امروزه با توجه به تحولات جهانی و توسعه صنعت از طرفی و افزایش جمعیت و تقاضای رفاه نسبی از طرف دیگر روند مصرف سوخت و انرژی را در جهان به طور سریعی افزایش داده است، به طوری که اگر این سیر صعودی مصرف بنحوی کنترل و بهینه نشود شکی نیست که منابع انرژی موجود بخصوص منابع فسیلی در فاصله زمانی کوتاهی تمام شده و بشر را به جهت استفاده های متنوعی که در صنایع مختلف از این ماده به عمل می آید با مشکل جدی رو به رو خواهد کرد.
لذا ایجاب می کند در کشور در حال توسعه ای همچون ایران که جهت پاسخ به توسعه خود نیازمند انرژی است و متأسفانه با توجه به مصرف بالای آن که عمدتا بصورت غیر عادی مصرف می شود راهکار های مناسبی در جهت هدایت و استفاده بهینه از این انرژی طراحی و اجرا گردد.
یکی از موارد استفاده از انرژی فسیلی در ایران مصرف در جهت تامین گرمایش فضای موجود مسکونی ، اداری و صنعتی است که سالانه مقادیر متنابهی از سرمایه های ملی در این زمینه مصرف می گردد.
برای یافتن راهکاری مناسب در این جهت به نظر می رسد تنها باید به سراغ طراحان و مجریان خصوصا تأسیسات سرمایشی و گرمایشی کشور رفت ، چرا که این رشته از خدمات در کشور ما هنوز متولی مشخص و مسئولی ندارد و طراحان و مجریان در اکثر موارد تنها با تکیه بر تجربیات و سوابق قبلی خود اقدام به این کار می کنند که این نوع عملکرد باعث افزایش بی رویه مصرف انرژی گردیده و هزینه سنگینی را بر جامعه تحمیل می کند.
لذا باید جهت دستیابی به این مهم و همچنین از جهتی کمک به اقتصاد مملکت این امور به نحوی ساماندهی شده و از علوم و فنون جدید استفاده بهینه و مطلوب نمود.
گزارش محل کارآموزی:
محل کارآموزی اینجانب درمجموعه سازی طوس مشهد که شامل هشت شرکت بزرگ در زمینه ساخت قطعات خودرو می باشد که یکی از این شرکتها, شرکت پیشتاز قطعه سناباد, بوده است.
که هر کدام از این شرکتها برای سرمایش و گرمایش این مجموعه از موتورخانه های حرارتی و کولر های ابی و گازی و برج خنک کن استفاده می کنند .
که از وظایف من در این مجموعه تعمیر و نگهداری از این وسایل می باشد .
بر آورد مواد و مصالح پروژه:
برای بر آورد مصالح در انجام پروژه با صورت برداری باید نقشه ها و جزییات اجرایی را خوب مطالعه کرد و سپس از روی آن صورتی از اقلام و وسایل لازم را تهیه و برای تکمیل کار برداشت.در این مرحله کسی که وظیفه تخمین و بر آورد مصالح را بر عهده دارد باید ضریبی برای ریخت و ریزوضایعات در نظر بگیرد.بنابر این باید مقداری به طول بر آورد شده لوله ها اضافه کند.
برای بر آورد مصالح در انجام پروژه با صورت برداری باید نقشه ها و جزییات اجرایی را خوب مطالعه کرد و سپس از روی آن صورتی از اقلام و وسایل لازم را تهیه و برای تکمیل کار برداشت.در این مرحله کسی که وظیفه تخمین و بر آورد مصالح را بر عهده دارد باید ضریبی برای ریخت و ریزوضایعات در نظر بگیرد.بنابر این باید مقداری به طول بر آورد شده لوله ها اضافه کند.
سیستم تامین فشار: سیستم تامین فشار تشکیل شده از یک منبع آب ، بوستر پمپ ، مخازن تحت فشار ، شیرها و لرزه گیر ها که در این سیستم آب توسط یک لوله "2 از کنتور مشترک منبع هدایت می شود و یک انشعاب به طرف منبع و انشعاب دیگر به طرف کنتور های فرعی می رود .
آب در خروجی منبع پائین توسط لوله "2 خارج به یک کنتور "2.5 هدایت شده وارد پمپ می شود .
قبل از ورودی به کنتور یک لرزه گیر لاستیکی "2 و قبل از ورودی پمپ بعد از کنتور 2 لرزه گیر فولادی نصب می شود .بعد از پمپ هم 2 لرزه گیر فولادی بصورت عمودی نصب شده و آب به کنتور"2.5 هدایت شده .
در بالای این کنتور 3 مخزن تحت فشار نصب شده است این مخازن دیافراگمی هستند که در موقع روشن شدن بوستر پمپ به فشار پمپ کمک کرده و از فشار آمدن به بوستر پمپ و زیاد شدن عمر ان کمک می کنند.البته در این سیستم باید به نکات زیرحتماً توجه داشت: 1)در خروجی کنتور و قبل از منبع شیر یکطرفه نصب شود 2)یک لوله تخلیه و یک لوله سر ریز به منبع متصل می کنند 3)در ورودی های کنتور یک صافی هم نصب می شود 4) در خروجی مخزن یک لرزه گیر و یک صافی و یک شیر یکطرفه نصب میشود در مورد PRESSURE SWITCH که روی بوستر پمپ نصب می شود وظیفه آن دستور دادن به پمپ و روشن شدن در مواقع کمبود فشار است که دریچه تنظیم آن بااستفاده از افت فشار در کل ساختمان دردورترین وسایل بهداشتی تنظیم میشود.
لوله کشی آب در داخل ساختمان: احتیاج به محاسبه مصارف F.uبرای تعیین قطر رایزر است و چون سیستم تامین فشار داریم و ساختمان اداری این مجموعه خیلی بزرگ نمی باشد یک رایزر "4/3 جوابگوی نیازاین مجموعه می باشد .
لوله کشی آتش نشانی: برای لوله کشی آتش نشانی باید به موارد زیر توجه داشت: به محض اینکه شیلنگ قرقره ها وسیله اطفاء حریق در مراحل اولیه توسط ساکنان این مجموعه می باشد باید چنان نصب شوند که به راحتی در دسترس باشند.معمولاً در سوله ها شیلنگ قرقره ها بر روی یک ستون در اواسط سوله قرار می گیرد که شیلنگ به تمام نقاط برسد .
لوله های آتش نشانی شامل لوله های خشک و تر می باشند .
لوله های خشک که در حالت عادی آب در آن وجود ندارد و لوله های تر که از منبع آتش نشانی پشت بام تغذیه می شود.
همانطور که در سیستم تامین فشار گفته شد مخزن ذخیره اب در بام نصب شده و یک لوله خروجی برای لوله های تر اتش نشانی به ان نصب می شود (در زیر منبع) که یک پمپ الکترو موتور دار نصب شده و فشار لازم را تهیه می کند .
فشار لازم برای دور ترین شیلنگ قرقره از منبع 200 KPA که چیزی در حدود 29PSIمی باشد لازم است.
وقتی شیلنگ قرقره مورد استفاده قرار می گیرد افت فشار موجب می شود که FLOW SWITCH پمپ روشن شده و فشار لازم را تهیه کند .
این سویچ قادر است جریانی به اندازه 5/1GPM را احساس کرده و پمپ اصل را تا زمانی که از شیلنگ و قرقره استفاده می شود روشن نگه میدارد .
در کنار لوله های تر لوله های خشک اتش نشانی هم مورد استفاده قرار می گیرد .
برای لوله های خشک 2/1 2 مورد استفاده قرار می گیرد.شیر آن که به منبع ماموران آتش نشانی متصل می شود در بیرون ساختمان واقع شده است .
سیستم حرارت مرکزی : امروزه بدلیل مشکلات استفاده از بخاری در ساختمانها از نظر بهربرداری ، نگهداری و کیفیت از سیستم های حرارت مرکزی استفاده می شود.
در این سیستم، گرما در محلی به نام موتور خانه تولید شده ،توسط سیال واسطه ای جذب و به نقاط مورد نظر منتقل می شود سیستمی که در اینجا مورد نظر است حرارت مرکزی با آب گرم است که در این سیستم گرمای تولید شده توسط مشعل به آب درون دیگ منتقل می شود.
آب گرم شده بوسیله یک پمپ جریانی و سیستم لوله کشی در رادیاتور ها جریان یافته و گرمای خود را به هوای محیط منتقل می کند و برای جذب گرمای مجدد به طرف دیگ بر می گردد .
سیستم انتقال آب گرم شامل سیستم لوله کشی بین دستگاه های پخش کننده و تولید کننده گرما و پمپ سیرکولاتور است .جریان گردش آب در مواردی نیز می تواند طبیعی باشد.
استفاده از پمپ معمولا جهت بالا بردن سرعت آب و کاهش قطر لوله ها صورت می پذیرد .
دستگاه های پخش کننده گرما: رادیاتورها: از دستگاه های پخش کننده گرما هستند که از جنس های مختلفی مانند آلمینیوم یا فولاد ممکن است ساخته شوند.
رادیاتور های آلمینیومی بصورت پره ای از جنس آلمینیوم ساخته می شوند و معمولا در قطعات ٥ ،٧ و۱٠ عددی موجود است لبه کلکتور بالا و پایین این رادیاتور ها در یک طرف از داخل رزوه ای راست گرد و در طرف دیگر رزوه ای چپ گرد می شود بدین صورت رادیاتور ها را می توان بوسیله مغز های که نصف طول آن دنده ی راست گرد و نصف دیگر آن چپ گرد است به یکدیگر متصل کرد.برای انتخاب رادیاتور نیز کارخانه سازنده قدرت حرارتی استاندارد هر پره رادیاتوری خود را ارائه می نماید که با توجه به کل بار محیط می توان تعداد پره را محاسبه کرد.که برای قسمت اداری این مجموعه از رادیاتور های الومنیومی استفاده شده است .اما برای گرمایش داخل سوله از بخش کننده هایی نظیر یونیت هیتر استفاده شده است.
اجزای سیستم انتقال آب گرم شامل شبکه ی لوله کشی رفت آب گرم ،شبکه لوله کشی برگشت آب گرم ، پمپ سیرکولاسیون ،وصاله ها و بقیه اتصالات لازم نظیر شیر ها صافی ها و لرزه گیر ها است .لوله های مورد استفاده در این سیستم از نوع لوله های سیاه درزدار است .بدلیل صرفه جویی در مصالح ،مواد مصرفی و وقت برای بریدن و جوشکاری کردن بهتر است اجرای کار لوله کشی به روش خم و جوش انجام می شود.
جهت گرفتن انبساط و انقباض لوله ها از قطعات انبساطی آکاردئونی فلزی در مسیر لوله استفاده می گردد.
یونیت هیتر : از وسایل گرمایشی که در مکان های صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد به دلیل سر وصدایی که این وسایل دارند فقط در محیط های صنعتی که سر و صدا وجود دارد می توان بکار برد و در مکان های مسکونی و اداری نمی توان از این وسایل استفاده کرد .یونیت هیتر ها درانواع دیواری و سقفی و در اندازه های کوچک با جنس مس و الو منیوم و در اندازه های بزرگ با جنس فولاد ساخته و مورد استفاده قرار می گیرند .
*سیستم لوله کشی: شبکه لوله کشی مورد استفاده در این مجموعه (چه ساختمان اداری و چه سوله ) از نوع برگشت معکوس می باشد و بدین صورت است که اگر رادیاتورها و یونیت هیتر ها دارای افت فشار مساوی و یا تقریبا مساوی باشند از این روش بیشتر استفاده می شود .
در این سیستم آب برگشتی از رادیاتورها در جهت حرکت آب در لوله ی رفت حرکت می کند تا لوله برگشت آب آخرین رادیاتور نیز به آن متصل گردد.
و نیز در سوله هم سیستم آب برگشتی از یونیت هیتر ها در جهت حرکت آب در لوله ی رفت حرکت می کند تا لوله برگشت آب آخرین یونیت هیتر نیز به آن متصل گردد.
پس از آن آب به سمت موتور خانه حرکت خواهد کرد.در این سیستم لوله کشی مجموع طول لوله های رفت و برگشت برابر هستند در نتیجه افت فشار در مدار لوله کشی برای تمام رادیاتورهاو یونیت هیتر ها یکی است .اگر افت فشار آب در خود رادیاتور و یونیت هیتر نیز مساوی و یا تقریبا مساوی باشد مقدار آب در هر مدار متناسب با قطر لوله ی محاسبه شده جریان خواهد یافت .
محاسبه شبکه لوله کشی حرارت مرکزی : محاسبه شبکه لوله کشی یعنی بدست آوردن قطر لوله ها در نقاط محتلف سیستم به نحوی که سیستم به راحتی و بدون مشکل انجام وظیفه کند .
-افت فشار : حرکت آب در مسیر لوله کشی به علت وجود اصطکاک ،تغییر مسیر حرکت ،تغییر مقطع لوله و...
کاهش می یابد .بطور کلی افت فشار شامل دو بخش افت فشار در لوله ها و افت فشار در وصاله ها می شود .
الف)افت فشار آب در لوله ها شامل : ۱)طول لوله: هر چه طول لوله بیشتر باشد افت فشار درآن بیشتر میشود.
٢)سرعت آب: هر چه سرعت آب زیاد تر باشد افت فشار بشتر می شود و با توان دوم سرعت رابطه مستقیم دارد .
٣)زبری سطح داخلی لوله: هر چه زبری و ناصافی درون لوله بیشتر باشد افت فشار بیشتر می شود .
٤)قطر لوله :هر چه قطر لوله بیشتر باشد آب افت فشار کمتری پیدا می کند.
٥)جرم مخصوص آب: مقدار افت فشار آب در لوله ها با جرم مخصوص آب رابطه مستقیم دارد.
ب)افت فشار در شیر ها و وصاله ها : آب در طول مسیر لوله کشی از شیرها و وصاله ها عبور می کند که در اثر آن افت فشار ایجاد می شود که در اصطلاح به این افت فشار افت فشار موضعی یا محلی گویند مقدار افت فشار در لوله ها و وصاله ها به عوامل زیر بستگی دارد : نوع شیر یا وصاله سرعت سیال جرم مخصوص محاسبه دبی آب در لوله ها : برای محاسبه دبی حجمی آب با داشتن بار کل محیط مورد نظر و با استفاده از فرمول زیر می توان مقدار m که همان دبی است را بدست آورد.
Q=m c ∆T سرعت آب در لوله ها : سرعت جریان اب در لوله ها به دو عامل بستگی دارد : ۱)عبور جریان بدون صدای آب در لوله ها ٢)اقتصادی بودن پروژه پیشنهاد می شود سرعت جریان آب در لوله های فرعی و انشعاب حداکثر 2/1متر بر ثانیه ودر لوله های اصلی 4/2متر بر ثانیه محاسبه گردد.
تعیین قطر لوله ها : اگر مقدار دبی عبوری از یک لوله ها را با q و سرعت متوسط جریان آب داخل لوله را با V و سطح مقطع لوله را با A نشان دهیم داریم : A=q/v چون مقطع لوله دایره است با داشتن سطح مقطع می توان قطر لوله را بدست آورد .
نکته:با استفاده از دیاگرام و داشتن دبی و افت فشار می توان مقدار سرعت و قطر لوله را بدست آورد.
مقدار افت فشار مناسب جهت تعیین قطر لوله 200-3٠٠ pa/m است.
محاسبه افت فشار در شبکه لوله کشی : در محاسبه افت فشار باید مقدار افت فشار را در مقاوم ترین مسیر محاسبه نمود .افت فشار در هر مسیر برابر با مجموع افت فشار در لوله های رفت و برگشت آن مسیر به اضافه افت فشار در رادیاتور ها و افت فشار در وصاله ها آن مسیر است.
در سیستم رادیاتوری معمولا ٥٠ % طول مسیر را به عنوان هم ارز طولی در نظر می گیرند بنابراین اگر طول وصاله ها در لوله رفت دورترین رادیاتور L متر باشد٬ داریم : ٢ = مجموع طول لوله رفت و برگشت +طول لوله های معادل (L+% ٥٠L)=٣L درسیستم رادیاتوری از افت فشار آب در رادیاتور ها به علت کم بودن آن صرفنظر می شود .
موتور پمپ سیر کولاتور : موتور پمپ جریانی که برای به جریان انداختن آب در سیستم استفاده می شود شامل دو قسمت اصلی موتور و پمپ می باشد .
موتور آن معمولا از نوع آسنکرون قفس سنجابی یا استاتور سیم پیچ شده است و در دو نوع تک فاز و سه فاز وجود دارد پمپ آن نیز از نوع سانتریفوژ است .
موتور پمپ های جریان به دو دسته خطی و زمینی تقسیم بندی می شوند : ۱)موتور های پمپ های جریانی با دبی و هد کم را به دلیل سبکی آنها می توان روی لوله نصب کرد.
امتداد ورود و خروج آب در این پمپ ها در یک راستاست و به همین علت امتداد لوله ای که پمپ بر روی آن نصب شده است تغییر نمی کند .به این نوع پمپ ها خطی یا هوایی گویند .
٢)پمپ های زمینی :پمپ های جریانی با آب دهی و هد زیاد موتور و پمپ بزرگی خواهند داشت .این موتور پمپ ها به علت وزن زیاد باید روی زمین و روی فنداسیون نصب گردند.
به این پمپ ها در اصطلاح پمپ های زمینی می گویند .
نحوه اتصال موازی پمپ ها : دو یا چند موتور پمپ مشابه را می توان به منظور افزایش دبی و یا رزرو بودن یکی از انها و یا هر دو منظور به صورت موازی به یکدیگر متصل می کنند .
در اتصال موازی موتور پمپ برای جلوگیری از سیرکوله ی آب در جهت خلاف در مدار پمپ که خاموش است باید روی لوله رانش هر یک ار پمپ ها شیر یکطرفه نصب گردد .
هر گاه چند دستگاه موتور پمپ مشابه بصورت موازی نصب شوند دبی مدار را برابر مجموع دبی های آن دستگاهها است .
نکاتی در مورد نصب پمپ های زمینی : ۱)موتور پمپ باید در محلی نصب گردد که دسترسی به آن به سادگی انجام شود.
٢)روی لوله مکش پمپ باید یک شیر کشویی نصب گردد.
٣)روی لوله مکش ما بین پمپ و شیر کشویی باید صاقی نصب گردد تا از ورود آشغال به داخل پروانه پمپ جلوگیری شود.
٤)روی لوله مکش و رانش پمپ باید لرزه گیر نصب شود تا از انتقال ارتعاشات پمپ به لوله های ساختمان جلوگیری گردد.
٥)روی لوله رانش پمپ شیر کف فلزی نصب می کنیم تا هم بتوان مقدار دبی مورد نیاز را تنظیم کرد و هم بتوان مسیر را بست.
٦)در جلوی دهانه مکش پمپ لوله مکش باید حداقل به اندازه ٥ برابر قطر دهانه مکش پمپ امتداد داشته باشد تاجریان بصورت یکنواخت واردپمپ شود .
٧)روی لوله مکش و رانش باید فشار سنج نصب گردد تا بتوان کار پمپ را کنترل کرد .
٨)روی لوله مکش باید شیر تخلیه نصب گردد .
مخزن آب گرم دوجداره: این مخزن یک آب گرم کن غیر مستقیم است .بدین صورت که یک واسطه انتقال حرارت در تماس مستقیم با سطح گرم کننده انرژی حرارتی را دریافت کرده، به اب گرم مصرفی منتقل کند .این مخزن ها معمولا از دو قسمت ،یکی استوانه داخلی و دیگری فضای حد فاصل استوانه داخلی و خارجی .
آب گرم دیگ از بالا وارد محفظه بیرونی شده ، در فضای حد فاصل استوانه های داخلی و بیرونی جریان می یابد و گرمای خود را به آب درون استوانه داخلی منتقل می کند آب سرد شهر از اتصال پایین وارد استوانه داخلی شده گرم آب گرم دیگ را دریافت می کند و پس از خروج از اتصال بالا به سمت وسایل بهداشتی هدایت می شود هر مخزن آب گرم دو جداره دو اتصال دیگر نیز بر روی استوانه داخلی دارد یکی برای نصب شیر اطمینان و دیگری جهت اتصال لوله برگشت آب گرم مصرفی.در موقع لوله کشی مخزن آب گرم باید توجه داشت که اولا کلیه لوله ها بوسیله مهر ماسوره ویا فلنچ به مخزن متصل گردند تا امکان باز کردن آنها در هنگام تعمیر وجود داشته باشد و ثانیا در محل ورود آب شهر یک شیر یک طرفه نصب گردد تا از برگشت آب گرم به سیستم آب سرد جلوگیری گردد.شیر اطمینان مخزن آب گرم باید از نوع حساس در برابر دما و فشار باشد تا اگر یکی از آنها از حد تعیین شده بالاتر رفت شیر عمل کند.
محاسبه مقدارآب گرم مصرفی،ظرفیت حرارتی وحجم مخزن آب گرم: برای محاسبه مقدار آب گرم مصرفی از جداول تدوین شده ای استفاده می گردد.
برای محاسبه مقدار ظرفیت حرارتی مخزن از فرمول : H=ρ q c(t٢ - t۱) که : :مقدار گرمای لازم برای گرم کردن آبH .
که برابر ۱ استKg/lit :جرم حجمی آب بر حسب ρ Lit/hrدبی حجمی آب بر حسب : q .
که برابر ۱ است Kcal/Kgċ گرمای ویژه آب بر حسب : c .دمای آب سرد ورودی به مخزن که معمولا ċ ٥ است: t ۱ دمای خروجی از مخزن که معمولا ċ٦٠:t ٢ برای محاسبه حجم مخزن آب گرم: حجم مخزن آب گرم = مقدار واقعی مصرف آب گرم x ضریب ذخیره مخزن که ضریب ذخیره مخزن نیز از جداول تدوین شده بدست می آید .
دیگ : دیگ دستگاهی است که در آن یک ماده سوختنی مانند مازوت ،گازوئیل و یا گاز ، سوخته گرمای حاصل از عمل احتراق به سیال درون آن داده می شود .
دیگ ها از نظر سیال به انواع آب گرم ، آب داغ ، بخار و...
تقسیم می شوند از نظر جنس نیز دیگ ها به انواع چدنی و فولادی تقسیم بندی می شود.
دیگ های چدنی : این نوع از دیگ ها به روش ریخته گری و بصورت قطعات پره مانند تولید می شود .پره جلو و پره عقب با یکدیگر و با تمام پرها های وسط تفاوت دارد .هر دیگ بر اساس ظرفیت دارای یک پره در جلو یک پره در عقب و تعدادی پره در وسط است .اتصال پره ها به یکدیگر از بالا و پایین توسط قطعه ای بنام بوش انجام می شود .
نمایش بخشی از دیگ های چدنی شرکت بیشتاز قطعه سناباد دیگ های فولادی : این نوع دیگ ها در دو نوع و بصورت یکپارچه ساخته می شوند.
یک نوع بنام فایر تیوب و دیگری واتر تیوب می باشد.
اما در کاربرد دیگ های فایر تیوب متداول تر است.
این نوع از دیگ ها از اجزا زیر تشکیل شده اند : ۱-بدنه ٢- لوله ٣- صفحات نگهدارنده لوله ها ٤-کوره ٥- اتصالات لوله رفت و برگشت ٦-اتصال لوله انبساط ٧- شیر اطمینان ٨-شیر تخلیه ٩- دریچه ۱٠- محفظه های دود ۱۱-در های جلو و عقب ۱٢-اتصال دودکش ۱٣-اتصالات مربوط به نشان دهنده ها ۱٤-عایق ۱٥- پوش ۱6- شاسی محاسبه ظرفیت دیگ : ظرفیت حرارتی دیگ عبارت است از مقدار بار کل ساختمان به علاوه مقدار آب گرم مصرفی کل ساختمان .به این مجموع ۱٠ % هم به عنوان ضریب اطمینان اضافه می گردد.
ظرفیت حرارتی دیگ = (Q۱ + Q٢) x ۱/۱ مشعل : برای تبدیل انرژی شیمیایی موجود در سوخت به انرژی حرارتی باید مثلثی بنام مثلث احتراق تشکیل گردد .بر روی هریک از اضلاع این مثلث یکی از عوامل لازم برای احتراق وجود دارد .این سه عامل عبارتند از ۱) سوخت ٢)اکسیژن ٣)حرارت .مشعل های متداول در ایران به سه دسته تقسیم می شوند ۱)گازوئیلی ٢)گازی اتمسفریک ٣)گازی فن دار .
مشعل مورد اشاره در این جا گازی فن دار می باشد .
مشعل گازی فن دار یا دمنده : در این مشعل هوای مورد نیاز برای سوخت توسط یک پروانه گریز از مرکز به داخل کوره دمیده می شود .
اجزای اصلی این مشعل عبارتند از : ۱)الکتروموتور ٢)بادزن ٣)ترانسفور ماتور جرقه ٤)شیر برقی ٥)کلید کنترل فشار گاز ٦)کلید کنترل فشار هوا ٧)الکترود جرقه ٨)شبکه احتراق ٩)چشم الکتریکی و یا میله یونیزاسیون طرز کار مشعل گازی دمنده دار : در صورت نیاز به حرارت و وصل بودن کنتاکت کنترل فشار گاز ،موتور مشعل شروع به کار کرده ، با دمیدن هوا توسط فن به داخل دیگ ، عمل تخلیه گاز های قابل احتراق را انجام می دهد .بعد از دور گرفتن موتور مشعل ، بوسیله کلید گریز از مرکز و یا بوسیله کلید فشار هوا مداری درون کنترل الکترونیک بسته شده اجازه ادامه کار به موتور داده می شود .ترانسفورماتور جرقه برقدار شده بین الکترود جرقه و شبکه احتراق قوس الکتریکی حاصل می شود .(جرقه زده می شود ).پس از آن شیر برقی باز شده ،گاز با هوای دمیده شده بوسیله فن مخلوط گردیده وارد کوره ی دیگ می شود .در کوره دیگ ، مخلوط گاز و هوا به وسیله جرقه مشتعل می گردد و در صورت ایجاد شعله به مشعل اجازه ادامه کار داده می شود و تا رسیدن درجه حرارت آب داخل دیگ به درجه حرارت تنظیم شده برروی آکوستات مشعل کارکرده با قطع شدن آکوستات مشعل خاموش می شود.
مخزن انبساط : هنگام راه اندازی سیستم گرم کننده ، آب داخل سیستم به دلیل بالا رفتن درجه حرارت منبسط شده و حجم آن زیاد می شود .
مخزن انبساط این ازدیاد حجم را خنثی کرده و این حجم را درون خود جای می دهد و از بالا رفتن بیش از حد فشار سیستم و ایجاد خطر جلوگیری می کند .مخزن انبساط باید در محل نصب به کمک پایه و آویز مهار شود .مخزن انبساط همچنین وظیفه تغذیه و تامین کسری آب سیستم را نیز بر عهده دارد و به طور کلی بر دو نوع باز و بسته است .
مخزن انبساط باز: مخزنی است که با هوای اتمسفر مرتبط بوده ، فشار داخل آن همیشه برابر فشار جو محل است.
مخزن انبساط باز معمولا از ورق گالوانیزه به صورت مکعب با گنجایش ۱٠٠ تا ٣٠٠٠ لیتر ساخته می شود .در حال حاضر این مخازن تا گنجایش ٢٠٠ لیتر از ورق آلمینیوم به صورت یکپارچه و به شکل استوانه تولید می شود .
مخازن انبساط آلمینیومی بدلیل مقاومت در برابر زنگ زدگی نسبت به مخازن گالوانیزه برتری دارد .
داخل هر مخزن انبساط باز یک شیر شناور جهت تامین کسری آب و تغذیه سیستم نصب می گردد.مسئله مهمی که در عمل به آن توجه نمی شود تامین فضای لازم جهت انبساط آب است چون اکثرا شناور طوری تنظیم می شود که تقریبا تمامی حجم مخزن با آب پر می شود .ضمنا گوی شناور جهت جلوگیری از زنگ زدن باید از جنس مس باشد .
این مخزن باید در سطحی نصب شود که در وضعیت عادی حداقلcm ١٢٢از بالاترین جز سیستم گرمایی بالاتر باشد.مناسب ترین محل نصب مخزن انبساط باز روی بام است .
لوله کشی مخزن انبساط باز شامل چهار بخش است : -لوله کشی آب شهر که توسط دو شیر که یکی به شیر شناور و دیگری به طور مستقیم به مخزن وصل می شود (تا در زمان پر کردن اولیه از آن استفاده شود) -لوله کشی رفت انبساط که این لوله از لوله رفت منبع شروع شده و تا محل نصب مخزن ادامه می یابد و از بالای مخزن وارد آن می شود.
-لوله کشی برگشت انبساط این لوله از پایین منبع انبساط منشعب شده و به سمت موتور خانه هدایت می شود و به لوله برگشت دیگ متصل می شود.
-لوله کشی سر زیر :این لوله بر روی مخزن باید طوری نصب شود که از سطح آب داخل مخرن بالاتر و از لوله ورود آب شهر پایین تر قرار گیرد و تا داخل موتور خانه ادامه یابد.
-لوله کشی هواکش :این نوع از مخزن ها باید دارای لوله هوا کش باشند تا هوای درون مخزن را به هوای خارج مرتبط سازند .
بدست می آیدV=H/حجم منبع انبساط به طور تجربی از فرمول ٥00 است.Kcal/hr همان ظرفیت حرارتی دیگ بر حسب H که مخزن انبساط بسته : هرگاه در سیستم حرارت مرکزی محل مناسبی برای نصب مخزن انبساط باز وجود نداشته باشد و در یا درجه حرارت کار سیستم بالا باشد از منبه انبساط بسته استفاده می شود .
این مخزن ها به دو صورت ساده و دیافراگی ساخته می شوند که از نوع دیافراگی در تاسیسات خانگی بیشتر و از نوع ساده بیشتر در تاسیسات حرارتی بزرگ با فشار و دمای کار بالا استفاده می شود.
این مخزن ها از یک سیلندر فلزی که یک دیافراگم لاستیکی آن را به دو بخش تقسیم می کندتشکیل شده .در زیر دیافراگم گاز ازت با فشار معینی توسط کارخانه سازنده شارژ شده است در قسمت بالا بوشنی جهت اتصال مخزن به سیستم گرم کننده جوش داده می شود فشار گاز ازت داخل این مخزن را بوسیله یک مانومتر می توان اندازه گیری و تنظیم کرد .
-مخزن انبساط بسته ساده از یک استوانه فلزی تشکیل شده که در قسمت پایین آن آب و در قسمت بالا بر روی سطح آب گاز ازت و یا هوای متراکم برای رساندن فشار مخزن به فشار کار سیستم تزریق می گردد.بر روی هر مخزن انبساط بسته متعلقات زیر نصب می گردد ١)شیشه آب نما ٢)فشار سنج ٣)شیر تخلیه آب مخزن ٤)شیر تزریق ازت یا هوا کنترل کننده ها : به طور کلی کنترل کننده ها وسایلی هستند : ١)درجه حرارت هوای ساختمان و آب موجود در شبکه حرارت مرکزی و شبکه آب گرم مرکزی کنترل کرده و ثابت نگه می دارد.
٢)سطح مایعات را در مخازن مختلف کنترل و ثابت نگه می دارد.
٣)فشار را در شبکه آب گرم و آب سرد کنترل و ثابت نگه می دارد.
کنترل کننده های دما (ترموستات): ترموستات ها وسایلی هستند که درجه حرارت هوای ساختمان و یا آب شبکه حرارت مرکزی یا ابگرم را کنترل و تنظیم می کند.هر ترموستات دارای قطعه ای حساس به دما است که در اثر تغییر درجه حرارت عکس العمل نشان داده و باعث قطع یا وصل یک مدار می گردد.در اصطلاح یه این قطعه حساس سنسور گویند .
برخی از ترموستاتهای سیستم حرارت مرکزی عبارتند از : ترموستات های اتاقی -ترموستات دیگ (آکوستات)- ترموستات سطحی (آکوستات جداری) و ترموستات هوایی کنترل کننده های فشار: کنترل کننده های فشار دستگاه های هستند که می توان به کمک آنها فشار سیال را در یک دستگاه و یا قسمت های مختلف یک سیستم تنظیم یا کنترل نمود .
تعدادی از کنترل کننده های فشار مورد استفاده در تأسیسات عبارتند از :کلید کنترل فشار گاز –کلید کنترل فشار هوا –کلید کنترل فشار(high & low pre.) کنترل کننده های سطح: کنترل کننده های سطح وسایلی هستند که سطح مایع را در یک مخزن کنترل کرده در یک حد معین نگه می دارند .شیر شناور داخل مخزن آب در ارتفاع و مخازن انبساط باز ،فلش تانک ها و تشتک کولر های آبی از نوع کنترل کننده های مکانیکی است و فقط نمی گذارد سطح آب از حد تعیین شده بالاتر رود .
معروفترین و پر کاربردترین کنترل کننده سطح کلید شناور است که برای کنترل سطح مایع داخل یک مخزن استفاده می شود.
(Float switch) سیستم تهویه مطبوع: یکی از بخشهای عمده در صنعت تأسیسات ،تهویه مطبوع می باشد.تهویه مطبوع عبارتست از فراهم آوردن شرایط آسایش و زندگی انسان .از آنجائیکه بخش عمده زندگی بشر امروزی در ساختمانها می گذرد،ایجاد شرایط مطلوب زیست محیطی مناسب در ساختمان ،خواه محل کار باشد یا منزل و...
واجد اهمیت بسیاری است.اهم وظایف یک سیستم تهویه مطبوع عبارتند از کنترل دما ،رطوبت و سرعت وزش هوا،زدودن گرد و غبار ،تعفن و سایر آلودگی های هوا و در صورت لزوم از بین بردن میکروبها و باکتری های معلق در هوا.
گرمایش و سرمایش هوا متناسب با فصل ،عمده ترین وظیفه یک سیستم تهویه مطبوع می باشد.انواع سیستم های تهویه مطبوع عبارتند از : 1-سیستم انبساط مستقیم 2-سیستم تمام آب 3-سیستم تمام هوا 4-سیستم هوا-آب 5-سیستم پمپ حرارتی کوچکترین دستگاه تهویه مطبوعی که امروزه در ایران بطور وسیعی از آن استفاده می شود،کولر گازی است که با عرضه مدلهای جدید این دستگاهها توسط چند کارخانه داخلی وخارجی انتظار می رود کاربرد آن بیش از پیش گسترش یابد.
اصول کار کولر گازی: مطلع بودن از طرز کار کولر گازیها می تواند در استفاده صحیح و نگهداری از آنها سودمند باشد.کولر گازی دستگاه مکانیکی می باشد برای تولید سرما در محیط های بسته ، این دستگاه با مصرف انرزی برق می تواند دمای محیط تا حد زیادی کاهش دهد .
در این دستگاه گاز مبرد یا فریون در یک سیکل بسته تحت فشار تبدیل به مایع شده و سپس مجدا تبخیر می شود .
در حین عمل تبخیر به علت پایین بودن نقطه جوش گاز مبرد و سرعت تبخیر بالای آن گرمای زیادی از محیط جذب شده و نتیجتا سرما ایجاد می شود .
آب هم در زمان تبخیر گرمای محیط را جذب می کند .
مانند وقتی که بدن شما خیس است و روی پوست بدن تبخیر انجام می شود و شما احساس سرما می کنید .
ولی این کاهش دما در رابطه با آب حدی دارد بستگی به دمای مرطوب محیط و نقطه جوش آب دارد .
حال اگر سیال دیگری بجز آب با نقطه جوش پایین تری مانند الکل داشته باشیم .
بعلت سرعت تبخیر بیشتر در واحد زمان ، در حین عمل تبخیر سرمای بیشتری ایجاد می شود .برای همین است که گاهی برای پایین آوردن سریع دمای بدن فردی که تب شدیدی دارد از محلول آب و الکل استفاده می کنیم .
به همین دلیل در کولرهای گازی از سیالی با نقطه جوش پایین تر از ٢٠- درجه سلسیوس استفاده می کنیم .، که در شرایط عادی بصورت گازوجود دارد .کمپرسور در کولرهای گازی وظیفه فشرده کردن این گاز را در محیطی بسته به عهده دارد تا بتوانیم این گاز را به مایع تبدیل کنیم .
ولی گاز فشرده شده در این حالت گرم شده است .
در کولر گازی مبدل حرارتی یا رادیاتوری بنام " کندانسور" به کمک یک فن دمنده دمای گاز فشرده شده یا مایع شده را کاهش می دهد .
سپس با ایجاد یک افت فشار در مسیر عبور سیال فشرده شده ، در مبدل حرارتی دیگری به نام" اواپراتور" یا " تبخیر کننده" مبرد تبخیر می گردد و باعث سرد شدن لوله ها و پره های اطراف اواپراتور می شود .
با عبور دادن هوای گرم درون اتاق بوسیله یک فن دمنده ازمیان پره های سرد شده ، هوا نیز سرد شده و به درون اتاق جریان می یابد.
پس از انجام عمل تبخیر در اواپراتور ، مبرد مجددا به گازتبدیل شده و به سمت کمپرسور هدایت شده تا دوباره فشرده شده و سیکل کاری کولر گازی تکرار گردد.