دانلود گزارش کارآموزی کاروزی مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی استان گلستان

کارآموزی دو واحد دانشگاهی برای دانشجویان رشته کشاورزی می باشد.

که دراین درس هر دانشجو باید در یکی از ادارات وابسته به اداره کشاورزی به مدت 45 روز فعالیت داشته باشد.

از این رو اینجانب به مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی استان گلستان معرفی شده وسپس از آنجا به ایستگاه تحقیقات گرگان معرفی شدم .
ایستگاه تحقیقات گرگان درسال 1337 در کیلومتر 5 جاده گرگان آق قلا در زمینی به مساحت 37 هکتار افتتاح شد .
بارندگی سالیانه دراین ایتگاه 450-400 میلیمتر است.
ارتفاع آن از سطح دریا 5.5 متر می باشد.
باطول جغرافیائی 54 درجه و 25 دقیقه شرقی وعرض جغرافیائی 36 درجه و45 دقیقه شرقی.
در این ایستگاه پروژه های مختلف تحقیقاتی وجود دارد که شامل : پروژه ذرت وگیاهان علوفه ای ، غلات ، حبوبات ودانه های روغنی میباشد.

درهر یک از این پروژه ها دو بخش به نام بهزراعی و بهنژادی وجود دارد.

که دربخش بهزراعی درمورد زراعت گیاهان تحقیق وپژوهش انجام شده ودر بخش بهنژادی در مورد اصلاح گیاهان تحقیق وپژوهش انجام می شود.

همچنین در این ایستگاه بخش آفات وبیماریها نیز وجود دارد .

که در کنار تحقیقات خود ، به دیگر پروژه ها یاری میرسانند.

یکی از مهمترین گیاهان زراعی دنیا می باشد که به صورت مستقیم وغیر مستقیم درتغذیه انسان مورد استفاده قرار می گیرد.

از دانه آن در بعضی نقاط هندوستان وامریکای جنوبی نوعی نان تهیه شده بعلاوه از دانه ذرت در صنایع نشاسته سازی استفاده می شود .

15% کل تولید دانه ذرت صرف تولید نشاسته میشود .

گلوکز، گلوتن و روغن مایع از مواد جنبی کارخانجات نشاسته سازی است .

بعلاوه از دانه ذرت در صنایع تخمیری و در تولید ا لکل اتیلیک، استالدهیدواستوننیز استفاده می شود.

بعلاوه از علوفه تازه ذرت بصورت ذرت علوفه ای و همچنین به عنوان ذرت سیلویی برای تغذیه دام استفاده می شود .

بعلاوه از برخی تولیدات جانبی ذرت در تولید ورنی وبرخی محصولات آرایشی استفاده می شود .از شاخ وبرگ خشک شده ذرت در تولید کاغذ استفده می شود .

مبدا اولیه ذرت آمریکای جنوبی، بخصوص کشورهای پرو و بولیوی می باشد .

بعلاوه ذرت را می توان در مناطق وسیع امریکای جنوبی تا قسمتهایی از مکزیک مشاهده نمود .

بنظر میرسد اولین بار حدود 3500 سال قبل از میلاد ،ذرت در این مناطق اهلی شده باشد .

نوعی ذرت به نامAndern که بسیاری از خصوصیات ذرت وحشی را دارا است ، دراین مناطق کشت می شده است .

اولین بار درسال 1492 ذرت توسط کریستوفکلومپ از امریکا وارد پرتقال شد وسپس تدریجا به سایر نقاط اروپا ، چین ، امریکا وآسیا گسترش پیدا کرد .

به ذرت در اوایل ، Marisi ، نام قبیله سرخپوستی گفته می شد.

بعد ها در قرن 18 میلادی که لینه اسم علمی ذرت رابه Zea mays تغییر داد.

بزرگترین کشورهای تولید کننده ذرت دردنیا ایالات متحده است .

که بیش از 40% ذرت دنیا را درناحیه ای به نام کمربند ذرت تولید می کند.

چین ،آرژانتین ، برزیل وکشورهای مشترک المنافع از بزرگترین تولید کننده ها هستند.

کل سطح زیر کشت آن 130 میلیون هکتار است که از آن سالانه حدود 480 میلیون تن دانه بدست می آید .

میانگین تولید دانه ذرت در دنیا 3600 کیلو گرم در هکتار است؛میانگین تولید علوفه ذرت در دنیا 36000 کیلوگرم درهکتار می باشد .

به نظر میرسد اولین بار ذرت توسط پرتقالیها درزمان صفویه از سواحل جنوبی کشور وارد ایران شده باشد .

برخ دیکر معتقدند ذرت اولین بار توسط حجاج از طریق عربستان وارد کشور شده .

کل سطح زیر کشت ذرت در ایران حدود 290000 هکتار است و میانگین تولید دانه ذرت درایران حدود 5 تن در هکتار است .

بزرگترین تولید کننده ذرت کشور استان فارس وبعد خوزستان است .

در استان گلستان ذرت را هم بصورت بهاره و هم تابستانه یعنی پس از برداشت گندم نیز می توان کشت نمود .

آمارمتوسط تولید وسطح زیر کشت ( سال زراعی 80- 1379 ) .

خصوصیات گیاهشناسی ذرت : ذرت گیاهی است یکساله متعلق به تیره poacea زیرتیره Ponicoidea گروه Mydea وجنس Zea وگونه زراعی Zea mays .

گونه های زراعی ذرت دیپلوئید و 20=n2 می باشد .

وبوته ذرت ازچهار قسمت اساسی ، ریشه ، ساقه ، برگ وگل آذین تشکیل شده است .

ذرت دارای چهار نوع ریشه می باشد .

1- ریشه اولیه: که معمولا از ریشه چه منشا می گیرد وفاقد انشعاب است که پس از چند روز یا هفته ازبین میرود .

2- ریشه ثانویه : که اصلی ترین ریشه گیاه است .

ریشه تاجی نیز نامیده می شود.

3- ریشه هوایی : از چند گره اولیه بالای گره انشعاب که ممکن است بالاتر از سطح خاک نیز قرار گیرد، ریشه های نسبتا ضخیمی خارج می شود که گاهی ممکن است انتهای آن به خاک وارد نشود .

4- ریشه عمیق : این ریشه حدود 3-2 متر عمق نفوذ دارد.

تقسیم بندی ذرت ازلحاظ خصوصیات ظاهری : 1- ذرت دندان اسبی Zea mays .

var.

Indentata 2- ذرت سخت یا چخماقیZea mays .

Indurta 3- ذرت شکفته Zea mays .

var .

Everta 4- ذرت غلاف دار Zea mays .

Tunicata 5- ذرت مومی Zea mays .var.

Ceratina 6- ذرت آردی یا نرمZea mays .var .

Amylacea 7- ذرت شیرین Zea mays .var.

Sacharata تهیه زمین : عملیات تهیه زمین در زراعت ذرت اگر بخوبی صورت پذیرد باعث نرم شدن خاک در عمق مورد نیاز ذخیره آب ، وایجاد رژیم آب وهوایی مطلوب رشد ریشه ها ، فعالیت میکروارگانیسم ها ، دفع علف های هرز و زیر خاک فرو رفتن باقی مانده های گیاهان پیش کشت می گردد .

خرد شدن لایه های سطحی خاک شرایط مطلوبی را برای جوانه زدن وسبز کردن ذرت فراهم می آورد.

در نواحی معتدله عملیات تهیه زمین بسته به زمان برداشت گیاهان پیش کشت در پاییز یا تابستان سال قبل انجام می گیرد .

فقط در اراضی سبک بطور استثنائی می توان عملیات تهیه زمین را دربهار انجام داد .

شخم پاییزه بسته به بافت خاک به عمق 30- 20 سلنتیمتر انجام میگیرد .

زمان انجام عملیات تهیه زمین بسیار مهم ونقش ویژه ای در نگهداری کیفیت های فیزیکی و شیمیایی خاک و صرفه جویی سوخت دارد .

زمانی که رطوبت خاک در حد مطلوب باشد اجرای عملیات تهیه زمین باعث کاهش کوبیدگی ایجاد شده از چرخهای تراکتور خواهد گردید .

کود مورد نیاز : برای مصرف بهتر کود بهتر است نسبت به تجزیه خاک مزرعه اقدام نمود .

در صورت عدم دسترسی دریک توصیه کلی 300 کیلوگرم کود فسفات آمونیوم و200 - 100 کیلوگرم پتاس قبل از کاشت و 400 کیلوگرم اوره (200 کیلوگرم قبل از کاشت + 200 کیلوگرم در دو مرحله آبیاری بصورت سرک ) داده شود .

البته میزان کود مصرفی به میزان حاصلخیزی خاک و محصول قبلی بستگی دارد.

کنترل علف های هرز : برای کنترل علف های هرز در سه مرحله می توان اقدام کرد : (Preplant ) از سم ارادیکان به میزان 5 لیتر در هکتار چند ساعت قبل از کاشت مصرف و با دیسک ، با خاک مخلوط نمائید .

البته قابل ذکر است که وقتی که خاک به اندازه کافی مرطوب باشد ، اثرپذیری علف کش بیشتر است .

(Preemergence )از سموم آترازین به مقدار یک کیلوگرم در هکتار و آلاکلر ( لاسو ) 5- 3 لیتر در هکتار بعد از کاشت تا قبل از سبز شدن ذرت بصورت محلول پاشی در سطح مزرعه میتوان استفاده نمود .

( Post emergence ) از سم توفوردی (D –4-2 ) به میزان 1.5- 1 لیتر در هکتار بعد از کاشت وپس از سبز شدن ذرت زمانیکه ارتفاع گیاه 20- 15 سانتیمتر باشد ، بصورت محلول پاشی در سطح مزرعه میتوان استفاده کرد .

تاریخ کاشت: با توجه به صفر فیزیولژیک ذرت که 12- 10 درجه می باشد ، در استان گلستان در کشت بهاره از اواسط فروردین ماه تا اواسط اردیبهشت ودر کشت تابستانه از اول تا پانزدهم تیر ماه می توان به کشت این گیاه اقدام کرد .

ترجیحا برای جلوگیری از خسارت گرما در مرحله گرده افشانی از کاشت ذرت دانه ای SC704 در زمانیکه گرده افشانی در مرداد ماه صورت می گیرد اجتناب شود ( فاصله زمانی کاشت تا گرده افشانی حدودا 60 روز است ).

قابل ذکر است که برای دسترسی به سبز یکنواخت حتما قبل از کاشت ، مزرعه را آب تخت نمایید .

ارقام ذرت : ذرت از لحاظ رسیدن به سه دسته تقسیم می شود : ارقام دیر رس با طول دوره رشد 135- 120 روز.که شامل SC704 و SC700 میباشد .میزان مصرف بذر در آنها 25- 20 کیلوگرم در هکتار میباشد وعملکرد آنها 14-÷12 تن در هکتار است.

بهترین رقم برای تولید علوفه دراستان گلستان ذرت دانه ای SC704 می باشد .

ارقام متوسط رس یا میان رس با طول دوره رشد 120- 115 روز که شامل SC604 و SC647 میباشد .

میزان مصرف بذر در آنها 35- 39 کیلوگرم در هکتار میباشد وعملکرد آنها 10-8 تن در هکتار است .

ارقام زودرس ، که خود شامل دو دسته هستند : الف )ارقام خیلی زودرس SC208 که میزان مصرف بذر آن 45- 40 کیلوگرم درهکتاراست .

ب ) ارقام فوق العاده زودرسSC104 که میزان مصرف بذر درآن 50- 45 کیلوگرم در هکتار است .

رقم SC301 یک رقم زودرس است که میزان مصرف بذر درآن 40- 35 کیلوگرم در هکتار است .

وعملکرد آن 8- 4 تن درهکتار است .

میزان بذر : میزان بذر درهکتار برای ذرت دانه ای 18- 15 کیلوگرم ، ذرت سیلویی 30- 25 کیلوگرم وبرای علوفه ای 70- 50 کیلوگرم درهکتار می باشد .

فاصله ردیفها : در ایران فاصله ردیف در زراعت ذرت 75 سانتیمتر می باشد .

چنانچه فاصله میان ردیف ها افزایش یابد ، معایبی به همراه خواهد داشت .

مناسب ترین فاصله روی ردیف درذرت دانه ای برای ارقام زودرس 16.5- 15.5 سانتیمتر ( 8.5-7 بوته درمتر مربع ) ، برای ارقام میان رس 19- 16.5 سانتیمتر ( 8-7 بوته درمتر مربع ) و برای ارقام دیررس 20-19 سانتیمتر ( 7-6 بوته در متر مربع ) می باشد .

عمق کاشت : عمق کاشت درزمین های با بافت متوسط که زود خشک می گردنند ، 8-6 سانتیمتر و درنواحی مرطوب با بافت سنگین 6-5 سانتیمتر می باشد .

آبیاری : بعد از کاشت در صورت فراهم بودن رطوبت مناسب وحرارت حدود 20-15 درجه ، بذور بعداز حدود 7- 5 روز سبز می شوند .

با توجه به وضعیت آب وهوایی در صورت کمبود رطوبت از 15 روز بعد از سبز اقدام به اولین آبیاری نمایید.

قبل از آبیاری دوم ، حدودا در مرحله 6- 5 برگی که ارتفاع گیاه حدود20-15 سانتیمتر می باشد ، برای کنترل مکانیکی علف هرز و هوا دهی پای بوته از فاروئر جهت ایجاد فارو وسله شکن استفاده نمایید .

آبیاری بعدی تا مرحله شیری شدن با توجه به نیاز مزرعه حدودا هر 15 روز یکبار ادامه خواهد داشت .

تامین آب مورد نیاز درمرحله گرده افشانی از اهمیت زیادی برخوردار است .

آفات : اگر کشت بهاره داشته باشیم احتیاج به کنترل شیمیایی آفات کم احساس می شود ولی در کشت های تابستانه برای کنترل ساقه خوارها ( سزامیا و پیرائوستا ) وهمچنین کرم قوزه پنبه ، دو بار به فاصله 15 روز یکبار حدودا از اواخر تیر ماه با سم نواکرون به میزان 1.5-1 لیتر درهکتار به همراه یک کیلوگرم لاروین اقدام به سمپاشی نمائید .همچنین در صورت مشاهده اگروتیس بیست روز بعد از سبز شدن ذرت با سوین به میزان سه کیلوگرم درهکتار اقدام به سمپاشی می شود .

بیماری : بیماری شایع در استان سیاهک معمولی ذرت است .

این بیماری به اندام گل ، میوه ، ساقه وبرگ ذرت حمله می کند .گیاه جوان ممکن است آلوده شود و روی ساقه وبرگ های آن گال تشکیل گردد.

گالها درابتدا با غشاء سفید نقره ای وسبز رنگی پوشیده شده اند که در زیر آنها میسلیوم قارچ قراردارد.

برای مبارزه با آن بهترین راه استفاده از واریته های هیبرید و جمع آوری بقایای گیاه آلوده و گالها قبل از باز شدن است .

تناوب زراعی نیز تا حدودی مفید است .

برداشت : زمان برداشت ذرت دانه ای زمانی است که لایه قرمز متمایل به سیاه اطراف نوک دانه ها ظاهر شود.

این لایه نشان دهنده رسیدن فیزیولوژیک در ذرت است.

زمان برداشت ذرت سیلوئی ابتدای مرحله خمیری دانه است ؛ که مزرعه بوسیله کمباین مخصوص ویا چاپر ، برداشت و محصول به سیلوها منتقل می گردد .

البته ذرت علوفه ای قابلیت مصرف مستقیم را نیز دارد .

در صورت مدیریت صحیح 70- 60 تن علوفه تر درکاشت بهاره و 50- 40 تن در کاشت تابستانه و12- 10 تن دانه در کشت بهاره و8- 6 تن دانه در کشت تابستانه در هکتار می توان برداشت کرد .

روش های اصلاح ذرت : به لحاظ اینکه ذرت یک گیاه دگرگشن است ، بنابراین روشهای اصلاحی دراین گیاه همانند سایر گیاهان دگر گشن است اما با پاره ای تفاوت های جزئی .

بطور کلی روشهای اصلاحی درذرت دو دسته اند : روشهای اصلاحی که جهت تولید ومعرفی یک رقم اصلاحی استفاده می شوند .

روشهایی که صرفا جهت افزایش فراوانی ژنهای مطلوب درذرت بکار می رود .

که شامل سلکسیون تودهای ، سلکسیون توده ای شبکه ای ، روش بوته به ردیف ، گزینش دوره ای و تولید ارقام مصنوعی درذرت است.

روش بوته به ردیف : این روش درذرت را بلال به ردیف می گویند.

به این صورت که درسال اول جامعه را ارزیابی کرده ، بوته مطلوب راانتخاب می کنند .

بذر مربوط به بوته برتر را به دو قسمت تقسیم می کنند.

بطوریکه نیمی از آن را درسال دوم برروی ردیف های جداگانه می کارندو مابقی درسردخانه ذخیره می شود.

درسال دوم ردیف ها موردارزیابی قرارمیگیرد وردیف یا ردیف های برتر انتخاب می شود.

درسال سوم بذر مربوط به ردیف های برتر از سردخانه برداشته شده وبصورت یکجا کشت می شود.

که با استفاده ازاین روش درصد روغن وپروتئین در روغن را تا حدی زیاد کردند .

حسن این روش این است که بر خلاف گزینش توده ای ، آزمون نتاج وجود دارد.

ولی عیب آن این است که مثل گزینش توده ای ، گرده افشانی انجام نمی شود .

بنابراین تمام نتاج تلاقی های تصادفی را با هم انجام می دهند .

گزینش دوره ای : یکی از بهترین روشهایی که برای افزایش فراوانی ژن های مطلوب در جامعه محسوب می شود ، برحسب شاخص های مختلف انواع گزینش های دوره ای درذرت بیان می شود و تنها تفاوت در نوع تستر مورد مطالعه است .

بطوریکه در سیستم گزینش دوره ای متقابل دو جامعه ، بطور یک در میان تستر یکدیگر خواهند شد .

در سیستم های گزینش دوره ای یرای غالبیت ترکیب پذیری عمومی وخصوص ، عموما از لاین های اینبرد و ارقام OP یا گرده افشان آزاد استفاده می شود .

اما بطور کلی سیستم های گزینش دورهای تا زمانی ادامه پیدا می کند که تنوع در جامعه وجود نداشته باشد .

تولید ارقام مصنوعی درذرت : تقریبا 95% از ارقام مورد استفاده درذرت راارقام هیبرید تشکیل می دهند و مابقی را سایر ارقام وجوامع بومی و ارقام حاصل از روش های گزینش دورهای تشکیل می دهند اما برای تولید یک رقم هیبرید درذرت مراحل زیر به ترتیب انجام می گیرد : انتخاب والدین اینبریدینگ تعیین قابلیت ترکیب پذیری تلاقی بین اینبرد لاین های انتخابی اهداف اصلاحی در ذرت : اهداف اصلاحی ذرت شامل : بالابردن عملکرد دانه ، سازگاری ، واکنش به حاصلخیزی خاک ، تحمل به سرما ، مقاومت به گرما و خشکی ، بالابردن کیفیت ساقه ، مقاومت به ریزش بلال ، مقاومت به بیماری ، مقاومت به آفات ، بالا بردن کیفیت ، بالا بردن پروتئین و .

.

طرح های اجرایی در ایستگاه تحقیقات گرگان : تولید هیبرید های جدید ذرت دانه سفید با پروتئین بالا جهت مصرف در تغذیه انسان هدف از انجام این طرح بدست آوردن ذرت با در صد پروتئین بالا برای استفاده انسان در زنجیره غذایی است .

تولید هیبرید های جدید ذرت دانه زرد با پروتئین بالا جهت خوراک دام هدف از انجام این طرح بدست آوردن ذرت با درصد پروتئین بالا برای استفاده در تغذیه دام تا از استفاده از ذرت های با پروتئین کاسته شود .

افزایش تراکم بوته با آرایش کاشت دو ردیف روی پشته هدف از انجام این طرح بدست آوردن بالاترین تراکم بطوریکه عملکرد آن کمتر نشود .

تا بتوان از همان زمین عملکرد بسیار بالاتری بدست آورد .

افزایش تولید بلال ذرت شیرین وعلوفه سیلویی با زراعت مخوط ذرت – سویا هدف از انجام این طرح بدست آوردن بهترین آرایش کاشت در زراعت مخلوط ذرت و سویا است تا بتوان علوفه سیلویی با کیفیت عالی تهیه کرد .

آزمایش بیماری فوزا ریوز درذرت هدف از انجان این طرح بدست آوردن یک رقم متحمل به بیماری فوزاریوز است .

سورگم ( ذرت خوشه ای ) مقدمه : موطن اولیه ذرت خوشه ای یا سورگم ، مناطق استوایی افریقا وشاید آسیا می باشد .

قدیمی ترین تاریخ کاشت آن بدرستی مشخص نیست ، ولی شواهد امر نشان می دهد که از صدها سال پیش از میلاد حضرت مسیح در افریقا وآسیا کشت می شده ویکی از محصولات مهم آن مناطق بوده است و امروزه در نواحی بسیار وسیعی از دنیا کشت می گردد.

کشورهای هندوستان ، چین ، روسیه ، آرژانتین وبعضی از کشورهای آفریقایی بیشترین سطح زیر کشت را دارا می باشند ذرت خوشهای در پایان قرن نوزدهم از آفریقا وارد آمریکا وسپس استرالیا شد.

در حال حاظر سطح زیر کشت سورگم در دنیا در حدود 47.8 میلیون هکتار می باشد .

حدود 75 درصد از سطح زیر کشت سورگم در کشورهای آفریقایی وآسیایی صورت می گیرد .

در گیلان ومازندران بطور سنتی از ساقه آن قند مایع استخراج می کنند .

سورگم نسبت به خشکی بسیار مقاوم بوده و دارای رشد سریع می باشد .

سورگم در طیف وسیعی از خاکها رشد ونمو می نمایند وتمایل بخصوصی نسبت به خاک معینی ندارند و بخوبی در اراضی با قدرت تولیدی پایین ( شنی وقلیایی ) کشت می گردد .

خصوصیات گیاهشناسی : سورگم گیاهی است یکساله متعلق به خانواده غلات ( Gramineae ) ، جنس Sorghum ونام علمی آن Sorghum bicolor و برحسب نوع کاشت و مصرف به چهار گروه ذیل تقسیم بندی می شود : 1- دانه ای 2- قندی 3- جارویی 4- علوفه ای تهیه زمین : تهیه زمین برای سورگم همانند ذرت است .

بستر بذر باید بخوبی خرد وبه اندازه کافی نشست نموده و از علف های هرز پاک باشد .

در زراعت آبی سورگم ، یا درمناطقی که میزان بارندگی به اندازه کافی است ، زمین را در پاییز شخم ودر بهار با دو بار دیسک یا هرس زدن بستر بذر را آماده می کنند .

کود مورد نیاز : سورگم به مواد غذایی به ویژه ازت نیاز بسیار زیادی دارد .

سورگم برای تولید یک تن دانه + ساقه وبرگ حدود 30-24 کیلوگرم ازت ، 15-10 کیلوگرم فسفر و 10-8 کیلوگرم پتاس از خاک جذب می کند .

بنابراین برای تولید 5 تن دا نه سورگم 120 کیلوگرم ازت و 50 کیلوگرم فسفر وحدود 45 کیلوگرم پتاس را از خاک جذب می کند .

واکنش سورگم نسبت به کودها بستگی بسیار زیادی به رطوبت وبافت خاک دارد .

در نواحی خشک واکنش سورگم به به کود بسیار ضعیف می باشد بنابر این توصیه می گردد که دراین نواحی کودهارا در پاییز وزمستان ( در زراعت قبلی ) اضافه کنند .

درمناطقی که میزان بارندگی بالا است یا در شرایط آبیاری ، سورگم واکنش خوبی نسبت به پخش مستقیم کودهای ازته وفسفره از خود نشان می دهد .

میزان ازت مورد نیاز سورگم در خاکهای سبک بیشتر از خاکهای سنگین می باشد .

در ارضی سبک کود ازته معمولا بعداز کشت مورد استفاده قرار مگیرد ( در دو مرحله پخش می گردد ) .

میزان کودهای مورد نیاز سورگم فسفات آمونیوم به میزان 300 کیلوگرم در هکتار وقبل از کشت .

پتاس به میزان 250-200 کیلوگرم در هکتار وقبل از کشت ( قبل از دیسک آخر ) .

اوره به میزان 400 کیلوگرم در هکتار که 3/1 آن را همزمان با کاشت به زمین داده وبقیه پس از هر چین برداری با آب آبیاری به مزرعه داده شود ( حدود 80 کیلوگرم ) .

کنترل علف هرز : چنانچه سورگم بصورت علوفه ای برداشت می شود بایستی زمانی که ارتفاع گیاه به 30-25 سانتیمتر رسید با استفاده از کولتیواتور مبارزه مکانیکی برعلیه علف های هرز در بین ردیف ها صورت گیرد .

البته در آزمایشات مصرف بازاگران به میزان 2.5-2 لیتر در هکتار وقتیکه ارتفاع گیاه در حدود 20-15 سانتیمتر است عملکرد خوبی داشته است .

تاریخ کاشت : طبق پژوهش های انجام گرفته قدرت جوانه زدن سورگم در مزرعه در بهترین شرایط رطوبت وحرارت 50-30 درصد کمتر از شرایط آزمایشگاهی بوده است .

زمان کاشت سورگم هنگامی است که درجه حرارت در عمق کاشت 12 درجه سانتیگراد باشد .

هرچه درجه حرارت بیشتر باشد ، مدت زمان سبز کردن کوتاهتر و درصد گیاهان سبز شده افزایش خواهد یافت .

با توجه به صفر فیزیولوژیکی سورگم که درحدود 13 درجه است بهترین تاریخ کاشت آن دربهار از اوایل اردیبهشت لغایت اواخر اردیبهشت انجام می گیرد .

ارقام سورگم : تنها رقم وبهترین رقم که در حال حاضر در کشور کشت می شود ، رقم اسپیدفید است .

میزان بذر : بذر مورد نیاز 20-15 کیلوگرم در هکتار با ردیفکار غلات اما اگر با ردیفکار پنوماتیک اقدام به کشت نماییم به 7-4 کیلوگرم بذر نیاز داریم .

فاصله ردیف : بر طبق تحقیقات انجام شده بهترین فاصله ردیف 75 سانتیمتر و بهترین فاصله روی ردیف 8-5 سانتیمتر است ؛ بطوریکه بهترین تراکم 135 هزار بوته در هکتار بدست آید .

عمق کاشت : بهترین عمق کاشت در خاکهای سبک 6-5 سانتیمتر و در خاکهای سنگین 7-6 سانتیمتر است .

آبیاری : پس از کاشت تا زمان جوانه زدن ، رطوبت زمین بایستی حفظ شود پس از آن هر دو هفته یکبار و بعداز هر برداشت نیز آبیاری شود ( نشتی ) .

میزان آب مورد نیاز سورگم ( دانه ای ) 4000-3000 متر مکعب در هکتار می باشد .

اگرچه سورگم گیاهی است متحمل به شوری وخشکی ولی بایستی به این نکته توجه داشت که ایجاد تنش درگیاه در اثر این عوامل باعث افزایش اسید پروسیک در گیاه شده که برای دام مضر بوده و ایجاد مسمومیت می کند .

آفات : پس از سیز شدن مزرعه ممکن است مشاهده شود که قسمت مرکزی بعضی از بوته ها خشک شده است .

چنانچه بخش مرکزی آن را بادست بیرون بکشید اغلب انتهای آن له شده و درمحل له شدگی لاروهای بسیار ریز که با چشم غیر مسلح بخوبی قابل رویت نیست مشاهده می گردد .

این خسارت مربوط به مگس جوانه خوار سورگم است که با سمپاشی با یکی از سموم نفوذی مانند دیمیکرون به میزان یک لتر درهکتار ، زولون به میزان دو لیتردرهکتار و یا دورسبان به میزان 1.5-1 لیتر درهکتار با آن مبارزه می شود .

تجربیات فنی بدست آمده نشان میدهد که کشت بموقع دراوائل اردیبهشت ماه از شدت خسارت این آفت تا حدود زیادی کاسته ونیازی به سمپاشی نمی باشد .

کرم ساقه خوار ذرت ( پیرائوستا و سزامیا ) از آفات دیگری است که به برگ سورگم خسارت وارد می کند .

در مزرعه علوفه ای به کنترل شیمیایی این آفات نیاز نمی باشد ، چراکه آفت کشهای فعلی که اصولا برای کنترل ساقه خوارها استفاده می شوند ( مانند نواکرون + لاروین ) سبب سوختگی در برگ های گیاه شده وکاهش عملکرد را به همراه خواهد داشت .

بیماری : سیاهک پنهان سورگم ، یکی از بیماریهای مهم این محصول می باشد .

این بیماری در ایران ابتدا در سال 1871 میلادی توسط رابن هورست از نواحی کردستان جمع آوری وتشخیص داده شده است .

خسارت این بیماری درایران زیاد و به میزان 30 درصد برآورد گردیده است .

بوته های سورگم آلوده به رشد خود ادامه داده و تا موقع ظهور خوشه ها هیچگونه علامتی از خود نشان نمی دهند .

پس از تشکیل گلها ، دانه تشکیل نشده و درواقع بصورت توپکهای محتوی تودههای سیاه رنگ که در واقع اسپور های قارچ عامل بیماری هستند تبدیل می گردند .

حرارت اپتیمم برای ایجادبیماری 23-16 درجه در رطوبت 40 درصد است .

با توجه به اینکه اسپور این قارچ در سطح بذر سالم قرار دارد در موقع کاشت با یک ضد عفونی ساده از ایجاد بیماری جلوگیری می شود .

یکی دیگر از راههای کنترل بیماری استفاده از ارقام مقاوم است .

سورگم دانه قرمز به بیماری حساس در صورتیکه ارقام قندی و سر عصایی نسبتا مقاوم می باشند .

برداشت : معمولا 7-6 هفته پس از کاشت و در مرحله 15-10 % گلدهی ، این گیاه آماده برداشت می باشد وبعد از آن تقریبا هر 5-4 هفته یکبار برداشت صورت میگیرد .

درصورت تامین آب وتقویت زمین از نظر موادغذایی وکشت به موقع ، 4-3 چین اقتصادی قابل برداشت می باشد .

عملکرد تولید سورگم در استان گلستان 100-80 تن علوفه تر می باشد .

برای برداشت علوفه چنانچه فاصله ردیف 50 سانتیمتر باشد برداشت با دست یا باچاپر یک ردیفه و چنانچه فاصله ردیف 75 سانتیمتر باشد برداشت با چاپر دو ردیفه یا کمباین چهارردیفه انجام می شود .

قابل ذکر است که برداشت باید از حدود 10 سانتیمتری سطح زمین انجام گیرد تا به پنجه های در حال جوانه صدمه وارد نشود .

وهمچنین از برداشت آن درارتفاع یک متری خودداری شود .

روش های اصلاحی در سورگم : روشهایی که در اصلاح این گیاه بکار می رود ، همان است که در اصلاح گیاهان اتوگام مورد استفاده واقع می شود ؛ مانند وارد واریته های جدید ، سلکسیون و دورگ گیری .

در گذشته ، این روشها خیلی بیشتر مورد استفاده بود وامروزه اغلب از ذرت خوشه ای هیبرید استفاده می شود .

سورگم هیبرید : چون در این گیاه ، هتروزیس برای بسیاری از خواص آن دیده شده است ، از اینرو سورگم هیبرید اهمیت فوق العاده ای پیدا کرده است .

آنچه در این مورد مهم خواهد بود وجود راه مقرون به صرفه ای برای تولید بذر هیبرید است .

با استفاده از واریته هایی که خاصیت نر عقیمی دارند ، می توان به سهولت هیبرید ها را بدست آورد.

در سورگم از نر عقیمی سیتو پلاسمی – ژنتیکی برای بدست آوردن هیبرید ها استفاده می شود .

برای این کار احتیاج به سه نژاد ذرت خوشه ای است؛ نخست ، نژاد A که عامل عقیمی سیتو پلاسمی –ژنتیکی را دارد (Srr) ؛ دوم نژاد B که شبیه نژاد A ولی فاقد عامل عقیمی سیتوپلاسمی است اما عامل عقیمی ژنتیکی رادارد (Frr ) ؛ سوم نژاد R که از لحاظ سیتوپلاسمی ممکن است سالم یا عقیم بوده ولی باید قطعا فاقد ژن های عقیم کننده باشد .

این نژاد را میتوان بصورت SRR یا FRR نشان داد .

در اینجا فرض شده است که R وr عوامل ژنتیکی اند بطوریکه r در حالت هموزیگوت عقیمی را موجب می شود .

S وF عوامل سیتو پلاسمی هستند .

S عامل عقیمی سیتوپلاسمی و F عامل سلامت سیتوپلاسم است .

یک گیاه درصورتی از لحاظ تولید گرده عقیم خواهد بود که هم عامل S را داشته باشدو هم از حیث ژنتیکی rr باشد .

برای بدست آوردن بذر هیبرید با استفاده از نرعقیمی بصورت زیر عمل می شود : الف ) جهت ازدیاد ونگهداری نژاد عقیم باید آن رابا نژاد B که عقیم نیست آمیزش داد .

که نتاج حاصل Srr بوده وعقیم است.

ب ) نژاد عقیم A رادر قطعه زمین دیگری کاشته و به عنوان پایه مادری با نژاد R آمیزش می شود .

که نتاج حاصل SRr بوده وسالم است وبه کشاورز فروخته می شود برای بدست آوردن هیبرید مزبور ، معمولا به ازای هر شش ردیف از نژاد عقیم، دو ردیف از نژاد R کشت می شود.

برای اجرای این روش در زمین با استفاده از ردیف کار چهار سطله در زمین یک سطل آخر را خالی می گذاریم .

هدف های اصلاحی در سورگم : هدفهای مهم اصلاحی در سورگم عبارتند از : ازدیاد عملکرد ؛افزایش کیفیت درسورگم ؛ افزایش مقاومت به آفات وبیماریها ؛ مقاومت به ورس ؛مقاومت به استرس های محیطی وتنش شوری .

طرح اجرایی در ایستگاه تحقیقات گرگان : ایجاد یک رقم بذر هیبرید .

هدف از انجام این طرح بست آوردن یک رقم بهتر از رقم موجود در منطقه ( شاهد ) از لحاظ مقاومت به بیماری ، آفات ، عملکرد و .

است .

سویا مقدمه : سویا مقام نخست را در تامین روغن گیاهی در جهان دارد .

این گیاه بومی آسیا بخصوص منطقه منچوری ، چین و ژاپن است که در حدود 1100 سال قبل از میلاد اهلی شده است .

سویا سابقا به منظور تامین علوفه کشت می شد ولی امروزه در کشورهایی مثل امریکا، یکی از مهمترین گیاهان روغنی بشمار میرود .

در کشور ما هم کشت این گیاه اخیرا توسعه پیدا کرده است و از روغن آن استفاده می شود .سویا در سال 1320 به ایران وارد شد .

در گیلان ، سالیان پیش زراعت واریته ای از سویا معروف به پشم باقلا ، یا خرس باقلا ، یا کرد باقلا معمول بوده است .

در سال 1343 ، گروه صنعتی بهشهر با وارد کردن واریته های سویا و انجام مقایسه عملکرد و تعیین واریته های مناسب اقدام به توسعه کشت این گیاه کرد .

سطح زیر کشت سویا در ایران در سال زراعی 63-62 حدود 35000 هکتار و میزان محصول آن 67000 تن گزارش شده است .

آمار متوسط تولید و سطح زیر کشت ( سال زراعی 80-1379 ) خصوصیات گیاهشناسی : این گیاه ازتیره نخود و نام علمی آن Glycine max است .

یک گونه وحشی از سویا به نام G .

soja در ژاپن ، منچوری وکره می روید .

گفته شده است که گونه اهلی سویا از این گونه مشتق شده است .

امروزه واریته های حد واسطی بین دو گونه مزبور وجود دارد.تعدادکروموزومهای این دو گونه مساوی است ( 40=n2 ) و می توان به سهولت آنها را باهم ترکیب کرد .

سویای معمولی گیاهی است بوته مانند ، راست وپربرگ که ارتفاع آن از 30 تا 180 سانتیمتر است .

از لحاظ وضع ساقه ، واریته های مختلف سویای تجاری را به دو گروه تقسیم می کنند.

یکی ، گروهی که در آنها انتهای ساقه به خوشه گل ختم نمی شود ( دائم رشد یا نا محدود رشد ) و دیگری گوهی که انتهای ساقه آنها به خوشه گل منتهی می شود ( محدود رشد ) .

واریته های گروه اول معمولا بلند تر ولی در گروه دوم گیاهان کوتاهترند و شاخ وبرگ آنها بیشتر است .

بیشتر واریته های سویا کرکهای زیاد خاکستری یا قهوهای کم رنگ دارند که روی ساقه، میوه وبرگها را می پوشانند .

تعداد بذر درهر غلاف ، از یک تا پنج عدد تفاوت می کند ولی واریته های تجارتی معمولا 2 تا 3 بذر در هر غلاف دارند .

اندازه بذر در واریته های متفاوت خیلی تفاوت دارد .

رنگ دانه ممکن است زرد ، سبز ، قهوه ای ، سیاه ویا مخلوطی از آنها با شد .

گل آنها ارغوانی یا سفید و بندرت هم ممکن است مخلوطی از این دو رنگ با شد .