دانلود مقاله خلفا دین

تعریف دین کار بسیار دشواری است و تعریف مشخصی از دین وجود ندارد که همه دینداران و بیدینان بتوانند بر روی آن توافق نظر داشته باشند ولی نزدیک ترین تعریف به دین می‌تواند این باشد: دین، باور به موضوعات ایزدی، فراطبیعی، یا مقدس است که یه نیایش و پرستش می‌‌انجامد و بر ایمان مبتنی است.

به خود آن پرستش یا نمودهای نهادینه یا فرهنگی آن پرستش یا آمیزه‌ای از این دو نیز دین می‌گویند.

به زبانی دیگر دین آن چیزی است که انسان را به‌حقیقت پیوند ‌می‌زند.

هر دینی در نهایت دارای دو جز‌ء اساسی است که بر آنها بنا شده است: آموزش و روش.
واژه‌های دیگری مانند کیش و مذهب گاه به همان معنی دین و گاه به معنی زیرشاخه‌هایی از یک دین بکار میروند.
از بزرگ‌ترین دینهای جهان می‌توان از دینهای ابراهیمی نام برد.

دینهای ابراهیمی که همه از یک ریشه و منطقهٔ خاور میانه سرچشمه می‌گیرند عبارت‌اند از اسلام، مسیحیت و یهودیت.

دیانت‌های بابی و بهائی نیز ادیان نوینی هستند ولی در ادیان سامی ریشه دارند.

از دینهای بزرگ دیگر در جهان می‌توان از بوداگرایی، هندوگرایی و آیین کنفوسیوس نام برد.

ادیان لزوماً خدامحور نیستند ولی به نظر میرسد تمام ادیان معتقد به ماوراء طبیعت باشند.
از بزرگ‌ترین دینهای جهان می‌توان از دینهای ابراهیمی نام برد.

ادیان لزوماً خدامحور نیستند ولی به نظر میرسد تمام ادیان معتقد به ماوراء طبیعت باشند.

خلفای راشدین خلفاء راشدین بعد از وفات پیامبر اسلام، مسلمانان آن زمان بر اساس شورا و انتخاب چهار تن از صحابه (یاران) پیامبر اسلام را که از نزدیکان وی بودند و در میان مسلمانان محبوبیت و اعتبار زیادی داشتند برای خلافت بعد از پیامبر اسلام بر جامعه نوبنیاد مسلمانان انتخاب کردند.این چهار تن که به خلفاء راشدین معروفند به ترتیب عبارتند از: ابوبکر ، اول خلیفه در دولت «الخلافه الراشده» (۵۱ ق.

هـ ــ ۱۳ هـ)، نام کامل وی عبدالله بن عثمان بن عامر بن عّمرو بن کعب ابن سعد بن تَیم بن مُره بن کعب بن لؤّی القرشی التیمی.

کنیه اش «ابوبکر الصدیق» بن ابی قحافه، نام مادرش أم الخیر سلمی بنت صخر بن عامر بن کعب بن سعید بن تیم بن مُره.

ابوبکر در سال ۵۷۳ میلادی ۳ سال بعد از «عام الفیل» در مکه متولد شد.

او ۳ سال از محمد کوچک تر بود.

او اولین کسی از مردان بالغ هست که ایمان آورده ومسلمان شده‌.

عمر ، دومین خلیفه (۱۳ ق هـ ــ ۲۳ هـ)، نام کامل او عمر بن الخطاب بن نفیل بن عبدالعزی بن رباح بن عبدالله بن قُرط بن رزاح بن عدی بن کعب بن لؤّی بن غالب القرشی العدوی، وکنیهٔ وی «ابو حفص».

مادرش حنتمه بنت هاشم بن المغیره بن عبدالله بن عمر بن مخزوم، او درسال ۵۸۱ میلادی در مکه متولد شد.

عمر در سال ششم بعثت در حالیکه ۲۶ سال داشت ایمان آورد ومسلمان شد.

عثمان ، سومین خلیفه (۲۳ ق هـ ــ ۳۵ هـ)، نام کامل او عثمان بن عفان بن أبی العاص بن امیه بن عبد شمس بن عبد مناف القرشی الأموی.

او با پیغمبر در عبد مناف به هم میرسند.

مادرش أروی بنت کریز بن ربیعه بن حبیب بن عبد شمس بن عبد مناف.

مادر بزرگش البیضاء بنت عبدالمطلب عمه محمد.

کنیتش «ابی عبدالله و ابی عمرو»، او در سال ۵۷۶ میلادی و شش سال بعد از «عام الفیل» در شهر الطائف متولد شد.

واز القابش «ذو النورین»، بدلیل ازدواجش با دو دختر محمد «رقیه» و «أم کلثوم» لقب (ذو النورین) یافت.

علی ، چهارمین خلیفه (۳۵ ق هـ ـــ ۴۰ هـ)، نام کامل او علی بن ابی طالب بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبد مناف بن قصی بن کلاب بن مُره بن کعب بن لؤّی بن غالب بن فهر بن مالک بن نضر بن کنانه بن خزیمه بن مدرکه بن الیاس بن مضر بن نزار بن معد بن عدنان.

مادرش فاطمه بنت اسد.

داماد و پسر عموی محمد.

کنیتش «ابو الحسن» و «ابو السبّطین»، او در سال ۶۰۰ میلادی در مکه متولد شد.

او اولین نوجوانی هست که به اسلام گروید.

زندگی حضرت ابوبکر صدیق رضی الله عنه چون حضرت ابوبکر رضی الله عنه اولین متهم در کودتا علیه حضرت على رضی الله عنه است نا چاریم شخصیت آن حضرت را کمى بیشتر مورد بررسى قرار دهیم و به سابقه زندگى او بنگریم شاید با یافتن حسن یا سوء سابقه جوابى قانع کننده درله و یا علیه این ادعا بیابیم .

یکى از مهم ترین دلایلى که باعث شده تا رسول خدا حضرت محمد را خیلى دوست بداریم این است که ایشان در ابتداء یکه و تنها در محیط خشن مکه براى نشر اسلام و هدایت مردم متحمل زحمات فراوان و طاقت فرسائى شدند اول خدیجه به ایشان ایمان آورد و سپس حضرت ابوبکر .

البته اهل تشیع مى گوید دوم على بود وسوم ویا چهارم یا شاید هم پنجم ابوبکر بود قبول است زیاد فرق ندارد اما این نکته نا گفته نماند که حضرت على در خانه پیامبر بزرگ شده بود و 8 سال داشته اما ابوبکر دوست وهم عمر ایشان بودند .ایمان ابوبکر رضی الله عنه خیلى زیاد بود وآنچه را که پیامبر مى فرمود باجان دل مى پذیرفت یک روز رسول خدا ادعا کرد که یکشب رفته به بیت المقدس واز آنجا رفته آسمان و آسمان هفتم را هم دیده و پس در عین شب بر گشته است به زمین .

ابو جهل به تمسخر این حرف را براى ابوبکر تعریف کرد او گفت آیا محمد صلی الله علیه وآله وسلم اینرا گفته ابوجهل خنده کنان گفت (بله این ادعاى اوست) ابوبکرجواب داد (پس راست مى گوید ) اینگونه اعمال باعث شد که او به لقب صدیق مفتخر گردد از جمله کارهاى آن حضرت که نشان دهنده خلوص ومحبت وارادت وى نسبت به آخرین فرستاده خداست تزویج دختر 9 ساله خویش به حضرت محمد که آنزمان 50 ساله بودند است او دختر خود را وقتى به حضرت محمد بزنى داد که آن حضرت درنهایت ضعف بودند و خطر از هر طرف ایشان را تهدید میکرد و در آستانه فرار از شهر و دیار خود بودند .

حضرت ابوبکر در تمام سختیها شریک و یار پیامبر بودند و آنگاه که فرمان هجرت آمد همه مسلمانان از مکه رفتند تنها حضرت محمد ابوبکر و على باقى ماندند وقرار براین شد که على که خانواده متشخص ترى داشت در مکه بماند و خطر خوابیدن در جاى رسول الله را به جان بخرد و ابوبکر همراه آن حضرت هجرت کند و خطر تعقیب ددمنشان را پذیرا شود در اینجا دنباله سر گذشت ابوبکر را رها مى کنم تا این نکته را بگویم که اگر ما از فضایل على در این کتاب چیزى ننوشتیم یا اندکى نوشتیم نه به آن معنى است که اعتراف به قهرمانى على نداریم بلکه فقط به آن دلیل است که خوشبختانه در مورد این صحابى جلیل القدر با عالمان شیعه موافقیم وآنچه که آنها بودن غلو مى گویند ، از عقاید مسلمه ما نیز هست .

بارى ابوبکر با پیامبر همراه شد و کفار به تعقیب آنان پرداختند حضرت پیامبر و یار همراهش در غار ثور ماواء گرفتند اما کفار به مدد ره یابان تا به در غار نیز رسیدند در این اثنا ابوبکر از خطرى که او و پیامبر را تهدید میکرد و قدم به قدم به آن دو نزدیک مى شد حزین و غمگین شد پیامبر به او فرمود اندوه مخور که خدابا ماست آیات قرآن ازواقعات فوق اینطور یاد میکند .( إِلاّ تَنْصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللَّهُ إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذِینَ کَفَرُوا ثَانِیَ اثْنَینِ إِذْ هُمَا فِی الْغَارِ إِذْ یقُولُ لِصَاحِبِهِ لا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَکِینَتَهُ عَلَیْهِ وَأَیدَهُ بِجُنُودٍ لَمْ تَرَوْهَا وَجَعَلَ کَلِمَهَ الَّذِینَ کَفَرُوا السُّفْلَى وَکَلِمَهُ اللَّهِ هِیَ الْعُلْیا وَاللَّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٌ)سوره التوبه آیه 40 ( اگر نصرت ندهید پیامبر را (چه باک ) که خدا یاریش داد و پیروزش گرداند هنگامى اخراج کردند او را کافران، وقتى دومى از دو نفرى بود که د رغار بودند وقتى که به یار خود گفت ( غمگین مشو که خدا باماست ) پس نازل کرد خدا آرامش را بر او و یاریش کرد به لشکرى که ندیدند آن را و کلمه کافران را فروتر ساخت و سخن خدا همانا که بلند وغالب است وخدا عزیز وحکیم است .) ازجمله (خدا باماست ) معلوم مىشود که منظور پیامبر در آیه این است که ( اى ابوبکر خدا با من و تو ست ) و میدانیم خدا ب اهمه است با کافرو با مسلمان مراقب همه است اما پیامبر در اینجا قصد دیگرى دارد او منظورش این است که ( اى ابوبکر ناراحت نباش چون خدا با من و توست ) یعنى الله با رحمتش با من و توست اگر به جاى ابوبکر حضرت على همراه پیامبر بود حتماً حالا بچه هاى کوچک شیعه این آیه را حفظ میکردند و کلمه ( الله معنا) ورد و شعار مذهب شیعه مى شد اما از نظر آنها بدبختى دراینجاست که آیه درحق حضرت ابوبکر است پس باید به طریقه اى دیگر تفسیر شود پس علماى شیعه آمدند وگفتند ( ابوبکر ناقص الایمان بود زیرا ترسید ) وبا طرفندى خاص کلمه حزن را در فارسى به ترس ترجمه کردند در حالیکه معنى درست آن درزبان پارسى حزن و غم و اندوه است و حق هم بود که ابوبکر از شکست اسلام و پیروزى کفر و شهادت پیامبر و خودش حزین و اندوهگین شود اگر این عیبى باشد متوجه پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم هم هست زیرا ایشان هم گاهى حزین مى شدند خداوند خطاب به او مى فرماید .

( قَدْ نَعْلَمُ إِنَّهُ لَیَحْزُنُکَ الَّذِی یقُولُونَ ) الانعام آیه 33 (بدرستکه میدانیم که تو را اندوهگین مى سازد آنچه که آنها مى گویند)اما براى کسى که حزن را به ترس ترجمه مىکند لازم است گفته شود که اولاً ازخدا بترسد وترجمه دقیق بنماید وترجمه را تحریف نکند وثانیاً حتى ترس هم درچنین لحظات گناه نیست فرشتگان خداوند(ج) به حضرت لوط میگویند .

( وَلَمَّا أَنْ جَاءَتْ رُسُلُنَا لُوطاً سِیءَ بِهِمْ وَضَاقَ بِهِمْ ذَرْعاً وَقَالُوا لا تَخَفْ وَلا تَحْزَنْ إِنَّا مُنَجُّوکَ ) (العنکبوت:33) (و هنگامیکه فرستادگان ماپیش لوط آمدند تنگدل و اندوهگین شد بسبت آنها فرشتگان گفتند نه بترس ونه اندوهگین شو ما ترا نجات میدهیم .) باقران جوابشان را دادیم شاید گردن به حق فرود آرند .

ابوبکر درمدینه نیز خدمات درخشانى انجام داد ودر کلیه جنگها همراه پیامبر بود اول ایمان آورد وبعد هجرت کرد پس جهاد نمود وبه حق مشمول این آیات است ( الَّذِینَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَهً عِنْدَ اللَّهِ وَأُولَئِکَ هُمُ الْفَائِزُونَ یُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُمْ بِرَحْمَهٍ مِنْهُ وَرِضْوَانٍ وَجَنَّاتٍ لَهُمْ فِیهَا نَعِیمٌ مُقِیمٌ ) سوره التوبه 20ـ22 ( کسانیکه ایمان آوردند وهجرت کردند وجهاد نمودند با مال وجان درراه خدا آنها داراى مرتبه اى بلند تر در نزد خدایند وآنها پیروز شدگان هستند خدایشان به آنها بشارت رحمت و خشنودى و باغهاى بهشت را میدهد که در آن نعمت جاودان مقیم هستند و خدا در نزد او پاداش بزرگ است .) ابوبکر علاوه بر اینها انفاق نیز مى نمود وقتى یکى از فامیلهاى فقیرش که همیشه مورد لطف او بود و از او کمک مالى در یافت میکرد علیه عایشه در ماجراى غوغاى منافقان شایعه پراکنى کرد ابوبکر قسم خورد که دیگر به او کمک نکند اما این آیات نازل شد .

( وَلا یَأْتَلِ أُولُو الْفَضْلِ مِنْکُمْ وَالسَّعه أَنْ یؤْتُوا أُولِی الْقُرْبَى وَالْمَسَاکِینَ وَالْمُهَاجِرِینَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَلْیعْفُوا وَلْیَصْفَحُوا أَلا تُحِبُّونَ أَنْ یَغْفِرَ اللَّهُ لَکُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ) (النور:22 ) (و نباید که قسم بخورند دارندگان مال مکنت از شما به اینکه به خویشاوندان و فقیران و مهاجران راه خدا چیزى ندهند باید که عفو کنند و در گذرند آیا دوست ندارید که خدا از شما بگذرد و خدا غفور و رحیم است) ابوبکر وقتى این آیه را شنید .

(الاتحبون ان یغفرالله لکم) ( آیا دوست ندارید که خدا شما را بیامرزد ) گفت : چرا دوست داریم که خدا مرا بیامرزد پس به کمک خود ادامه داد تامشمول رحمت خدا شود.

او در جنگها از جان مایه میگذاشت فرزند کافرش در جنگ در صف کفار بود بعدها که مسلمان شد به پدرش گفت ( پدرجان در یکى از ساعات جنگ در پشت تو قرار گرفتم اما رحمت پدر فرزندى مانع ازحمله من به توشد ) ابوبکر فرمود ( به خدا اگر من در چنان موقعیتى بودم به تو رحم نمى کردم ) او از مال خود نیز در راه پیشرفت اسلام گذشت .

در روزهائیکه پیامبر بیمار بودند بیماریى که منجربه رحلت حضرت شد این ابوبکر بود که به امر رسول خدا پیش نماز مردم شد .

پس از وفات آن حضرت نیز سکان کشتى طوفان زده اسلام در دستهاى پر توان و پر تدبیر ابوبکر قرار گرفت و با آنکه مدت خلافت ایشان کوتاه بود اما با این و جود کارنامه درخشانى از ایشان باقى ماند.

مدعیان نبوت و مرتدان را از بین برد و به مرزهاى ایران و روم لشکر کشید و طعم شکست را به ابر قدرتهاى زمان خود چشاند و چون در جنگ با پیامبران دروغین خیلى از حافظان و قاریان قرآن شهید شدند ابو بکر احساس خطر کرد و دستور جمع آورى قرآن را صادر کرد و این نیز از جمله کارهاى عظیم آن حضرت است .

خدایش درجه بلند عطا فرماید آمین .

فتح ایران به دست مسلمانان در زمان خلفای راشدین پس از آنکه حضرت رسول اکرم ( ص ) از مکه به مدینه هجرت کرد و در سرتاسر شبه جزیره عربستان اکثر قبایل عرب را به دین اسلام در آورد، بر آن شد تا مردم ممالک مجاور عربستان را نیز به دین اسلام دعوت کند.

برای این منظور، نامه هایی به پادشاهان اطراف فرستادند، از جمله برای خسرو پرویز شاهنشاه ساسانی.

چنانکه معروف است خسرو از نامه خشمگین شد و آن را پاره کرد.

البته، لازم به ذکر است که هدف حضرت رسول صرفا" دعوت به اسلام بود نه تصرف اراضی و بلاد، همان هدف و مقصدی که خداوند او را برای اجرای آن مبعوث کرده بود .

حضرت رسول اکرم ( ص ) پیش از وفات خود در سال یازدهم هجری، سپاهیانی برای این منظور به سر حدات شام گسیل داشتند.

اما، وفات آن حضرت، به طور موقت این عملیات را متوقف ساخت.

ابوبکر که همان روز وفات حضرت رسول اکرم (ص ) به خلافت رسیده بود، تصمیم گرفت این برنامه را دنبال کند .

پس از آنکه ابوبکر به خلافت رسید، عده ای از قبایل عرب از دین اسلامی برگشتند و از دادن صدقه و زکات ( مالیات اسلامی) سرباز زدند.

ابوبکر این قبایل را با زور مطیع ساخت و در جنگ مهمی با قبیله بنوحنیفه که پیروان "مسیلمه" ( معروف به کذاب ) بودند، آنان را شکست سختی داد.

این جنگ ، به جنگ با اهل رده ( مرتدان ) معروف است و سردار مسلمانان " خالدبن ولید " بود.

ابوبکر پس از فراغت از کار اهل رده، به پیروی از نیات حضرت رسول اکرم ( ص ) حمله به دو دولت بزرگ ساسانی و بیزانس را آغاز کرد.

سپاهیان اسلام در جبهه روم سپاهیان بیزانس را شکست دادند.

درجبهه شرق، یعنی کشور ایران، نخستین کسی که ابوبکر را به حمله به خاک ایران تشویق کرد، "مثنی بن حارثه شیبانی" بود.

این شخص، پیوسته با قبیله و دار و دسته خود به متصرفات ایران در عراق می تاخت و اموال کشاورزان و دهقانان را غارت می کرد.

آنچه که او را برای این تاخت و تازها جرات داده بود.

در جریان آن جنگ، قبیله "بنوشیبان" و همپیمانان ایشان، سپاهیانی را که خسرو برای سرکرب آنان فرستاده بود مغلوب کردند.

جنگ ذوقار نتیجه سوء تدبیر و غرور خسرو پرویز بود که در سرتاسر سلطنت او دامنگیر ایران شده بود.

همچنین وی جنگهای بیهوده ای با بهرام چوبین (سردار معروف خود) و بسطام (دائی خود) و هراکلیوس (امپراتور بیزانس) به راه انداخته بود که به خرابی شهرها و شکستهای سخت و کشته شدن سرداران نامی و ناخشنودی مردم و بزرگان مملکت منجر گشت.

سرانجام ، خود نیز به امر پسرش (شیرویه) کشته شد.

پس از او ، بزرگان ایران که از عاقبت اندیشی و حسن سیاست عاری و پیوسته از راه حسادت و کینه با یکدیگر در کشمکش بودند ، نتوانستند بر اطاعت از پادشاهی متفق شوند .

چنانکه معروف است ، طی مدت کوتاهی چندین تن از شاهزادگان را به سلطنت برداشتند و سپس از بین بردند .

سرانجام ، چون خطر مسلمانان را به گونه ای جدی و مشهود دریافتند ، به سلطنت یزدگرد پسر شهریار رضایت دادند .

اما ، این کار ، هم بسیار دیر شده بود ، و هم یزدگرد خود لیاقت و کفایت غلبه بر مشکلات را نداشت.

مثنی که در اراضی مجاور حکومت ساسانی با قبیله خود ( بنوشیبان ) اقامت داشت ، از هرج و مرجی که در داخل ایران و در دربار ساسانی روی داده بود نیک آگاه بود و از آن موقعیت استفاده می کرد .

چنانکه ذکرشد ، اراضی کشاورزان و حتی شهرهای سواد ( عراق ) را پی در پی غارت می کرد .

پس از آنکه ابوبکر در خلافت خود مستقر شد، مثنی او را به حمله بر قلب مملکت ساسانی برانگیخت و ایرانیان را در نظر او حقیر و ترسو جلوه داد.

ابوبکر که در آغاز از شوکت و قدرت ساسانیان در بیم بود، با سخنان مثنی جرات پیدا کرد و خالدبن ولید را به فتح استانهای عراق مامور نمود.

همچنین، به مثنی دستور داد تا از خالد تبعیت کند و از دستورهای او پیروی نماید.

خالد نخست نواحی " بانقیاء " و " باروسماء " و " الیس " را، و پس از آن ، " ابله " را ، که در مدخل اروند رود و در محل بصره واقع بود، به دست آورد.

در این راستا، طی جنگ معروف به " ذات السلاسل " سپاهیان ایرانی را نیز به سر کردگی هرمز شکست داد .

اردشیر سوم ، که پس از پدرش (‌ شیرویه )‌به سلطنت رسیده بود، ‌دو سردار ایرانی به نامهای "اندرزگو " و " بهمن جادویه " را با سپاهی مرکب از ایرانیان و عربهای تابع ایران که بیشتر مسیحی بودند، ‌به جنگ خالد فرستاد.

اما این سپاه هم در صفر سال 12 ه.ق.

از عربها شکست خورد.

خالدین ولید در ماه ربیع الاول همان سال شهر حیره مرکز پادشاهان حیره (‌آل منذر، ‌لخمی ها)‌ را که تابع دولت ساسانی بودند،‌ تصرف کرد.

مسلمانان در مقابله با دشمنان خود،‌ آنان را در برابر یکی از سه امر مخیر می ساختند: پذیرش اسلامی، ‌پرداخت جزیه،‌ جنگ، چنانکه در فتح نخستین حیره، خالد با گرفتن مبلغی در حدود صدو نود یا دویست و نود هزار دینار، با اهل حیره صلح کرد.

دهقانان "سواد عراق"‌ منتظر بودند که نتیجه جنگ حیره به کجا خواهد انجامید.

چون حیره به تصرف مسلمانان در آمد، طلب صلح کردند دو هزار هزار دینار ‌جزیه پرداختند.

ایرانیان، نواحی میان حیره و دجله را از دست دادند و چون اردشیر سوم در گذشت، دیگر کاری نتوانستند انجام دهند .

سیاست خالد در فتح شهرهای عراق آن بود که عربهای مسیحی را به جاسوسی از ایرانیان برانگیزد.

خالد شهر مهم انبار را که در مغرب بغداد در کنار رود فرات قرار داشت تصرف کرد و شهر عین التمر را که حاکم آن از سوی ایرانیان (‌مهران ، پسر چوبین) ‌بود، تسخیر کرد.

سپس اسرای آن شهر را برخلاف تعالیم اسلامی کشت و فقط چهل جوان نصرانی را که درس انجیل می خواندند باقی گذاشت پس از آن، ابوبکر، خالد بن ولید را مامور حرکت به سوی شام کرد.

خالد هم با نیمی از سپاهیان خود عازم جبهه شام گردید.

خود ابوبکر نیز پس از دو سال واندی در مدینه وفات کرد و بنا به وصیت او، " عمربن خطاب " به خلافت مسلمانان برگزیده شد .

در شعبان سال 13 ( ه.ق.)‌ ایرانیان به سر کردگی بهمن جادویه، سپاهیان مسلمانان را در موضعی به نام " قس الناطف " شکست دادند.

سردار مسلمانان به نام " ابوعبیده ثقفی " نیز در این جنگ کشته شد.

این جنگ در تاریخ اسلام به نام جنگ " جسر " معروف است.

ولی چون دولت ساسانی به منتهای ضعف خود رسیده بود و اختلاف بزرگان و سرداران ایرانی از حد گذشته بود، ایرانیان نتوانستند از این پیروزی بهره بگیرند و پس از تردید و دودلی، یزدگرد پسر شهریار را به پادشاهی برداشتند و او نیز کسی نبود که بتواند بنای عظیم دولت ساسانی را که پایه های آن سخت و سست و لرزان شده بود از خطر انهدام نجات دهد.

بر عکس عمر که رهبری مصمم و توانا بود، در جنگ با ایرانیان مصمم تر گردید.

یزدگرد سپاهی بزرگ را به سرکردگی " رستم فرخ زاد " مامور مقابله با مسلمانان و جلوگیری از حمله ایشان کرد عمر نیز " سعدبن ابی وقاص " را با سپاهی که عده آنان به سی و چند هزار می رسیدبه جنگ با ایرانیان گسیل داشت.

در "‌ قادسیه" (واقع در پانزده فرسخی کوفه) ‌جنگ شدیدی بین این دوسپاه روی داد.

با آنکه ایرانیان مقاومت زیادی از خود دادند، شکست سختی خوردند.

با این شکست بود که راه تیسفون (‌ یا مدائن )‌پایتخت شاهنشاهی ساسانی، ‌بر روی مسلمانان باز شد.

عربهای مسلمان نخست در صفر سال 13 (‌ ه.ق.) ‌قسمت غربی مدائن را که " وی اردشیر " نام داشت متصرف شدند و آن گاه، ‌از دجله گذشتند و به سمت شرقی مدائن که کاخ معروف پادشاهان ساسانی معروف به " ایوان کسری " در آن قرار داشت رسیدند.

در این بین، اموال بیکرانی از غارت کاخهای سلطنتی نیز به دست ایشان افتاد.

سپس، مسلمانان در تعقیب یزدگرد و ایرانیان روی به شرق نهادند و در سال 16 (‌ ه.ق.

) به "‌ جلو لاء " که در کنار نهر جلولاء منشعب از رود دیاله واقع بود رسیدند.

در این راستا سپاه ایران را طی جنگ سختی به سرکردگی " مهران راضی " شکست دادند.

پس از فتح حلوان و جنوب وشمال عراق به سرتاسر آن مملکت مسلط شدند.

بعد از آن، نوبت به خوزستان و لرستان رسید.

عمر در ابتدا نمی خواست از حدود خوزستان و ماسبذان و مهرگان کدک (‌ لرستان ) تجاوز کند، اما یکی از مشاورانش او را به تسخیر سرتاسر ایران تشویق کرد.

وی به عمر گفت: مادام که پادشاه ایران زنده است، ایرانیان دست از مقاومت بر نخواهند داشت.

عمر نصیحت او را پذیرفت و سردارانی را به فتح ایاات فارس (‌ اردشیر خره و شابور و استخر و فسا و دارابگرد )‌ و کرمان و سیستان و مکران مامور کرد .

عمر در سال 17 (‌ ه.ق.)‌ سعدبن ابی وقاص را مامور کرد تا برای اقامت قبایل عرب که به ولایتهای غربی و مرکزی ایران (‌ مادبزرگ ) ‌حمله می کردند، قرار گاهی دائمی پیدا کند.

سعد ابتدا شهر انبار را برای این کار در نظر گرفت، ولی هوای آنجا برای مردم عرب ناسازگار بود (به علاوه، سپاهیان از زیادی مگس در زحمت بودند)‌.

او پس از بررسی و جستجو، محل شهر کوفه را برای این کار برگزید و زمینهای آن را میان قبایلی که با ایرانیان می جنگیدند تقسیم کرد .

سپاهیانی که از آن پس برای فتح غرب و شمال و مرکز ایران اعزام می شدند، از این شهر و زیر نظر حاکم آن بودند .

در زمان بنی امیه سراسر ایران و عراق زیر نظر والیان کوفه بود که از مشهور ترین ایشان، می توان حجاج بن یوسف ثقفی را نام برد.

در جنوب عراق هم قرار گاهی برای قبایلی که ایران را از جنوب مورد حمله قرار می دادند درست شد، که همان شهر بصره است.

لازم به ذکر است که سپاهیان اعزامی به خوزستان و بهبهان و فارس و کرمان و سیستان و مکران، در این شهر اقامت داشتند.

ایشان ولایتهای زیر نظر والی بصره را " ماه بصره " و ولایتهای زیر نظر حاکم کوفه را " ماه کوفه " می خواندند .

در سال 19 یا 21 ( ه.ق .) فتح نهاوند که عربها آن را در تاریخ فتوحات مسلمانان در ایران " فتح الفتوح " می خوانند صورت گرفت یزدگرد سپاه بزرگی از فرماندهان شهرها و ولایتهای ایران به سرکردگی " فیروزان " برای مقابله با مسلمانان فرستاد.

" عمر نعمان بن مقرن مزنی " را برای مقابله با آنان تجهیز کرد.

مسلمانان در نهاوند ایرانیان را شکست دادند اما سردار مسلمانان،‌ یعنی نعمان بن مقرن،‌ در این جنگ کشته شد.

پس از فتح نهاوند،‌ همدان نیز به دست مسلمانان افتاد.

فتح همدان و قزوین و ابهر و زنجان به دست قبایل مستقر در کوفه انجام گرفت.

امیر کوفه که در آن وقت " مغیره بن شعبه " بود، ‌سپاهی به فرماندهی "براء بن عازب" فرستاد که در سال 22 (ه.ق.)‌ ابهر و قزوین را فتح کردند.

در زمان حکومت ولیدبن عقبه بر کوفه، مسلمانان با مردم گیلان و مغان و طالش (‌ طلیسان ) جنگیدند،‌ ولی ظاهرا"‌موفقیتی به دست نیاوردند و فقط زنجان را متصرف شدند .

در سال 21 یا 23 (‌ه.ق.)‌ مسلمانان در نتیجه جنگ سختی که با سیاوخش (پسر مهران ، پسر بهرام چوبین)‌کردند، شهر مهم ری را به تصرف خود در آوردند.

به دنیال فتح ری،‌ قومس (‌سمنان و دامغان )‌ و گرگان به دست مسلمانان افتاد.

اسپهبد طربستان ناگزیر به پیمان آشتی با مسلمانان شد.

فتح آذربایجان و مغان و اران نیز، در اواخر خلافت عمر اتفاق افتاد.

مسلمانان از راه دربند (‌باب الابواب)‌ به مملکت خزرها تاختند و تا بلنجر (‌مرکز خزرها)‌ پیش رفتند.

مسلمانان نتوانستند در آنجا بمانند و در سالهای بعد از خزرها شکست خوردند و سرداران ایشان کشته شدند .

یزدگرد پس از جنگ جلولاء به ری و از آنجا به اصفهان وکرمان و خراسان رفت.

وی در این سفر آتش مقدس را به همراه خود داشت تا آنکه در مرو، آتشگاهی برای این آتش مقدس بنا کرد .

عمر ، "‌ احنف بن قیس "‌را مامور فتح خراسان کرد .

او از راه طبس به هرات رفت و از آنجا روی به شهرهای دیگر خراسان نهاد .

یزدگرد از پادشاه سغد و خاقان ترک و خاقان چین تقاضای کمک کرد و با کمک خاقان ترک و مردم فرغانه و سغد ، وارد بلخ شد.

احنف با سپاهیان بصره و کوفه به رویارویی سپاه ترک شتافت .

ترکان از یاری با ایرانیان سرباز زدند و خود ایرانیان نیز از کمک جدی به یزدگرد خوداری کردند.

یزدگرد ناچار از جیحون گذشت و به فرغانه رفت .

پس از آن ، باز به خراسان بازگشت و عاقبت بعد از سالها در سال 31 ( ه.ق.) کشته شد .

پس از کشته شدن عمر در سال 23 (‌ ه.ق.) عثمان به خلافت رسید.

او "‌ ابوموسی اشعری " را از حکومت بصره معزول کرد و "‌ عبدالله بن عامربن کریز " را که جوانی بیست و پنج ساله بود والی بصره کرد.

عبدالله بن عامر شورش مردم فارس را خوابانید و استخر و اردشیر خوره و دارابگرد را دوباره به دست آورد .

همچنین امیرانی را بر شهرهای خراسان و کرمان و مکران و سیستان تعیین کرد و خود برای سرکوب قیام مردم خراسان حرکت نمود .

احنف بن قیس را هم مامور فتح ولایتهای جوزجانان و طالقان و فاریاب کرد .

احنف این ولایتها را یکی پس از دیگری به تصرف درآورد .

عبدالله بن عامر قیام مردم کرمان و سیستان را آرام کرد و عامل وی ، تا زابلستان و کابل پیش رفت .

منابع کتاب: «الخلفاء الراشدون» نوشته: عبدالوهاب النجار به (عربی).

کتاب: «ابوبکر الصدیق»، «عمر بن الخطاب»، «عثمان بن عفان»، «علی بن ابی طالب» نوشته: محمد رضا به (عربی).

کتاب: «موسوعه السیاسه» نوشته: دکتر عبدالوهاب الکیالی به (عربی).

فهرست عنوان صفحه مقدمه خلفای راشدین زندگی حضرت ابوبکر صدیق رضی الله عنه فتح ایران به دست مسلمانان در زمان خلفای راشدین منابع