براساس روایاتی که شیعه و سنی به طور گسترده، به نقل آن رداخته اند، کیفیت صلوات بر آن حضرت به دست می آید.
ابوحمزه ثمالی از کعب بن عجره حدیث می کند، آنگاه که آیه صلوات بر پیامبر نازل شد، گفتیم: یا رسول ا...!
ما می دانیم که چگونه بر شما سلام دهیم اما کیفیت صلوات بر شما چگونه است.
حضرت فرمودند که بگویید: «اللهم صل علی محمد و علی آل محمد کما صلیت علی آل ابراهیم انک حمید مجید اللهم بارک علی محمد و علی آل محمد کما بارکت علی آل ابراهیم انک حمید مجید.»(1)برجستگی «آل پیامبر» در این حدیث و حضور قطعی ایشان در کنار پیامبر(ص) به هنگام درود بر آن حضرت نشان از رفعت مقام آنان و حضور دائمی عترت در کنار سنت پیامبر(ص) دارد.
در اهمیت این حضور باید گفت، پیامبر صلواتی را که شامل آل و خاندان آن حضرت نباشد نکوهش کرده و از آن به صلوات «ابتر و ناقص» یاد کرده است.
به عنوان مثال، ابن حجر هیثمی که از بزرگان اهل سنت است، روایت کرده که پیغمبر فرمود: «بر من درود ناتمام نفرستید.» گفتند: درود ناتمام چیست؟
فرمود: «اینکه بگویید اللهم صل علی محمد بگویید اللهم صل علی محمد و آل محمد(2)در تفسیر «الدر المنثور، سیوطی هجده حدیث از پیامبر نقل شده که بر اساس آن «آل محمد» را به هنگام صلوات باید ذکر کرد.»(3)در روایتی دیگر، قبولی نماز مشروط به صلوات بر پیامبر و خاندان او معرفی شده و آمده است: «هر کس نماز بگزارد و در آن بر من و اهل بیتم صلوات نفرستد، نمازش قبول نیست.(4)
اهمیت صلوات
صلوات شعار رسمی مسلمانان است که هر صبح و شام بارها در بهترین عبادت خویش (نماز) آن را تکرار می کنند.
صلوات پیوسته خداوند و فرشتگان بر پیامبر و امر تأکیدی به مؤمنان بر تداوم صلوات بر ایشان را تسلیم بودن در برابر فرمانهای پیامبر(ص) جلوه دیگری از این اهمیت است.
«یاایها الذین ءامنوا صلوا علیه و سلموا تسیماً»
صلوات شعار رسمی مسلمانان است که هر صبح و شام بارها در بهترین عبادت خویش (نماز) آن را تکرار می کنند.
«یاایها الذین ءامنوا صلوا علیه و سلموا تسیماً» در روایتی از امام صادق(ع) آمده است که ابوبصیر سؤال کرد: منظور از صلات بر پیامبر(ص) را فهمیده ایم، اما معنی تسلیم بر او چیست؟
امام فرمود: «منظور تسلیم بودن در برابر او در هر کار است.» (5) از صلوات، در روایات به عنوان «برترین اعمال» یاد شده، چنانکه خوارزمی در «مناقب» خود از ابوعلقمه نقل کرده که روزی پیغمبر(ص) نماز صبح را با ما گزارد و بعد از آن به ما رو کرد و فرمود: «ای یاران، من دیشب عموی خود حمزه بن عبدالمطلب و برادرم جعفربن ابیطالب را در خواب دیدم.
از ایشان پرسیدم: فدایتان شوم، کدام اعمال را برتر یافتید؟
گفتند: بهترین اعمال را در سه چیز یافتیم: صلوات بر شما، آب دادن تشنگان و دوستی علی بن ابیطالب(ع).(6) در روایتی دیگر که اهمیت صلوات را نشان می دهد، از امام صادق(ع) به نقل از پیامبر(ص) می فرمایند: «هر که نزد او نام من آورده شود و او صلوات بر من نفرستد، حق تعالی او را از بهشت دور گرداند.» (7) البته چنین عقوبت سنگینی از آن کسی است که عمداً و از روی دشمنی با آن بزرگواران از ذکر صلوات روی برتابد.
وجوب صلوات در نماز و مشروط بودن قبولی آن بر درود بر پیامبر(ص) و خاندان پاک وی، جلوه دیگری از اهمیت صلوات را بیانگر است.
اجماع علمای شیعه به وجوب صلوات در تشهد اول و دوم نماز است.
علاوه بر روایاتی که از امامان شیعه در این زمینه آمده است، در کتابهای اهل سنت نیز روایاتی که بر وجوب صلوات دلالت می کند ، کم نیست.
در روایتی، قبولی نماز مشروط بر صلوات بر پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) یاد شده است: «من صلی صلوه و لم یصل فیها علی و علی اهل بیتی لم تقبل منه»(8) از این رو، از فقهای اهل سنت «شافعی، آن را در تشهد دوم واجب می داند و از احمدبن حنبل و جمعی دیگر از فقها بر وجوب آن عقیده دارند؛ اگر چه «مالک» و «ابوحنیفه» و عده ای نیز آن را مستحب می دانند.(9) عده ای از مفسران بر اساس برخی روایات معنا و حقیقت صلوات را با پیمان روز الست (الست بربکم، قالوا بلی...) و عالم ذر مرتبط دانسته و صلوات را تجدید عهد و میثاق با عهد اولیه آدم در آغاز خلقت دانسته اند.
از امام موسی بن جعفر(ع) روایت شده که: کسی که صلوات بر پیغمبر اکرم(ص) می فرستد، معنایش آن است که وفای به عهد و میثاقی که در عالم ذر پروردگار فرمود «الست بربکم و محمد نبیکم و علی امامکم» بر زبان آورده و قبولی آن را اعلام می کند و تجدید عمل و میثاق به عمل می آورد.(10) و آخرین سخن در اهمیت صلوات شمار فراوانی از روایات پیامبر و معصومین(ع) است که فضیلت و آثار دنیوی و اخروی صلوات را بیان می کنند و به جرأت می توان گفت درباره کمتر ذکر و عبادتی می توان چنین فضایل و آثاری را جست که گوشه ای از این فضایل و آثار را مورد اشاره قرار می دهیم.
آثار و فضایل صلوات صلوات از سوی گوینده آن شعاری ظاهری و بدون پشتوانه نیست تا از فضایل بی شمار آن در روایات تعجب کنیم و انگشت حیرت بر دهان افکنیم و ذکری چنین کوتاه چگونه فضایلی چنین متبرک دارد: بر اهل ذکر و ایمان پوشیده نیست که تمامی اذکار از جمله صلوات بر پیامبر(ص) و خاندان پاکش یک لفظ و یک معنا دارد.
تکرار لفظ بدون توجه به معنا سود چندانی ندارد و عمده فضایل در حقیقت ذکر و عبادت نهفته است.
چنانکه خداوند می فرماید: «ای مردمان شما همگی فقیر درگاه الهی هستید.»(11) صلوات گوینده حقیقتی با واسطه قرار دادن پیامبر و خاندانش و با درود فرستادن بر آنان طلب رحمت و آمرزش می نماید تا با دعایی این چنین از ذات غنی بی نیازی طلب نماید.
چنانکه گفتیم، صلوات از جانب غیر خدا طلب رحمت است.
در آیه صلوات نیز خداوند بلافاصله بعد از امر به صلوات بر پیامبر دستور اکید به تسلیم شدن در برابر فرمان ایشان که فرمان او فرمان خداست، می دهد.
به نظر می رسد چنین دستوری بعد از امر به صلوات برای آن است که بفهماند حقیقت درود بر ایشان، تسلیم بودن در برابر امری نبوی است و چنین تسلیمی حیات جاودانه و حقیقی به آدمی می بخشد و او را رستگار می کند و ای اهل ایمان، آنگاه که خدا و رسول به آنچه شما را حیات می بخشد فرا می خوانند، اجابت کنید.»(12) با بررسی روایات فضاییل صلوات، چنین به دست می آید که بخشی از این آثار مربوط به زندگی دنیوی و بخشی به زندگانی اخروی مربوط است که به برخی از آنها اشاره می کنیم، اگر چه ممکن است برخی از این آثار مشترک بین دنیا و آخرت باشد.
الف) آثار دنیوی نقش صلوات در استجابت دعا در ادعیه و روایات معصومین(ع) میان صلوات و مستجاب شدن دعا ارتباط عمیقی دیده می شود.
در دعاهای صحیفه سجادیه، مناجات شعبانیه، مکارم الاخلاق و...
صلوات به گونه ای در ابتدا یا آخر دعا آمده است، زیرا صلوات دعای مقبوله است.
(13)و روایت دیگری نقل شده که: «هر کسی حاجتی از خداوند دارد، ابتدا صلوات بر پیامبر و آل او گوید سپس حاجت بخواهد و سپس صلوات گوید، زیرا خداوند کریم تر از آن است که دو طرف دعا را مستجاب کند و وسط آن را مستجاب نشده رها نماید، زیرا صلوات بر پیامبر و آل او محجوب و در پرده باقی نمی ماند و حتماً مستجاب می شود.» (14) از آن جا که خداوند از مؤمنان خواسته است که به سوی او با وسیله و واسطه ای تقرب جویند (یا ایها الذین امنوا اتقواا...
و ابتغوا الیه الوسیله) (15) صلوات به معنای واسطه قرا دادن واسطه های فیض الهی برای تقرب به خدا و درک رحمت الهی است چنانکه در تفسیر این آیه به روایاتی برمی خوریم که معصوم(ع) می فرماید: «منظور از وسیله در این آیه، ما اهل بیت هستیم.» (16) از رسول خدا نیز روایت شده که: «صلوات شما بر من باعث روا شدن حاجات شما می شود و خداوند را از شما راضی می گرداند و اعمال شما را پاکیزه می کند.» (17) 2) همراهی با ملائکه و برخورداری از استغفار آنان: از آنجا که ملائکه پیوسته بر پیامبر(ص) صلوات می گویند، صلوات مؤمنان به معنای همراهی با فرشتگان نیز هست ملائکه نیز برای کسی که صلوات می فرستد استغفار می کند و برای او صلوات می فرستند.
از رسول خدا(ص) روایت شده که حق تعالی می فرماید: «هر بنده ای که برای تو صلوات فرستد، هفتاد هزار فرشته بر او صلوات می فرستند و هر که هفتاد هزار فرشته بر او صلوات فرستد، اهل بهشت خواهد بود.» (18) 3) صلوات، از بین برنده «نفاق» و «غم» و «بخل»: از پیامبر(ص) نقل شده: «صلوات و درود بر من و خاندان من نفاق را از بین می برد.» (19) و در روایتی دیگر به امام علی(ع) توصیه می کند که هرگاه امری تو را اندوهگین ساخت، بر پیامبر و آل او صلوات فرست...» (2) و بر اساس روایتی دیگر از امام حسن مجتبی(ع) از پیامبر(ص): «بخیل کسی است که چون نام من در نزد او برده شود، بر من صلوات نفرستد.» (21) حصول عافیت، توانگری و غنا، به یاد آمدن فراموش شدها به وسیله صلوات و پاکیزه و طیب شدن مجالس با ذکر صلوات، از جمله آثار دیگر صلوات است که در روایات به آنها اشاره شده است.
ب) آثار اخروی صلوات اگر چه برخی از آثار یاد شده در آخرت نیز محقق است، اما بخشی از آثار مختص زندگی اخروی است که به آنها اشاره می کنیم: 1) قرب به رسول ا...
(ص) و بهره گیری از شفاعت آن حضرت: پیامبر(ص) می فرماید: «هرکس بر من صلوات بفرستد، شفاعت من به او می رسد.» (22) و «نزدیکترین مردم در روز قیامت بر من در هر جا که باشد کسی است که بر من بیشتر در دنیا صلوات بفرستد.» (23) 2) کفاره گناهان، خلاصی از آتش و رفع عذاب قبر: امام رضا(ع) می فرماید: «کسی که نتواند با کارهای نیک گناهانش را بپوشاند، باید فراوان بر محمد و آل محمد درود فرستد که صلوات گناهان را نابود می کند.»(24) و نیز فرمودند: «صلوات بر من نور است بر صراط و هر کس بر صراط نور باشد، از اهل نار نخواهد بود.(25) «بسیار بر من صلوات فرستید که صلوات بر من نور است در قبر و نور است در بهشت.» (26) 3) بهره مندی از حسنات مضاعف و سنگینی بر ترازوی اعمال نیک: از انس بن مالک روایت شده که گفت: بر پیامبر خدا(ص) داخل شدم و ندیدم هیچ روزی که مسرورتر و شاداب تر از آن روز باشد، از دلیل آن پرسیدم فرمود: «چرا شاداب نباشم، حال آن که جبرئیل هم اکنون بیرون رفت از نزد من و گفت که خداوند فرمود: هر کسی یک بار بر تو صلوات فرستد، ده صلوات بر او می فرستم، ده سیئه را از او محو می کنم و ده حسنه برای او می نویسم.» همچنین از امام صادق(ع) روایت شده «سنگین ترین چیزی که در روز قیامت در ترازوی اعمال می گذارند، صلوات بر حضرت رسول و اهل بیت ایشان است.» (27) با این حال، آنچه ذکر آن رفت تنها بخشی از آثار و فضایل درود بر پیامبر و خاندان پاک ایشان است که صد البته روایات بیش از آن است که این نوشتار گنجایش ذکر آن را داشته باشد.
امید آن که ذکر این فضایل مقدمه عمل به آن و بهره مندی از آثار گسترده آن باشد.
پی نوشتها 1- تفسیر منهج الصادقین، ج 7، ص 335/ سنن ابن ماجه ج1، ص 293 2- تفسیر، 7 نمونه، ج 17، ص 319 3- تفسیرالمیزان، ج 16، ص 517 4- الصواعق المحرقه، ص 147-146 5- تفسیر مجمع البیان، طبرسی، ج 7، ص 579 6- منهج الصادقین، همان، ص 361 7- اصول کافی، کلینی، ج 2، ص 395 8- بررسی آیات و روایات صلوات، مرتضی محسنی کبیر ص 123 9- منهج الصادقین، همان، ص 357 10- تفسیر جامع، ج 5، ص 37 11- فاطر/آیه 15 12- انفال/ آیه 24 13- بررسی آیات و روایات صلوات، ص 9 14- اصول کافی، همان، ص 252 15- مائده/ آیه 35 16- تفسیرالمیزان، ج 5، ص 517 17- همان، ص 326 18- جامع الاخبار، فصل 28، ص 68 19- محجه البیضاء، ج 2، ص 313 20- کنز العمال، ج 1، ص 181 21- همان، ص 289 22- شرح و فضایل صلوات، ص 86 23- همان، ص 85 24- آثار الصادقین ج 11،ص 214 صلوات و آثار آن در دنیا و آخرت ئ ناصر بهرامی درباره آثار و فواید صلوات، روایات بی شماری نقل شده که برخی از آنها عبارتند از: الف(آثار اخروی صلوات 1- آمرزش گناهان رسول خدا(ص) فرمود: «هر کس، هر روز از روی شوق و محبت به من سه مرتبه صلوات بفرستد، خدا گناهان او را در همان روز یا همان شب می آمرزد.»(1) 2- میزان در قیامت از پیامبر اعظم(ص) روایت شده است که: «روز قیامت من میزان اعمال هستم؛ یعنی هر کسی که کفه گناهانش سنگین تر از کفه حسناتش باشد، من صلواتهایی را که برایم فرستاده، می آورم و در کفه حسناتش می گذارم، تا آن که کفه حسناتش سنگین تر شود.»(2) 3- دیدن بهشت پیامبر(ص) فرمود: «هر کس در هر روز هزار صلوات بر من بفرستد، از دنیا نخواهد رفت تا جای خود را در بهشت ببیند.» 4- واجب شدن شفاعت در وصیت رسول ا...(ص) به امیر مؤمنان(ع) آمده: «یا علی !هر کس به من هر روز و هر شب صلوات بفرستد، شفاعتم بر او واجب می شود، اگرچه گناهانش از گناهان بزرگ باشد.»( 3) 5- رفع عطش قیامت خداوند به حضرت موسی (ع) وحی کرد: ای موسی !دوست داری که عطش قیامت تو را فرانگیرد و در مواقف آن روز تشنه نباشی؟
عرض کرد.
بلی، ای پروردگار جهانیان.
خطاب رسید امروز در دنیا بر حبیب من صلوات بفرست تا فردا از تشنگی قیامت ایمن باشی.»(4) ب( آثار دنیوی صلوات 1- دعای محجوب از امام صادق(ع) نقل شده که «همیشه میان دعا و اجابت آن، حجاب و پرده ای می آید و حایل می شود.
تا بر محمد(ص) صلوات فرستاده نشود، آن حجاب و حایل برطرف نمی شود.»( حاجت در روایتی پیامبر(ص) فرمودند: «صلوات فرستادن شما بر من، باعث روا شدن حاجتهای شماست و خدا را از شما راضی می گرداند و اعمال شما را پاک و پاکیزه می کند.»(6) 3- رفع فقر رسول ا...(ص) فرمود: «صلوات فرستادن، فقر را برطرف می کند.»(7) 4- رفع فراموشی رسول خدا(ص) فرموده اند که: «هر کس چیزی را فراموش کرد، بر من صلوات بفرستد، تا آن موضوع یادش بیاید.»(8) 5- عافیت و باز حضرت فرمود: «هر کس یک مرتبه صلوات بفرستد، خدا عافیت را بر او می گشاید»(9) پی نوشتها: 1- بحارالانوار، ج94، ص69 2- ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، باب ثواب الصلاه النبی 3- بحارالانوار، ج91، ص93 4- آثار و برکات صلوات، ص151 5- اصول کافی، ج4، باب الصلاه علی النبی 6- جمال الاسبوع، ص242 7- جلاء الافهام، ص252 8- داستانهایی از صلوات، ص26 9- جامع الاخبار، ص97 مکارم الاخلاق ؛ سیمای پیامبر اکرم(ص) در قرآن پیامبر اعظم(ص)، دارای لقبها و اوصاف متعددی در قرآن است، از جمله: ئاحمد؛ «مبشراً برسول یأتی من بعدی اسمه احمد».(1) ئ محمد؛ «محمد رسول ا...».(2) ئ عبدا...؛ «و انه لما قام عبدا...
یدعوه».(3) ئ خاتم النبیین؛ «ولکن رسول ا...
و خاتم النبیین».(4) ئرحمهللعالمین؛ «و ما ارسلناک الا رحمهللعالمین».(5) ئ بشیر و نذیر؛ «یا ایها النبی انا ارسلناک شاهداً و مبشراً و نذیراً و داعیاً الی ا...
باذنه و سراجاً منیرا».(6) ئ دارای خلق بزرگ؛ «و انک لعلی خلق عظیم».(7) ئ نرمخویی؛ «فبما رحمه من ا...
لنت لهم ولو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک».(8) ئ دارای نام و نشان مکتوب در تورات و انجیل؛ «الرسول النبی الذی یجدوه مکتوباً عندهم فی التوراه و الانجیل».(9) ئ همراه با وعده پیروزی بر همه ادیان؛ «هو الذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله ولو کره المشرکون».(10) ئمبعوت بر همه بشریت؛ «و ما ارسلناک الا کافه للناس».(11) ئمبعوث بر اجنه؛ «قل اوحی الی انه استمع من الجن فقالوا انا سمعنا قرآناً عجبا».(12) ئ شاهد بر امت و شاهد بر تمام انبیا؛ «جئنا من کل امه بشهید و جئنا بک علی هؤلاء شهیدا».(13) ئ مورد تأیید الهی در برابر مسخره کنندگان؛ «انا کفیناک المستهزئین».(14) ئ تثبیت دل با آیات قرآن؛ «کذلک لنثبت به فؤادک و رتلناه ترتیلا».(15) ئپذیرش شفاعت تا آنجا که راضی شود؛ «و لسوف یعطیک ربک فترضی».(16) ئ دارای سعه صدر؛ «الم نشرح لک صدرک.
و وضعنا عنک وزرک.
الذی انقض ظهرک.
و رفعنا لک ذکرک».(17) ئ صاحب کوثر؛ «انا اعطیناک الکوثر».(18) ئ بر راه مستقیم الهی؛ «ربک علی صراط مستقیم».(19) پی نوشتها: سوره صف، آیه6 سوره آل عمران، آیه 144/سوره فتح، آیه 29/سوره محمد،آیه 2/سوره احزاب، آیه40 sوره جن، آیه 19 سوره احزاب، آیه 40 5- سوره انبیا، آیه 107 6- سوره احزاب، آیات 45-46 سوره قلم، آیه 4 8- سوره آل عمران، آیه 159 9- سوره اعراف، آیه 157 10- سوره فتح، آیه 28/سوره صف، آیه 9 11- سوره سبأ، آیه 28 12- سوره جن، آیه 1 13- سوره نساء، آیه 41 14- سوره فجر، آیه 95 15- سوره فرقان، آیه 32 16- سوره ضحی، آیه 5 17- سوره انشراح، آیات 1-4 18- سوره کوثر، آیات 1-3 19- سوره زخرف، آیه43 ثواب و فضیلت صلوات «صلوات » به بیان قرآن کریم نغمه الهی و نوایی ملکوتی است؛ «ان ا...
و ملائکته یصلون علی النبی؛ خداوند و فرشتگان او بر پیامبر درود می فرستند.» صلوات، عشق ورزی و قدرشناسی از گلگون چهره هایی است که به پای رو سفیدی ما فدا شدند.
هم بهترین دعا در شأن برترینهاست و هم عامل پذیرش دعاهای ما.
صلوات، نوای ایمان و نابودی نفاق است؛ هم توحید است و هم نبوت، هم امامت است و هم معاد روز قیامت، و در یک کلمه، «تمام تسبیح جان ماست.» (1) منزلت صلوات علاوه بر این که خدا و فرشتگان بر پیامبر(ص) صلوات می فرستند، مؤمنان نیز به این امر و تسلیم در برابر آن فرمان داده شده اند: «خداوند و فرشتگان او بر پیامبر صلوات می فرستند.
ای کسانی که ایمان آورده اید بر پیامبر صلوات بفرستید و کاملاً تسلیم او باشید.» (2) در قرآن کریم هم دستور احترام و بزرگداشت خداوند تعالی هست که «شمارا چه می شود که برای خداوند شکوهی را امید ندارید.»(3) و هم توقیر و گرامیداشت پیامبر را گوشزد می نماید: « به راستی که ما تو را شاهد و گواه و بشارت دهنده و هشدار دهنده فرستادیم.
تا ]شما مردم [خدا و پیامبرش را یاری کنید و گرامی اش بدارید و در صبح و شام تسبیحش گویید.»(4) احکام صلوات در روایت آمده است که صلوات، همیشه، ارزشمند است، ولی در مواردی فضیلت و استحباب بیشتری پیدا می کند؛ مثلاً هنگام ورود و خروج از مسجد؛ پس از ذکر نام حضرت رسول(ص)، حتی در نماز، شب و روز جمعه، ماه مبارک رمضان، پس از نمازها، به هنگام ذبح حیوانات و هنگام شنیدن نام آن بزرگوار.
(5) حتی در نماز میت و همچنین در تشهد نمازهای دیگر، صلوات واجب است و نماز بی صلوات، باطل است.
پیامبر اکرم (ص) می فرماید: «هرکس نماز بگذارد و در آن بر من و اهل بیت من صلوات نفرستد، از او قبول نمی شود.»(6) صلوات ناقص ذکر «اللهم صل علی محمد» بدون «و آله » ناقص و خلاف امر پیامبر (ص) است؛ چنانکه خود حضرت می فرماید: «هرکس بر من صلوات بفرستد و بر خاندانم درود نفرستد، بوی بهشت را نمی یابد.»(7) امام صادق (ع) نیز می فرماید: مردی به کعبه درآویخته بود و چنین می خواند: «اللهم صل علی محمد».
پدرم ]موسی بن جعفر(ع) [شنید و به او فرمود: «بنده خدا !صلوات را ناقص نکن و در حق ما ظلم نکن، بلکه بگو خدایا بر محمد و اهل بیتش درود بفرست.»(8) در روایات فراوانی، حذف «آل محمد» از صلوات نهی شده است.
علامه طباطبایی رحمها...
پس از روایتی در این باره، می نویسد: «جز این، هجده حدیث دیگر از اهل سنت دلالت دارد بر صلوات کامل و پرهیز از ناقص...
و اما روایات شیعه در این موضوع، فراوان و بی شمار است ».
کیفیت صلوات مردی به پیامبر (ص) عرض کرد: دانستیم چگونه بر شما سلام کنیم، ولی صلوات بر شما چگونه است؟
آن حضرت فرمودند: بگو: «اللهم صل علی محمد و علی آل محمد، کما صلیت علی ابراهیم و آل ابراهیم انک حمید مجید، اللهم بارک علی محمد و علی آل محمد کما بارکت علی ابراهیم و آل ابراهیم انک حمید مجید.» (9) حضرت سجاد (ع) نیز در پایان دعای مکارم الاخلاق چنین دعا می کند: «اللهم صل علی محمد و آله، کافضل ما صلیت علی احد من خلقک قبله و انت مصل علی احد بعده؛ بارخدایا بر محمد و آلش درود فرست، مانند بهترین درودی که قبل از او بر هر یک از بندگانت نثار کردی و یا پس از او نثار کسی خواهی کرد.» (10) در روایات آمده است که بهتر آن است صلوات با صدای بلند باشد.
از پیامبر اکرم (ص) روایت شده است: «با صدای بلند بر من صلوات بفرستید که نفاق را از بین می برد.»(11) ثواب و فضیلت صلوات از نگاه روایات 1-کفاره گناهان: امام رضا (ع) می فرماید: «هرکس از انجام عملی که گناهانش را جبران کند ناتوان است، پس باید زیاد بر محمد و آل محمد صلوات بفرستد؛ زیرا صلوات، گناهان را به کلی پاک می کند.»(12) 2- وزین ترین و برترین: از امام باقر(ع) یا صادق (ع) نقل شده است: «سنگین ترین چیزی که در روز قیامت در ترازو گذاشته می شود، صلوات بر محمد (ص) و اهل بیت او می باشد.»(13) و نیز از امام صادق (ع) روایت است که «روز جمعه هیچ کاری برتر و پرفضیلت تر از صلوات بر محمد و آل محمد نیست.»(14) 3- دوستی خداوند: از امام هادی (ع) چنین روایت است: «تنها دلیلی که خدا به خاطر آن ابراهیم (ع) را به مقام دوستی و خلیل بودن رسانید، کثرت صلوات فرستادن او بر محمد و اهل بیتش - که درود خدا بر آنان باد - بود.» 4- بخیل واقعی: پیامبر اکرم (ص) می فرماید: «بخیل حقیقی کسی است که نزد او از من یاد شود و او بر من صلوات نفرستد.»(15) 5-صدای سخن عشق: از امام صادق (ع) روایت است: «هنگامی که از پیامبر(ص) یاد می شود، زیاد بر او صلوات بفرستید؛ زیرا هرکه بر پیامبر صلوات فرستد، خداوند در میان هزار صف از فرشتگان بر او هزار درود فرستد و چیزی از مخلوقات خدا باقی نمی ماند، مگر اینکه بر این بنده درود می فرستند؛ چون خدا و فرشتگان بر او درود فرستاده اند.
پس کسی که در این باره بی علاقه باشد، جاهل و فریب خورده است...»(16) 6- رهایی از مشکلات: از استاد اخلاق و عرفان آیها...
بهاءالدینی رحمها...
نقل است: «برای رهایی از مشکلات راههایی هست که بهترین آنها که خود ما حس کرده ایم و به کمک آنها به حاجتهایمان رسیده ایم، چهار چیز است؛ نذر کردن گوسفند برای فقرا، خواندن حدیث کساء به طور پی در پی، پرداخت صدقه و ختم صلوات.» (17) 7- کتابت صلوات: در پاداش نوشتن صلوات، حدیثی از پیامبر (ص) نقل گردیده است: «هرکس در نوشته ای بر من صلوات بنویسد، تا هنگامی که نامم در آن مکتوب باقی است، فرشتگان پیوسته برای او استغفار می کنند.»(18) پی نوشت: 1) اشاره دارد به حدیثی از امام رضا(ع) که فرمودند: درود فرستادن بر محمد و آل محمد، نزد خداوند متعال سبحان ا...
و لا اله الا ا...
و ا...
اکبر گفتن است.» عیون اخبار الرضا (ع)، ج 1، ص 294 2) احزاب/56 3) نوح/13 4) فتح/8 - 9 5) سفینهالبحار، ج 3/میزان الحکمه، ج 2، ص 1662/وسائل الشیعه، ج 4، ص 1210 - 1222/ بحارالانوار، ج 94، باب 47.
6) عوالی اللآلی، ج 2، ص 40 7) امالی صدوق، ص 167، ح 9/بحارالانوار، ج 8، ص 186 8) اصول کافی، ج 2، ص 495 9) المیزان، ج 16، ص 344 10) مکارم الاخلاق، دعای 20 صحیفه سجادیه 11) الکافی، ج 2، ص 493 12) سفینهالبحار، ج 3، ص 125 13) همان، ص 126 14) همان، ص 394 15) همان، ص 246 16) کافی، ج 2، ص 492 17) آیت بصیرت، ص 68 18) کنز العمال سیره پیامبر با اسرا پیامبر(ص) از طرف خداوند مأمور بود شخصاً با اسیران گفتگو کند و آنان را ارشاد و تبلیغ نموده و به آنان امید بدهد؛ «یا ایها النبی قل لمن فی ایدیکم من الاسری».(1) گفتگوی مستقیم بالاترین شخصیت، با اسیر کافر و محارب، بالاترین عنایت اسلام و رسول خدا(ص) به اسیران است.
اما محتوای گفتگو چه باشد؟
خداوند در آیه 70 سوره انفال می فرماید: محتوای گفتگو با اسیران این باشد که ای اسیران، اگر خداوند در دلهای شما خیری بداند (و شما روحیه لجاجت و کینه نداشته باشید و زمینه رشد و سعادت داشته باشید) بهتر از آنچه از شما گرفته، به شما خواهد داد.
(اگر امروز آزادی شما گرفته شده، در آینده مسلمان خواهید شد.) به علاوه، گناهانتان را می بخشد؛ «ان یعلم ا...
فی قلوبکم خیراً یؤتکم خیراً مما اخذ منک و یغفر لکم»(1) دراسلام حتی شرکت در جنگ بر ضد پیامبر(ص) مانع توبه و برگشت و دریافت مغفرت الهی نیست.
به اسرا می گوید: «یغفر لکم».
اسلام مکتبی است که دختر پیامبرش لحظه افطار، غذای مورد نیاز خود را به مسکین و یتیم و اسیر می دهد؛ «و یطمعون الطعام علی حبه مسکینا و یتیماً و اسیرا».(2) اسلام، مکتبی است که شخصیتی چون امام علی(ع) بعد از ضربت خوردن و دستگیری قاتل، سفارش او را می کند و می فرماید: «احبسوا هذا الاسیر؛ این قاتل اسیر را حبس کنید»، «اطعموه» او را غذا دهید، «و اسقوه» به او نوشیدنی دهید و در اسارت با او خوش رفتاری کنید.
«احسنوا اسارته»(3) منابع: سوره انفاق، آیه 70 سوره انسان، آیه 8 3- میزان الحکمه وقتی سعد بن معاذ (یکی از اصحاب رسول خدا(ص)) از دنیا رفت، پیامبر(ص)، بر جنازه او نماز خواند و فرمود: هفتاد هزار فرشته که جبرئیل نیز همراهشان بود، آمدند و بر جنازه سعد نماز خواندند.
من به جبرئیل گفتم: «سعد به چه علت دارای این مقام شد که شما همراه آن همه فرشته آمدید و بر جنازه اش نماز خواندید؟» جبرئیل پاسخ فرمود: بقرائته قل هوا...
احد، قائماً و قاعداً و راکباً و ماشیاً و ذاهباً و جائیاً؛ به خاطر این که او سوره توحید (قل هو ا...
احد) را در همه وقت، ایستاده، نشسته، سواره، پیاده، هنگام رفت و برگشت می خواند.
ئ البحار، باب فضل القرآن، حدیث