حضرت ابراهیم به فرمان خدا، خانه کعبه را بنا نهاد تا موحدان و خداپرستان، عبادتگاههای در خور و شایسته داشته باشند. بعدها صومعه ها کلیساها و کنیسه ها، مکان عبادت پیروان ادیان گوناگون بود. در اسلام، پس از هجرت پیامبر به مدینه، اولین مسجد با همکاری مسلمانان ساخته شد.
نخستین مسجد را پیامبر در مدینه در کنار خانه خود ساخت. زمین آن، خوابگاه شتران بود و پیغمبر آن را از صاحبش خرید و سپس خلفا و حاکمان و پادشاهان بر وسعت آن افزودند و در تزیین آن کوشیدند.
در صدر اسلام در هر شهر، یک مسجد داشت. ولی از آنجا که برای بسیاری از مسلمانان، روزی پنج بار رفتن به مسجدهای دیگر کاری دشوار بود، از این رو، در کنار مسجد جامع شهر، مسجدهای دیگری در محله ها و حتی در روستاها ساخته شدند.
از زمان قدیم در هر مسجدی مناره یا مناره هایی برپا می شده است. مناره ها، برج گونه هایی هستند که مؤذن از فراز آن اذان می گوید و مؤمنان را به برپایی نماز فرامی خواند. مناره، نخستین بار در زمان امویان در سوریه ساخته شد.
مسجد ضرار : مسجدی بود که در کنار مسجد قبا، به وسیله گروهی از منافقان طایفه بنی غنم بن عوف ساخته شد که پیامبر با خراب کردن آن موافق بودند. منافقان کوتاه شدن مسیر بیماران و کسانی که کارشان زیاد است را بهانه ای برای ساختن این مسجد بیان کردند. این مسجد از روی حسادت و کینه، به عنوان مکانی برای دسیسه علیه اسلام بنا شده بود که پیامبر (ص) می فرمایند: «به این مسجد که مردمی ظالم آن را ساخته اند بروید و پس از ویران کردن، آن را آتش بزنید».
تاریخچه مسجد الاقصی
ایران صدا: در این برنامه حجت الاسلام شمس به معرفی تارخچه مسجد الاقصی می پردازند./گروه اندیشه و معارف اسلامی
مسجدالاقصی نام مسجدی است، که در بخش شرقی شهر بیتالمقدس (اورشلیم) قرار دارد. این مسجد در سال 710 میلادی ساخته شد. مسلمانان نخست به سمت بیت المقدس نماز میخواندند. این نام هم چنین در آیه اول سوره اسراء آمدهاست، که اشاره به معراج و سیر محمد از مسجدالحرام به مسجدالاقصی و از آ ن جا به آسمان دارد:
سبْحَنَ الَّذِى أَسرَى بِعَبْدِهِ لَیْلاً مِّنَ الْمَسجِدِ الْحَرَامِ إِلى الْمَسجِدِ الاَقْصا الَّذِى بَرَکْنَا حَوْلَهُ لِنرِیَهُ مِنْ ءَایَتِنَا إِنَّهُ هُوَ السمِیعُ الْبَصِیرُ «منزّه است آن [خدایى] که بندهاش را شبانگاهى از مسجد الحرام به سوى مسجد الأقصى- که پیرامون آن را برکت دادهایم- سیر داد، تا از نشانههاى خود به او بنمایانیم، که او همان شنواىبیناست.
مسجد الاقصی را باید یکی از مقدس ترین اماکن اسلامی برای مسلمانان جهان توصیف کرد. این مسجد اولین قبله مسلمانان جایی که در دوران پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد مصطفی(ص) ایشان به سوی این مسجد به اذن خداوند نماز بپا می داشتند و همچنین سومین حرم شریف پس از مسجد الحرام و مسجد النبی در مکه و مدینه است . مسجد الاقصی به گواه تاریخ نویسان دومین مسجد ساخته شده بر روی زمین پس از بیت الله الحرام محسوب می شود. نقل است که حضرت آدم (علیه السلام) آنرا ساخته وزیر بنای آنرا چهل سال پس از ساختن بیت الله الحرام بنا به دستور خداوند نهاده است. بنابراین صرف نظر از اعتقادات دینی ما مسلمانان ، قدمت ساخت این مسجد به بیش از یکهزار سال نیز سبب توجه جهانی به این مسجد خواهد بود. در قرآن مجید آمده است سبحان الذی اسرى بعبده لیلاً من المسجد الحرام الى المسجد الاقصى الذی بارکنا حوله لنریه من آیاتنا إنه هو السمیع البصیر.