دانلود گزارش کارآموزی کارخانه شن و ماسه -شرکت خانمان

شرکت خانمان واقع در جاده تهران – قزوین روبروی نیروگاه شهید رجائی کیلومتر 25 واقع می‌باشد.

تاسیس این کارخانه در سال 1350 می بوده است که در سال 1363 پروانه شرکت ثبت شده است.

مساحت کارخانه عبارتست از بیست و چهار هزار متر مربع که در این کارخانه قابلیت ساخت انواع بتن‌های پیش ساخته را دارا می‌باشد.

که به طور کلی محل‌های ساخت این قطعات در کارخانه (شرکت خانمان) شامل شده است از یک سوله که در آن ساخت تیرچه پیش تنیده انجام می‌شود و در پشت این سوله یک محوطه برای ساخت بلوک‌های سقفی و دیواری موجود می‌باشند در این کارخانه یک آزمایشگاه مجهز که در آن تمام مراحل کنترل و کیفیت و ساخت قطعات بتنی را عهده دار می‌باشد.

ظرفیت تولید کارخانه (شرکت خانمان) عبارتست از :
تیرچه پیش تنید : 100000 متر
انواع بلوک‌های سقفی و دیواری : 150000 عدد
لازم به ذکر می‌باشد که شرکت خانمان با موسسه‌های دولتی ائم از شهرداری قزوین، بنیاد مسکن ارومیه، بنیاد مسکن سیستان و بلوچستان، استان قزوین، کمیته امداد قزوین، بنیاد مسکن و شهرسازی آبیک، آستان قدس رضوی آبیک، و شرکت‌های ساختمانی خصوصی دیگر که قرار داد ساخت تیرچه پیش تنیده و انواع بلوک‌های ساختمانی را دارا می‌باشد.

لازم به ذکر می‌باشد که شرکت خانمان با موسسه‌های دولتی ائم از شهرداری قزوین، بنیاد مسکن ارومیه، بنیاد مسکن سیستان و بلوچستان، استان قزوین، کمیته امداد قزوین، بنیاد مسکن و شهرسازی آبیک، آستان قدس رضوی آبیک، و شرکت‌های ساختمانی خصوصی دیگر که قرار داد ساخت تیرچه پیش تنیده و انواع بلوک‌های ساختمانی را دارا می‌باشد.

فصل دوم دفتر مرکزی این شرکت در تهران واقع است که در آن شرکاء، کارکنان اداری و مالی و بازرگانی و تدارکات در آن ایفاء وظایف می‌کنند.

جهت پیشبرد وظایف و تصمیم گیریها، شرکت بوسیله هیات مدیره‌ای مرکب از سه نفر از صاحبان سهام و شرکاء تشکیل و اداره می‌شود.

و دارای کلیه اختیارات نامه و لازمه برای اداره شرکت بوده و می‌تواند در موارد زیر اقدام نماید : تنظیم آئین نامه‌ها لازم جهت اداره امور شرکت استخدام و عزل و نصب کارمندان و کارگران و متخصصان و غیره و تعیین حقوق و مزایای آن.

انجام هر گونه معامله مجاز در حدود موضوع شرکت و بنام و بحساب و برای شرکت اعم از خرید و فروش و اجاره و استیجار اموال منقول و غیر منقول که مورد نیاز شرکت باشد.

پرداخت دیون و انجام اقدامات لازم جهت وصول مطالبات شرکت مراجعه به کلیه مراجع قانونی از قبیل وزارتخانه‌ها – ادارات- گمرکات – بانکها و غیره جهت انجام کلیه امور شرکت.

وام دادن و وام و گرفتن از اشخاص و شرکتها و غیره به هر مبلغ و هر میزان که صلاح باشد با هر نوع قید و شرط لازمه و به رهن گذاردن اموال منقول و غیر منقول.

اختیاراتی که به هیأت مدیره تفویض گردیده منحصر به موارد فوق نبوده و بطور کلی هر تصمیمی که هیأت مذکور در جهت پیشرفت و توسعه هدف و منظور شرکت مقتضی و لازم بداند معتبر می‌باشد.

که هیات مدیره از بین رفتن اعضاء خود و یا خارج یک نفر را بعنوان مدیر عامل انتخاب کرده که حق امضا کلیه اسناد و اوراق تعهد آور اعم از چکها و سایر اوراق تجارتی و غیره با مدیره عامل و یکی از اعضاء هیأت مدیره همراه با مهر شرکت خواهد بود.

مدیر مالی موظف است در اموری باعث سوددهی و افزایش سرمایه می‌شود پیگیری نماید همچنین حسابرسی و بستن دفاتر قانونی و سالیه شرکت و تبادل نظر با مدیر کارخانه در رابطه با امور مالی مشتریان و خرید مواد اولیه مورد نیاز کارخانه اعم از داخلی و خارجی.

کارمند مالی موظف به نگهداری حسابهای مالی خریداران و فروشندگان و ثبت سند و بایگانی پرونده‌ها غیره می‌باشد.

واحد تدارکات وظیفه خرید لوازم مورد نیاز کارخانه که توسط مدیر کارخانه به دفتر مرکزی اعلام می‌گردد و همچنین لوازم مورد نیاز دفتر را بعهده دارد.

واحد بازرگانی بدلیل اینکه مواد اولیه مورد نیاز این کارخانه از خارج از کشور تامین می‌شود وظیفه این واحد بررسیهای لازم در زمینه قیمت و کیفیت مفتول وارداتی از سایر کشورها و همچنین گرفتن پرفورما و گشایش اعتبار و ترخیص تا حمل به کارخانه را بعهده دارد.

کارمند اداری کلیه کارهای جاری دفتر جوابگوی تلفنها و تایپ غیره را بعهده دارد.

در ضمن کلیه کارکنان دفتر دارای سوابق تحصیلی متناسب به رشته کاری و فعالیتی خود دارند.

کارخانه مدیریت کارخانه میزان تحصیلات : کارشناس عمران میزان سابقه : حداقل ده سال در امر تولید قطعات بتنی اختیارات : پس از مدیر عامل نفر دوم مدیریت شرکت بشمار می‌آید ولی در قسمت تولید و اداره کارخانه نفر اول و اختیارات نام دارد.

اختیارات مدیر کارخانه : مسئولیت فروش و برنامه ریزی کنترل تولید و خرید ماشین آلات و هر فعالیتی که منجر به بهبود روند تولید و فروش کارخانه شود و جوابگوی هر گونه نقص در روند تولید در مقابل مدیر عامل و پاسخگوی مشتریان الف – فروش بدلیل ایجاد هماهنگی در امر برنامه ریزی خط تولید و تحویل بموقع محصولات و جلب رضایت مشتری، واحد فروش در یک جا متمرکز و مسئولیت آن بعهده مدیر کارخانه می‌باشد.

ب – برنامه ریزی خط تولید از نظر تنوع محصولات، و بستگی به درخواست روزانه می‌بایست نوع محصول خط تولید توسط مدیر کارخانه بطور هفتگی به مسئول تولید اعلام گردد.

ج – مدیرکارخانه پس از اعلام تولید توسط مسئول خط تولید با هماهنگی با مسئول کنترل کیفیت و حسابداری اجازه و دستور بارگیری را صادر می‌نماید.

البته پس از دستور بارگیری به مسئول آن هماهنگی با راننده و روز بارگیری اعلام و مراتب امر به مدیریت کارخانه گزارش می‌شود.

تا توسط مدیریت دفتر با خریدار هماهنگی‌های لازم بعمل آمده و بارگیری انجام شود.

در تمام مراحل فوق از فروش و برنامه ریزی و بارگیری می‌بایست مدیر کارخانه بطور مستمر نحوه صحیح انجام امور را کنترل نماید که در صورت لزوم در هر مرحله جوابگوی مسئولان و یا خریداران باشد.

د – آموزش به خریداران از نظر نحوه صحیح مصرف قطعات بتنی مدیر کارخانه در صورت نیاز ارائه دفترچه محاسبات جهت مهندسین و ارائه نکات ریز فنی مورد درخواست آنها و محاسبه نوع محصول مورد نیاز مشتریان از نظر مقاومتی و راهنمائی را بعهده دارد.

مسئول خط تولید میزان تحصیلات : تکنسین عمران سابقه کار : حداقل ده سال در امر تولید قطعات بتنی اختیارات انتخاب و استخدام کارگران مورد نیاز با هماهنگی مدیر کارخانه و دفتر مرکزی آموزش کارگران، در صورت نیاز به آموزش خاص تعیین روز تولید جهت برنامه ریزی مدیر کارخانه و ایجاد هماهنگی بازدید مداوم از ماشین آلات و اطمینان از سلامت آنها تا در زمان تولید دچار اشکال نشوند.

هماهنگی سرویس و تعمیرات با مسئول واحد تعمیرات هماهنگی با مسئول آزمایشگاه جهت نمونه برداری محصول از خط تولید هماهنگی با مسئول کیفیت و مسئول بارگیری پس از صدور اجازه بارگیری از طرف مدیریت آماده سازی مجدد خط تولید جهت تولید کشش فولاد مخصوص خط تولید مسئول کنترل کیفیت میزان تحصیلات : تکنسین عمران سابقه کار : حداقل پنج سال در امر کنترل کیفی قطعات بتنی و دیدن آموزشهای مخصوص اختیارات بازدید از کلیه مراحل تولید کنترل ماشین آلات از لحاظ سلامت تولید کنترل مسئول آزمایشگاه کنترل مسئول نمونه برداری کنترل محصولات آماده بارگیری گزارش سلامت محصول به مدیریت کارخانه جهت صدور مجوز حمل کنترل محصول پس از بارگیری روی کامیون از جهت درست بارگیری شدن و سلامت آن در طول مسیر حمل آموزش رانندگان جهت تخلیه صحیح بار در کل مراحل کنترل کیفی می‌بایست طبق دستورالعمل اداره استاندارد و ضوابط مندرج در آئین نامه مربوطه باشد، که در دسترس مسئول کنترل کیفی قرار دارد.

مسئول آزمایشگاه میزان تحصیلات : تکنسین عمران سابقه کار : 5 سال در امر تولید قطعات بتنی و دیدن دوره مخصو آزمایش قطعات بتنی اختیارات کنترل مسئول نمونه برداری از نظر نحوه نمونه برداری کنترل قبل از تولید کنترل سیمان مصرفی کنترل ماسه و شن مصرفی انجام کلیه آزمایشهای لازم چه در زمان تولید و چه در زمان آن و حتی هنگام بارگیری گزارش سلامت و یا عدم سلامت محصولات تولید شده به مسئول کنترل کیفیت جهت ارائه به مدیریت گزارش مکتوب کلیه مراحل آزمایش و نگاه داری سوابق جهت ارائه به مدیریت کارخانه و سپس دفتر مرکزی جهت بایگانی و پیگیریهای لازم در کل کلیه مراحل آزمایش می‌بایست طبق مقررات و روش آزمایش آئین نامه اداره استاندارد و کتب دانشگاهی باشد و دقیقاً رعایت شود.

مسئول نمونه برداری میزان تحصیلات : حداقل سیکل سابقه کار : 5 سال در امر تولید قطعات بتنی گذراندن دوره‌های مخصوص جهت نمونه برداری از محصولات اختیارات کنترل کلیه مواد قبل از تولید کنترل لوازم نمونه برداری در زمان تولید نمونه برداری از محصولات تولید شده آماده بارگیری با هماهنگی با مسئول خط تولید ارائه گزارش به مسئول آزمایشگاه از نحوه و محل نمونه برداری و نوشتن کارت مخصوص نمونه برداری کلیه مراحل نمونه برداری می‌بایست با روشهای اعلام شده در آئین نامه اداره استاندارد مطابقت داشته باشد که در دسترس مسئول آن قرار گرفته است.

الف – ارزیابی بخشهای مرتبط با رشته علمی کارآموز : همانطور که در فصل قبل گفته شد شرکت خانمان قابلیت ساختار قطعات بتنی را دارا می‌باشد تمام قطعات بتنی ساخته شده در این کارخانه مرتبط با رشته عمران می‌باشد که شرح آن بصورت زیر می‌باشد: فرآیند (شرح خدمات) کار 1-1- آزمایشگاه موجود در این کارخانه (شرکت خانمان) تمام مراحل نظارت و کیفیت ساختار تولید را در کارخانه بر عهده دارد ائم از کنترل کیفیت مصالح سنگی که 80% آن از استان قزوین و 20% آن از استان مجاور تهران تهیه می‌شود، کنترل کیفیت طرح اختلاط بتن مورد استفاده شده در تیرچه‌های پیش تنیده و ارزیابی مقاومت فشاری قطعات بتنی کنترل مقاومت فشاری در تیرچه پیش تنیده طبق آئین نامه‌های موجود موسسه استاندارد ملی ایران کنترل کیفیت ساخت انواع بلوک‌های سقفی و دیوار از لحاظ ابعاد و مصالح بکار رفته و همچنین مقاومت فشاری آن‌ها طبق آئین نامه مقررات استاندارد ملی ایران 2- در کارگاه تولید و ساخت تیرچه پیش تنیده در ساخت بتن که در تیرچه‌های پیش تنیده مورد استفاده قرار می‌گیرد می‌بایستی طبق آئین نامه موسسه استاندارد ملی ایران از رده e35 با معیار 400 تا 500 کیلوگرم بر متر مکعب که طبق طرح اختلافی که مورد تأیید آزمایشگاه مورد نظر ساخته می‌شود و همچنین دستگاه‌های ساخت تیرچه پیش تنیده موجود در کارخانه که شرح آن به طورکامل در گزارش کارآموزی قید شده است.

3- ساخت انواع بلوک‌های ساختمانی ائم از بلوک‌های سقفی و بلوک‌های دیواری که مورد مصرف در ساختمان‌های بتنی و فولادی مورد مصرف قرار می‌گیرد.

لازم به ذکر است که قبل از ارائه بلوک به محل مورد نظر بایستی تحت آزمون‌های مورد نظری که در کارآموزی قید شده است انجام می‌گیرد.

طریقه ساخت بلوک‌ها توسط دستگاه بلوک زن که شرح آن هم در گزارش کارآموزی آمده است انجام می‌گیرد.

ب ) بیشترین امور فعالیتی اینجانب درآزمایشگاه جهت کنترل کیفیت قطعات بتنی ساخته شده در خط تولید بوده است ائم از کنترل دانه بندی شن و ماسه، کنترل طرح اختلاط بتن، کنترل مقاومت فشاری بتن‌ها (قالب‌ها یا به عبارت دیگر نمونه‌های برداشت شده از بتن مصرفی)، اسلامپ بتن، کنترل مقاومت فشار تیرچه پیش تنیده، کنترل مقاومت فشاری بلوک‌ها که همه این موارد می‌بایستی طبق آئین نامه موسسه استاندارد ملی ایران صورت گیرد.

در قسمت‌های ساخت تیرچه پیش تنیده و همچنین بلوک‌های سقفی و دیواری به علت مکانیزه و اتوماتیک وار بودن خط تولید فقط به نظارت بر خط تولید بسنده کردم.

شرح ساخت تیرچه پیش تنیده و همچنین بلوک‌های سقفی و دیواری به طور کامل در شرح گزارش کارآموزی قید شده است.

ج ) امور جاری در دست اقدام : شرکت خانمان با موسسههای دولتی از شهرداری قزوین، بنیاد مسکن ارومیه، بنیاد مسکن سیستان و بلوچستان، استان قزوین، کمیته امداد قزوین، بنیاد مسکن و شهرسازی آبیک، آستان قدس رضوی آبیک و شرکت‌های ساختمانی در استان و استان‌های مجاور و شهرهای نزدیک که قرار دادهای ساخت تیرچه پیش تنیده و انواع بلوک‌های ساختمانی را دارا می‌باشد.

د ) برنامه‌های آینده هـ ) تکنیکهای که توسط رشته مورد نظر در دوره کارآموزی مورد استفاده قرار گرفت فقط مسائل مرتبط با آزمایشگاه کارخانه می‌باشد ائم از مسائلی که در دوره‌های کارگاهی در دانشگاه آموخته شده و در این کارخانه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

فصل سوم : شرکت خانمان همانطور در فصول قبل ذکر شده است قابلیت ساخت قطعات پیش ساخته بتنی را دارا می‌باشد ائم از تولید تیرچه پیش تنیده، بلوک‌های سقفی و دیواری همانطور که می‌دانیم برای ساخت قطعات بتنی مصالحی قبیل شن و ماسه و سیمان و آب نیاز می‌باشد همانطور که می‌دانیم شن و ماسه جز و مصالح سنگی بتن می‌باشد.

شن و ماسه یکی از مهمترین قسمت‌های اصلی برای ساخت یک قطعه بتنی به شمار می‌روند و با توجه به مقاومت ساختمانی بتنی در مقابل عوامل جوی و عمر طولانی تر آن نسبت به ساختمان‌های فلزی و آجری و همچنین با توجه به امکان تهیه سریع و ارزان و آسان مصالحی که برای ساختن ساختمانهای بتنی مصرف می‌شود که قسمت عمده آن شن و ماسه می‌باشد، جا دارد در مورد شن و ماسه مطالعات بیشتری صورت گیرد.

لازم به ذکر است شرکت خانمان شن و ماسه مصرفی خود را حدود 80% از استان قزوین و 20% باقی را از استان‌های مجاور معینی تهران تهیه می‌کند.

یکی دیگر از مصالحی که در بتن مصالح شرکت استفاده می‌شود سیمان نام دارد که توضیح آن به طور کلی در بخشهایی دیگر از گزارش ذکر شده اما به طور کلی می‌توان توضیح داد که یکی از رایج ترین موارد استفاده سیمان در صنعت ساختمان سازی ائم از پل – تونل، راه سازی و یا ساختمان و غیره است موادی که برای ساختن سیمان استفاده می‌شود عبارتست از خاک رس و سنگ آهن.

مهمترین انواع سیمان‌های پر مصرف عبارتست از سیمان پرتلند معمولی، سیمان پرتلند تیپ 1- سیمان پرتلند تیپ 2- سیمان پرتلند تیپ 3- تیپ 4- و تیپ ها دیگر مصالحی که در ساختن بتن مصرفی به کار برده می‌شود آب می‌باشد که توضیح آن در گزارش درج شده است تنها در این قسمت بر این موضوع بسنده می‌کنیم که آب مصرفی برای ساختن بتن مصرف می‌شود باید آشامیدنی باشد.

و از بکار بردن پساب کارخانه‌ها در ساختن بتن خودداری شود و اگر مجبور باشید باید مرتب موارد مصرف آزمایشی شود.

لازم به ذکر است آب گندابها، فاضلابهای شهری، مردابها و نظایر آن قابل مصرف نیستند.

در ابتدا می‌بایستی توضیحاتی در مورد مصالح سنگی (شن و ماسه) که موجود در بلوک و تیرچه‌های ساخته شده داده شود.

شن و ماسه : با توجه به اینکه شن و ماسه قسمت اصلی ساختن یک سازه بتنی را تشکیل می‌دهند و با توجه به مقاومت ساختمانی بتنی در مقابل عوامل جوی و عمرطولانی تر آن نسبت به ساختمانهای فلزی و آجری و همچنین با توجه به امکان تهیه سریع و ارزان و آسان مصالحی که برای ساختن ساختمانهای بتنی مصرف می‌شود که قسمت عمده آن شن و ماسه می‌باشد، جا دارد در مورد شن و ماسه مطالعات بیشتری صورت گیرد.

ضمناً باید توجه نمود که جنس و خصوصیات مختلف شن و ماسه در هر ناحیه متفاوت می‌باشد به این دلیل مطالعات انجام شده ممالک دیگر بطور کامل و دقیق برای ما قابل استفاده نیست چه بسا برای مملکت پهناوری مثل ایران باید شن و ماسه و حتی سنگ و خاک هر ناحیه به طور جداگانه مورد مطالعه قرار گرفته ومشخصات معینی برای آن تهیه شود مخصوصاً رفتار آنها در بتن روشن نگردد.

محلهای مصرف شن و ماسه در ساختمان : علاوه بر مصرف شن و ماسه در ساختمانهای بتنی که اصلی ترین و مهمترین محل مصرف شن و ماسه است این مصالح در نقاط مختلف کلیه ساختمانها مورد مصرف دارد.

از جمله در پی سازی قریب به اتفاق ساختمانها که از دو طبقه به بیشتر است از بتن استفاده می‌شود که باید در ساختن بتن شن و ماسه مصرف شود همچنین در ساختمانهای آجری برای چیدن آجر از ملات ماسه سیمان استفاده می‌نماید.

برای فرش موزائیک و نصب کاشی از ملات ماسه سیمان استفاده می‌کنیم همچنین برای دانه بندی کف فضاهایی که روی زمین ساخته می‌شوند (هم کف یا زیرزمین) برای آنکه از نفوذ رطوبت به سطح جلوگیری شود از شن با ابعاد مختلف استفاده می‌گردد و علاوه بر اینها برای محفوظ نگهداشتن لوله‌های تاسیسات که در ایران معمولا از کف ساختمان عبور می‌کند علاوه بر ضد رنگ – پشم شیشه – نایلون پیچی روی لوله‌ها را با یک لایه ماسه غیر آهکی می‌پوشانند تا مواد آهکی که احتمالاً در پو یا ملات وجود دارد روی آن اثر نکند.

ابعاد شن و ماسه : به تدریج که بشر احتیاج به مصرف سنگ با ابعاد مختلف آن پیدا کرد سعی نمود برای تمیز دادن آنها از یکدیگر برای اندازه‌های مختلف آن اسم‌های جداگانه انتخاب کند.

مثلاً برای دانه‌های بسیار ریز ماسهباری و برای دانه درشت تر ماسه و همینطور برای دانه‌های درشت تر شن و قلوه سنگ، پاره سنگ تخته سنگ، صخره و غیره را انتخاب نمود.

در صنعت ساختمان به دانه‌های سنگی که قطر آن در حدود دو میلیمتر یا کوچکتر باشد ماسه می‌گویند و بر دانه‌های سنگی که قطر آن از 2 میلیمتر بزرگتر باشد شن نخودی و به دانه‌های بزرگتر از 6 میلیمتر شن می‌گویند.

بطور کلی بهترین دانه بندی برای ماسه آنست که قطر 33 درصد دانه‌های آن بین 8/0میلیمتر تا 5/0 میلیمتر و 33 درصد دانه‌های آن بین 5/0 میلیمتر تا 1 میلیمتر و بقیه دانه‌های آن بین 1 میلیمتر تا 2 میلیمتر باشد.

منابع تهیه شن و ماسه : شن و ماسه برای کارهای ساختمانی به دو گونه تهیه می‌شود.

شن و ماسه طبیعی شن و ماسه شکسته 1- شن و ماسه طبیعی : دو سال پس از فصل بارندگی و طغیان رودخانه‌ها مقدار زیادی شن و ماسه در بستر رودخانه باقی می‌ماند که پس از کم شدن آب رودخانه‌ها این منابع در دسترس قرار می‌گیرد و این ماسه‌ها را پس ازشستن و سرمر کردن مورد استفاده قرار می‌دهند.

2- شن و ماسه شکسته تکه سنگهای درشت را بعد از تعیین جنس آن در سنگ شکنهای مختلف شکسته و خود می‌نمایند آنگاه آنرا بوسیله الک‌های مخصوص دانه بندی نموده و به مصرف می‌رسانند.

تفاوت شن و ماسه طبیعی و شکسته : با توجه به اینکه شن و ماسه طبیعی از رویهم غلطیدن تکه‌های سنگ در اثر جریان آب رودخانه‌ها و خرد شدن آنها تولید می‌شود و ممکن است راهی طولانی را با سنگهای دیگر در بستر رودخانه طی نماید.

تقریباً قطعه سنگهای درشت تر مانند آسیاب ساچمه‌ای نسبت به قطعات ریزتر عمل می‌نمایند در نتیجه دانه‌های شن و ماسه حاصل از جریان آب رودخانه گود گوشه بوده در صورتیکه دانه‌های شن و ماسه شکسته تیز گوشه هستند دانه‌های گرد گوشه بعلت آنکه سطح آنها صیقلی می‌باشد دارای اصطکاک کمتری بوده و بهتر به رویهم می‌لغزند و در نتیجه مرات تهیه شده با این گونه ماسه‌ها بهتر زیر ماسه بنا شکل می‌گیرد و زیر آجر یا فرش موزائیک یا فرش سنگ پهن می‌شود.

در بتن ریزی نیز روی همدیگر لغزیده و حجم قالب را بهتر پر می‌نماید در صورتیکه شن و ماسه شکست بعلت تیز گوشه بودن اصطکاک داخلی بالایی بین دانه‌ها وجود داشته و دارای لغزش مناسب بر روی هم نیستند.

ولی دانه‌های شکسته بعلت همین اصطکاک داخلی زیاد و تیز گوشه بودن در راه سازی مخصوصاً در قسمت روسازی راه بیشتر مورد مصرف دارند زیرا چرخهای اتومبیل در موقع ترمز کردن و همچنین در موقع تغییر سرعت دادن و همچنین در سرپیچ‌ها که یک نیروی گریز از مرکز مایل است اتومبیل را به خارج از جاده پرتاب نماید فقط نیروی اصطکاک بین جاده و چرخ اتومبیل مانع پرتاب اتومبیل به خارج جاده می‌شود و همچنین در موقع ترمز کردن نیروی اصطکاک شدیدی بین چرخ اتومبیل و جاده زیر آن بوجود می‌آید که در این موقع (سرپیچ‌ها و هنگام ترمز کردن) چرخ اتومبیل می‌خواهد دانه‌های تشکیل دهنده لایه‌های روسازی را به یک طرف جمع نماید و باصطلاح جاده را فتیله کند و وقتیکه اتومبیل قوس را طی می‌کند و یا در اثر ترمز توقیف می‌شود این نیرو از بین می‌رود و یک تغییر مکان جزئی دانه‌های روسازی باقی می‌ماند.

اتومبیل بعدی در همین موقعیت از تغییر مکان جزئی را مضاعف می‌نماید.

بعد از چندی جاده مخصوصاً در سرپیچ‌ها پله پله شده و باصطلاح لایه‌های روسازی زیر چرخ اتومبیل فتیله می‌شود.

ماسه‌های شکسته بعلت اصطحکاک داخلی زیاد به سختی روی همدیگر لغزیده و زیرچرخهای وسائل نقلیه بهتر مقاومت می‌کند و نیروهای .وارده از چرخ اتومبیل را بهتر تحمل می‌نمایند در نتیجه خیلی دیرتر از شن و ماسه طبیعی زیرچرخهای وسایل نقلیه فتیله شده و جاده دیرتر موج برمی‌دارد.

در بتن ریزی اگر از مصالح شکسته استفاده شود برای جابجایی بتن در قالب و پر کردن تمام زوایای آن باید دقت بیشتری بعمل آورد ولی در این نوع مصالح قطعه ریخته شده در شرایط مساوی دارای مقاومت فشاری و کششی و بیشتری نسبت به شن و ماسه طبیعی می‌باشد.

ابعاد ماسه و شن شکسته کاملا در اختیار مصرف کننده است زیرا ابعاد آن بوسیله الک‌های مخصوص تعیین می‌گردد در نتیجه بتن ریخته شده با شن و ماسه شکسته یکنواخت تر و همگن تر نسبت به شن و ماسه طبیعی می‌باشد.

شن و ماسه طبیعی دارای مواد اضافی فراوانی از جمله چوب – زغال – و سایر موارد آن می‌باشد که کلیه آنها برای قطعات بتنی و ملات مضراست و مهم تر از همه شن و ماسه طبیعی به مقدار زیادی دارای دانه‌های بسیار ریز می‌باشد که اصطلاحاً به آن خاک می‌گویند که اگر درصد این دانه‌ها از 2 الی 3 درصد در ماسه زیادتر شود و بصورت فیلم نازکی روی دانه را پوشانیده و مانع اتصال آن با سیمان و در نتیجه با دانه مجاور می‌گردد که این خود موجب تضعیف قطعه بتنی خواهد بود.

برای جلوگیری از این عیب باید شن و ماسه طبیعی را با دو یا سه آب شسته شود و این خود موجب هزینه زیادتری خواهد شد.

در صورتیکه شن و ماسه شکسته اولا به هیچ وجه مواد خارجی ندارد و در ثانی درشتی دانه‌ها و درصدآنها در کارهای بتنی کاملاً در اختیار ما می‌باشد برای ملات سازی ماسه طبیعی که دارای ریز دانه‌های بیشتری بوده و در نتیجه خاصیت شکل پذیری بهتری نسبت به شن و ماسه شکست دارد و بهتر زیر ساله بنا پهن می‌شود و برای پهن کردن آن روی دیوار یا زیر فرش موزائیک یا سنگ بیشتر مورد قبول کارگران ساختمان می‌باشد.

شکل هندسی دانه‌ها بهترین و بار برترین شکل دانه‌ها از نظر هندسی برای مصرف در بتن شکل نزدیک به کره است و هر قدر شکل دانه به صفحه نزدیکتر باشد و یا دراز باشد نامطلوبتر بوده و قطعه ریخته شده با آن از مقاومت کمتری برخوردار بوده بهمین دلیل مجموع دانه‌های دراز پهن مورد مصرف در بتن نباید از 15 درصد مجموع شن و ماسه بیشتر باشد.

دانه‌های پهن به دانه‌های گفته می‌شود که ضخامت آن از 6/0 معمول سوراخهای دو الکلی که این دانه بین آنها قرار می‌گیرد کمتر باشد.

و دانه دراز به دانه‌ای گفته می‌شود که طول آن از 8/1 معدل سوراخهای دو الکی که این دانه بین آنها قرار می‌گیرد بیشتر باشد.

جنس شن و ماسه تقریبا جنس شن و ماسه طبیعی در اختیار ما نیست و ممکن است از همه نوع سنگی در آن وجود داشته باشد ولی در مورد شن و ماسه شکسته حق انتخاب بیشتری داریم البته حبس این نوع شن و ماسه هم در اختیار ما نیست و بیشتر بستگی به معدنی دارد که به محل استقرار سنگ شکنها نزدیک تر است ولی در موقع استقرار سنگ شکنها و سایر ادوات کارخانه تهیه شن و ماسه می‌توان معادن تهیه سنگ را مورد مطالعه قرار داده و نوع سنگ را تعیین نمود.

البته در مورد استقرار محل سنگ شکنها نیز محدودیتهایی داریم از جمله فاصله آن تا محل مصرف و همچنین مالکیت معدن بهرحال بهترین سنگ برای تهیه شن و ماسه سنگهای گرانیت و سنگهای سیلیسی می‌باشد و بطور کلی هر قدر سنگ متراکم تر بوده و وزن مخصوص آن بیشتر باشد برای تهیه شن و ماسه جهت مصرف در بتن یا راه سازی بهتر است به هر حال سنگ‌های انتخاب شده باید یک دست بوده و فاقد رگهای خاکی باشند.

وزن مخصوص آن نباید از 5/1 گرم بر سانتیمتر مکعب کمتر باشد.

این سنگها نباید پوک باشند ویا پوسیدگی موصفی داشته باشند.

نباید در فعل و انفعالات شرکت نماید و در مجاورت آب نباید تغییر شکل و تغییر حجم بدهند و بعبارت دیگر نفوذ آب در آن نباید موجب متلاشی شدن دانه بشود و از طرفی جذب آن نباید آنقدر کم باشد که مانع نفوذ آب ملات در آن شده و موجب نچسبیدن دانه‌ها به یکدیگر شوند زیرا همانطور که می‌دانیم علت چسبیدن ملات به آجر یا موزائیک آن است که آجر یا موزائیک خاصیت مکندگی آب دارد و ضمن آن که آب ملات را میمکد مقداری از چسب ملات را نیز به خود جذب می‌نماید و این چسب به داخل قطعه نفوذ کرده و آنرا به ملات می‌چسباند حال اگر خاصیت مکندگی دو قطعه که قرار است بهم بچسبند از مقدار معیین کمتر باشد اب ملات و چسب آن (سیمان – گچ – آهک) در قطعه نفوذ نکرده و آنها را به هم نمی‌چسباند.

شن و ماسه باید در مقابل عوامل جوی مانند گرما و سرما و یخ زدگی مقاوم باشند و همچنین باید در مقابل سایش و ضربه و سایر نیروهای وارده بر سازه مقاومت نماید.

سنگها نباید آلوده به خاک رس و لای و سایر ریز دانه‌ها باشد وهمچنین باید از استفاده سنگ گچ و ایندریت و کلیه سولفاتها در تهیه شن و ماسه خودداری نمود و همچنین برای انتخاب سنگ جهت شن و ماسه باید توجه داشت که این سنگها فاقد نمکهایی باشند که روی فولاد اثر می‌گذارند و چنین سنگهایی مخصوصاً نباید در سازه‌های بتن آدمه مصرف شوند.

بزرگی دانه‌های شن و ماسه : اصولا منظور از بکار بردن دانه با ابعاد مختلف آنست که در نهایت دانه بندی ما طوری باشد که دانه‌های ریزتر فضاهای بین دانه‌های درشت تر را پر کرده و هر قدر ممکن است قطعه ریخته شده با بتن تو پرتر و متراکم تر بوده و دارای وزن مخصوص بیشتری باید.

برای انتخاب این دانه بندی و روشها و آزمایشهای وجود دارد که جزئیات آن که بزرگی بزرگترین دانه شن و ماسه در سازه‌های مختلف متفاوتند مثلا در بتن ریزی حجیم مانند بتن سدها و پایه‌های بزرگ پی حتی دانه‌هایی با بزرگی 25 سانتیمتر را هم انتخاب می‌نمایند و برای پی سازی در ساختمان‌های بتن می‌توان از دانه‌های حداکثر با بزرگی 5/2 سانتیمتر استفاده نمود و برای تیرهای اصلی ساختمان‌های بتنی بزرگ دارند تا 8/0 سانتیمتر است بهر حال بزرگی دانه نباید طوری باشد که در بتن ناهماهنگی بوجود بیاورد برای این منظور عدد تقریبی زیر را تعیین نموده و می‌گوید بزرگترین دانه شن نباید از کوچکترین بعد قطعه بزرگتر باشد البته این بدان معنی نیست که اگر بخواهیم مثلا سدی به طول 200 متر و عرض 16 متر بسازیم در بتن آن می‌توانیم از سنگ‌هایی به بزرگی 4 متر استفاده کنیم زیرا در اولین بر خود می‌توانیم حس کنیم استفاده از چنین سنگی در بتن موجب ناهماهنگی و متلاشی شدن آن خواهد شد و این سنگ مانند یک گره در چوب در سازه عمل می‌کند.

مواردی که نباید در ماسه و شن باشد : مهمترین ماده مضر برای شن و ماسه در بتن و یا ملات، خاک رس می‌باشند زیرا خاک رس خاصیت مکندگی آب داشته و در حدود 8 برابر وزن خود آب می‌‌مکد در نتیجه آب ملات را مکیده و آنرا خشک نموده و مانع فعل و انفعلات طبیعی سیمان گشته در نتیجه چسبندگی لازم بین دانه‌ها بخوبی انجام شده و قطعه پوک می‌شود و چنین قطعه‌ای باربری لازم را ندارد.

دیگرآنکه خاک رس موجود در ملات دور دانه‌های شن و ماسه را گرفته و مانع تماس آن با سیمان می‌گردد در بعضی از آئین نامه‌ها وجود سه تا 5 درصد وزنی خاک رس در شن و ماسه را مجاز می‌داند برای تعیین مقدار خاک رس و سایرزیر دانه ها باید از روش‌های آزمایشگاهی استفاده نمود ولی اگر وسائل آزمایشگاهی در دسترس نبود که در اغلب قریب به اتفاق کارگاههای کوچک ساختمانی چنین وسائلی در دسترس نیست می‌توان مقداری از ماسه را در یک استوانه آزمایشگاهی مدرج به قطر 10 الی 15 سانتیمتر ریخت ارتفاع را مسدود می‌نمائیم و استوانه را به شدت تکان داده و زیر و بالا می‌کنیم تا دانه‌های درون آن ته نشین گردد و آب روی آن ظاهراً زلال شود.

بدیهی است که دانه‌های درشت تر بعلت وزن خود زودتر ته نشین شده و دانه های ریزتر دیرتر ته نشین گردیده و روی دانه‌های درشت تر قرار داده آنگاه از نسبت ضخامت دانه‌های ریز به کل دانه‌ها درصد ریز دانه‌ها معلوم می‌گردد.

بدیهی است که این روش بهیچ وجه دقیق نبوده و خیلی تقریبی است ولی در جائی که آزمایشگاه و وسائل آن در دسترس نیست برای تخمین مقدماتی مقدار ریز دانه کافی می‌باشد.

اگر لوله مدرج آزمایشگاهی در دسترس نبود می‌توان از لیوان بلوری که تقریباً استوانه باشد استفاده نمود برای دقت بیشتر و تعیین جنس ریزدانه می‌توانیم لیوان یا لوله آزمایشگاهی و یا ظرف فلزی دیگری را که آزمایش را در آن انجام داده‌ایم در حرارت حدود 100 درجه قرار دهیم تا کلیه آب آن تبخیر شود اگر لایه نرم روی آن ترک خورد مانند کف بیابانها که زیر سیلاب قرار می‌گیرد قاچ، قاچ شد ممکن است که ریز دانه رسی باشد و اگر از مقدار مجاز بیشتر بود آزمایشگاه رسی بودن آنرا تایید نمود یا باید معدن ماسه را عوض کنیم یا در صورتیکه تعویض معدن ممکن نباشد باید ماسه را دو یا سه بار بشوئیم تا درصد ریز دانه‌ها به حد مجاز برسد.

مواد الی و مواد خارجی مانند تکه‌های چوب – تکه‌های زغال – شاخ و برگ نباتات – جسد مرده حشرات و ماهی‌ها و فضولات حیوانات و غیره کلاً نمی‌یابد وارد بتن و ملات شود زیرا به مرور زمان این مواد پوسیده و از بین می‌روند وجای آن را در بتن و ملات خالی مانده موجب پوکی قطعه شود مقدار درصد این مواد بوسیله روشهای آزمایشگاهی تعیین می‌گردد که شرح آن از حوصله این کارآموزی خارج می‌باشد.

سیمان باید توجه نمود رایج ترین و پر مصرف ترین سیمان مورد استفاده در صفت ساختمان سازی ائم از پل – تونل راه سازی و یا ساختمان و غیره همان سیمان پرتلند است مواد که برای پختن سیمان به کوره می‌رود از دماده اصلی تشکیل شده که تقریبا شامل تمام مواد مورد نیاز سیمان پزی می‌باشد این دو ماده عبارتست از خاک رس و سنگ آهن.

مهمترین انواع سیمان‌های پر مصرف عبارتست از : سیمان پرتلند (معمولی)، سیمان تیپ 1- تیپ 2- تپ 3- تیپ 4 تیپ5 سیمان مخصوص، سیمان مخصوص تحت عنوان سیمان‌های کلاس‌ C,B,A سیمان سفید و سیمان‌های الوان سیمان پرتلند نوع 1 : این نوع سیمان رایج ترین و پرمصرف ترین نوع سیمان است و اغلب کارخانه‌های ایران و حتی اغلب کارخانه‌های دنیا در شرایط عادی نسبت به تولید این گونه سیمان اقدام می‌نماید و مصرف این گونه سیمان در تمام کارهای ساختمانی مانند پل، تونل، ساختمانهای بتنی و غیره مجاز است سازه‌های ساخته شده بوسیله این گونه سیمان نباید در معرض حمله سولفاتها باشد در نتیجه ساختن اسکله‌ها و پایه پلها که با آب دریا و آبهای سولفاته در تماس می‌باشند باسیمان نوع یک مجاز نیست.

سیمان پرتلند نوع 2