مقدمه
تن مرده و گریه دوستان به از زنده و خنده دشمنان
مرا عار آید ازاین زندگی که سالار باشم کنم بندگی
«موت فی خیر من حیاط فی ذل» مرگ با عزت بهتر از زندگی در ذلت است.
(امام حسین(ع))
شهادت از جمله مفاهیم والایی است که ویژه قیامتها و انقلاب های مکتبی و الهی است، انقلاب ما نیز از این قائده مستثناء نبوده، بلکه با بهره گیری از فرهنگ غنی و متعالی اسلام، شهادت را که می رفت به دست فراموشی سپرده شود،روح و حیات تازه ای بخشید.
نباید از نظر دور داشت که درجامعه ما استمرار فرهنگ شهادت ریشه در سوگواری های منبعث از قیام عاشورا داشته و احیای آن به دست مصلحان دین با غبار روبی از چهره تابناک قهرمانان صحنه کربلا صورت گرفته است.
شهادت در این قاموس فدا کردن جان خویش در راه ارزشهای الهی و دستیابی به حیاتی ابدی است به همین دلیل اگر کسی فاقد مایه های معنوی باشد، شهادت طلبی او معنایی نخواهد داشت.
این خداباوری و معاد اندیشی است که به شهادت معنا می دهد واز آ«جا که در این نوع جهانبینی شهید به حیاتی بالاتر و لایزال دست می یابد، جان نثاری اش معقول است وگرنه عاقلانه نیست که کسی برای دستیابی به رفاه و زندگی دنیایی خود یا دیگران از جان خویش درگذرد.
شهادت در این قاموس فدا کردن جان خویش در راه ارزشهای الهی و دستیابی به حیاتی ابدی است به همین دلیل اگر کسی فاقد مایه های معنوی باشد، شهادت طلبی او معنایی نخواهد داشت.
این خداباوری و معاد اندیشی است که به شهادت معنا می دهد واز آ«جا که در این نوع جهانبینی شهید به حیاتی بالاتر و لایزال دست می یابد، جان نثاری اش معقول است وگرنه عاقلانه نیست که کسی برای دستیابی به رفاه و زندگی دنیایی خود یا دیگران از جان خویش درگذرد.
شهادت و شهادت طلبی، میوه شجره طیبه، اعتقاد به (احدی الحسنیین) است که یکی از دو پیروزی را برای مجاهدان در راه خدا نوید میدهد.
فرهنگ و ارزشهای معنوی در و حیات یک ملت است، اگر دروازه های این دژ به روی بیگانگان باز شود یا به هر دلیلی برج و بارویآن به تصرف معیارها و هنجارهای دیگران درآید و اگر بر فراز این قلعه پرچمی جز رنگ ارزشهای خودی برافراشته شود بی شک ملت خودآگاه یا ناخود آگاه پاسدار جاودان منافع و مهاجمان پنهان فرهنگی می شود، کارگزاران نظام بین المللی بیش از هر زمان دیگر برای ترویج ایثار تلاش می نمایند.
مفهوم ایثار و شهادت: کشته شدن د رراه خدا سرافرازی است.
بر همه اقشار ملت تکلیف الهی و وجدانی است که با اتحاد کلمه بدون هراس از قدرتها و ابرقدرتها هدف اسلامی خود را تعقیب نمایند و گلوی این ستمگر تاریخ را بفشارند وبا قاطعیت و جدیت به سوی هدف پیش روند که وعده خداوند به مستضعفین نزدیک است.
قران، قانون ایثار و ایثارگر هرگاه وجودی وجود دیگر را برخود مقدم بداند، ایثارگر است و علمی را انجام داده ایثارگری است و این امکان نخواهد داشت مگر آنکه آن دو موجود همدیگر را دوست داشته باشند، یعنی حبیب و محبوب باشند، عاشق و معشوق و یا مطیع و مطاع باشند واگر اطاعت کردند ایثار شروع و ایثارگری ماهیت پیدا می کند، چرا که ایثارگری یکی از وظایف عاشق در مقابل معشوق است.
اولین آموزش، و عمل اثبات وفاداری عاشق به معشوق است، که اگر انجام نشود، قهر معشوق و رانده شدن عاشق را در پی خواهد داشت.
و چنانچه موجودی این قانون را رعایت نکند، تنها یکی از این دو راه را باید انتخاب کند: یا رانده شود ویا توبه کند.
قرآن سراسر قوانین ایثارگری است که دیگران را درقرض، احسان، عفو، و ...
بر خود مقدم بداریم خدا هم حق بندگان را بر خود مقدم می داند چرا که هر قانونگذاری بادید خود ابتدا عامل به قانون باشد تا دیگران را بازخواست کند و اوج ایثارگری الله آنجاست که می فرماید: «ان الله یغفر الذنوب جمیعا» خداوند همه گناهان را می بخشد « و قاتلو هم حتی لاتکون فتنه و یکون الدین کله الله» ای مومنان با کافران جهاد کنید که درزمین فتنه و فساد باقی نماند و آیین همه دین خدا گردد.
« انفروا خفافا وثقالا وجاهدوا باموالکم فی سبیل الله ذلکم خیر لکم ان کنتم تعلموت» همگی به سوی میدان جهاد حرکت کنید، چه سبکبار باشید و چه سنگین بار، با اموال و جان های خود درراه خدا جهاد کنید، این به نفع شما است اگر بدانید.
« آنها که ایمان آوردند و هجرت کردند و با اموال و جانهایشان در راه خدا جهاد کردند ، مقامشان نزد خدا برتر است و آنها به موهبت عظیم رسیده اند، پروردگار آنها را به رحمتی از ناحیه خویش و خوشنودی و باغهای بهشتی که درآن نعمت های جاودانه دارند بشارت می دهد، همواره و تا ابد در این باغها و درلابه لای این نعمتها خواهند بود، زیرا نزد خداوند پاداشی عظیم است.» «و جاهدوا فی سبیله لعلکم تفلحون » و در راه خدا جهاد کنید باشد که رستگار شوید.
« و آنان که در راه خدا کشته شدند ، هرگز اعمالشان را ضایع نمی گرداند و آنها البته به راه سعادت هدایت می کند وامورشان را اصلاح می فرماید ودر بهشتی که برایشان تعریف کرده وارد می کند ».
«همانا خداوندجان و مال مومنان را به بهای بهشت خریداری کرده، مومنانی که در راه خدا جهاد می کنند که دشمنان دین را به قتل برسانند و یا خود کشته شوند».
نقش ایثار در رشد و تعالی انسان در اصل لغت (ایثار) از اثر مشتق است.
وقتی کسی چیزی را بر می گزیند و آن چیز را ترجیح می دهد، به این دلیل است که با منطق خاصی، اثر و نتیجه و فائده آن چیز را ترجیح می دهد.
درقرآن کریم راجع به انسانهای دنیا طلب، که تمام هم وغم خود را صروف دنیا می کنند وبه هیچ وجه به عاقبت وآخرت وآثار اخروی و نتایج آن جهانی اعمال خودنظر نمی کنند فرموده:ایثار گر اگر از رزق دنیوی می گذرد ودیرگان را در این رزق دنیوی بر خود مقدم می سازد از آنرو است که جویای مقام «عندیت» است.
نوع دوستی ایثارگر لازمه لاینکف و از نتایج اجتناب ناپذیر خدادوستی است.
ایثارگر اگر چه آخرت را بردنیا مقدم می دارد لکن نیک می داند که وجه باقی آخرت نیز از ناحیه باقی علی الاطلاق است:« کل من علیها فان و یبقی وجه ربک ذوالجلال واکرام» به عبارت دیگر اگر رزق ربک « خیروابقی» است واگر ما عندالله «خیر وابقی» است و اگر بقیه الله «خیرلکم ان کنتم مومنین» است، همه به این جهت است که «والله خیر وباقی » است.
پس ایثارگر آخرت را نه برای آخرت، بلکه برای صاحب آخرت می خواهد.
عشق آن زنده گزین کو باقی است وز شراب جانفزایت ساقی است ایثارگر اگر از رزق دنیوی می گذرد و دیگان را دراین رزق دنیوی ب خود مقدم می سازد از آنرواست که جویای مقام « عندیت» است.
ایثارگری به معنای نوع دوستی و دیگر دوستی نیست، بلکه به معنای خدا محوری، خدا دوستی و خدامداری است.
گر برود جان ما درطلب وصل دوست حیف نباشد که دوست، دوستتر از جان ماست اگر خوب دقت کنیم می بینیم که ایثارگر، نوع دوست نیست، بلکه منظور آن است که نوعدوستی ایثارگر، لازمه لاینفک و از نتایج اجتناب ناپذیر خدادوستی است.
آنکه ایثار میکند قطعا اهل قناعت است، قناعت نی به نوبه خود عزت نفس می آورد.
امام صادق (ع) در اصول کافی می فرماید: خداوند همه امور مومن را به خویش واگذار کرده است، ولی به او اجازه نداده است که خودش را خوارو ذلیل گرداند.آیا به این دلیل کلام خداوند نمی نگرید که فرمود: « ولله الاخره ولرسوله وللمومنین».
آنکه اهل ایثار است قطعا اهل حرص نیست .
حرص، نیز کاذب است.
عمده معصیتها ناشی از حرص و نیاز کاذب است تا نیاز واقعی .
وقتی با ایثار زمینه های حرص از میان برود، زمینه های معصیت از میان می رود.
ایثارمحبت می آفریند و محبت همدلی مایه وحدت و وفاق است.
ایثار متوقف بر از بین بردن روحیه بخل (مال) وترس(جان) است.
لازمه ایثار تقویت روحیه صبر و پایداری ومقومت است.
ایثار کوثر وخیر کوثر است و زمینه های تکاثر و تمرکز ثروت وسرمایه داری غیر مولد را کاهش میدهد و ازفقر می کاهد .
از یک سو ایثار بالاترین مراتب احسان است و از سوی دیگر، ایثار بهترین زمینه های روحی ، عاطفی و همدردی را برای اقامه عدل و مقابله با ظلم فراهم می آورد.
فرهنگ ایثار و شهادت از دیدگاه امام خمینی امام خمینی(ره) می فرماید: «مقام شهادت، اوج بندگی و سیر و سلوک درعالم معنا است و نهایت ایمان ، همانا ایمان عاشقانه است .
شهادت ارثی است که اولیا به ما می رسد.
شهید ،خورسیدی است که برانقلاب پرتو می افکند وشهادت چراغ هدایت ملتها است.
این ملت با عشق به شهادت، پیش رفت و این نهضت را به پیروزی رساند.
اینکه ملت شهادت را خواست وگرایش به زندگی دنیوی را کنار گذاشت ، تحولی بود فرخنده که همواره باید آن را پاس داشت و نگذاشت با سردی و کمرنگ شدن شعله فروزان عشق و شهادت ،علاییق دنیوی ومادی ، آنها را مسخ کرده واز این سستی و تنبلی خون های پاک شهدا به هدر رود.» عالی ترین جلوه جلوه مهاجرت از خود بسوی خدا همان شهادت است.آنچنان که درحدیث نبوی آمده است: «ما من قطره احب الی الله عزوجل من قطره دم فی سبیل الله» هیچ گونه گوهری در نزد پروردگار عزیزتر ازقطره خون در راه او نیست این است کمال مهاجرت انسان خاکی ، از عالم سفلی به عالم علوی و از جهان ناسوت به جهان لاهوت همان شهادت است.
« من شهادت در را ه حق و اهداف الاهی را افتخار جاودانی می دانم ».
« در دلهای شب با خداوندتبارک وتعالی مناجات کنید، از خدا بخواهید شما را توفیق شهادت بدهد، توفیق عزت بدهد، شهادت عزت شما است، شما از هیچ چیز نترسید».
«شهادت برای یک مسلمان ومومن سعادت است.
جوانهای ما شهادت را سعادت می دانند این رمز پیروزی است.آنها که مادی و مادیگرا هستند، هرگز شهادت را نمی خواهند، ولی جوانان ما شهادت را سعادت خودشان می دانند».
« ما شهادت را برای خودمان حیات میدانیم.
دوستان ما شهادت را برای خودشان زندگی می دانند .
مکتب اسلام اینطور است.
این مکتب اسلام است که شهادت را زندگی می داند.
این مکتب اسلام است که می گوید ما برای شهادت آمده ایم».
« اسلام شهادت را برای خودش زندگی می داند، کسی که شهادت رابرای خودش زندگی دانست، زندگی ابدی دانست این در مقابل غیر می ایستد و تاآخرین نفس شهادت را طلب می کند».
« بدخواهان ما گمان گمان نکنند که جوانهای ما ازمردن، از شهادت باکی دارند.
شهادت ارثی است که اولیا به ما می رسد».
دانشجوی ایرانی، دانشجوی حماسه، دانشجوی ایثار واخلاق در حماسه آفرینی جوامع از اقشار و طبقات تشکیل می شوند.
هر طبقه بر اساس نقشی که درحکت و پویای و افول و سستی جامعه ایفا می کنند، قابل رتبه بندی و ارزشگذاری اند.
اقشار و گروه ها درجوامع همواره در یک جهت حرکت نمی کنند و گاهی دربرابر هم قرار می گیرند.
دانشجو یکی از اقشار است.
در کشور ما دانشجو قشری است که اثر بخشی بالایی در تغییر وتحولات فرهنگی – سیاسی جامعه داشته است.
تحلیل تاثیر دانشجو بر فرهنگ معاصر ایران از دیدگاه های متعددی ممکن ایت صورت گیرد و هر دیدگاه منافع خاص خود را در تحلیل مورد نظر دارد.
اما همه دیدگاه ها دریک نکته مشترکند و آن این است که قشر دانشجو در ایران ؛ قشری پر هیجان ، متحرک ، پویا و بسیار مهم است و به نحوی که درهیچ یک ازمراحل فرایند تحولات جامعه نمی توان آن را کنار گذاشت از این رو ،به این قشر به صورت ویژه توجه می شود.
تاریخ دفاع مقدس را مرور می کنیم، با نام صدها دانشجوی شهید وصدها دانشجوی آزاده و جانباز مواجه می شویم، کسانیکه دانشگاه را رها کرده و درسنگر های خاکی سکنی گزیدند، تا درس خواندن و واحد پاس کردن معنای دیگری به خود بگیرد.
آیا شک دارسم که رها کردن در تحصیل و کلاس و درس و سینه سپر کردن دربرابر گلوله های دشمن دردمای بالای چهل درجه جنوب و سرمای کشنده غرب،یکی از نقاط اوج ایثارگری است؟
در شرایطی که هنوز برای رسیدن به دانشگاه رقابتی سخت باید کرد و بنا به محدودیت هایی که کشور ما از این نظر داشته و دارد ، رفتن به دانشگاه یکی از بزرگترین آرزوهای جوانان ماست، کنار نهادن این آرزوی بزرگ که بعد از تلاشی نفس گیر در کنارش گرفته ای، ایثاری می خواهد به بلندی عظمت هر ایثار دیگر.
دانشجوی رزمنده دوبار ایثار می کند: یکی زمانی که دل از دانشگاه بر می کند ودیگر زمانی که سلاح به دست در برابر دشمن قرار می گیرد.
درهنگامی که چهره به چهره با دشمن مقابله می کند، مانند دیگر رزمندگان است، اما آنجایی که دل از درس و تحصیل که درآینده او تاثیر بزرگی دارد، می کند و به جبهه می رود، مزیت بیشتری بر دیگران دارد.
بعد از دفاع مقدس حضور دانشجویان در المپیادها، راهپیمایی ها و دیگر فعالیتهای فرهنگی واجتماعی باعث سربلندی و مجد ایران و ایرانی شد، و تاثیر بزرگی درتحول وبهبود فرهنگ ملی داشته ودارد.
ذکر این نتکته حائز اهمیت است که فعالیت فرهگ سازس در کشور ما به نحو چشمگیری به قشر دانشجو وابسته است و ترویج ایثار و ایثارگری در میان قشر دانشجو و به واسطه آن ها در میان سایر اقشار امری اثر بخش و بسیار مبارک خواهد بود، دانشجو همواره ثابت کرده است که تمام تاریخ ایران اثر گذار بوده وهمواره آماده ایثارگری و اثر گذاری بوده و هست.
من غلام آنکه نفروشد وجود جز به آن سلطان با افضال وجود من غلام آن مس همت پرست که به غیر کمیا نارد شکست رابطه فرهنگ شهادت با جامعه ولایی سید الشهداء حضرت امام حسین (ع) می فرماید: ای فرزندان افراد کریم، شکیبایی پیشه سازید، چرا که مرگ در میدان جنگ پلی است، که شما را از دشوارها ی و سختی های محنت افزا به سوی بهشت برین و نعمت های پایدار منتقل می سازد.آیا دوست ندارید که از زندان به کاخی منتقل گردید، در حالی منتقل گردید، در حالی که دشمنان شما از کاخ به زندان روانه می شوند.
«فرضیه های اصلی شهادت طلبی » 1)شهادت طلبی بر اثر تحریکات درونی و شور جوانی : اگر این شور بدون شعور باشد، ناشایست است و تعداد معدودی جوانان می بودند که به جبهه می رفتند و تعداد زیادی در خانه های آرام خویش می ماندند، پس این علت خوبی نیست .
2)شهادت طلبی به خاطر حفظ منافع : هدف از حفظ منافع، زندگی بهتر در سایه منابع کسب شده است.
پس منافع برای رفاه و حفظ جان آدمی است حال انسانی که جان خود را فدای منافع کند، یا انسانی بیخرد است یا دیوانه.در جبهه های نبرد هرگز اثری از دنیا و دنیا طلبی دیده نشده و آنها برای ادای دین و تکلیف، جان و مال خویش را تقدیم کرده اند.
3) شهادت طلبی به جهت قهرمان شدن و نام نیک بجا گذاشتن : شهدای بی نام نشان هستند و تنها تفوتی که با دیگر رفتگان دارند، تابلوی آلومینیومی است که برسر قبر هر شهید گذاشته شده و عکس وی روی آن می باشد.
4) شهادت طلبی به خاطر فعل و انفعالات اجتماعی : اثر تبلیغات بر افکار عمومی را نمیشود نادیده گرفت، حتی پامبران الاهی برای ترویج دین و اعتقادات خود دست به تبلیغ می زدند، اما تبلیغات دونوع است: 1- برای روشن کردن اذهان عمومی نسبت به موضوعی 2- برای برانگیختن جامعه و موج آفرینی وموج سواری شکل اول تبلیغات مورد نظر جبهه و جنگ نیست ولی شکل دوم مورد نظر است اما آیا تبلیغات شدید قدرت این را دارد که جامعه را سمتی حرکت دهد که مردم جانشان را فدا کرده یا به اسارت رفته و....
آیا آنقدر کشش دارد که بارها و باها شخصی را از خانواده جدا کرده و از خانه های امن به خاریزهای پر خطر و مرگبار بکشاند.
شاید درمرحله اول تاثیر گذار باشد ولی با رسیدن به جبهه و قطع تبلیغات رسانه های جمعی این انگیزه نابود شده و آنها به خانه های امن خویش باز می گرداند.
به علاوه تبلیغات به طوری بر همگان تاثیر یکسانی نمیگذارد، علت اینکه تعداد خاصی از مردم مومن صف نبرد را پر می کنند و دیگران بی تفاوت به نبرد، به زندگی عادی خود ادامه می دهند.پس نبرد ریشه در تبلیغات دادر.
5) شهادت طلبی به خاطر حفظ اسلام و انجام وظیفه الاهی: برای از جان گذاستن و فدا کردن تمام لذت های زندگی و پشت پا زدن به همه آسایش های حیات بشری انگیزه ی بسیار قوی لازم است.
آری انسان های که دچار مشکلات روانی هستند به طور غیر ارادی دست به خود کشی می زنند، ولی برای یک مسلمان معتقد هیچ گناهی بالاتر از خود کشی نیست.
شهادت نقطه مقابل سعادت انسان از بدو پیدایش در جستجوی کمال ، سعادت و حقیقت بوده است وهر جامعه برای خود اهدافی دارد وبراساس اهداف عملکرد خاصی را می طلبد در جامعه ای که رفاه رکن اصلی باشد، عملکرد بایدد رجهت رفاه باشد.
جوامع دو دسته هستند: 1)جوامعی که اعضای آن هدف را انتخاب کرده و خودش فرمان می دهد و براساس قراردادهای اجتماعی و مقررات عرف قوانین را برپایه آرزوهای اجتماعی تبیین می کند.
2)جوامعی که درآنها جایگاهی برتر و فراتر از اعضا ، قواعد ، مقررات و اصول قوانین را وضع کرده و با اشرافی که بر زندگی و حیات آدمی دارد وآغاز و فرجام آن را تبیین می کند.
در جوامعی که قراردادهای اجتماعی مبناست، مبنای مشروعیت ، انسان و هدف انسانی است.
در جوامع دینی، مبنای مشروعیت خداوند و احکام صادره از اوست.
از آنجا که درجوامع دینی آگاهی نقش سعادت و عشق ازلی را ترسیم می کند، انسانی که درجستجوی حقیقت و سعادت است، از جان و مال و هر آنچه به اوتعلق دارد می گذرد و تبعیت از احکام الاهی را واجب می شمارد.
در جوامع غیر دینی ملاک زندگی، زنده بودن است و کمتر کسی تن به فداکاری می دهد.
اما درجامعه ای که الگوی الاهی در آن جاری است، به واسطه عشقی که انسان به خدا و خدا به انسان دارد، درآن سعادت و خوشبختی متجلی می گردد.
و انسان با اعتقاد به ائمه اطهار در عین حفظ فرهنگ ایثار و شهادت و به طور کلی فرهنگ دینی و رسیدن به سعادت دنیوی واخروی ، به گسترش و نشرآن همت می ورزدو در راه حفظ و نشر آن از هیچ ایثارو فداکاری مضایقه نمی کند و دراین میان ارتباط معنا دار وهمسویی بین ایمان، محبت و عشق به رهبر الاهی است، که منتهج به نتجه شهادت می ود.
درواقع ارتباط دو سویه ای موجب ایجاد احساس تکلیف، وظطیفه شرعی و ایمانی می شود.
درجوامع اسلامی مردم به این مساله اعتقاد دارند، که با مردن یا شهادت در راه خدا و دفاع از میهن خود، نه تنها چیزی را ازدست نمی دهند بلکه به هدف نهایی خود ، که رسیدن به سعادت دنیا و آخرت است، نیز می رسند.
به همین دلیل بود که مردم ما دلاورانه د رهشت سال دفاع مقدس بدون کوچکترین تردیدی با دشمنان جنگیدند ، بدون اینکه به فکر از دست دادت جان و مال خودباشند.
چون آنها مفهوم اصلی سعادت را دریافته بودند.
اما درجوامع غیر اسلامی بع این مسئله واقف نیستند.
از مردن هراس دارند، چون آنرا پایان همه چیز می دانند.
فرهنگ شهادت فرهنگ شهادت عبارت است از: [مجموعه دستاوردهای نظری و فکری که قابلیت اکتساب داشته باشد و براساس موازین الهی و از طریق همسان کردن رفتارها به ارزش ها و هنجارها درجامعه موجب انسجام یک جامعه ولایی شود] و نیز به سبب نوع نگرش، مسیر بهتری ازکمال و حرکت به سوی قرب الهی را برای افراد مهیا سازد همین امر جامعه ولایی را از جوامع دیگر متمایز می سازد.
به تعبیر دیگر فرهنگ شهادت ارزش هایی را مطرح و نهادینه می سازد، که درآن افراد جامعه به منظور تحقق خواسته هاو اهداف الهی خود بر اساس قرار دادهای الهی حاضر به جان فشانی و حضور در صحنه هایی که شایسته است، می شوند.
شرط فراگیر شدن فرهنگ شهادت با توجه به عوامل تعیین کننده زیر بستگی به نگرش اجتماعی، سطح فکر ، سطح آگاهی عمومی افراد جامعه دارد: 1) آگاهی از فرجام راه وارتباط مشخص بر اساس استنبادات عقلی.
2) ایمان به هدف ، راه و فرجام، چرا که آگاهی به تنهایی کافی نیست.
3) مشروعیت عقلانی ، فکری و مذهبی راه و هدف: این عامل تعیین کننده ترین مورد در بحث فرهنگ شهادت است.
ازاین رو مقبولیت را( که به آن می توان پذیرش قلبی یا پذیرش روانی و اجتماعی اطلاق کرد) باید از ارکان کاهش و یا افزایش اقبال عمومی فرهنگ شهادت دانست.
مقبولیت (مشروعیت) خود به دو گروه تقسیم میشود: 1) مشروعیت الهی که خداوند آن را تفویض کرد هاست.
2) رویکرد مردمی که از عوامل دیگری چون انتخاب مردم و ...
منشا می گیرد.
فرهنگ شهادت براساس مشروعیت الهی بنیان گرفته و توسط خداوند، رسول اکرم (ص) مورد توجه فزاینده عموم در بستر اجتماع قرار گرفته است و درا ین مورد نه فرد فدای جامعه می شود،بلکه هر دو ارتباطی معنادار که توسط شرع و احکام الهی تعریف گریده، رسالت خویش را انجام می دهند.
در مقبولیت غیر الهی (روی کرد مردمی) جان فشانی افراد به دلایل زیر انجام می گیرد: 1) عشق به وطن و سرزمین 2) عشق به عدالت و آزادی.
3) خوشبختی و سعادت آیندگان- منافع خاص اگر چه این مقبولیت غیرالهی است، اما اغلب می کوشند با انتساب به سرزمین ، نوع آزادی و ...
برآن حرمت دهند.
برای اینکه بتوان فرهنگ ایثار و شهادت را نهادینه کرد باید با تحت پوشش قرار دادن موارد ذیل مشروعیت کلی را درجامعه به هر شکلی که باشد لحاظ کرد تا فرهنگ شهادت مورد استقبال عمومی قرار گیرد: 1) نفوذ اداری و سیاسی، نظیر مدیر اداره که با در دست داشتن ساختار اداری و نظارتی ، اعمال قدرت می کند.
2) توانایی اقتصادی ، عاملی که به ثروتمندان اجازه اعمال اراده و قدرت می دهد.
3) توانایی نظامی ، تسلط بر نیروهای مسلح و نظامی ، اعمال قدرت و تحمیل اراده را درجامعه ممکن می سازد.
4) نفوذ فکری، عاملی که می تواند بر اعمال اراده نظارت کند و این نظارت بر پایه برترهای فکری و اندیشه هوشمندی و خلاقیت تحقق می یابد.
اما دراین میان اقتدار دارای مشروعیت مردمی بیشتری است و می تواند باهر یک از ارکان قدرت هماهنگ باشد.
لیکن گاه میزان اقتدار ازتمامی ارکان جامعه فراتر رفته وئ جنبه فراگیری می یابد.
چنین اقتداری قابلیت های اجتماعی، اقتصادی ، سیاسی، اداری، نظامی را به خدمت گرفته و به واسطه مشروعیتی که اتخاذ کرده قادر است اراده خویش را درتمام شئون زندگی جاری نماید.
این اقتدار فراگیر که بیانگر ارتباطی محبت آمیز ، عاشقانه و شکوهمند است.
می تواند تمام و ارکان فکری و اجتماعی افرا را متحول سازد، جامعه شناسان به این اقتدار، رهبری کاریزماتیک(فرهمند) گفته اند.
این گونه رهبری و نفوذ فراگیر و عمیق یکی از مؤلفه های اساسی فرهنگ شهادت است و این اقتدار حاصل نمی شود، مگر آنکه تواناییهای رهبری توسط تمام عوامل مشروعیت دهنده ایفا گردد.
مولفه اساسی دیگری که تاثیر شگرفی در ایجاد فرهنگ شهادت دارد، فضای دینی فراگیر است، به منظور تحقق شاخص ها و اصول فرهنگ شهادت باید فضایی که خود دین امر به تشکیل آن داده و شرع و اخلاق هم از درون و هم از میان ساز و کارهای اجتماعی تعاملات آنرا کنترل کنند.
دین از آنجا که زیر ساخت جامعه می باشد، بر فرهنگ برتری دارد.زیرا فرهنگ رفتار و ارزش های اجتماعی (برگرفته از دین) را هاهنگ می کند.
دین باتکیه بر فطرت انسان و بنیانگذاری ارزش ها و هنجارهای خاص استقرار فضایل بارز از بیرون توسط شرع و از درون توسط فطرت انسانی با نمود اخلاقی بستری می سازد که فرهنگ درآن ببالد.
نقش فرهنگ در جامعه دینی تنها نقش تفسیری و عینی کردن اصول و احکام دینی جامعه است و اگر اصول و احکام دینی به عنوان سپر فراگیرنده فرهنگ شهادت نتواندایفای نقش نماید، فرهنگ آن جامعه دچار افت و مرگ خواهد شد.
هیچ جامعه ای قادر به زندگی و حیات بدون شخصیت اصلی خود نیست و ی بایست ، فرهنگ ویژه خویش را داشته باشد.
چنانچه سپردینی قادر به حمایت فرهنگ ویژه خود نباشد، جامعه به سوی فرهنگ ها و مبانی فکری دیگر گرایش یافته و هویت ماهیت اصلی را به (عنوان شخصیت اصلی) ازدست خواهدداد.و فرایندی منجر به تهاجم فرهنگی و جذب فرهنگها و ارزش های دیگر خواهد شد.
از اینرو شایسته است که همگام و هماهنگ با ایجاد فرهنگ شهادت جامعه سپر دینی به عنوان محافظ و سپر بازدارنده فضای حیاتی فرهنگ شهادت را پوشش دهد، چنین سپری الزامات و پشتیبانی های خاص خویش را لازم خواهد داشت.
بهرمندی از موسیقی ابزار جدید استعمار بیگانگان می دانند که موثرتر از آشفتگی فرهنگ و ناتوانی خرد و دانش ملتها چیز بهتری وجود ندارد.
به همین منظور سخت کوشیده اند تا به وسایل مختلفی نیروی خرد ودانش وعزم و اراده ملتهای کوچک را ناتوان ساخته تا از این ضعف و ناتوانی به نفع خویش استفاده کنند و دردنیای جدیدی که خود می گویند عصر آزادی و دمکراسی است، بردگی جدید را به وجود آوردند و عدد بسیاری از افراد بشر را دراثر ارتباطات روحی دچار حیرت و سرگردانی، ناتوانی های فکری، افسردگی، شکست عمر و باللاخره تسلیم به استعمار نمود.
موسیقی همه را ازجمله قدرت، نفوذ و ...
به همراه دارد وآنچه خوبان همه دارند او به تنهایی داراست و اگر بگوییم دردنیای امروز موسیقی مجهز ترین ابزار استعمار است، راه خطا نرفتهایم و براین اساس کشورهای خارجی پیرامون موسیقی و انتشار آن تبلیغ می کنند، زیرا که موسیقی یکی از ابراهای مجهز بردگی جدید بشر است، که به آسانی می تواند در دورترین نقاط که به ماهواره و سایر رسانه ها زنجیر بردگی خود را به دست و پای بشر ببندد.
امروزه آنقدر موسیقی توانمندی انتقال پیام و تاثیر گذاری را دارد که حکومتها ندارند.آنقدر صفحات موسیقی و برنامه های رادیو می توانند بر قوای فکر بشر تسلط یابند، که دیکتاتورها نمی توانند با همه وسایل جنگی بر اندیشه ها غلبه کنند بنابراین برای ترویج و تعیین ارزشهای انسانی و فرهنگ ایثار و شهادت نباید از این ابزار مهم غفلت کرد.
نقش دانشگاه در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت دانشگاه می تواند سر آغاز خوشبختی یا بدبختی ملتی باشد، دانشگاه پاسدار فرهنگ و اصالتهای یک قوم یا ملت است.
اگر بخواهیم در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت موثر واقع شویم، بدون شک بیان مطالب شعار گونه که تنها در صورت جلسات و تصمیمات کلی خلاصه شود بی فایده است.
دانشگاه ها می توانند بجای نماد ها و تندیس های تنک مایه با نماد های فرهنگی و تندیس قهرمانان جنگ و فرهنگ شهید و شهادت ذهن جوانان دانشجو را به این سو سوق دهند.
در سالهای اخیر ارزش های ایثار و شهادت کمرنگ شده است،بر گزاری بعضی از مراسم دردانشگاه ها با هزینه های اندک دوباره جوانان را دریافتن ارزش های والای ایثار و شهادت بیدار می سازد.
اهمیت دادن دانشگاه ها و حساسیت آنها در برگزاری سمینارهای مربوط به آشنایی با الگوهای فرهنگ ایثار و شهادت قطعا با استقبال دانشجویان روبرو خواهد شد.
تشکیل شوراهای دانشجویی از میان فرزندان آزادگان و ایثارگران، شوراها را در شناخت مشکلات و رفع پاره ای از گرفتاری های اداری آنان و ارائه پیشنهاد های آن عزیزان یاری خواهد کرد.
بر پایی نمایشگاه هایی ازآثار و خاطرات شهدا و مسابقات فرهنگی در این زمینه در تجلی فرهنگ ایثار و شهادت تاثیر بسیار دارد.
تشکیل شورایی درجهت برنامه ریزی فرهنگی در امور ایثارگران و شهدا نهاد هایی اجرایی در این امور را یاری خواهد کرد.
دادن اختیار قانونی به دانشجویان در انتخاب مدیران اجرایی فعالیتهای فرهنگی خودو....
نقش موثر دانشگاه ها درممانعت از ورود ضد ارزش ها وتقویت پیشگامان و تشکیل بسیج دانشجوی.
« پیشنهاد و راهکارهای عملی کاربردی در جامعه دانشگاهی برای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت» 1- در بسیاری از دانشگاه ها شاهد که یادمان ها و تندیس های گوناگون درآنها گذاشته شده است، دانشجویان باید از ارزش والایی شهادت و ایثار آگاهی کامل داشته باشند ، تا بتوانند درعمران وآبادی دانشگاه ها به جای برخی نمادهای بی محتوا و تنک مایه ، دانشگاه ها را با تندیس های قهرمانان جنگ ، شهیدان و نمادهایی فرهنگی آذین بندند و با موضوعات ذهن دانشجویان را قدری بیدارتر سازند.
گاهی اگر تحریکات دشمن در جهت ضربه به فرهنگ اسلامی ما شدت می گیرد، به خاطر کم جلوه دادن ارزش های ماست که گاهی آنها را از یاد می بریم.
2- دانشگاه ها می توانند بخشی از بودجه های فرهنگی خود را صرف برگزاری مراسمی چون دعای کمیل، غبار روبی مزار شهدا و مسابقات فرهنگی کنند.
اگر می بینیم جوانان ما با حساسیت پر شور خود به استقبال کاروان شهیدان می روند و ساعتها انتظار می کشند تا کاروان سرخ شهیدان دیار آنها را آذین کند ، به خاطر آن است که می بینند درسال های اخیر این ارزشها کم رنگ شده و اکنون خود راتشنه می یابند، از سراب ها می گریزند وبه استقبال چشمه های مواج حقیقت می روند.پس هنوز ارزش ها پا برجاست هستند.
نقض در ضعیف بودن از مجریان است.
دولتمردان با سیاست گذاری صحیحی می توانند این خلاء را پر کنند .
اجرای برخی از برنامه های فرهنگی نظیر آنچه گفته شد و یا برپایی اردوی دانشجویان به مناطقی جنگی و غیره توسط دانشگاه ها بیشتر مورد پسند دانشجویان است.
3- هر چه از دفاع مقدس فاصله می گیرم نامگذاری ها نیز رنگ جدیدی به خود می گیرند و کم کم ارزش ها جنگ یکی پس ازدیگری از صحنه کنار می روند.
4- برپایی نمایشگاه هایی ازآثار و خاطرات شهدا، عکس و پوستر و کتاب و برگزاری مسابقات خاطره نویسی و نظایر آن درایام بزرگداشت شهداء و دفاع مقدس که دانشگاه ها نقش هماهنگ کننده و موثری خواهند داشت.
5- متاسفانه در برخی از شهرستان ها و دانشگاه ها شاهد آن هستیم که برپایی کنگره سرداران جنگ و شهیدان دفاع مقدس بسیار اندک، کم محتوا وبی برنامه برگزار می شودو شاید ازنظر مجریان آنها چندان اهمیتی نداشت درحالی که دربرخی دیگر از شهرستان ها برنامه ها مفصل تر ودرسطحی بالاتر برگزار می شد.
6- نامگذاری برخی از ایام سوگواری واعیاد به نام ایثارگران و شهدا و اجرای برنامه های خاص درآن ایام و سازمان دهی برنامه ها توسط دانشگاه ها .
مثلا روز تاسوعا با عنوان (محرم، ایثارگری و جانبازان) تقویت فرهنگ ایثار و شهادت اگر از سوی دانشگاه باشد چون حمایت مردمی را به همراه دارد دشمن را دراهداف خود ناکام می گذارد.
7- تقویت پیشگامان و بسیج دانشجویی «مساله بسیج،مهم وپرداختن به بسیج دانشجویی نیز کار مهمی است».
«بسیجیان مرغان آغشته به عشقی هستند که جانشان دراین دنیا نیست».
نتیجه در پایان به این نتیجه می رسیم که اگر ملت و دانشگاه خود بر ترویج فرهنگ ایثار و شهات حساس باشد ، با کمترین هزینه ها و صرف وقت می توان با تدبیری صحیح کار ترویج را به دوش جوانان نهاد وآنان را یاری کرد تا علاوه برآنکه خود با این فرهنگ خو بگیرند ، پاسدار ارزش ها و مروج آن نیز باشند.
برای جلوگیری از تهاجم فرهنگی باید به تقویت فرهنگی بسیج پرداخت و با اجرای برنامه های متنوع فرهنگی ورزشی درجذب جوانان و دانشجویان بکوشیم.
منابع