استان تهران با225 ،28 کیلومتر مربع وسعت ،یکی از کوچکترین استانهای کشور می باشد .استان تهران در جنوب بخش مرکزی رشته کوههای البرز قرار گرفته و از ناحیه فیروزکوه در شرق تاهشتگرد درغرب وسعت دارد.همچنین در قسمت جنوبی ، به شهرستان قم منتهی می شود .
درمجموع سه عامل جغرافیایی درساخت کلی اقلیم استان تهران موثر است.این سه عامل عبارتند از: 1 وجود دشت کویر در جنوب شرقی استان 2 رشته کوههای البرز در شمال 3 بادهای مرطوب وبارانزای غربی بطورکلی آب وهوای این استان درمناطق کوهستانی از نوع آب وهوای کوهستانی معتدل ودر دشتهای آن ازنوع نیمه صحرایی با ویژگیهای خاص خود می باشد .آبهای سطح الارضی استان شامل رودخانه های کرج ،جاجرود، حبله رود، رودشور، رودلار، طالقان رود، کن ، قره چای ، هراز و سولقان می باشد .وآبهای تحت الارضی که در واقع چشمه های آب معدنی هستند،عبارتنداز:چشمه آبعلی (بین دو روستای آبعلی ومبارک آباد)، چشمه آب البرز (جنوب شرقی آبعلی ) ،چشمه علی (شهرری )وچشمه اعلاء(شمال شهر دماوند).
استان تهران بزرگترین قطب اقتصادی کشور ودارای ویژگیهای اقتصادی بسیار پیچیده وگوناگون است .درطی دو دهه اخیر جنبه های صنعتی وتجاری اقتصاد این منطقه آنچنان توسعه پیداکرد که در واقع این دوره رامی‌توان دوره تغییرات بنیادی از یک اقتصاد کشاورزی نسبتاخودکفا به اقتصاد صنعتی و تجاری وابسته نامید.
طبق آمار راههای کشور ،بیش از نیمی از آزاد راههای کشور دراین استان قرار دارد .همچنین 767 کیلومتر خط آهن که 435 کیلومتر آن اصلی است ،ارتباط آن رابادیگر استانهای کشور،از طریق قطار ممکن می سازد
استان تهران با225 ،28 کیلومتر مربع وسعت ،یکی از کوچکترین استانهای کشور می باشد .استان تهران در جنوب بخش مرکزی رشته کوههای البرز قرار گرفته و از ناحیه فیروزکوه در شرق تاهشتگرد درغرب وسعت دارد.همچنین در قسمت جنوبی ، به شهرستان قم منتهی می شود .
درمجموع سه عامل جغرافیایی درساخت کلی اقلیم استان تهران موثر است.این سه عامل عبارتند از: 1ـ وجود دشت کویر در جنوب شرقی استان 2ـ رشته کوههای البرز در شمال 3ـ بادهای مرطوب وبارانزای غربی بطورکلی آب وهوای این استان درمناطق کوهستانی از نوع آب وهوای کوهستانی معتدل ودر دشتهای آن ازنوع نیمه صحرایی با ویژگیهای خاص خود می باشد .آبهای سطح الارضی استان شامل رودخانه های کرج ،جاجرود، حبله رود، رودشور، رودلار، طالقان رود، کن ، قره چای ، هراز و سولقان می باشد .وآبهای تحت الارضی که در واقع چشمه های آب معدنی هستند،عبارتنداز:چشمه آبعلی (بین دو روستای آبعلی ومبارک آباد)، چشمه آب البرز (جنوب شرقی آبعلی ) ،چشمه علی (شهرری )وچشمه اعلاء(شمال شهر دماوند).
استان تهران بزرگترین قطب اقتصادی کشور ودارای ویژگیهای اقتصادی بسیار پیچیده وگوناگون است .درطی دو دهه اخیر جنبه های صنعتی وتجاری اقتصاد این منطقه آنچنان توسعه پیداکرد که در واقع این دوره رامی‌توان دوره تغییرات بنیادی از یک اقتصاد کشاورزی نسبتا"خودکفا به اقتصاد صنعتی و تجاری وابسته نامید.
طبق آمار راههای کشور ،بیش از نیمی از آزاد راههای کشور دراین استان قرار دارد .همچنین 767 کیلومتر خط آهن که 435 کیلومتر آن اصلی است ،ارتباط آن رابادیگر استانهای کشور،از طریق قطار ممکن می سازد.
تهران شهرتهران که امروزه مرکز کشور جمهوری اسلامی ایران است در زمانهای قدیم یکی از روستاهای واقع در پیرامون شهر بزرگ ری بود.تهران پس از ویران شدن ری توسط مغولان شروع به رشد کرد ودرنیمه دوم قرن دهم (ه.
ق ) در دوره شاه طهماسب صفوی بارویی به دور شهر کشیده شد.
اهمیت این شهر از زمانی شروع شد که درسال 1756 (م ) کریمخان زند، حکومت تهران رابه غفور خان واگذار نمود وخود راهی شیراز شده ،آن شهر راپایتخت خود قرار داد.
پس از فوت کریمخان ، آقامحمد خان قاجار به تهران آمد وبعد از جنگهای سختی که بالطفعلی خان زند داشت برکشور مسلط شد.
وی درسال 1790 (م ) دراین شهر تاجگذاری کرد وآن راپایتخت حکومت خویش قرار داد.
بعدهابا روی کارآمدن ناصرالدین شاه که نزدیک 50 سال حکومت کرد، تهران تحول بسیار پیدا کرد و مناطق اطراف آن به سرعت مسکونی شد وباگسترش شهر ،برج وباروی جدیدی به دور شهر کشیده شد.بازار تهران ،سرای امیر ومدرسه دارالفنون از آثار باقیمانده از آن دوران است ودر دوران حکومت پهلوی شهر تهران چهره دیگری پیداکرد .دروازه‌ها وباروهای اطراف آن ازبین رفتند وشهر به سرعت وسعت یافت .
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 ،گسترش شهر همچنان ادامه پیداکرد وشهرکهای جدیدی در حاشیه بدان متصل شد وجمعیت آن نیز به سرعت افزایش یافت .
تهران با مساحتی حدود 200/1کیلومتر مربع ، در دامنه جنوبی رشته کوههای البرز قرار گرفته است .آب وهوای این شهر در تابستان گرم و خشک و در زمستان سرد می باشد.
بیشترین درجه حرارت در تابستان 42 درجه سانتیگراد وکمترین آن در زمستان 16ـ درجه سانتیگراد می باشد .
تهران دارای 1100 متر ارتفاع از سطح دریادر جنوب و1700 متر درشمال است .
همچنین میزان بارندگی سالانه بطور متوسط 225 میلیمتر می باشد .
تهران مرکز کلیه وزارتخانه ها، ادارات و مراکز علمی کشور می باشد وعلاوه برآن مرکز ثقل سیاسی واداری کشور طی 200 سال اخیر به شمار می رود .ازنظر ژئوپولیتیک و بسیاری از مسائل سیاسی و اقتصادی نیز ازاهمیت ویژه‌ای برخوردار است برپایی پی در پی نمایشگاههای بین المللی ونمایشگاههای داخلی مانند نمایشگاه گل ،فرش و...
خود گواه این مدعاست .
تهران از طریق فرودگاه بین المللی مهرآباد با تمام شهرهای ایران که دارای فرودگاه هستند وبیشتر شهرهای مهم جهان ارتباط هوایی دارد (فرودگاه جدید بین المللی امام خمینی نیز درسالهای آینده مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت ).
این شهر از طریق سه ترمینال مسافربری در شرق ،غرب وجنوب تهران وخطوط راه آهن با تمامی نقاط ایران در ارتباط می باشد .ضمنا" تهران باموقعیت خاصی که دارد بر سر راه آسیا،اروپا واقع شده است .
آثاردیدنی توریستی تهران در تهران موزه ها،گالری های هنری ،اماکن مذهبی ،مراکز ورزشی وتفریحی ، سینماهاو مراکز گوناگونی وجود دارد که همه روزه عده زیادی رابه خود جلب می کنند .همچنین گردشگاه های اطراف شهر به ویژه نقاط خوش آب وهوای ارتفاعات البرز،در روزهای تعطیل جمعیت زیادی رابه اطراف رودخانه های کرج ،جاجرود ولار می کشاند .در زمستان ،پیست های اسکی آبعلی ،گاجره ،دیزین وشمشک نیز میعادگاه مشتاقان ورزشهای زمستانی است .دریاچه وسیع سد کرج محل مناسبی برای قایقرانی ونیز اسکی روی آب فراهم آورده است .سنگ نوردی ،کوهنوردی وکوه پیمائی در ارتفاعات شمال تهران نیز بخشی از تفریحات مردم تهران راتشکیل می دهد .
کاخ گلستان ،مرمر، صاحبقرانیه ،سعدآباد، برج وموزه آزادی ،پارک جنگلی ،پارکهای پردیسان ،ارم ،جمشیدیه ،ملت ، بعثت ،آزادگان ،لاله ،چشمه آب گرم دماوند وتله کابین توچال نیز از دیگر نقاط دیدنی شهر تهران است .همچنین بازار تهران بامعماری سنتی خود، یکی از عمده‌ترین مراکز خرید تهران است و علی رغم ایجاد مراکز خرید در نقاط مختلف شهر، هنوز هم مرکزیت خود راحفظ کرده است .
در تهران ،اماکن مذهبی متعددی نیز وجود دارد و علاوه برمساجد و تکایای معروف ،بیش از 30 امامزاده نیز در شهر و اطراف آن قرار دارد.
اماکن مذهبی خارج تهران مانند آرامگاه حضرت عبدالعظیم در شهر ری ،آرامگاه حضرت امام خمینی دربهشت زهرا،امامزاده صالح در تجریش ،امامزاده داوود در شمال کن ازتوجه بیشتری برخوردار هستند به نقل از: www.e-resaneh.com جمعیت جمعیت استان تهران در سال 1379 در حدود 11،647،103 نفر برآورد شده است.
از این تعداد 10،159،768 نفر در نقاط شهری ( 23/87 درصد کل استان ) و 1،487،335 نفر در مناطق روستایی ( 77/12 درصد کل استان ) زندگی می کنند.
نرخ رشد جمعیت بین سال های 70 تا 73 در کل استان 7/2 درصد، در مناطق شهری، 8/3 درصد و در مناطق روستایی 7/3 درصد بوده است.
در توزیع شهرستانی جمعیت، بیش از نیمی از جمعیت استان در شهرستان تهران ساکن هستند( 73/57 درصد جمعیت کل استان ) و شهرستان کرج با 543، 1،120 نفر ( 62/9 درصد کل جمعیت استان ) در مرتبه دوم قرار دارد.
بالاترین نرخ رشد جمعیت بین سالهای 70 تا 73 را شهرستان شهریار با 8/11 درصد داشته است جغرافیای تاریخی تهران 723ص، جلد سخت، 21.5*28.5 سانتی متر تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 2002، چاپ اول شابک: 8-1024-01-964 طهران (تهران) را از لحاظ جغرافیای تاریخی می توان به سه دوره مشخص و متمایز تقسیم کرد: 1- از زمانی پیدایی نام طهران در متون تا سال 961 ه.
ق که به امر «شاه طهماسب صفوی» گرداگرد آن حصار کشیدند؛ 2- از حصار کشی تا نوروز سال 1200 ه.
ق (1165 ه.
ش) که «آقا محمد خان قاجار» به تخت سلطنت جلوس کرد و آنجا رسمی پایتخت شد؛ 3- از ابتدای پایتختی تا موقعی که به صورت تهران بزرگ درآمد.
در این کتاب، جغرافیای تاریخی تهران از آغاز تاکنون در چهار بخش و مجموعا بیست و پنج فصل بررسی شده است.
کتاب با نقشه های متعدد از تهران در دوره های گوناگون و محلات و بناها و ساختمان آن به چاپ رسیده که در پایان آن، فهرست آنها آمده است.
عنوان های بعضی از فصل های کتاب عبارتنداز: «گذشته تاریخی تهران»، «تهران در حصار»، «برآمدن آقا محمد خان و پایتخت شدن تهران»، «عهد فتحعلی شاه»، «ناصرالدین شاه و دارالخلافه ناصری»، «محله های تهران بر اساس نقشه های دوره قاجار»، «ارگ ناصری و افزایش عمارت های آن»، «سفارتخانه ها و کنسولگری ها»، «اشرافیت تهران، خانه و زندگی اعیانی»، «باغ ها و قصرهای سلطنتی ییلاقی»، «روستاهای پیرامون تهران»، «بقاع متبرکه»، «مراسم مذهبی و اماکن عام المنفعه»، «آب تهران در دوره قاجار»، «خدمات شهری»، «پست و تلگراف و تلفن، حمل و نقل شهری و هتل» و «آموزش و پرورش، بهداشت و فرهنگ».
این اثر پژوهشی ارزنده، تصویری جامع از تاریخ تهران و جوانب گوناگون زندگی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آن از گذشته های دور تا پایان دوران قاجار به دست می دهد.
جغرافیای انسانی > جمعیت