دانلود گزارش کارآموزی شیمی کاربردی آزمایشگاه کنترل کیفیت شرکت داروسازی تهران دارو

آزمایشگاه کنترل کیفیت شرکت تهران دارو شامل کنترل‌های فیزیکی و شیمیایی، میکروبی و کنترل حین تولید می‌باشد.

آزمایشهای فیزیکی و شیمیایی مانند نقطه ذوب و تست حلالیت و تستهای فیزیکی مجموعاً کنترل‌های فیزیکی و شیمیایی می‌باشد.

آزمایشات در قسمت دستگاهی توسط انواع دستگاههای کروماتوگرافی مانند
(GC, HPLC) و انواع دستگاههای طیف‌سنجی مانند IR, UV-Vis و POLARIMETR و KARL-FISHER انجام می‌پذیرد.

کنترل‌های میکروبی بر روی مواد اولیه و محصولات هر دو انجام می‌شود.

این آزمایشات شامل کنترل مواد از نظر وجود و رشد میکروب در آنهاست.

در این آزمایشات میزان پرزرداتیوها مواد جلوگیری کننده از پیدایش و رشد میکروبها را اندازه‌گیری می‌کنند.

در قسمت کنترل‌های حین تولید،‌ آزمایشهای در رابطه وزن سنجی، سختی، ضخامت و زمان باز شدن و فرسایش به طور اختصاصی بر روی قرص‌ها انجام می‌شود.

آزمایشات ذکر شده روی مواد اولیه در خط تولید و محصولات مختلف انجام می‌گیرد.

تستهای ادواری تا مدتزمان انقضای محصول به صورت ماهیانه روی محصولات تولیدی که روانه بازار شده‌اند صورت می‌گیرد.

آزمایشات در قسمت دستگاهی توسط انواع دستگاههای کروماتوگرافی مانند (GC, HPLC) و انواع دستگاههای طیف‌سنجی مانند IR, UV-Vis و POLARIMETR و KARL-FISHER انجام می‌پذیرد.

در این آزمایشات میزان پرزرداتیوها ـ مواد جلوگیری کننده از پیدایش و رشد میکروبها را اندازه‌گیری می‌کنند.

فصل اول تاریخچه شرکت تهران دارو 1-1- تاریخچه و معرفی شرکت شرکت داروسازی تهران دارو در سال 1334 با نام لابراتور میسین (mycen) در تهران تاسیس و در سال 1337 جهت ساخت انواع فرآورده‌های دارویی (قلب و عروق، گوارش، اعصاب، مسکن‌ها، آنتی‌هیستامینها و آنتی بیوتیکها، داروهای کاهنده قند و چربی و مکمل‌های غذایی) به بهره‌برداری رسیده است و از سال 1363 با نام شرکت تهران دارو به فعالیت خود ادامه داده و در سال 1377 در بورس سهام تهران پذیرفته شده است.

شرکت تهران دارو در منطقه‌ای به وسعت یک هکتار و زیربنای هفت هزار متر مربع در کیلومتر 9 تهران جاده مخصوص کرج واقع شده است بنای ساختمان‌های تولید و آزمایشگاهها و انبارهای جدید‌‌التالسیس می‌باشد.

شرکت قریب نیم قرن است که در امر تولید فرآوردههای دارویی فعالیت می‌کند.

اهداف اصلی شرکت تولید محصولات دارویی با کیفیت برتر، موثرتر، سهولت مصرف، دسترسی بهتر، عوارض کمتر و اطمینان بیشتر برای بیماران می‌باشد.

با توجه به روند توسعه شرکت و تواناییهای شرکت در کلیه مراحل فعالیت اعم از بازرگانی، انبارداری، تولید، کنترل و پشتیبانی ضمن ارتقاء سهم بازار داخلی و ارتقاء کیفی محصولات در جهت صادرات فرآورده‌های دارویی به کشورهای دیگر تلاش خواهد کرد.

با توجه به تواناییهای شرکت و انجام مقدمات امر شرکت درصدد اخذ گواهینامه های ISO 9001 و ISO 14000 می‌باشد.

متوسط ظرفیت تولید سالانه شرکت در اقلام مختلف به شرح ذیل می‌باشد: 1ـ مایعات: 7.5 میلیوم شیشه X60، 120 میلی‌تری 2ـ جامدات: 500 میلیون عدد قرص و کپسول 3ـ نیمه جامدات: 5 میلیون عدد تیوپ تکیه اصلی در تولیدات رعایت اصلی GMP بر اساس استانداردهای جهانی می‌باشد از این رو کلیه دستور‌العمل‌های استاندارد در حین تولید سطوح تولید اعم از آماده‌سازی محیط، تولید، نگهداری دستگاهها، کنترل حین تولید، اعتبار سنجی و کالیبراسیون دستگاهها، ادوات، مستندات تولید تهیه شده و اجرا می‌گردد و جهت ارتقاء اطلاعات کارکنان نیز کلاسهای آموزشی GMP در بدو استخدام و حین خدمت برگزار می‌شود.

با توجه به اهمیت تولید فرآورده‌های دارویی، شرکت در تلاش است با استفاده از ماشین‌آلات مدرن یا طراحی دستگاههای جدید سعی در برقراری سیستم اتوماسیون در محیط تولید نماید.

فرآورده‌های فعلی شرکت مشتمل به خطوط تولید شربت،‌سوسپانسیون، کرم، پماد موضعی، قرص و کپسول است.

جهت گسترش فعالیتهای شرکت پروژه‌های جدیدی در دستور کار دارند و خطوط تولید کپسول PELLET و قطره‌های استریل به خطوط فعلی شرکت اضافه می‌شود.

1-2- ادارات شرکت داروسازی تهران دارو 1-1-2- اداره مسئول فنی و تضمین کیفیت در این اداره کلیه استاندارد، دستورالعمل‌های شرکت و مقررات وزارت بهداشت نگهداری می‌شوند.

اطمینان از رعایت کامل اصول GMP‌ به منظور حفظ کیفیت محصولات دارویی از مهمترین وظایف این اداره و کمیته تضمین کیفیت می‌باشد.

مسئول فنی سمت دبیری کمیته تضمین کیفیت را نیز عهده‌دار می‌باشد، باهمکاری دیگر داروسازان و سایر ادارات دخیل بر کیفیت دارو بخصوص آزمایشگاه کنترل و تولید مسئول ارشد نظارت و اخذ تصمیم نهایی در تمامی پروسه‌های مربوط به تولید محصول است.

همچنین وظیفه کمیته تضمین کیفیت، نظارت بر تهیه و اطمینان از کیفیت مواد اولیه، تجهیزات و نگهداری آنها، ‌کنترل و توزیع محصول و رسیدگی به شکایات وتهیه استاندارد، مستندات و دستورالعملها می‌باشد.

2-1-2- اداره تولید این اداره با بیشترین سهم در مساحت بنای کارخانه و با استفاده از دستگاه‌ها و ماشین‌آلات جدید در امر تولید و بسته‌بندی و رعایت استانداردهای GMP در تمامی سطوح تولید اعم از بهداشت و آماده سازی محیط، کنترلهای حین تولید، نگهداری و کالیبراسیون دستگاهها و آموزش مداوم کارکنان جهت آشنایی استانداردهای بهینه تولید (GMP) تضمینی را برای تولید محصولات مرغوبتر با پایداری بیشتر فراهم می‌کند.

3-1-2- اداره فورمولاسیون و تحقیقات این بخش با فرمولاسیون داروهای جدید متناسب با نیاز کشور و بازنگری فرماسیون داروهای قدیمی سعی بر ارتقاء کیفی محصولات دارد و در تلاش است که با انتخاب اشکال دارویی بهتر در تولید داروهایی با بیشترین اثر و کمترین عارضه جانبی پیشگام باشد.

4-1-2- اداره کنترل کیفیت شامل آزمایشگاه‌های کنترل کیفیت مواد اولیه و محصول نهایی، کنترل حین تولید و میکروبی می‌باشد و در راستای کنترل کیفیت محصولات شرکت کلیه آزمایشات مواد اولیه، محصول نهایی، ‌اقلام بسته‌بندی و‌آزمایش‌های پایداری را طبق استانداردهای معتبر انجام می‌دهد.

5-1-2- اداره بازرگانی این اداره از دو بخش بازرگانی داخلی و بازرگانی خارجی تشکیل شده و با انجام هماهنگی با واحدهای فروش و بازاریابی به منظور فراهم آوردن زمینه‌های مناسب برای مواد اولیه و ملزومات تولیدی موردنیاز شرکت و توزیع مناسب دارو فعالیت می‌کند.

6-1-2- اداره برنامه‌ریزی و انبارها این اداره با توجه به نیازها و امکانات موجود در ادارات بازرگانی و تولید و ایجاد هماهنگی بین اداره تولید بهینه و عرضه به موقع محصولات فعال است.

7-1-2- اداره فنی و مهندسی مدیریت و پرسنل این اداره در راستای اهداف شرکت جهت تولید محصولات با کیفیت برتر در امور نصب،‌ نگهداری و تعمیر دستگاهها و تاسیسات و ماشین‌آلات شرکت فعالیت می‌کنند.

8-1-2- اداره امور اداری و پرسنلی (بهداشت محیط و پزشکی کار) این اداره ضمن رسیدگی به امور پرسنلی کارکنان با توجه به قوانین در تامین نیازهای رفاهی کارکنان و خدمات بهداشت محیط فعال است.

فصل دوم تعریف دارو 2-1- تعریف دارو دارو به ماده‌ای گفته می‌شود که برای بهبود، درمان و یا جلوگیری از ابتلا به بیماری تجویز می‌شود و یا به عبارت دیگر، جسمی است غیر از مواد غذایی که بر اعمال فیزیولوژی بدن موثر بوده و کتابهای رسمی داروسازی و یا فرمولهای دارویی آن را پذیرفته باشند.

2-2- طبقه‌بندی داروها داروها را می‌توان بر پایه اصول مختلف طبقه‌بندی کرد.

معمولاً‌داروها را به دو روش زیر طبقه‌بندی می‌نمایند: الف) طبقه‌بندی بر اساس ساختمان شیمیایی این طبقه‌بندی به طور گسترده‌ای به کار برده شده و هنوز توسط برخی از مولفین به کار برده می‌شود.

بر اساس این روش داروها در یک و یا چند بخش از طبقات زیر قرار می‌گیرند: استالها، اسیدها، الکلها، آمینها، آمینواسیدها، آمینوالکها، آمینواترها، آمینوکتونها، ترکیبات آمونیوم،‌ انولها، استرها، اترها، کتونها، لاکتافها، لاکتونها، فنولها، کینونها، سولفانامیدها، اوره‌ها، تیواوره‌ها...

ب) طبقه‌بندی بر اساس اثر فارماکولوژیتی در حال حاضر بیشتر شیمی دارویی‌دانها این طبقه‌بندی را ترجیح می‌دهند.

بر طبق این طبقه‌بندی داروها را می‌توان به گروههای اصلی زیر تقسیم کرد: 1ـ مواد فارماکودینامیکی که در اثر بیماریهای غیر عفونی برای اصلاح اعمال غیر طبیعی بدن به کار برده می‌شود.

2ـ مواد شیمی درمانی که برای درمان بیماریهای عفونی به کار برده میشود.

3ـ ویتامین‌ها 4ـ هورمونها ومواد متفرقه هر گروه را می‌توانبه چند زیر گروه تقسیم کرد.

برای نمونه در بین مواد فارماکودینامیکی این زیر گروهها را داریم: 1-1: داروهایی که بر دستگاه اعصاب مرکزی اثر می‌گذارند.

1-2: داروهایی که دستگاه عصبی محیطی را تحریک می‌کنند.

1-3: داروهایی که اصولاً‌ در دستگاه قلبی، عروقی و کلیوی اثر می‌گذارند.

2-3- نام دارو داروها دارای 3 و یا چندین نام هستند این نامها عبارتند از: 1ـ شماره رمز 2ـ نام دارو 3ـ‌نام شیمیایی 4ـ نام اختصاصی سازنده 5ـ نام عادی، 6ـ نام تجاری 7ـ‌ نشان تجاری 8ـ نام غیر اختصاصی 9ـ نام عام 10ـ نام ژنریک حال تعدادی از این نامها به اختصار توضیح داده می‌شود.

1ـ نام رمز: معمولاً‌ از حروف اول نامهای آزمایشگاه شیمیدان و یاگروه پژوهش که دارو را برای اولین بار تهیه و آزمایش کرده‌اند، استفاده می‌شود.

این نام ماهیت شیمیایی یا ساختمان دارو را مشخص نمی‌کند.

2ـ نام شیمیایی: باید به طور کامل ساختمان شیمیایی دارو را مشخص کند.

این نام باید طبق قوانین ترکیبات شیمیایی داده شود.

گرچه نام شیمیایی یک محصول دارویی برای شناختن کامل ترکیب آن لازم است، با وجود این در اغلب موارد بکار بردن نام شیمیایی داروها در محصول اختصاصی به علت تشابه فرمولی،‌ تشابه لفظی و یادیگری برای طبقات مختلف پزشکی خالی از اشکال نیست.

3ـ نام اختصاصی: نامی است انفرادی که توسط سازنده برگزیده شده است.

اگر دارو توسط بیش از یک شرکت ساخته شده باشد هر سازنده‌ای نام اختصاصی خود را بکار می‌برد.

نام غیر اختصاصی: نامی است معمولی و مشهور که دارو به طور مجزا و بدون در نظر گرفتن سازنده آن، بدان شناخته می‌شود.

این نام باید ساده، ‌مختصر و پرمعنی باشد.

این نام توسط سازمان‌های رسمی انتخاب می‌شود.

این سازمانها عبارتند از: نام‌های گزیده شده آمریکا (USAN) = United States Adopted Names انجمن پزشکی آمریکا (USMA) = United States Medical Association مدیریت غذا و داروی آمریکا (FDS) = United States Food and Drag در معیار جهانی سازمان بهداشتی جهانی (WHO) = Word Health Organization تنها سازمان رسمی است که نام ژنریک و یا عام داروها را برگزیده، تصویب کرده و اعلام می‌نماید.

اگر دارویی دارای نام غیر اختصاصی برابر ولی نام اختصاصی متفاوت و از نظر ساختمان شیمیایی هر دوی این داروها یکسان باشند، ولی چون توسط آزمایشگاه‌های متفاوتی ساخته شده‌اند، ممکن است اثر فارماکولوژی به طور بارزی با هم متفاوت باشند.

عوامل متعددی که Sadov ذکر کرده است ممکن است علت این اختلاف باشد.

این عوامل شامل موارد زیر است: اندازه بلورات و یا ذرات، ایزومرها، ‌شکل دارو، حامل دارو، ماده بی‌اثر همراه، چسباننده، پوشش، انواع و تعداد پوشش، درجه تبلور و یا اضافه کردن مواد آبگیر، دسته‌بندی درجه خلوص، نوع و تعداد ناخالصیها، ناروانی، PH، اشکال دیرباز شونده، ظروف دارو، درب ظرف دارو، نوع شیشه، انبارداری شامل: زمان، حرارت، نور، دوز دارو، توزیع دارو، اندازه قرص، نسبت سطح به اندازه قرص، مواد ضد باکتری محافظ، آلودگی فلزی در موارد ساخت و یا بسته‌بندی و...

2-4- متابولیسم داروها دارو و یا ترکیبات خارجی که وارد بدن موجود زنده می‌شوند، یا در بدن نگهداری می‌شوند و یا پس از مدتی از بدن خارج می‌شوند.

هنگامی که در بدن هستند ممکن است تغییر نکرده باقی بمانند و یا تحت تاثیر مواد شیمیایی قرار بگیرند و ترکیباتی بدهند که این ترکیبات: الف) یا کمتر فعال هستند، (ب) بیشتر موثرند، (ج) دارای اثر مشابه و یا متقارن هستند.

این فرآیند تغییر شیمیایی دارو در بدن موجود زنده متابولیسم دارو نام دارد.

برخی داروها از طریق آنالوگ بعضی از آمیدها، ‌استروئیدها، پیریمیدینها و اسیدهای آمینه، با موادی که طبیعتاً در بدن حیوانات و از آن جمله انسان وجود دارند، شباهت بسیار نزدیکی دارند، از این رو بسیاری از این ترکیبات در اثر متقابل ویژه‌ای با آنزیمها، پروتئین‌های عامل و سیستم‌های انتقال مانند مواد طبیعی متشابه خود عمل می‌کند.

بسیاری از داروها اصلاً ارتباطی با مواد طبیعی بدن ندارند از این رو در متابولیسم آنها آنزیم‌های غیر اختصاصی شرکت دارند و عبور آنها از غشاء و موانع از طریق انتشار کند و یا نظام انتقال غیر اختصاصی انجام می‌گیرد.

2-5- عواملی که بر متابولیسم موثرند 1ـ عوامل محیطی داخلی: شامل جنس، سن، وزن، ‌حالت تغذیه، فعالیت، درجه حرارت بدن،‌ ضمیمه‌های میکروبی و قارچی دستگاه ورودی، حاملگی، مواد شیمیایی موجود دیگر، هیبراده شدن و حالات فعالیت آنزیمی.

2ـ عوامل محیطی خارجی: شامل درجه حرارت، رطوبت، فشار جوی، ترکیب اتمسفر محیط، نور، تشعشعات دیگر، صدا، فصل، ساعت، روز، حضور حیوانات دیگر، محیط زندگی،‌ سر و کار داشتن با مواد شیمیایی.

3ـ عوامل تجویز دارو: مسیر تجویز، محل تجویز، سرعت تجویز، حجم تجویز، ترکیب حامل، تعداد دوزها، حالت فیزیکی و شیمیایی دارو.

4ـ محل متابولیسم دارو: بسیاری از داروها در جگر از طریق آنزیم‌های میکروزوم متابولیسم می‌شوند.

روده،‌ مغز، کلیه‌‌ها و ریه‌ها، محل‌های دیگر متابولیسم داروها هستند.

2-6- مراحل متابولیسم دارو بر طبق نظریه ویلیامز داروهایی که نسبت به بدن بیگانه هستند به طور عموم به متابولیت‌هایی با ماهیت قطبی بیشتر تبدیل می‌شوند که بالاخره کلیه‌ها می‌توانند آن را به سهولت دفع کنند.

به فرآورده‌های حاصل از واکنشهای آنزیمی یک دارو متابولیت آن دارو می‌گویند.

متابولیسم دارو شامل دو مرحله است: 1ـ فاز غیر سنتتیک که شامل واکنشهای اکسیداسیون، هیدرولیز، دـ آلکیلاسیون، دـ هالوژناسیون و احیاء میباشد.

2ـ فاز سنتتیک که شامل کوپل شدن یا زوج شدن متابولیت‌های دارو حاصل از فاز غیر سنتتیک با مواد طبیعی قطبی موجود در بدن که به هرچه قطبی‌تر شدن مولکول دارو و حلالیت در آب و دفع توسط کلیه‌ها کمک می‌کند.

برای هر مرحله از متابولیسم کاتالیزورهای بیولوژیکی لازم هستند که آنها را آنزیم و یا مزمانت می‌نامند.

این آنزیمها بسیار ویژه بوده و مسئول این امر هستند که یک ترکیب مشخص در زمان‌های معینی تحت وانش به خصوصی قرار گیرد.

آنزیمها غیر فعال هستند و زمانی فعال می‌شوند که با یک مولکول غیر پروتئینی که ما آن را کوآنزیم می‌نامیم بستگی پیدا می‌نماید.

برای هر مرحله از متابولیسم دارو کاتالیزورهای بیولوژیکی لازم هستند.

آنزیمها غیر فعال هستند و زمانی فعال می‌شوند که با یک مولکول غیر پروتئینی به نام کوآنزیم بستگی پیدا کنند.

آنزیم‌ها قادر هستند که هم در داخل و هم در خارج از سلول فعالیت داشته باشند.

و زمانی که از سلول خارج می‌شوند بیشتر در تجزیه و هضم مواد غذایی دخالت می‌نمایند (مانند آنزیم‌های شیره هاضم، آب دهان و مایع پانکراس).

نام آنزیم‌ها را معمولاً با اضافه کردن اصطلاح آز به اسم سوبسترا (ماده اولیه) مانند لیپاز (آنزیمی که لیپید را تجزیه کند)، و یا توسط واکنش‌هایی که در آن دخالت دارد (واکنش دهیدروژناز و یا ترانس آمیناز) درست می‌کنند.

برای اینکه یک عامل متابولیسم به جریان افتد بایستی که آنزیم حاوی پروتئین دسته کم با 4 نقطه دارو بستگی پیدا کند و این عمل در حقیقت اصل بستگی دارو به پروتئین پلاسمای نسوج و یا گیرنده می‌باشد.

همان‌طور که اختلافاتی در تمایل داروها به پروتئین وجود دارد.

همان طور هم در عمل متابولیسو اختلافاتی در تمایل دارو و آنزیم به چشم می‌خورد.

به این جهت در عمل متابولیسم، رقابت برای نقاط تماس یکسان توسط داروهای مختلف وجود دارد.

چنان‌چه دو دارو یا بیشتر که آنزیمهای یکسان را برای متابولیزاسیون لازم دارند، به طور همزمان و با غلظتهای مساوی در خون و یا بافت‌ها وجود داشته باشند، فقط یکی از آنها بیشتر بسته شده و متابولیزه می‌شود.

در صورتی که دارو و یا داروهای دیگر تا زمانی که داروی اولی به طور کامل تجزیه نشود به صورت غیره متابولیزه باقی می‌ماند، به همین دلیل است که از داروهایی که همزمان به مریض داده می‌شود فقط یکی از آنها دارای اثر فارماکولوژیکی طولانی‌تر باشد.

به طور مثال برای این نوع واکنشهای رقابتی در جهت ایجاد بستگی با نقاط تماس آنزیم می‌توان از داروی دی سولفیرام نام برد کمه برای ترک اعتیاد به الکل مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دی سولفیرام با ممانعت از عمل آنزیم استالدهید اکسیداز که از متابولیزه شدن استالدئید به وجود آمده پس از مصرف الکل اتلیک جلوگیری نموده و باعث جمع شدن استالدئید در بدن و ایجاد ناراحتی‌‌هایی از قبیل فشار زیاد خون به مغز، ضربان شدید قلب، عرق نمودن زیاد و حالت تهوع می‌شود.

واکنش‌های متابولیسم بستگی به عامل آن نیز دارد مقصود از عامل شخص یا حیوان است.

فاکتورهای عمده موثر بر واکنشهای متابولیکی عبارتند از: انسان یا حیوان، نوع حیوان، جنسیت، سن، به عنوان مثال سولفونامیدها توسط خرگوش استیله شده و به صورت استیله شده و به صورت استیله دفع می‌گردند برخلاف آن سگ اصلاً‌قادر به متابولیزه کردن سولفونامید نیست و آن را بدون تغییر و خالص توسط ادرار دفع می‌نماید.

انسان و موش هر دو عمل بالا را انجام می‌دهند، یعنی سولفونامید را تا اندازه‌های بدون تغییر و تا اندازه‌ای پس از استیله کردن دفع می‌کنند.

به طور کلی می‌توان گفت که بیوترانسفورماسیون (تغییر شکل بیولوژیکی) داروها بدین منظور است که آنها را از ترکیبات بیوفیل (چربی دوست) و غیر قطبی به ترکیبات محلول در آب و پولاریته (قطبیت) بالا تبدیل نمود تا توسط ادرار دفع شوند و در غیر این صورت مجدداً در لوله‌های کلیوی جذب می‌گردند.

عمل متابولیزاسیون را در ابتدا یک نوع خنثی شدن سم در بدن میدانستند که این موضوع قابل قبول نیست چون همان‌گونه که می‌دانیم داروهایی وجود دارد که متابولیت‌‌های آنها، یا خود نیز فعال هستند و یا اینکه حتی قوی اثرتر از ترکیب اولیه هستند.

به عنوان مثال برای تبدیل یک داروی غیر فعال به یک متابولیست فعال باید از تغییر شکل بیولوژیکی یک ترکیب غیر فعالی به نام پرونتوزیل نام برد که دارای کاربرد آنتیباکتری است.

این ترکیب در بدن متابولیزه شده و ترکیب فعال سولفونیلامید را ایجاد می‌کند.

مثال دیگر در این زمینه تغییر شکل بیولوژیکی کورتیزون به هیدروکورتیزون می‌باشد.

در صفحه بعد مواردی از داروهای شرکت تهران دارو ذکرشده است.

فصل سوم آزمایشهای کنترل کیفیت 1- آزمایشهای کنترل کیفیت در آزمایشگاه QC یک واحد داروسازی یک سری آزمایشهای مخصوص به منظور کنترل کردن کیفیت داروی تولیدی و مطابق دادن آن با استانداردهای موجود انجام می‌شود اعم این آزمایشات عبارت است از: 1ـ آزمایش باز شدن برای قرصها و کپسولها 2ـ آزمایش باز شدن برای قرصهای آنتریک کوتد 3ـ آزمایش باز شدن شیافها و شیافهای واژینال 4ـ آزمایش انحلال برای قرصها و کپسول‌ها 5ـ آزادسازی دارو 5-1 آزادسازی دارو در پیوسته رهشها 5-2 آزادسازی دارو در فرآورده‌های آنتریک کوتد 6ـ یکنواختی واحدهای دارویی 6-1 انحراف وزن 6-2 یکنواختی محتویات 7ـ سختی قرصها 8ـ فرسایش قرصها 9ـ ویسکوزیته 3-1-1- آزمایش باز شدن برای قرصها و کپسولها آزمایش باز شدن به منظور انطباق روند شدن محصول با الزامات ذکر شده در بخش باز شدن در تک نگار مربوطه انجام می‌گیرد.

این آزمایش شامل قرصها و کپسولهایی که بر چسب آنها عنوان مکیدنی یا جویدنی ذکر شده باشد نمی‌شود.

همچنین آزمایش باز شدن در مواردی که قرص یا کپسول رودهای یا آهسته رهش باشند انجام نمی‌شود.

نوع قرص یا کپسول را از اطلاعات موجود در برچسب و از مشاهدات تعیین کرده و آزمایش باز شدن را برای تعداد 6 یا بیشتر از واحدهای دارویی انجام دهید.

هدف و منظور از آزمایش باز شدن انحلال کامل قرص یا کپسول و حتی انحلال ماده موثره نمی‌باشد.

باز شدن کامل به حالتی اطلاق می‌شود که باقیمانده واحد دارویی به جزء اجزاء نامحلول روکش و پوکه کپسول که روی الک دستگاه باقی می‌ماند باید توده نرم داشته و به هنگم لمس ساختار سخت و سفت نداشته باشد.

الف) قرصهای بدون روکش Uncoated Tablets پس از رسیدن به دمای موردنظر درون هریک از لوله‌ها یک قرص قرار داده و موتور بالا و پایین برنده را به راه اندازید.

اگر در تک نگار مربوطه مایع دیگری ذکر شده باشد در این صورت از آب به عنوان مایع غوطه‌وری با درجه حرارت 37 درجه سانتیگراد استفاده کنید.

در پایان زمان ذکر شده در تک نگا مربوطه دستگاه را خاموش کنید و سبد را از مایع غوطه‌وری خارج کنید و قرصها را بررسی نمایید.

تمام قرصها باید به طور کامل باز شده باشد.

ب) قرصهای روکش‌شده ساده Plain Coated Tablets آزمایش را مانند قرصهای بدون روکش با توجه به زمان ذکر شده در تک نگار مربوطه انجام دهید.

ج) قرصهای حفره دهان Buckle tablets آزمایش مخصوص قرصهای روکش نشده را به کار ببرید.

بعد از 24 ساعت سبدها را از درون مایع غوطه‌وری خارج کنید و قرصها را بازرسی کنید.

تمام قرصها باید به طور کامل باز شده باشند.

اگر 1 یا 2 قرص به طور کامل باز نشده باشند آزمایش را با 12 قرص دیگر انجام دهید.

در این مرحله از 18 قرص آزمایش شده حداقل 16 قرص به طور کامل باز شده باشد.

د) قرصهای زیرزبانی Sublingual tablets آزمایش مخصوص قرصهای روکش نشده را به کار ببرید.

بعد از گذشت زمان ذکر شده در تک نگار مربوطه قرصها را بازرسی کنید.

اگر 1 یا 2 قرص را به طور کامل باز نشده باشند آزمایش را با 12 قرص دیگر انجام دهید در این مرحله از 18 قرص آزمایش شده حداقل 16 قرص به طور کامل باز شده باشد.

3-1-2- آزمایش باز شدن برای قرصهای آنتریک کوتد برای انجام این آزمایش درون هریک از لوله‌ها یک قرص قرار دهید.

اگر قرص دارای یک روکش خارجی قابل انحلال در آب باشد در این صورت سبد را درون آب با درجه حرارت اتاق به مدت 5 دقیقه قرار می‌‌دهیم.

سپس با استفاده از مایع مشابه شیر معده با درجه حرارت 37 درجه سانتی‌گراد به عنوان مایع غوطه‌وری آزمایش را بدون ریسک انجام دهید.

بعد از گذشت 1 ساعت از قرار دادن قرصها درون مایع مشابه شیر معده TS سبدها از درون مایع غوطه‌وری خارج کنید و قرصها را بررسی کنید.

3-1-3- آزمایش باز شدن شیاف‌ و شیاف‌های واژینال آزمایش باز شدن شیافها و شیافهای واژینال به این منظور است که مشخص شود آیا این فرآورده‌ها در زمان مقرر در مایع ذکر شده باز یا نرم می‌شود.

3-1-4- آزمایش انحلال برای قرص‌ها و کپسول‌ها آزمایش انحلال به منظور انطباق الزامات انحلال اشکال دارویی کپسول و قرص با آنچه در تک نگار مربوطه ذکر گردیده انجام می‌شود.

3-1-5- آزادسازی دارو 3-1-5-1- آزادسازی دارو در پیوسته رهش‌ها وقتی این آزمایش در تک نگاری از محصولات دارویی ذکر شود منظور تطابق آن محصول با الزامات آزادسازی دارو میباشد که در این مبحث قید میگردد.

برای انجام این آزمایش از دستگاهی استفاده کنید که در تک نگار مربوطه ذکر شده است.

حجم نمونه برداشت شده جهت تعیین مقدار را با محیط انحلال تازه با درجه حرارت 237 درجه سانتی‌گراد جایگزین کنید.

3-1-5-2- آزادسازی دارو در فرآورده‌های آنتریک دارو آزمایش تعیین تناسب دستگاه مطابق آچه در انحلال برای قرصها و کپسول‌ها ذکر شده انجام دهید.

3-1-6- یکنواختی واحدهای دارویی آزمایش یکنواختی واحدهای دارویی با یکی از دو روش انحراف از وزن و یا یکنواختی محتوی انجام می‌گیرد.

الزامات این بخش برای تمام واحدهای دارویی اعم از اینکه حاوی یک، دو یا چند ماده موثر باشند، به طور یکسان به کار می‌روند.

انجام آزمون یکنواختی محتویات برای موارد زیر ضروری است: 1ـ تمام قرصهای روکش‌دار، به جزء آن دسته از قرصها با روکش نازک 2ـ سیستم‌های انتقال پوستی 3ـ سوسپانسیون‌ها در ظروف تک واحدی یا در کپسولهای نرم 4ـ فرآورده‌های استنشاقی که به صورت کپسول یا بلیستر بسته‌بندی شده‌اند.

5ـ جامدات آنهایی که در ظروف تک واحدی بسته‌بندی شده‌اند.

6ـ‌ شیاف‌ها 3-1-7- سختی قرصها در این آزمایش 10 قرص را انتخاب کرده و به وسیله دستگاه سختی‌ سنج، مقاومت هر قرص را در برابر فشار اندازه‌گیری می‌کنند.

میزان فشار استاندارد برای هر فرآورده در تک نگار مربوطه ذکر شده است.

3-1-8- فرسایش قرصها در این آزمایش تعداد معینی از قرص‌ها که وزن آنها مشخص است در داخل دستگاه Friability قرار می‌گیرند این دستگاه مدور با سرعت ثابت 25 دور در دقیقه می‌چرخد و برای تمامی قرص‌ها باید مدت 4 دقیقه در حال چرخش باشد در واقع قرص‌ها در داخل دستگاه فرسایش در عرض 4 دقیقه 100 متر می‌چرخد سپس مقدار درصد فرسایش از فرمول زیر محاسبه می‌شود: مقدار ماکزیمم برای فرسایش 1% است اگر عدد آن بیشتر از 1% شود نشانگر عدم کیفیت قرص است.

3-1-9- ویسکوزیته ویسکوزیته یکی از خصوصیات مایعات بوده و مربوط به مقاومت اجسام در مقابل جریان می‌باشد.

برای سهولت درک و تعریف ویسکوزیته در مایعات به جاست که جسم مایع را به صورت صفحات فرضی روی هم در نظر گرفته در این صورت ویسکوزیته یک مایع برابر با نیروی لازم برای در جریان درآوردن یک سطح روی شعاع دیگر با سرعت ثابت می‌باشد.

فصل چهارم آزمایشات انجام شده در آزمایشگاه کنترل کیفیت 4-1: روش آنالیز قرص بوسپیراکس® 5 و 10 شناسایی اسپکترام UV محلول آزماش در تعیین مقدار مطابق با اسپکترام UV محلول استاندارد می‌باشد.

انحلال محیط انحلال: 50 میلی‌لیتر اسید کلریدریک 01/0 نرمال سرعت: rpm50 دستگاه: شماره 2 (پدل) زمان: 30 دقیقه محلول استاندارد 20 میلی‌گرم پودر بوسپیرون هیدروکلراید استاندارد را دقیقاً وزن میکنیم و به بالن ژوژه 2000 میلی‌لیتر منتقل و در مقداری اسید کلریدریک 01/0 نرمال حل و سپس با همان حلال به حجم می‌رسانیم.

5 میلی‌لیتری از محلول حاصله را به یک بالن ژوژه 50 میلی‌لیتری منتقل می‌‌کنیم و با اسید کلریدریک 01/0 نرمال به حجم می‌رسانیم.

محلول آزمایش بعد از گذشت مدت زمان 30 دقیقه، حدود 20 میلی‌لیتر از محیط انحلال موجود در هریک از سل‌ها نمونه‌برداری کرده، سانتریفوژ می‌نماییم.

برای قرص 5 میلی‌گرم مستقیماً‌ از محلول سانتریفوژ شده استفاده می‌نماییم و برای قرص 10 میلی‌گرم 5 میلی‌لیتر از محلول سانتریفوژ شده را با محیط انحلال به حجم 10 میلی‌لیتر می‌رسانیم و به عنوان محلول آزمایش به کار می‌بریم.

روش کار جذب محلول شفاف‌رویی و محلول استاندارد را در طول موج 235 نانومتر در سلی یک سانتیمتری توسط دستگاه اسکپتروفتومتر در مقابل بلانک محیط انحلال اندازه می‌گیریم.

درصد بوسپیرون آزاد شده را در هر قرص با فرمول زیر محاسبه می‌کنیم.

As: میزان جذب حاصل از محلول استاندارد Au: میزان جذب حاصل از محلول آزمایش یکنواختی واحدهای دارویی محلول استاندارد از محلول استاندارد حلالیت استفاده می‌کنیم.

محلول آزمایش 10 عدد بالن ژوژه 100 میلی‌لیتری برداشته و در هریک از آنها یک عدد قرص انداخته و مقداری حدود نصف حجم بالن ژوژه اسید کلریدریک 01/0 نرمال اضافه به مدت 30 دقیقه آن را روی شیکر با دور 300 قرار می‌‌‌دهیم سس آن را با همان حلال به حجم رسانده و مخلوط می‌کنیم.

مقدار 20 میلی‌لیتر از محلول هریک از بالن ژوژه‌ها را سانتریفوژ کرده و برای قرص 5 میلی‌گرمی، 10 میلی‌لیتر از محلول زلال حاصل را جداگانه به 10 عدد بالن ژوژه 50 میلی‌لیتر از محلول زلال حاصل را جداگانه به 10 عدد ژوژه 50 میلی‌لیتری منتقل و با اسید کلریدریک 01/0 نرمال به حجم می‌رسانیم.

جذب نمونه‌ها و محلول استاندارد را در طول موج 235 نانومتر به کمک دستگاه اسپکتروفتومتر می‌خوانیم: با توجه به نتایج بدست آمده و با روش زیر (Acceptance Value) AV را محاسبه می‌کنیم.

M = Reference Value K = عدد ثابت : میانگین درصد ماده موثره S: انحراف معیار xi: درصد ماده موثره در هریک از 10 نمونه تعیین مقدار (Inhouse) محلول استاندارد از محلول استاندارد حلالیت استفاده می‌کنیم.

محلول آزمایش 20 عدد قرص را وزن کرده مقداری از پودر قرص حاوی 20 میلی‌گرم بوسپیرون هیدروکلراید را به بالن ژوژه 100 میلی‌لیتر منتقل می‌کنیم مقداری حدود نصف حجم بالن ژوژه را اسید کلریدریک 01/0 نرمال اضافه می‌کنیم.

سپس به مدت 30 دقیقه آن را روی شیکر با دور 300 قرار می‌دهیم.

سپس با همان حلال به حجم رسانده مقدار 20 میلی‌لیتر از محلول حاصله را سانتریفوژ کرده و 4 میلی‌لیتر از محلول زلال رویی را به یک بالن ژوژه 100 میلی‌لیتری منتقل و با اسید کلریدریک 01/0 نرمال به حجم می‌رسانیم.

جذب محلول‌های نمونه و استاندارد را در طول موج 235 نانومتر می‌خوانیم و برای محاسبه مقدار بوسپیرون هیدروکلراید موجود در هر قرص بر حسب میلی‌گرم از فرمول زیر استفاده می‌کنیم: 4-2: روش آنالیز قرص کارودیلول mg25 و 1205 و 6025 شناسایی در آزمایش تعیین مقدار،‌ زمان بازداری پیک اصلی درکروماتوگرام محلول آزمایش مطابق با پیک اصلی کروماتوگرام محلول استاندارد است.

انحلال محیط انحلال: 900 میلی‌لیتر اسید کلریدریک 1/0 نرمال حاوی 1 درصد سدیم لوریل سولفات لوریل سولفات.

طرز تهیه محیط انحلال: 60 گرم S.L.S را به بالن 6 میلی‌لیتر منتقل می‌کنیم و در 120 میلی‌لیتر اسید کلریدریک N5 حل می‌کنیم سپس با آب به حجم می‌رسانیم.

دستگاه: شماره 2 (پدل) زمان: 45 دقیقه سرعت: rpm50 محلول استاندارد 25 میلی‌گرم پودر استاندارد کارودیلول را به دقت وزن می‌کنیم و آن را به بالن ژوژه 100 میلی‌لیتری منتقل می‌‌کنیم.

مقداری فاز متحرک به آن افزوده و پس از حل شدن، آن را با فاز متحرک به حجم می‌رسانیم.

سپس 5 میلی‌لیتر از محلول فوق را با محیط انحلال به حجم 200 میلی‌لیتر می‌رسانیم.

محلول آزمایش بعد از گذشت زمان 45 دقیقه، مقداری حدود 20 میلی‌لیتر از محلولهای دیسولوشن را برمی‌داریم و صاف می‌کنیم.

برای قرص 25/6 گرمی مستقیماً از محلول صاف شده استفاده می‌کنیم.

برای قرص 5/12 میلی‌گرم 5 میلی‌لیتر از محلول صاف شده را با محیط انحلال به حجم 10 میلی‌لیتر می‌رسانیم.

و برای قرص 25 میلی‌گرمی از محلول صاف شده را با محیط انحلال به حجم 20 میلی‌لیتر می‌رسانیم.

فاز متحرک: 2 میلی‌لیتر فسفریک اسید 85 درصد را در 100 میلی‌لیتر آب حل کرده و مخلوطی از 50 حجم از این محلول و 50 حجم متانول تهیه می‌کنیم.

شرایط کروماتوگرافی کروماتوگرافی مایع با آشکارساز 240 نانومتر و ستون L10 به ابعاد 25 سانتی‌متر x4/6 میلی‌‌متر و با سرعت جریان 5/1 میلی‌لیتر در دقیقه برای فاز متحرک انجام می‌دهیم.

روش کار مقداری حدود 20 میکرولیتر از محلولهای نمونه و محلول استاندارد تزریق می‌کنیم.

کروماتوگرامها را ثبت کرده و سطح پیک اصلی را اندازه می‌گیریم.

درصد کارودیلول موجود در هریک از قرصها را با فرمول زیر محاسبه میکنیم: ru: سطح زیر منحنی کروماتوگرام کارودیلول در محلول آزمایش rs: سطح زیر منحنی کروماتوگرام کارودیلول در محلول استاندارد تعیین مقدار محلول استاندارد 25 میلی‌گرم پودر استاندارد کارودیلول را به دقت وزن می‌کنیم و به بالن ژوژه 100 میلی‌لیتری منتقل می‌‌کنیم.

50 میلی‌لیتر فاز متحرک به آن افزوده و به مدت 5 دقیقه در اولتراسونیک قرار می‌دهیم سپس با فاز متحرک به حجم میرسانیم و مخلوط می‌کنیم.

5 میلی‌لیتر از محلول حاصل را در بالن ژوژه 10 میلی‌لیتر با فاز متحرک به حجم می‌رسانیم و مخلوط میکنیم.

محلول آزمایش حداقل 20 قرص را وزن کرده به صورت پودر نرمی درمی‌آوریم.

مقداری از پودر قرص معادل 25/6 میلی‌گرم کارودیلول را به دقت وزن میکنیم و به بالن ژوژه 25 میلی‌لیتری منتقل میکنیم.

20 میلی‌لیتر فاز متحرک به آن افزوده و به مدت 30 دقیقه در اولتراسینک قرار می‌دهیم.

محلول را با فاز متحرک به حجم 25 میلی‌لیتر می‌رسانیم و با صافی 45/0 میکرون صاف می‌کنیم.

سپس 5 میلی‌لیتر از محلول صاف شده را به بالن ژوژه 10 میلی‌لیتری منتقل می‌کنیم با فاز متحرک به حجم رسانده و مخلوط می‌کنیم.

فاز متحرک 2 میلی‌لیتر فسفریک اسید 85 درصد را در 100 میلی‌لیتر آب حل می‌کنیم سپس 50 حجم از آن را با 50 حجم متانول HPLC مخلوط کرده و صاف و عاری از گاز می‌کنیم.

شرایط کاروماتوگرافی کروماتوگرافی مایع را باآشکارساز 240 نانومتر و ستون L10 با اندازه ذرات 5 میکرون و ابعاد 6/4 میلی‌لیتر x25 سانتی‌متر و با سرعت جریان فاز متحرک حدود 5/1 میلیلیتر در دقیقه انجام می‌دهیم.

روش کار حجمهای مساوی (حدود 20 میکرولیتر از محلول آزمایش و استاندارد را تزریق کرده، کروماتوگرامها را ثبت می‌کنیم و سطح پیکهای اصلی را اندازه می‌‌‌گیریم.

مقدار کارودیلول موجود در هر قرص بر حسب میلی‌گرم را با فرمول زیر محاسبه میکنیم.

ru: سطح زیر منحنی کروماتوگرام کارودیلول در محلول آزمایش rs: سطح زیر منحنی کروماتوگرام کارودیلول در محلول استاندارد 4-3: روش آنالیز کپسول فلوکستین 10 و 20 شناسایی زمان بازداری پیک اصلی در محلول نمونه در آزمایش تعیین مقدار با زمان بازداری پیک اصلی در محلول استاندارد مطابقت دارد.

انحلال محیط: ‌900 میلی‌لیتر آب دیانالیز سرعت: rpm 50 دستگاه: شماره 2 (پدل) زمان: 30 دقیقه دی اتیل آمین فسفات سوسپانسیون: 250 میلی‌لیتر استونیتریل PHLC را درون یک ارلن 300 میلی‌لیتر درب سمباده‌ای می‌ریزیم.

1 میلی‌لیتر دی اتیل آمین HPLC به آن اضافه می‌‌کنیم و آن را روی همزن مغناطیسی قرار داده و خوب به هم می‌زنیم با فسفریک اسید PH مخلوط را به 5/3 میرسانیم.

توجه می‌کنیم که دی اتیل آمین فسفات رسوب خواهد کرد بنابراین به خوبی باید مخلوط کنیم.