شود.
بعلت مصرف بلوکهای توخالی وحذف بتن منطقه کشش درمصرف بتن ،صرفه جویی بسیار زیادی می شود.
بعلت کم بودن وزن متوسط سقف وزیاد بودن ضخامت سقف درمقایسه بادال بتن مسطح، ازمصرف فولاد کاسته می شود.
بعلت تولید تیرچه وبلوکه درکارخانه ها ، نیروی انسانی کمی مورد نیاز است .
وزن تیرچه کم است ودرساختمانها با طبقات کم نیاز به جرثقیل نیست .
بعلت پیش ساخته بودن تیرچه وبلوک،نصب سقف بسیار آسان و سریع وبه کارگران خیلی ماهر نیاز نیست .
قالب بندی زیر سقف به سمع بندی ونصب جچهار تراش در فاصله های معین جهت تامین تیکه گاههای موقت تیرچه ها محدود می شود .
7-بعلت توخالی بودن بلوکها .
سقف عایق حرارت است .
8-بطوریکپارچه بتن ریزی می شود ودریتن کمتری نسبت به سقف های بتون آرمه معولی مورد نیاز است .
برای مثال برای سقف معمولی با ضخامت 14سانتی متر ،140لیتر بتن در هر متر مربع مورد نیاز است .
درسقف اجرا شده با تیرچه بلوک این مقدار به دود متوسط 60لیتر کاهش می یابد .
9- بعلت مسطح بودن زیر سقف ضخامت نازک کاری به حداقل می رسد ودرنتیجه ، با مرده سقف کاهش می یابد .
.درمصرف گچ صرفه جویی می شود.
10- بعلت سطح یکنواخت بالای سقف ، برای فرش موزائیک به ملات کمتری نیاز است باتوجه به مصرف کم فولاد ، ازنظر اقتصادی بسیار مناسب است .
مقاومت سقف اجرا شده با تیرچه وبلوک در برابر نیروهای افقی وزلزله ، بسیار خوب است .
ازنظر اجرایی ، سرعت عمل بیشتری دارد وبه کارهای پر هزینه ووقت گیر کارگاهی نیازی نیست .
11- بعلت پیش ساخته بودن تیرچه وکنترل دقیق پوشش میلگرد کششی در کارخانه مقاومت سقف حاصل در برابر آتش سوزی خوب است .
حال به بررسی اجزای تشکیل دهنده سقف تیرچه وبلوک می پردازیم .
سقف اجرا شده با تیرچه بلوک از انواع سقف های با پشت بند بتونی ست که تحمل فشار به بتن بالایی واگذار می گردد .
وکشش توسط میلگردهای کششی تیرچه ( میلگردهای تحتانی تیرچه ) تحمل می شود.
برای پر کردن فاصله تیرچه ها از عناصر گوناگون مانند آجرهای تو خالی .
بلوکه های بتنی وحتی پلاستیک استفاده می شود ولی این عناصر پرکننده د رسقف تحمل نیرو نمی کنند .
بنابراین سقف تیرچه بلوک ازاجزای اصلی زیرتشکیل می شود .
تیرچه 2- بلوک 3- میلگردحرارت وافت ومیلگرد سقفی 4- بتون پوششی تیرچه : عنصر پیش ساخته ای است متشکل از بتن و فولاد به مقع تقریبی T که در دو نوع تیرچه خرپایی و تیرچه پیش تنیده تولید می شود.
تیرچه پیش ساخته خر پایی : از خرپایی فولادی وپاشنه بتنی متشکل شده است .
ودروصرتی که دارای قالب سفالی باشد تیرچه کف درا نامیده می شود .
تیرچه پیش ساخته خرپایی از اجزاء زیر تشکیل می شود.
عضوکشی میلگرد عرضی میلگردبالایی 4-بتن پاشنه تیرچه 5- میلگرد کمکی اتصالی الف ) عضو کششی حداقل تعداد میلگرد کشش دو عدد بوده وسطح مقطع میلگردهای کشش سطحی از طریق محاسبه تعیین می شود.
برای صفه جویی درمصرف فولاد وپیوستگی بهتر آن بایستی معمولا از میلگرد آجدار بعنوان عضئ کششی استفاده می وشد.
حداکثر سطح مقطع میلگردی کشش سطحی بستگی به نوع فولاد وبتن مصرفی دارد .
درصورت استفاده از میلگردهای کششی به تعداد بیش از دوعدد ، دو میلگردهی طولی با ید درسرتاسر طول تیرچه ادامه یابند .
ولی طول موردنیاز بقیه میلگردهای رامی توان از طریق محاسبه بدست آورد .
درمقطعی که نیاز نیست قطع نمود.
ب ) میلگردهای عرضی این میلگردهای جهت اهداف زیردرتیرچه مصرف می شوند.
جهت مقاومت تیرچه در هنگام حمل ونقل 2- تامین مقاومت لازم جهت تحمل بارلوک وبتن پوششی در بین تکیه گاههای موقت پیش ازرسیدن به مقاومت نهایی بتن 3- تامین پیوستگی لازم بین تیرچه وبتن پوششی 4- تامین مقاومت بر شی مورد نیاز تیرچه دربعضی ازانواع تیرچه ها ، بجای میلگردهای عرضی ،ازورق خمکاری شده یاتمسه استفاده می شود ولی متداولترین نوع خرپااز میلگردساخته می شود.
ج ) میلگردبالایی ازاین میلگرد بمنظور تحمل نیروی فشاری خرپا درمرحله اول کار است درمرحله بعداگر میلگرد بالایی درضخمات بتن پوششی وبالاتر از سطح بلوک ها قرارگیرد.
درنقش فولاد افت حرارتی سقف عمل می کند.
و درصورتی که پایین تر از سطح بلوک ها قرارگیرد.
نقشی نخواهدداشت .
د) بتن پاشنه تیرچه پیش ساخته برای تامین تیکه گاه بلوک هاونیز برای پرهیزاز قالب بندی قسمت زیرین جان تیر T درموقع اجاروبتن پاشنه تیرچه درکارخانه ریخته می شود.
حین دیگر این عمل این است که بعلت فراهم بودن شرایط بهتراجرادرکارخانه ، پوشش آرماتورهای کشش بصورت مطمئن تری تامین می گردد.
این پوشش درمقاومت سقف دربرابر آتش سوزی اثر بسزایی دارد.
برای اجرای این پاشنه ابتدا خرپا رادرداخل قالب فلزی ویا سفالی قرار می دهند.
آنگاه بتن باعیار400یا 450 کیلوگرم سیمان درتر مکعب ومصالح سنگی ریزدانه تهیه نموده وقالب را ازاین بتن پرکرده وویبره می نمایند اگر قالب فلزی باشند.
بعد ازسخت شدن بتن آن را ازقالب جداکرده وچند روزی درحوضچه های آب قرار می دهند.
ولی اگر قالب سفالی باشد.
بهتر است همواره همراه بتن است.
باعث می شود.
که آب بتن رابمکدوباعث پوکی بتن شود ولی چه قالب فلزی باشد یا سفالی همواره همراه بتن است باعث می شودکه آب بتن رابمکد وباعث پوکی بتن شود.
ولی چه قالب فلزی باشد یا سفالی باید تیرچه مدتی در حوضچه های آب باشد وبعد وارد بازار شود.
ح) میلگرد کمکی اتصال این میلگرد ، بمنظور مهارکردن میلگردهای کششی وامکان استقرار بیش از دو میلگرد کششی درپاشنه تیرچه بکاربرده می شود.
قطر میلگردهای کمکی اتصال 6میلی متر وطول آنها درحدود فاصله میلگردهای کشش سطحی است وفواصل میلگردهای کمکی اتصال از هم در حدود40تا100 سانتی متر از یکدیگر است .
بلوک : از بلوک بعنوان قالب همیشگی یا قالبی که پس از اجرا باقی می ماند،برای قالب بندی زیر بتن پوششی استفاده می شودقسمت زیرین بلوک جهت تامین سطحی مسطح برای انجام کارنازک کاری تعبیه می گردد.
بلوک ها در محاسبات مقاوما سقف به حساب نمی آیند واساسا به منزله قالب هایی هستند که باید نیروهای اجرایی پیش ازبتن ریزی سقف راتحمل نمایندمثلا دررویسقف پیش ساخته ازبتن ریزی ، تحمل نیروهای حاصل ازرد شدن چرخ فرغون راداشته باشند.
بلوک های توخالی معمولا از مواد مختلفی تویلد می شوند.
مانند 1- بتن بامصالح سنگی 2- بتنبا مصالحسبک وزن 3- سفال 4 – مصالح چوبی یامقوایی 5- یونولیت .
دربعضی موارد .
از قالبهای قابل حمل نیز استفاده می شود که د راین نوع سقف محل بلوک خالی است .
این سقف ها جزء سقف های تیرچه بلوک نیستند.
مواد تشکیل دهنده بلوک نباید روی بتن اثر شیمیایی داشته باشند.
ارتفاع وطول بلوک ، تابع ضخامت کل سقف وفاصله تیرچه ها از هم است .
عرض بلوک معمولا 20تا25سانتی متر است .
تیغه های دوطرف بلوک جهت جابه جایی بهتر بتن در بین دوبلوک ( جان تیر ) بشکل شیب دار طراحی می گردند وزن بلوک باید طوری باشد که به آسانی بادست درروی سقف جابه جا گردد.وحداکثر از 20کیلوگرم بیشتر نشودمعمولا وزن بلوک سفالی 7 کیلوگرم ووزن بلوک های بتنی با مصالح رودخانه ای 11تا17کیلوگرم است .
نکته ای که بهتر است درموردبلوک های بتنی وسفالی رعایت شود.این است که اگر ازتیرچه باقالب سفالی استفاده می شود.
بهتراست که ازبلوک سفالی نیز استفاده گردد.
زیرا بعلت هماهنگ بودن مصالح بعداز سفید کاری روی سقف ایجادسایه نمی نمایند خصوصیت یک سفال خوب این است که باید عاری از ترک ودانه های آهکی باشد.
ورنگ آن یکنواخت بوده وبطور یکسان پخته شده باشد.
سطوح بلوک سفالی باید صاف وعاری از انحنا وخمیدیگی ودارای لبه های تیز ومستقیم بوده و بافت زیر ومتراکم داشته باشند.
وهمچنین سطح خارجی بلوک ،به جهت ایجاد چسبندگی لازم به بتن باایی وهمچنین به نازک کاری زیر سقف شیار دار می باشد.