قرآنِ کریم ، پنج مرحله برای استغفار ( توبه : طلبِ بخشش از خداوند ) بیان کرده است :
١. ابتدا ، انسان باید از تمام اعمال بدی که مرتکب شده ، پشیمان شود و باید از درون به آن برسد ،
حضورِ قلبش را در آستانِ خداوند قرار دهد و قلبش شهادت دهد که آن عمل ، بد بوده است .
۲. تصمیم بگیرد که از این پس به دنبالِ آن عمل نرود .
۳. اگر چیزی به مردم بدهکار ( حقّ النّاس ) است به آنها بدهد و ادای دِین کند ( اگر غیبت کرده ، به
به کسی دروغ گفته ، کسی را به خشم آورده ، به کسی تهمت زده ، به کسی ناسزا گفته یا چنانچه
نسبت به کسی کینه دارد ، کینه را از دلِ خود بیرون کند و حلالیّت بطلبد . )
۴. اگر از واجبات ( نماز و روزه ) چیزی از او فوت شده که انجام نداده ، بایستی آنها را جبران کند .
۵. هنگامی که مرتکب گناه می شده ، برایش شیرین بوده و لذّتِ گناه زیرِ زبانش رفته است ؛ بنابراین
اکنون باید عبادت کند و ریاضت بکشد تا آن گناه برایش تلخ شود ، گریه کند تا تمام سلّول هایش
از گناه متنفّر شوند ؛ زیرا هنگامِ ارتکابِ گناه ، گناه در سلّول هایش نفوذ کرده است . پس بایستی
روزه بگیرد و ریاضت بکشد تا گوشتی از استخوانش بِرویَد که حلال باشد وهنگامی که ازخداوند
طلبِ توبه می کند و « أستَغفِرُالله » می گوید ، تمام سلّول های بدنش این عبارت را بگویند .
« دعا و شرایطِ آن برای استجابت »
استواریِ عبادت الهی ، بستگی به دعا و نیایش دارد . دعا ، عینِ عبادت است . انسان با دعا ، نهایتِ تواضع و زاری ، عبودیّت و بندگیِ خود را در پیشگاه خداوند متعال آشکار می سازد . دعا ، بهترین وسیلۀ قُرب به خدا و ارتباط نیک با ذات رُبوبی است .
حضرت محمّد «ص» می فرماید : « دعا ، برترین عبادت است . »
دعا یکی از آموزه های مهمّ تربیتی برای تهذیب نفس و صفاسازی باطن و رشد دادن ارزش ها و به کمال رساندنِ آنهاست .