- پروژه تسطیح:
مکان این پروژه در اراضی اطراف سد وشمگیر میباشد.
هدف اصلی این پروژه تسطیح ودادن شیب مناسب به زمین های کشاورزی است تا در موقع آبیاری زمین های کشاورزی و زراعی آب به طور یکنواخت به تمامی قسمت های زمین برسد.
این کار به این دلیل صورت میگیرد که بعد از کاشت محصول و برداشت آن پستی و بلندی هایی در زمین ایجاد میشودکه یکی از علل آن عبور و مرور ماشین های کشاورزی در حین انجام مراحل کاشت و برداشت محصول میباشد.
با توجه به مشکل ایجاد شده در برخی موارد در زمین های کشاورزی چاله هایی ایجاد میگردد که سبب تجمع آب در آن منطقه شده و مانع از رسیدن آب به سایر نواحی زمین میگردد.و در برخی دیگر از موارد در زمین های کشاورزی تپه هایی ایجاد میگردد که به دلیل استفاده بیشتر کشاورزان از آبیاری از طریق جوی ها و نهر ها و قادر نبودن این سیستم به آبیاری بخش های مرتفع تر در نتیجه سبب عدم رسیدن آب به این نواحی میگردد در حالی که این مشکل تا جایی در آبیاری بارانی و سیستم های مدرن تر آبیاری تا جایی رفع شده است.
با توجه به مشکل ایجاد شده در برخی موارد در زمین های کشاورزی چاله هایی ایجاد میگردد که سبب تجمع آب در آن منطقه شده و مانع از رسیدن آب به سایر نواحی زمین میگردد.و در برخی دیگر از موارد در زمین های کشاورزی تپه هایی ایجاد میگردد که به دلیل استفاده بیشتر کشاورزان از آبیاری از طریق جوی ها و نهر ها و قادر نبودن این سیستم به آبیاری بخش های مرتفع تر در نتیجه سبب عدم رسیدن آب به این نواحی میگردد در حالی که این مشکل تا جایی در آبیاری بارانی و سیستم های مدرن تر آبیاری تا جایی رفع شده است.
با استفاده از تسطیح زمین های کشاورزی سعی بر برطرف کردن ناهمواری ها میگردد و به اراضی شیبی مناسب آبیاری میدهند.
روش انجام کار: ابتدا نقشه های توپوگرافی منطقه رابرای آشنایی با منطقه وبدست آوردن شیب منطقه تهیه میکنیم.
در مرحله بعد نقشه برداری اولیه را انجام میدهیم و با در نظر گرفتن یک نقطه مبنا کد ارتفاعی دیگر نقاط را نسبت به آن نقطه بدست می آوریم.و از این طریق مقدار خاک لازم برای خاکبرداری و یا خاکریزی را بدست می آوریم،که اگر در مجموع برای بدست آوردن شیب مناسب خاک اضافی در منطقه وجود داشته باشد آن را به نواحی دیگر منتقل میکنند و در صورت کم بودن خاک از محل های مناسب که توسط مهندسین مشاور باید تایید گردد خاک را به محل پروژه منتقل میکنیم.
پس از انجام خاکبرداری و خاکریزی لازم اینک نوبت به پخش کردن خاک در محل پروژه میگردد به تین طریق که به وسیله گریدر خاک را پخش کرده و ریگلارژ می کنیم،البته در مواردی از اسکریپر استفاده میگردد.
سپس نقاطی را که قبلا نقشه برداری کرده بودیم را مجددا کد ارتفاعی آنها را بر میداریم تا پس از پس از محاسبات مقدار شیب ایجاد شده را با شیب مجاز طراحی مقایسه میکنیم که با در نظر گرفتن مقدار مشخص درصد خطای مجاز می توانیم متوجه شویم که این کار درست انجام شده است یا خیر.در صورت درست نبودن،مناطقی را که مشکل دارد را مجددا تسطیح میکنیم تا به نتایج مورد قبول برسیم.
پروژه آببندان: مکان این پروژه در گمیشان میباشد.
هدف از انجام این پروژه ذخیره کردن آب در مخزن این آببندان و تامین آب مورد نیاز کشاورزان در فصل های آبیاری محصولات میباشد.
اصولا در سدهای بزرگ فیلتر و هسته تعبیه می شود ولی در این نوع پروژه ها به دلیل در دسترس بودن منابع خاک رس،تمامی قسمت های بدنه سد را از این نوع خاک ایجاد میکنند و بدین شکل تمامی تاج سد حکم هسته رسی را ایفا میکند.
روش انجام کار: نخستین مرحله انجام هر کار شناسایی منطقه و همچنین محاسبه مقدار مورد نیاز مخزن آببندان برای تامین آب مورد نیاز کشاورزان میباشد.
سپس به جمع آوری نقشه های توصیفی منطقه می پردازیم.
بعد از اتمام مراحل طراحی نوبت به اجرای پروژه می رسد.
برای اجرای پروژه ابتدا پی آببندان را کار کرد.این پی هم نقش پی را دارد و هم نقش که بصورت بتنی زیر آببندان کار میشود.
سپس نوبت به خاکریزی و متراکم کردن آن خاک میگردد.خاک را بوسیله کامیون به محل پروژه آورده و توسط بولدوزر آن را پخش میکنند و بعد توسط گریدر ریگلارژ شده و در نهایت به کمک غلطک آن را می کوبند.(برای رسیدن به درصد تراکم مورد نیاز چیزی حدود به 15 تا 20 بار نیاز است که غلطک یک منطقه را بکوبد.
کل تاج آببندان قبلا نقشه برداری شده و به فواصلی تقسیم و نامگذاری شده است.
اصولا قبل از اینکه خاک یک منطقه را بکوبند آن را مقداری مرطوب میکنند و سپس آن را می کوبند تا خاک بهتر متراکم شود.
در صورت نبودن خاک مناسب در منطقه و نداشتن مقدار مورد نیاز خاک رس در منطقه با تایید مشاور و ناظر پروژه خاک رس از مناطقی که مورد تایید است تامین میگردد.
خاک ریخته شده و پخش شده را که حدودا 15 تا 20 سانتی متر ضخامت دارد را غلطک می کوبد و پس از اتمام یک یا چند منطقه از یک آزمایشگاه مکانیک خاک که مورد تایید مشاور و کارفرما میباشد به محل آمده و آزمایش بر روی میزان تراکم خاک آن نواحی را انجام میدهند و پس از یک یا دو روز آن را به مشاور و ناظر اعلام میکنند.در صورت درصد تراکم بالای 95 درصد این لایه خاکی مورد تایید ناظر میباشدو پیمانکار می تواند لایه بعدی را بریزد و در غیر این صورت باید مجددا آن لایه کوبیده شود تا به درصد مجاز تراکم برسد.
آب مورد نیاز مخزن سد توسط رودخانه گرگانرود تامین میگردد که توسط لوله ها و موتورهایی به مخزن آببندان منتقل میگردد البته بعد از اتاق موتورخانه آب توسط لوله هایی که سرسره آبی نام دارد به مخزن آببندان منتقل میشود.
آب جمع شده در مخزن آببندان توسط کانال هایی که قبلا طراحی شده است به داخل زمین های کشاورزی منتقل میشود تا مورد استفاده کشاورزان قرار گیرد.
برای این کار خروجی هایی در چند جای آببندان تعبیه شده است تا آب به داخل کانال بریزد.
برای این که آب شور وارد سیستم آبیاری کشاورزان نشود اطراف آببندان زهکشی هایی با عمقی بیش از عمق آب های زیرزمینی منطقه،حفر میشود تا آب شور موجود در لایه های آب های زیرزمینی به داخل زهکش منتقل شود.
دلیل زهکشی کردن این است که در صورت وجود آب شور در آب مورد استفاده آبیاری زمین های کشاورزی،محصولات از بین میرود.
ضمنا در پایین دست آببندان لایه های ریپ رپ کار میشود تا جلوی فرسایش آببندان را بگیرد و همچنین توانایی لازم برای مقابله با نیروی باد و ایجاد موج در مخزن آببندان را بگیرد.
آزمایش تراکم: تراکم متراکم ساختن یک نهشته است با استفاده از وسایل مکانیکی.این پروسه متراکم ساختن فیزیکی می تواند مقاومت برشی را افزایش دهد،قابلیت تراکم را کاهش دهد و نفوذپذیری را نیز کاهش دهد.معمولی ترین روش برای ارزیابی کیفیت تراکم صحرایی تعیین تراکم نسبی است.تراکم نسبی به صورت زیر تعریف می شود: تراکم نسبی نهشته که به صورت درصد بیان می شود.
ماکزیمم دانسیته خشک آزمایشگاهی، یا ماکزیمم دانسیته خشک آزمایشگاهی معمولا یا با آزمایش تراکم استاندارد پروکتور یا با آزمایش اصلاح شده پروکتور تعیین می شود.
دانسیته خشک صحرایی در محل ساخت پروژه.دانسیته خشک نهشته بعد از اینکه خاک ریخته شد و با تجهیزات تراکم صحرایی (انواع غلطک ها) متراکم شد،اندازه گیری می شود.
دانسیته خشک صحرایی معمولا یا با کندن چاله یا بدون کندن چاله تعیین میگردد.
معمولا میزان تراکم نسبی بسته به نوع پروژه دارد و قوانین و آیین نامه ها مقدار آن را تعیین میکنند.
به طور کلی چهار عامل در تراکم موثر است: 1- نوع خاک.
خاک های غیر چسبنده مانند ماسه و شن ها با استفاده از تجهیزات تراکم ارتعاشی یا لرزه ای به خوبی متراکم میشوند.تراکم خاک های چسنده مانند رس ها و لای ها مشکل تر است و احتیاج به دستگاههای تراکمی مثل غلطک پاچه بزی دارد.
2- دانه بندی مصالح.
خاک های خوب دانه بندی شده بهتر از خاک های بد دانه بندی شده متراکم می شوند و دانسته خشک بیشتری می توانند حین تراکم به دست آورند.
3- میزان رطوبت.
میزان رطوبت عامل مهمی در تراکم خاک است.آب دور ذرات خاک را گرفته و کمک میکند که در هم فرو روند و متراکم تر شوند.اما آب بیش از حد باعث اشباع شدن خاک شده و عامل تراکم را مشکل تر میکند.برای یک انرژی تراکم مشخص،درصد رطوبت بهینه ای وجود دارد که در آن درصد رطوبت خاک می تواند به بالاترین میزان تراکم خود دست یابد.میزان رطوبت بهینه تخمینی در آزمایش پروکتور اصلاح شده برای خاک های مختلف به شرح زیر است: رس با پلاستیسیته زیاد :میزان رطوبت بهینه بزرگتر یا مساوی 18درصد رس با پلاستیسیته کم :میزان رطوبت بهینه مساوی 12 تا 18 درصد ماسه خوب دانه بندی شده :میزان رطوبت بهینه مساوی 10 درصد شن خوب دانه بندی شده :میزان رطوبت بهینه مساوی 7 درصد بعضی خاک ها ممکن است نسبت به میزان رطوبت تراکم حساس نباشند.برای مثال شن یا ماسه تمیز درشت دانه به اندازه ای نفوذ پذیر است که آب به راحتی از درون آن زهکشی میشود.این نوع خاک ها معمولا در حالت خشک و با تجهیزات ارتعاشی متراکم می شوند.
4- انرژی تراکم.
انرژی تراکم میزان انرژی اعمالی به خاک است.معمولا با افزایش انرژی تراکم میزان تراکم خاک افزایش می یابد.استثناهایی نیز وجود دارد،مانند خاک های (رس های اشباع) که با افزایش انرژی تراکم نمی توانند متراکم تر شوند.
آزمایش تراکم پروکتور استاندارد: تراکم آزمایشگاهی شامل متراکم ساختن خاک در یک میزان رطوبت معین در یک قالب با ابعاد معین با استفاده از انرژی تراکم مشخصی میباشد.این عمل در میزان رطوبت های متراکمی تکرار میشود تا منحنی تراکم خاک به دست آید.معمول ترین روش های آزمایش (از نظر انرژی تراکم ،تعداد لایه ها در قالب و...) آزمایش تراکم استاندارد پروکتور و تراکم اصلاح شده پروکتور است.
در آزمایش تراکم استاندارد حجم قالب تراکم 944 و وزن چکش 4/24 و ارتفاع سقوط چکش 31 سانتی متر میباشد.
روش آزمایش به این ترتیب است که خاک در درصد رطوبت مشخصی تهیه میشود و در قالب تراکم متراکم میشود وبا ثبت جرم خاک درون قالب تراکم،دانسیته مرطوب خاک به دست می آید.با دانستن میزان رطوبت خاک درون قالب،دانسیته خشک به راحتی محاسبه می شود (با تقسیم دانسیته مرطوب به که میزان رطوبت خاک است که به صورت عدد اعشاری بیان می شود).
این عمل تراککم در میزان رطوبت های متفاوتی تکرار میشود و سپس دانسیته خشک در برابر میزان رطوبت رسم می شود تا منحنی تراکم حاصل شود.نقطه ماکزیمم روی منحنی،ماکزیمم دانسیته خشک آزمایشگاهی نامگذاری شده و دانسیته خشک آن همان است.میزان رطوبت متناظر با نقطه ماکزیمم در منحنی تراکم،میزان رطوبت بهینه نام دارد و با نشان داده میشود.
روش انجام آزمایش تراکم اصلاح شده شبیه تراکم استاندارد است اما میزان انرژی آن بیشتر است و خاک در 5 لایه در قالب تراکم ریخته شده و کوبیده میشود.برای آزمایش تراکم اصلاح شده پروکتور ( ) خاک در قالب تراکم ()4 اینچی (2/10 سانتی متری) که دارای حجم 30/1 فوت مکعب (944 سانتی متر مکعب) است،متراکم میشود.خاک در 5 لایه و هر لایه با 25 ضربه چکش 10 پوندی (4/44 نیوتنی) با ارتفاع سقوط چکش 18 اینچ (46/0 متر) درون قالب تراکم،متراکم میشود.تراکم اصلاح شده پروکتور دارای انرژی تراکم 2700 میباشد.
وسایل مورد نیاز: 1- قالب پروکتور با صفحه زیرین و حلقه اتصال بالایی 2- چکش 3- وسیله ای برای بیرون آوردن نمونه 4- ترازوی حساس 5- کاردک 6- بطری پخش آب 7- وسایل مخلوط کردن خاک 8- ظرف های اندازه گیری رطوبت 9- گرمخانه (اوون) روش انجام آزمایش: 1- نمونه خاک.
اولین مرحله در آزمایش مخلوط کردن نمونه خاک است.نمونه خاک مورد استفاده معمولا نمونه دست خورده است.خاک نبایستی ذرات درشتی مثل شن درشت یا قلوه سنگ داشته باشد.به طور کلی خاک باید از الک شماره 4 عبور کند.خاکی که قبلا در آزمایشگاه برای آزمایش تراکم استفاده شده نباید مجددا مورد استفاده قرار گیرد.برای تهیه نمونه،خاک خشک شده در معرض هوا با الک 4 الک میکنیم.
قبل از الک کردن،کلوخه های خاک را خرد کنید.
2- تهیه نمونه.
با تجربه و قضاوت اغلب میتوان میزان رطوبت بهینه () خاک را تخمین زد.حداقل 4 نمونه خاک با میزان رطوبت های متفاوتی تهیه کنید به نحوی که میزان رطوبت بهینه تخمینی را قطع کنند (دو نمونه با نیزان رطوبت بیشتر از رطوبت بهینه و دو نمونه با میزان رطوبت کمتر از رطوبت بهینه).میزان رطوبت ها باید حدود 2 درصد تغییر یابند.بنابراین مثلا اگر میزان رطوبت بهینه تخمینی 17 در صد باشد،نمونه هایی با میزان رطوبتهای 14 ، 16 ،18 و 20 مناسب است.برای بعضی خاک ها که رطوبت بهینه بسیار بالایی دارند یا منحنی تراکم صافی دارند،میزان رطوبت ها می توانند بیش از 2 درصد تغییر یابند.برای هریک از 4 نمونه خاک حدود 3/2 کیلوگرم خاک مورد نیاز است.برای رسیدن به میزان رطوبت مورد نظر اگر رطوبت خاک زیاد است بایستی در معرض هوا قرار گیرد تا رطوبتش کاهش یابد و اگر رطوبت خاک کم است با افزودن آب مقطر به آن رطوبتش را افزایش داد.برای افزودن آب،آن را کم کم به سطح خاک می پاشیم و در حین پاشیدن مخلوط می کنیم.برای کاهش رطوبت اجازه می دهیم تا در معرض هوا رطوبت خاک کم شود و یا از اوون جهت گرم کردن استفاده می کنیم به نحوی که دمای اوون از 60 درجه سانتی گراد بیشتر نشود.سپس 4نمونه خاک در ظرف نگهداری شده و بهتر است یک شب به حال خود رها شود تا رطوبت در تمام نمونه توزیع شود.
3- قالب تراکم.
هریک از 4 نمونه در قالب تراکم متراکم خواهد شد.تجهیزات تراکم شامل سه بخش است: صفحه زیرین ،قالب تراکم و حلقه اتصال بالایی .قالب و حلقه اتصال بالایی توسط پیچ هایی به صفحه زیرین متصل میشوند.قبل از متراکم کردن خاک،با ترازو وزن قالب خالی را اندازه گیری میکنیم.() سپس تجهیزات تراکم روی یک پی صلب قرار گرفته و به آن متصل میشود.این عمل بدین خاطر انجام میشود که حداکثر انرژی به خاک اعمال شود و در حین کوبیدن خاک بر اثر ارتعاش انرژی کمتر هدر رود.
4- متراکم ساختن نمونه خاک.
یکی از نمونه های خاک را آورده و آن را بایستی در 3 لایه (برای آزمایش تراکم اصلاح شده در 5 لایه) متراکم کرد به نحوی که ضخامت لایه ها به طور تقریبی یکسان باشد.برا یهر لایه مقدار مناسبی از خاک را برداشته و آن را درون قالب تراکم میریزیم و سطح آن را صاف میکنیم.
برای هر یک از 3 لایه (یا 5 لایه برای آزمایش اصلاح شده) آن را با 25 ضربه سقوط آزاد چکش بکوبید.25 ضربه چکش باید به صورت یکنواخت در همه جای قالب وارد شود.
بعد از اینکه لایه آخر هم با 25 ضربه کوبیده شد،سطح خاک بایستی صاف باشد.اگر سطح خاک کوبیده شده پایین تر از لبه بالایی قالب باشد آنگاه نمونه بایستی تخریب شده و آزمایش با یک نمونه جدید تکرار شود.سپس حلقه اتصال بالایی را باز میکنیم.
سطح خاک را با کاردک تمیز و صاف میکنیم.
سپس قالب تراکم و خاک متراکم درون آن را با ترازو وزن میکنیم.
() 5- میزان رطوبت.
بعد از وزن کردن قالب و خاک،خاک متراکم شده را از درون قالب بیرون می آوریم.و حدود 500 گرم از آن را برای تعیین میزان رطوبت به کار میبریم.(ابتدا ظرف خالی نمونه را وزن میکنیم.سپس خاک را درون نمونه میریزیم و وزن خاک بعلاوه ظرف نمونه را تعیین میکنیم و آن را در اوون گذاشته و بعد از 16 تا 24 ساعت آن را از درون اوون بیرون می آوریم،و مجددا خاک بعلاوه وزن ظرف نمونه را اندازه گیری میکنیم).
6- تراکم سه نمونه دیگر.
بعد از اینکه نمونه اول به درستی متراکم شده و تمام شد،مراحل 4 و 5 را برای سه نمونه دیگر تکرار میکنیم.
محاسبات: داده های آزمایش در فرم مخصوص آزمایش ثبت میشود.نمودار درصد رطوبت در مقابل دانسیته خشک حاصل ترسیم شده و درصد رطوبت بهینه و ماکزیمم دانسیته خشک آزمایشگاهی به دست می آید.منحنی هوای صفر نیز بایستی در نمودار رسم شود.اگر بعد از رسم کردن منحنی،نقطه ماکزیمم مشخصی نتوان پیدا کرد یا همه نقاط در یک سمت منحنی واقع شدند،نمونه های دیگری از خاک با میزان رطوبت های مختلف بایستی مجددا آزمایش شوند.