مقدمه
در قرآن کریم درباره ی مسائل آینده ی دوران و حوادث آخر الزّمان و استیلای خوبی و خوبان بر جهان و حاکمیّت صالحان گاه به اشاره و گاه به تصریح سخن گفته شده است.
اینگونه آیات را مفسّران اسلامی طبق مدارک حدیثی و تفسیری مربوط به مهدی و ظهور آخر الزمان دانسته اند.
همچنین از روزگاران کهن داستان ظهور مصلح در آخر الزمان اصلی اساسی بوده که گذشتگان پیوسته آن رابه یادها می آوردند در کتاب های مقدس و دیگر آثار پیشینیان درباره ی مهدی و ظهور موعود پیشگویی های فراوانی رسیده است.
ما در این رابطه سعی کرده ایم که ابتدا به برخی از آیاتی که در قرآن به این موضوع مهم اشاره نموده است را عنوان نموده وبا استفاده از بعضی از تفاسیر اهل سنت و تشیع آن رابه رشته ی تحریر درآوریم و در ادامه به آیاتی که در کتب عهد عتیق و عهد جدید در ارتباط با موعود آخرالزمان به آن تصریح شده را نیز عنوان نماییم.
امید است که این چند برگ از تحقیق مقدمه ای باشد برای حرکت به سوی شناخت هر چه ببیشتر امام عصر و پیروی از آن امام بزرگوار.
آیه اوّ ل :
ولقد کتبنا فی الذّ بور ، من بعد الذّ کراَنّالارضَ یرثها عبادی الصّالحون .
انبیاء / 105
مادر زبورداود ،پس از ذکر (تورات)، نوشتیم که سرانجام زمین را بندگان صالح من میراث برند
وصاحب شوند .
امام محمد باقر(ع) فرمود:
این بندگان شایسته که وارثان زمین شونداصحاب مهدی هستند در آخرالزمان .
شیخ طبرسی پس از نقل این حدیث می گوید :
حدیثی که شیعه سنی از پیامبر (ص) روایت کرده اند ، بر گفته ی امام باقر (ع) دلالت دارد ، حدیث این است( لَو لَم یَبقَ مِن الدّنیا الاّ یَومٌ،لَطَوَّلَ الله ذلکَ الیَوم حتّی یَبعَثَ فیه رَجُلاً مِنّی000)
اگر از عمر جهان باقی نماند مگر یک روز، خداوند همان یک روزرا چنان بلند گرداند تا مردی ازخاندان من برانگیزد000(1)
اگر از عمر جهان باقی نماند مگر یک روز، خداوند همان یک روزرا چنان بلند گرداند تا مردی ازخاندان من برانگیزد000(1) این روایت در مسند احمد جلد 6 صفحه ی 383/21946 و سنن ابن ماجع جلد 2 صفحه ی 1304 /3952 نیز آمده است0 درباره ی قسمت اول آیه سه نظر در تفسیر مجمع البیان آمده است : به باور پاره ای واژۀ زبور به مفهوم کتابهای آسمانی پیامبران است با این بیان منظور اینست که ما در کتابهای همه ی پیامبران پس از لوح محفوظ نوشته ایم 0 اما به باور پاره ای دیگر «زبور» به مفهوم کتابهایی است که پس از تورات فرود آمده و واژۀ ذکر به مفهوم خود تورات است پس منظور این است که ما پس از تورات در زبور نوشتیم 0 از دید گاه برخی زبور کتاب داود و ذکر کتاب موسی است0وبرخی دیگر واژۀ ذکر را به مفهوم قرآن گرفته اند و وازۀ (بعد) را به مفهوم (قبل)که در این صورت منظور این است که ما پیش از قرآن در زبور نوشتیم (2) 1-خورشید مغرب – محمدرضا حکیمی –چاپ دهم 1376- چابخانۀ دقتر نشر فرهنگ اسلامی – ص 115 2-تفسیر مجمع البیان – شیخ ابوعلی فضل بن حسن طبرسی - ترجمۀ آیات و تحقیق و نگارش از قرآن پژوحجه الاسلام و المسلمین علی کرمی – تاریخ انتشار پاییز 1379جلد18-17 ، ص 189 0 درباره ی قسمت دوم آیه انَّ الاَرضَ یَرِثُها عبادی الصّاحون سه نظر درتفسیرآمده است: 1- زمین بهشت را بندگان شایسته کردار من به ارث می برند0 2- به باور برخی منظور از وراثت زمین به ارث بردن همین زمین است که سرانجام کران تا کران آن در قلمرو قدرت است اسلام و پیروان محمد قرار خواهد گرفت و دین آسمان او جهان گستر خواهد شد0 3- حضرت باقر (ع)در تقسیر آیه شریفه فرمود منظور از اینان که زمین را به ارث خواهند برد یاران حضرت مهدی هستند که در واپسین حرکت تاریخ وآخر الزّمان خواهند بود 0(1) در تقسیر المیزان به نقل از تفسیر قمی آمده که کتابهای آسمانی همه ذکر هستند در ذیل عبارت اَنَّ الاَرضَ یَرِثُها عبادی الصّالحون فرمودند: درباره ی قائم و اصحاب او است ونیز فرمودند زبور مشتمل بر پیشگیریها و حمد و تمجید و دعا بوده است0 همچنین صاحب تفسیرالمیزان فرمودند که روایت در باب مهدی(ع) و ظهور او و پر کردنش زمین را ازعدل بعد از پرشدنش از ظلم جور چه از طریق عامه وچه از طریق خاصه و چه از رسول خدا(ص) و چه از ائمه هدی آن قدر زیاد است که به حدّ تواتر رسیده0(2) آیه دوم: وعَدَالله الذینَ آمنو مِنکُم وَ عَمِلو الصّالحات،لَیَستَخلِفَنَّهم فِی الارَض کَما استَخلِفَ الَّذینَ مِن قَبلِهم،وَلَیُمَکّنَنََّ لهُم دینَهُم الّذی ارتَضی لَهُم و لَیُبَدّلَنّهُم مِن بعد خَوفِهِم امنَا000 خداوند ،آنان را که گرویدنداز شما و نیکیها کردند ،وعده داد که به یقین ایشان را خلیفه کند در زمین چنان که آنان از پیش بودند خلیفه ساخت و دینشان را باز بگستراند ، آن دین که بپسندید برای آنان و هم آنان را از پسبیمی که دارند ، بی بیمی دهد و ایمنی 000 (3) 1-مجمع البیان –ص189 – جلد 18-17 2-تفسیرالمیزان – علامه طباطبایی جزء17 3-سوره نورآیه56 برخی آورده اند هنگامی که پیامبر گرامی وارد مدینه گردید و مردم آن سامان از آن حضرت استقبال کرده وبا پناه دادن به یاران او همه ی قدرت و امکانات خویش را در راه هدف مقدّس و آرمان بلند و آزادمنشانه اش به کار گرفتند همۀعرب به دشمنی با مردم مدینه برخواستند به همین جهت آنان هماره در حال آماده باش بودند و لحظه ای از سلاح خویش جدا نمی شدندآنان شبهامسلّح ومجهزمی خوابیدند و روزها از سلاح خوش غفلت نمی کردند و با این احساس خطر و ناامنی هماره می گفتند:خدایا آیا روزی خواهد آمد که ما در دامان امنیت و در سایه آرامش زندگی کنیم و تنها از ذات پاک خدا بترسیم آنگاه بود که فرشته وحی فرود آمد واین آیه را بر قلب مصفای پیامبر مهر و آزادی خواند که :وَعد الله الذینَ000 مقداد از پیامبر گرامی آورده که فرمود «لا یَبقی عَلی الاَرضِ بَیتِ مَدَرٍ و لا وَبر اِلّا اَدخلهُ الله تعالی کلمه الاسلام بعِزّ عزیز او ذلّ ذلیل »هیچ خانۀ گلین و یا چادر مویینی در روی زمین باقی نخواهند ماند مگر اینکه آفریده گار فرزانه و توانای اصلی اسلام و مقررات انسانساز و آزادی بخش آن را با عزّت بخشیدن به حق طلبان یا با به ذلت کشیدن حق ستیزان وخود کامگان درآن وارد خواهد ساخت وهمه جهان نیا ازکاخ نشین گرفته تا چادرنشین وبیابانگرد رایا به وسیله گرایش به اسلام وایمان به حق وعدالت به اوج آزادی و عزّت می رساند و آنان راپیرو یک راه و رسم آسمانی می سازد و یا به ذلّت می کشد تا در برابر حق سر تسلیم فرود آورند و دست از شرارت و خود کامگی بردارند0 اما پاره ای برآنند که منظور سرزمین مکه است که مهاجرین در آرزوی بازگشت به آنجا بودند0 یادآوری میگردد که دیدگاه نخست ازآیه وروایت مقدادبه روشنی دریافت می گردد در ادامه آیه شریفه می فرماید « ولیمکّدنّ لهم الّذی ارتضی لهم» ودین آسمانی اسلام را که برای ایمان آوردگان وشا یسته کرداران پسندیده است وبه سود آنان در کران تا کران گیتی استقرارخواهد بخشیدوآن را بردیگرادیان ومذاهب چیره وپیروزخواهد ساخت0 (1) 1-تفسیر مجمع البیان – ص685جلد 18 این نوید جان بخش در بیان پیامبر نیز آمده است که فرمود : زویت لی الارض فاَریت مشارقها و مغاربها و یسبلغ ملک امتی مازوی لی منها 0 کران کران زمین به قدرت خدا برای من بسان طو ماری جمع آوری گردید و خاورها وباخترهای آن به من نشان داده شد به زودی فرمانروایی امت من به همه ی جاهایی که برای من جمع و ارائه شد خواهد رسید 0 (1) به باور پاره ای منظور از اقتدار بخشیدن به دین خدا این است که دیندارران ودین باوران راستین و عدالت پیشه را عزیز می سازد ودین ستیزان را به ذلّت میکشدتا مردم بتوانند با احساس امنیت وآزادی عقیده قلبی وایمان دینی خود را آشکار سازند وترس وهراس آنان را به امنیت وآرامش تبدیل خواهند ساخت.
تحقق این نوید جان بخش 0.
آیه شریفه به کسانی که به راستی ایمان آورند و کارهای شایسته انجام دهند چندین نوید جانبخش وزندگی ساز میدهد چون فرمانروایی بر زمین وزمان جهانی شدن راه ورسم ودین وآیین آنان رسیدن به نعمت امنیّیت وآزادی واقعی ونجات از هر ترس وهراس .این نکات را همه ی مفسّران ازآیه شریفه دریافت میدارند امّادراین که این آیه در باره ی چه کسانی است دیدگاه ها متفاوت است 1- به باور برخی آیه شریفه درباره پیامبر گرامی ویاران او است وخدا با پیروز ساختن اوبر کفر د وشرک وبیداد مکه به وعده اش عمل فرمود ونویدش را تحقّق بخشید.
2- امّا به باوربرخی دیگر در موردامت آن گرامی است 0 3- ازپیشوایان معصوم آمده است که آیه شریفه درموردآخرین امام معصوم وآخرین جانشین پیامبر خدا امام مهدی است که از خاندان محمّد واز نسل وتبار آن حضرت میباشد وروزی به فرمان خدا خواهد آمد واین نویدهای امید آفرین تحقّق خواهد یافت این دیدگاه درروایات بسیاری آمده ازجمله امام چهارم که پس ازتلاوت این آیه شریفه فرمود به خدای سوگندآنان دوستداران وپیروان ماخاندان پیامبرند که خدا به دست مردی ازما که مهدی این امّت است این نوید های جانبخش را درباره ی آنان تحقّق خواهد بخشید ونیزافزود منظور ازامام مهدی(عج) همان اصلاحگر بزرگ تاریخ است که پیامبرگرامی درباره اوفرمود اگرازعمر دنیا تنها یک روز باقی مانده باشد خدا آن روزراآنقد ر طولانی می سازد تا مردی ازخاندان من که هم نام من نیز می باشد فرمانروایی آن را به کف گیردوزمین وزمان را پس از آنکه از ستم وبیداد آکنده شده باشد لبریزازعد ل وداد سازدبااین بیان منظورازالذین امنو وعملوالصالحات درآیه شریفه پیامبروخاندان گرانمایه است که این روایت امام باقروصادق(ع) است که می فرمایند نوید ها به آنان داده می شود که آنان سرانجام فرمانده زمین وزمان خواهند شد وراه رسم زندگی سازشان جهان گستروجهان شمول خواهد وهنگام تحقّق این نویدها نیزبا قیام امام مهدی(عج) خواهد بود0(2) 1- مسند احمد حنبل – جلد 6-ص 383-ح21946،سنن ابن ماجه جلد2- ص1304 2- تقسیر مجمع البیان – ص691جلد 18 آیه سوم : لَهُم فِی الدُّنیا خِزیٌ،وَلَهُم فِی الآخِره عَذابٌ عَظیم0 برای ایشان است در این جهان خواری ودر آن جهان عذابی بزرگ0(1) در تفسیر این آیه شریفه دیدگاه ها متفاوت است: بعضی بر آنند که منظور پرداخت مالیات همراه با حقارت و ذلت است0 برخی بر این اندیشه اند که منظور از کافران تجاوزکاران آنان است که جنگ طلبان آنان کشته و زنان و کودکانشان اسیر میشوند مسالمت جویان آنان هم باید مالیات بپردازند و در پناه اسلام زندگی بکنند عده ای میگویند منظور این است که به هنگام قیام حضرت مهدی (عج)بیت المقدس به آغوش اسلام باز میگردد و تجاوزکاران به کیفر کردار زشتشان میرسند 0(2) رشیدالدین میبدی در شرح این قسمت از آیه «لَهُم فِی الدُّنیا خِزیٌ» می فرماید ترسایان راست دراین جهان رسوایی خواری و ننگ اگرذمّی بود گزیت و اگر حربی بود قتل ،و در آن جهان عذاب مهین جاودان در آتش مقاتل و کلبی گفتند این قسمت از آیه فتح قسطنطنیه و عموریه و رومیه است حصارها و نشستگاه ایشان ،که در آن استیصال ایشان است و تبتر نظام دولت ایشان مصطفی (ع) گفتند :«اَلمَلحَمَهُالعظمی فَتحُ قُسطَنینیه، وَ خُروجٌ الدجال فی سبعه اَشهُر»یعنی : واقعه و کشتار بزرگ فتح قسطنطنیه است وخروج دجّال که خلال هفت ماه پدید آید.
سدّی گفت : خزی ایشان دردنیاآن است که «مهدی»بیرون آید وقسطنطنیه بگشاید وجای ایشان خراب کند ؛وقومی را بکشد؛وقومی را به بردگی ببرد.
و«مهدی »آن است که مصطفی (ع) گفت : «لولم یبق من الدّنیا الاّیومٌ لطوّالله ذلک الیوم حتّی یبعث فیه رجلا منّی...» اگر از عمرجهان باقی نماند مگریک روزخداوندهمان یک روز را چنان درازکند، برانگیزد...(3) 1- سوره بقره آیه 114 2- مجمع البیان – جلد 1 –ص 412 3- کشف الاسراروعده الابرارمعروف به تفسیره خواجه عبدالله انصاری- ابوالفضل رشیدالدّین میبدی جلد1 ص 325انتشارات امیرکبیر آیه چهارم : وَ نُریدُ اَن نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ استُضعِفُوا فِِی الاَرَض وَنَجعَلَهُم اَئِمَّه،وَنَجعَلَهُم الوارثین0(1) ما میخواهیم تا به مستضعفان زمین نیکی کنیم ،یعنی:آنان را پیشوایان سازیم و میراث بران زمین0 بیان این آ یه وعده جمیل به مومنین است ، مومنینی که در مکه قبل ازهجرت به مدینه عده ی اندکی بودند که مشرکین و فراعنه قریش ایشان را ضعیف و ناچیز میشمردند و اقلیتی که در مکه در بین این طاغوتیان در سخت ترین شرایط به سرمی بردند و شرایط سختی را پشت سر میگذاشتند خدای تعالی در این سوره به ایشان وعده میدهد که به زودی برآنان منت نهاده و پیشوایان مردم قرارشان میدهد و آنها را وارث همین فراعنه می کند و در زمین مکنتشان میدهدوبه طاغیان قومشان آنچه را که از آن بیم داشتند نشان می دهند به همین منظور برای این مومنین این قسمت از داستان موسی و فرعون را خاطر نشان می سازد که موسی را در شرایطی خلق کرد که فرعون در اوج قدرت بود و بنی اسرائیل را خوار و زیر دست کرده بود که پسر بچه هایشان را می کشت وزنانشان را زنده میگذاشت در چنین شرایطی خداوند موسی را بر انگیخت و او را به سوی فرعون فرستاد و برای نجات قومش او را به سوی ایشان فرستاد بااین که فرعون وفرعونیان را غرق کرد و بنی اسرائیل را وارث آنان نمود و عین همین سنت در میان مومنین به اسلام جاری خواهد کرد و ایشان را به ملک و عزت و سلطنت خواهد رسانید و رسول خدا را دوباره به وطن باز خواهد گردانید0 (2) طبق پاره ای از سخنان امام علی(ع) در نهج البلاغه و روایاتی از دیگر امامان به گونه ای ناظر به مستضعفان محروم و پیروان راه حق است که سرانجام جهان از آن شایستگان اشان خواهد شد و این امر در زمان ظهور حجت بالغه است 0(3) 1-سوره ی قصص آیه 5 2-تفسیر المیزان 3-مجمع البیان جلد 7-ص239 آیه پنجم : هُوَالَّذی اَرسَلَ رَسولَهُ بِا لهدی وَ دینِ الحَقِ، لِیُظهِرَهُ عَلَی الدّین کُلّهُ و لَوکَرِهَ المشرکون0(1) او آن خداست که رسول خویش را بفرستاد به راهنمونی و دین راست تا آن دین را پیروز گرداند بر همه ی دین های دیگر هر چند بر مشرکان دشوار آید 0 آیه شریفه پیروزی و معنوی و فکری و علمی پیروزی منطق اسلام بر دیگر مکاتب و مذاهب است گر چه از نظر ظاهر نیز شرایط به گونه ای دگرگون گردید که هر گروه از مسلمانان راستین در منطقه ای از جهان گام سپردند و پیروز شدند و کفر گرایان به نوعی مقهورآنان گردیدند0 زمان تحقق این نوید : در این مورد دیدگاه ها متفاوت است: 1-به باور برخی از جمله ضحاک زمان تحقق این پیروزی همه جانبه منطق و اقتدار اسلام آن روزی است که حضرت مسیبح از آسمان فرود آید و همه ی پیروان ادیان و مکاتب گوناگون یا به اسلام میگرایند و دل درگرو توحید گرایی و یکتا پرستی می نهند و یا جزیه میدهند0 2-اما از دیدگاه پنجمین امام نور حضرت باقر (ع) تحقق این وعده خدا به هنگام قیام قائم آل محمد است ، آن روز است که اسلام جهان گستر می شود و کسی در روی زمین نمیماند جز این که به یکتایی خدا و رسالتپیامبر ایمان می آورد (اِنَّ ذالکَ یَکونَ عِندَ خُروج المَهدی فَلا یَبقی اَحد اِلّا اقرَّ بمحمد (ص)0 ) «سدّی»نیز این دیدگاه را برگزیده است0 «کلبی»می گوید : 3-آیه شریفه نشان گر آن است که روزی در پیش خواهد بود که اسلام بر همه ی اذیان و مرام ها پیروز شده و نور قرآن همه ی کره ی زمین را روشن خواهد ساخت این واقعیت انکار ناپذیر و تحقق آن قطعی است و رستاخیز فرا نخواهد رسید مگر این که چنین شود گر چه تاکنون این وعده و نوید قر.انی تحقق نیافته است0 4- مقداد از پیامبر آورده که در این مورد فرمود (لا یبقی علی ظهر الارض بیت مدرولا وبر الاّ ادخله الله کلمه الاسلام )سرانجام روزی فرا خواهد ریسید که بر روی زمین خانه وخیمه ای که از سنگ وگل و یاکرک ومو که در شهر و بیابان ساخته و برپا شده باشد باقی نمی ماند جز این که نور اسلام برآن میتابد و ساکنان کره ی زمین همه جا یا با عزت و سرافرازی در برابر حق تسلیم می گردند و یابا ذلت وادار به پذیرش حق میشوند (2) 1-سوره توبه آیه33 2- مجمع البیان جلد 10-9ص569روی عن ابی سعید : قال: ذکر رسول الله بلاءٌ یصیبُ هذه الامه حتّی لا یجد الرجل ملجأ یلجأ الیه من الظلم فیبعث الله رجلا مِن عترتی واهلِ بیتی فیملاء بهِ الارض قسطاً وعدلاً کما ملئت جوراً وظلماً یرضی عنهُ ساکن السّما ء وساکن الاَ رض لا تدعُ السّماء من قطرها شیئا الاصبته مدراراً ولا تدع الارض من بناتها شیئاً الا اخرجه حتّی یتمنّی احیاء الاموات یعیش فی ذالک سبع سنین اوتسع سنین.
رسول دراین آیه محمّد است وهدی وهدایت قرآن وایمان است .ودین حق اسلام است .خدا این دین را بر دیگر ادیان برتری دهد چنان که دینی نماند مگراین که اسلام بر آن غالب آید0 واین امر بعد ازاین خواهد شد وهنوز نشده است وقیامت نخواهد آمد مگر این که این کار بشود ابو سعید خدری روایت کرده است که پیامبر(ص) از بلایی یاد فرمود که به این امّت رسد تابدانجا که از بسیاری ظلم وستم کس برای خویش پناهی نیابد چون چنین شود خداوند مردی از خاندان مرا بر انگیزد وبه دست اوزمین را از عدل وقسط بپا کند آنسان که از ستم آکنده باشد.
همه ی ساکنان آسمان وهمه ی ساکنان زمین ازاوخرسند باشند.در روزگااوقطره ی بارانی در آسمان نباشد مگر این که بر زمین فرود اید وگیاهی در زمین نباشد مگر اینکه بروید .چنان روزگاری خوش وبا برکت پدید اید که کسان آرزو کنند کاش مردگانشان زنده شوند وبه این جهان باز گردند.0(1) 1-کشف الاسرارجلد4-ص119-120 موعود در نزد هند یان : درکتاب هندیان (دید) که در نزد آنان ازکتب آسمانی است گوید : پس از خرابی دنیا پادشاهی در آخرالزّمان پیدا شود که پیشوای خلایق باشد ونام اومنصورباشد.
.(1)وتمام عالم را بگیرد وبه دین خود آورد وهمه کس را از مومن وکافر بشناسد وهر چه از خدا خواهد بر آید .
در کتاب باسک از کتب آسمانی هندوها گوید : دور دنیا تمام شود به پادشاه عدلی د رآخر الزمان که پیشوای ملائک وپریان وآدمیان باشد وحق وراستی بااو باشد وآنچه در دریا وزمینها وکوهها پنهان باشد همه را به دست آورد وازآسمانها وزمین آنچه باشد خبر دهد وازاو بزرگتر کسی به دنیا نیاید .
در کتاب زبده المعارف و ذخیره ی الالباب و تذکره الاولیا ءِ از کتاب «پاتیکل» که از اعاظهم هندوان و بزعم آنان صاحب کتاب آسمانیت راجع به دولت با سعادت مهدی اینگونه نقل کرده است که : چون مدت روز تمام شود دنیای کهنه نو شود و زنده گردد و صاحب ملک تازه پیدا شود از فرزندان دو پیشوای بزرگ جهان که یکی ناموس آخر الزمان و دیگری صدیق اکبر یعنی وصی بزرگتر وی که پشن ( نام هندی حضرت علی ع)نام دارد ونام اآن صاحب ملک تازه راهنما است به حق پادشاه شود وخلیفه (رام 2) باشد و حکم براند و او رامعجزه بسیار باشد هر که پناه به او برد و دین پدران او اختیار کند سرخ روی باشد در نزد( رام ) و دولت او بسیار کشیده شود و عمر او از فرزندان ناموس اکبر زیاد باشد و آخر دنیا به او تمام شود و از ساحل دریای محیط و جزائر سراندیب و قبر آدم (ع) و جبال القمر تا شمال هیکل زهره تا سیف البحر و اقیانوس را مسخر گرداند و بت خانه ی سومنات را خراب کند و جگرنات ( 3) به فرمان او به سخن آید و به خاک افتد پس آن را بشکند و به دریای اعظم اندازد و هر بتی که در هر جا باشد بشکند(4)0 1-در برخی از روایات منصور یکی از اسماء حضرت مهدی خوانده میشود و آیه :وَ مَن قُتِلَ مَظلوماً فقد جعلنا لولیّه سلطاناً فلا یُسرف فی القتل انّه کان منصورا را بر آنحضرت منزّل ساخته اند 2-رام به لغت سانسکریتی نام خدا است .3- نام سانسکریتی است که هندوها آن را مظهرخدا میدانند .4-بشارات عهدین –ص245- محمد صادقی –دارالکتب الاسلامی-تابستان 1362.ود در زرتشت موعود در زرتشت: در بندهای دهم ، یازدهم ودوازدهم از یسنا،هات 48 که دارای دوازده بند است مفاهیمی در باره ی سرانجام شکست دروغ ودروغ پرستان وپیروزی راستی است و اینکه در پایان دروغ پرستان مغلوب شده وپویندگان راه راستی پیروزی می یابند.
دربندهای دهم،یازدهم ودوازدهم پرسشهایی مطرح میکند این پرسشها حاکی ازنیروی جهش آمیز وکمال جوی زرتشت است ،نشانگر آنست که با تمام جان وتن در پی است که زشتیها وبدیها بر افتند وجایشان نیکی وزیبایی جای گزین گردد.
(کی ای مزدا مردم به آیین شناسا میشوند؟
کی این می پلید مستی بخش را بر خواهی انداخت ؟
کی این باده پیمایی فراموش خواهد شد که به موجب آن کرپن ها و فرمانروایان بیدادگر کشورها در بدی جسورتر می شوند.کی ای مزدا راستی ونیکی و سرزمین اباد کشت شده با خانه های زیبا وخانواده های کامیار برای ما به بار خواهد امد؟
کجایند انانی که پرتو راستی وجود شان را فرا گرفته که با نیرو مندی برابر دیو سینان کینه جو ایستادگی کنند ودر واقع ای مزدا ، این چنین کسان اند رها نند گان ، سوشیانتها که برای به ثمر رسانیدن آیین با دیوان ودیو پرستان به پیکار بر خا سته اند (1) درسیناهات 46زرتشت سؤالاتی را میپرسدودر آن خود را سوشیانت ونجات دهنده ای ازنجات دهندگان معرّفی میکند0 کی مزدا سپیده ی رخشان پیروزی جهان را در بر خواهد گرفت ؟
کی رخشندگی آفتاب دین همه جا را تابان خواهد ساخت ؟
کی سوشیانتها فروانی و زیادگی خواهند یافت تا از پرتو کار و کردارشان دین گستر ده شود اینک سوشیانتی برای آموزش مردم برپاست و منم ، زرتشت که پیرو تو هستم ای اهورا 0(2) 1- اوستا گاثاها ، یسنا ،یشتها ،و یسپرد ، خرده اوستا /ترجمه و پژوهش هاشم رضی انتشارات بهجحت – چاپ فرنو – چاپ اول 1379 ش – ص 190 2- همان منبع – ص 182