مقدّمه
پژوهش گر جویای رابطه میان امام علی(ع) و قرآن کریم ، گاهی نوشتن و جمع آوری قرآن به اهتمام امام علی(ع) را می کاود ، و گاهی به تفسیر امام (ع) درباره شأن نزول و تأویل آیات قرآن می پردازد، که آن حضرت ، خود ، فرمودند :
«سلونی عن کتاب الله فوالله ما من آیه الا انا اعلم ابلیل نزلت ام بنهار، ام فی سهل ام فی جبل » [1[
«از من درباره کتاب خدا بپرسید که به خدا سوگند هیچ آیتی نیست ، مگر آنکه می دانم در شب نازل گشته است یا در روز، در دشت فرود آمده یا در کوه. »
گاهی نیز محقق، موضوع تجسم قرآن در علی (ع) را از بعد عقیده و رفتار بررسی می کند، که پیامبر اکرم(ص) فرمودند :
«علی مع القرآن و القرآن مع علی لن یفترقا حتی یردا علی الحوض » [2[
«علی با قرآن است وقرآن باعلی، هرگز از هم جدا نشوند تا در حوض کوثر نزد من آیند. »
در بحث حاضر تنها به برخی از آیات نازل شده درباره آن حضرت (ع) ، که ما به آنها دست یافتهایم، اشاره می کنیم ؛ زیرا خطیب بغدادی در تاریخ خود از ابن عباس
روایت کرده که سیصد آیه درباره امام علی(ع) نازل شده است. [3[
همچنین شبلنجی از ابن عباس نقل می کند که آن مقدار از کتاب خدای متعال که درباره علی(ع) نازل شده ، درباره هیچ کس نازل نشده است. [4[
در مجموعه حاضر ، آیاتی را که به گونه ای در ذیل عنوان امام علی (ع) در قرآن قرار می گرفتند ، در8 بخش دسته طبقه بندی کرده ایم . در ذیل هر دسته به آیاتی اشاره کرده ایم و آن گاه شأن نزول یا ماجرایی را آورده ایم که به امیرمؤمنان(ع) مربوط می شده است. مدارک ما در این بحث، مهم ترین مصادر تفسیری و روایی مکتب خلفا و اهل بیت(ع) است.
1- حضرت علی در قرآن
2- آیات قرآن کریم درباره امام علی (ع)
3- آیات قرآن درباره پیشگامی امام علی(ع) در اسلام
4- حضرت علی(ع) از نگاه قرآن، پیامبر(ص)، ائمه(ع) و شخصیتها
5- آیات قرآن درباره جهاد امیرالمؤمنین امام علی (ع)
6- فضائل حضرت علی(ع) از منظر آیات و روایات
7- آیات قرآن درباره دشمنان امام علی (ع)
8- آیات قرآن درباره مقام امیرالمؤمنین امام علی (ع) در قیامت
[1] . متقی هندی، علی، کنزالعمال، ج 2، ص 258-257.
[2] . حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج 3، ص124.
[3] . خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج 6، ص 221.
[4] . شبلنجی حنفی، نورالابصار، ص 73.