روسیه با 17075400 کیلومتر مربع وسعت به تنهایی بیش از 76 درصد خاک اتحاد شوروی سابق را تشکیل میدهد. و در حال حاضر هم با اشغال حدود 5/11 درصد خشکیهای کره زمین بزرگترین کشور جهان محسوب میشود. اگرچه 65 درصد خاک این کشور در بخش آسیایی قرار دارد، تنها بیست و هشت درصد مردم روسیه در این نواحی زندگی میکنند. این سرزمین بیش از 160 درجه طول جغرافیای و 10 منطقه زمانی را در برگرفته و اختلاف ساعت در منطقه مسکو با شرقیترین نقطه روسیه در شبهجزیره چوکچی و شبهجزیره ساخالین 9 ساعت است.
سرزمین پهناور روسیه را دریاهای متعددی در برگرفته که عمدهترین آنها عبارتند از: دریای بالتیک و خلیج فنلاند در غرب، دریای سفید، خلیج پچورا، دریای کارا، دریای بارنتس، دریای لاپتف، دریای سیبری شرقی، دریای چوکچی و اقیانوس منجمد شمالی در شمال، دریای برینگ، دریی اخُتسک، دریای ژاپن و اقیانوس آرام در شرق، دریای سیاه و دریای خزر در جنوب. با وجود آنکه طول سواحل این کشور به 653،37 کیلومتر میرسد، اما به لحاظ اینکه بیشتر سواحل آن در منطقه منجمد شمالی واقع است و یا دریاهای مرتبط با آن از طریق تنگههای تحت کنترل کشوای دیگر به آبراههای مهم متصل است، روسیه از وضعیت مطلوبی در برقراری ارتباط دریایی آزادانه با سایر کشورهای جهان برخوردار نیست. مرزهای این کشور بالغ بر 139،20 کیلومتر است. بخش اروپایی روسیه عمدتاً جلگهای و هموار است. بلندترین نقطه روسیه، قله البروس با 642،5 متر ارتفاع در شمال قفقاز در جمهوری آستیای شمالی و نزدیکی مرز گرجستان است که در عین حال بلندترین نقطه اروپا نیز محسوب میشود. کوههای اورال که در امتداد شمالی – جنوبی قع شده است حد میان اروپا و آسیا را تعیین میکند و بلندترین نقطه آن قله نارودا تنها 885،1 متر ارتفاع دارد. تمامی قسمت آسیایی روسیه را سرزمین پهناور سیبری در برگرفته است. شبکه گستردهای از رودهای پر آب در روسیه وجود دارد که علاوه بر تأمین آب آشامیدنی سده برق آبی فراوانی بر روی آنها احداث شده است.
رودهای عمده بخش اروپایی روسیه عبارتند از: ولگا با 690،3 کیلومتر طویلترین رود اروپا که به دریای خزر میریزد، دون که با نام قزاقهای دون جاودان شده است، دنیپر، نمان، نوا، لینا، پچورا. بلندترین رود روسیه ینیر بخش آسیایی این کشور جریان دارد. دریای خزر که بزرگترین دریاچه جهان محسوب میشود در مرزهای جنوبی این کشور قرار دارد. دریاچه بایکال با 140،34 کیلومتر مربع وسعت بزرگترین دریاچه روسیه، عمیقترین دریاچه جهان (با 1740 متر عمق) و بزرگترین دریاچه آب شیرین آس است و 20 درصد آب شیرین دریاچههای جهان در این دریاچه ذخیره شده است. پوشش گیاهی روسیه را در شمالیترین مناطق توندرا و در جنوب تایگا تشکیل میدهد که یک سوم جنگلهای جهان در این نواحی قرار دارد. آب و هوای روسیه عمدتاً قارهای خشک همراه با زمستانهای سرد است. میزان درجه حرارت در نواحی شمال شرقی سیبری در زمستانها تا 70 زیر صفر نیز میرسد. میانگین دمای تابستان از 6 درجه تا 20 درجه بالای صفر است. میزان بارندگی از متوسط تا کم در تغییر است و بویژه در نواحی داخلی چندان قابل پیشبینی نیست. روسها که در حال حاضر حدود 83 درصد جمعیت روسیه را تشکیل میدهند از گروه اسلاوهای شرقی بشمار میروند که خود از خانواده هند و اروپایی محسوب میشوند. در روسیه بیش از 100 ملیت و قوم زندگی میکنند. زبان روسی زبان رسمی است و به خط سیریلیک نوشته میشود. اکثریت مردم روسیه تابع کلیسای ارتدکس روسیه میباشند. دین مسیح و به تبع آن کلیسای ارتدکس از اوایل قرن دهم در روسیه گسترش یافت. بعلاوه پیروان مذاهب کاتولیک و پروتستان در شمار محدودی در این کشور حضور داد و در نواحی شمال قفقاز و شمال دریای خزر مسلمانان از اکثریت برخوردارند
نام رسمی: فدراسیون روسیه
نام محلی: روسیا
پایتخت: مسکو
تاریخ استقلال: دارای قدمت تاریخی
روز ملی: 12 ژوئن
مساحت: 17075400 کیلومتر مربع
جمعیت: 148000000 نفر
تراکم جمعیت: 7/8 نفر در کیلومتر مربع
رشد سالانه جمعیت: منفی
میزان بیکاری: 1998: 1/3 درصد
نیروی کار: صنعت: 37 درصد، کشاورزی: 5/12 درصد، خدمات: 5/50 درصد
نرخ تورم: 1999: 40 درصد
تولید سرانه ناخالص ملی: 1992: 2680 دلار
تولید ناخالص ملی: 000،000،546،479 دلار
واحد پول: روبل روسیه برابر با 100 کوپک
زبان رسمی: روسی
جمعیت شهری: 74 درصد
امید به زندگی: زنان 72 سال، مردان 62 سال (سال 1998)
توزیع سنی: 14 – 0 سال: 23 درصد، 64 – 15 سال: 66 درصد
روسیه دارای 21 جمهوری خودمختار، 49 استان، 6 خطه، دو شهر خودمختار مسکو و سنتپترزبورگ است. در شهر مسکو پارلمان و دومای کشوری و مجلس سنا و شورای فدراسیون عمل میکنند. علت اینکه این دو شهر خودمختار هستند این است که از نظر مساحت و جمعیت با سایر مناطق قابل ایسه هستند؛ از آنجا که این دو شهر در دوران مختلف پایتخت بودند از اهمیت خاصی برخوردار شدند) و 10 ناحیه خودمختار است. در ماه مه سال 2000 ولادیمیر پوتین پیشنهاد کرد روسیه به 7 منطقه تقسیم شود که روز 31 ماه مه سال 2000 این پیشنهاد از تصویب شور اول دومای کشوری گذشت. این هفت منطقه شامل مناطق ذیل هستند:
منطقه شمال غربی (مرکز- سنتپترزبورگ )
منطقه مرکزی(مرکز- مسکو)
منطقه رود ولگا(مرکز- نیژنینوگورود)
منطقه شمال قفقاز(مرکز- رستوف – دن)
منطقه خاوردور(مرکز- خاباروفسک)
منطقه اورال(مرکز- یکاترینبورگ)
منطقه سیبری(مرکز- نووسیبیرسک)
پس از فروپاشی اتحاد شوروی کشور روسیه به عنوان بزرگترین کشور تشکیل دهنده شوروی در بیشتر موارد حقوقی و سیاسی جایگزین آنگردید. قانون اساسی روسیه در رفراندوم 12 دسامبر سال 1993 با 58 درصد آرا به تأیید عمومی رسیده و طبق آن حکومت این کشور جمهوری فدراتیو میاشد. قوه مقننه یا مجلس فدرال از ترکیب شورای فدراسیون با 178 عضو و دومای کشوری با 450 عضو تشکیل میگردد. نیمی از اعضای دوما از طریق انتخابات مستقیم در حوزههای انتخابی منطقهای به مجلس راه مییابند و نیم دیگر بر اساس فهرستهای حزبی برگزیده میشوند. فدراسیون روسیه به عنوان یکی از چهار جمهوری اصلی بنیانگذار اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 رأی به انحلال شوروی داد و سپس همراه با روسیه سفید (بیلوروسی) و اوکراین نقش اصلی را در تأسیس اتحادیه جامعه کشورهای مستقل مشترکالمنافع به عهده داشت. فرماندهی کل قوا به عهده ئیسجمهور است. تعداد نفرات ارتش در سال 1999 بالغ بر 2/1 میلیون نفر بوده است. اقتصاد روسیه و به ویژه در بخش اروپایی آن تا اواخر قرن نوزدهم یعنی هنگامی که انقلاب صنعتی در اروپا آغاز گشت بر پایه کشاورزی قرار داشت. سپس روند تکاملی اقتصاد این کشور به واسطه جگ جهانی اول و جنگهای داخلی متعاقب آن دچار وقفه گردید. استالین پایههای پیشرفت صنعتی مدرن را بنیان نهاد. با اجرای بازار آزاد، اقتصاد روسیه با وضعیت بغرنجی روبرو گردید. از طرفی نهادها و روابط اقتصادی سابق از
میان رفت و از طرف دیگر سیستم جدید نیز هنوز اسرار نیافته بود و در نتیجه افت تولید در بیشتر بخشهای اقتصاد حاکم گردید.
پس از فروپاشی شوروی، دولت روسیه مالکیت خصوصی زمین را که در دوران شوروی وجود نداشت به رسمیت شناخت .
1993 حدود 000،260 شرکت در بخش کشاورزی فعالیت داشتند که 5 درصد تولیدات کشاورزی را تأمین میکردند. دامپروی هم در روسیه از تنوع بسیاری برخوردار است و از پررش گاو، گوسفند و بز تا گوزن شمالی را در بر میگیرد. همچنین ناوگان صیادی روسیه در آبهای وسیع و گسترده اطراف این کشور فعال است و یکی از بزرگترین ناوگانهای جهان در نوع خود محسوب میشود.
روسیه از لحاظ معادن هم ذخایر با ارزشی از سنگ های معدنی فلزی و غیر ف دارد. و از نظر منابع تأمین سوخت و انرژی هم بسیار غنی است و نفت منبع اصلی صادرات روسیه محسوب میشود. از زمان تأسیس اتحاد شوروی تأکید زیادی بر گسترش صنایع سنگین صورت میگرفت و به تولید صنایع سبک و مصرفی اهمیت چندانی داده نمیشد. در سالهای پس از فروپاشحاد شوروی توجه بیشتری به صنایع سبک و به ویژه به صنایع تولید کالاهای مصرفی و خانگی شد. درآمد بودجه عمومی دولت روسیه در سال 1992 بالغ بر 000،000،285،3 روبل(به تاریخ 31 ماه مه سال2000 هر دلار برابر 10،28 روبل است) و هزینههای آن نیز 000،600،111،3 روبل(دلار 10،28 روبل) بوده است. تولید ناخالص داخلی در سال 1993 بالغ بر 300،162 میلیارد روبل(هر دلار 10،28 روبل) گزارش شده است که نسبت به سال قبل با کاهشی معادل 12 درصد مواجه بوده است.
روسیه از شبکههای حمل و نقل وسیعی برخوردار است که شامل راهآهن، جادهها، شبکه رودهای قابل کشتیرانی و کانالها است. مهمترین عامل ارتباطی بخش اروپایی روسیه با نواحی شرقی و به ویژه خاور دور روسیه خطآهن سراسری سیبری است. رود ولگا بوسیله کانال ولگا – دیای خزر را به دریای سیاه متصل میسازد. طول خط راهآهن روسیه به 079،86 کیلومتر (سال 1998)میرسد که 365،37 کیلومتر آن برقی شده و طول راههای اتومبیلرو نیز 000،893 کیلومتر(1999-1998) است. شرکت هواپیمایی روسیه آئروفلوت پرواز به بیش از 103 کشور جهان را سازمیدهد.