دانلود گزارش کارآموزی در شرکت ساتراپ صنعت بهار

ابزارهای اندازه گیری دقیق :
تقسیمات کسری از تقسیم یک اینچ به قسمتهای 2/1 ،4/1 ، 8/1، 16/1 ، 32/1 ، 64/1 حاصل می شد این تقسیمات برای اندازه گیری کارهای دقیق که در کارگاه ماشینهای ابزار صورت می گیرد کافی نخواهد بود .بهمین منظور برایایجاد دقت بیشتر در کارها و اندازه گیری قطعات نیاز بیشتری به اندازه های دقیقتر یعنی اندازه های کوچکتر از اندازه های شرح داده شده در بالا می باشد .

بنابراین می بایستی از سیستم اعشاری نیزاستفاده شود.

بطور کلی ابزارهای اندازه گیری که برای مدرج کردن آنها از سیستم اعشاری استفاده شده بمراتب دقیقتر از سیستم کسری می باشند .در این صورت اندازه هایی که برای کارگاه ماشین در نظر گرفته اند غالباً بر حسب اعشاری تعیین می شوند .

این نوع کارها را می بایستی با تلرانس های مشخصی که در حدود یک هزارم اینچ ویا کمتر هستند تراشید .

در سیستم اعشاری یک اینچ را به دو قسمت مساوی تقسیم نموده که فاصله هر خط برابر یک دهم اینچ و نیز یک دهم اینچ را مجدداً به ده قسمت مساوی تقسیم کرده که فاصله هر خط برابر یک صدم اینچ و چنانچه اندازه دقیقتر نیز لازم باشد می توان یک صدم اینچ را به ده قسمت مساوی تقسیم نموده که فاصله هر خط برابر یک هزارم اینچ خواهد بود.

تعریف اعداد اعشاری :
برای شناسائی اعداد اعشاری غالباً از علامت خط 45 درجه (/) که آن را در زبان فارسی ممیز می نامند استفاده می شود .

در زبان لاتین برای تعیین اعداد اعشاری بعد از اعداد صحیح نقطه بکار برده می شود .

به طور کلی علامت ممیز و یانقطه بسیار مهم است ، که بایستی بعد از اعداد صحیح گذارده شود عدد سمت چپ نقطه یا ممیز را اعداد صحیح و عدد سمت راست را اعداد اعشاری می نامند .

اندازه 025/5 اینچ به این معنی است که 5 اینچ کامل با اضافه بیست و پنج هزارم اینچ را نشان می دهد و خواندن اعداد به این صورت است که ابتدا سمت چپ اعداد صحیح و سپس علامت اعشاری که نقطه یا ممیز می باشد و آنگاه عدد سمت راست که به صورت اعشاری است خوانده خواهد شد .

یعنی ابتدا تمام اعداد صحیح و بعد از ممیز اعداد اعشاری خوانده می شود .

مثلاً برای خواندن عدد 125/7 ابتدا عدد 7 و سپس یک صد و بیست وپنج هزارم اینچ خوانده می شود و یا عدد 250/12 که طرز خواندن صحیح آن 12 اینچ و دویست و پنجاه هزارم اینچ .
مثلاً برای خواندن عدد 125/7 ابتدا عدد 7 و سپس یک صد و بیست وپنج هزارم اینچ خوانده می شود و یا عدد 250/12 که طرز خواندن صحیح آن 12 اینچ و دویست و پنجاه هزارم اینچ .

از طرفی دیگر می توان سیستم اعشاری را بواحد های کوچک تقسیم نمود .

مثل یک میلیونیم اینچ که عبارتند از : عدد 1/0 را میتوان نوشت 10/1 (یکدهم) عدد 01/0 را می توان نوشت 100/1 (یکصدم) عدد 001/0 را می توان نوشت 1000/1 (یک هزارم ) عدد 0001/0 را می توان نوشت 10000/1 (یک ده هزارم ) عدد 00001/0 را می توان نوشت 100000/1 (یک صد هزارم ) عدد 000001/0 را می توان نوشت 1000000/1 (یک میلیونیم) اعداد سمت راست ممیز معمولاً دارای رقمهای محدود می باشد که می توانید در مثالهای مختلف مشاهده کنید .از طرفی هر چقدر اعداد بعد از ممیز بیشتر شوند دقت اندازه گیری زیادتر خواهد بود .

در بعضی از موارد تا سه رقم اعشاری ولی بطور معمولی تا چهار رقم اعشاری مورد استفاده قرار می گیرد .

در کارگاههای سنگ زنی اغلب تا 5 رقم اعشاری لازم می باشد .

خواندن اعداد اعشاری : در کارگاه ماشینهای افزار معمولاً اعداد اعشاری را تا هزارم اینچ می خوانند در این صورت اعداد سمت راست که اعشاری می باشند بایستی بصورت سه رقمی نوشته شوند .

در صورتیکه اعداد سمت راست یک یا دو رقمی باشند باید به سمت راست آن یک یا دو صفر اضافه نمود .

بنابراین برای عدد 12/0 (دوازده صدم ) باید یک صفر در سمت راست 12 اضافه کرد که می توان نوشت 120/0 و چنین خوانده می شود (یک صدو بیست هزارم ) چنانچه اعداد اعشاری یک رقمی باشد باید به سمت راست آن دو صفر اضافه کرد مثل 5/0 (پنج دهم) که باید به سمت راست آن دو صفر اضافه نمود تا بدینصورت خوانده شود 500/0 (پانصد هزارم) ولی به طور کلی صفرهای اضافه شده در سمت راست اعداد اعشاری تغییری در وضعیت عدد اعشاری نخواهد داد .

مثالهای زیر مطلب را روشن خواهند کرد : 550/0 یعنی پانصدو پنجاه هزارم 555/0 یعنی پانصدو پنجاه و پنج هزارم 055/0 یعنی پنجاه و پنج هزارم 005/0 یعنی پنج هزارم 001/0 یعنی یک هزارم 010/0یعنی ده هزارم 100/0 یعنی صد هزارم یا می توان نوشت 1/0 اینچ اعداد بیشتر از سه رقم اعشاری را باید ماشینکار ابتدا عدد هزار و سپس صد و بلاخره در آخر ده هزارم را اضافه نماید .

مثل عدد 4375/0 که می توان به این صورت خواند .چهار هزار و سیصدو هفتادو پنج هزارم اینچ یا میلیمتر یا واحد دیگر .

عدد چهارم سمت است اعداد اعشاری معنی دهم را می دهد مثل عدد 5 در مثال قبلی آنرا بصورت 10/5 یا پنج ده هزارم و یا دارای ارزشی برابر نصف عدد سوم اعداد اعشار است .

از طرفی دیگر عدد 005/0 را باید به صورت پنج هزارم خواند ولی عدد 0005/0 را می توان بصورت ده هزارم خواند .

وقتی اعداد اعشاری را ملاحظه و ارقام آنرا تشخیص دادیم 2و یا 3 ویا 4 ویا 5 رقم در سمت راست علامت اعشاری است بعداً باید آنرا خواند مثل عدد 00001/0 که ابتدا ارقام آن مشخص و در این مثال تعداد ارقام آن برابر 5 است در این حالت آنرا بصورت 100000/1 یکصد هزارم و یا صد هزارم می توان خواند .

حدود اندازه ها : برای ساختن قطعات لازم است ابتدا نقشه هر قطعه روی کاغذ رسم شده و سپس اندازه های مورد نیاز را روی نقشه نوشت .

برای اندازه گذاری روی نقشه ها معمولاً می بایستی دو حد که آنرا حد بالا بزرگترین اندازه قابل قبول و حد پائین یعنی کوچکترین اندازه قابل قبول در نظر گرفت بطوریکه ملاحظه می شود کوچکترین و بزرگترین اندازه مجازی که برای ساخت قطعات قابل قبول است مشخص شده که عبارتند از کوچکترین اندازه یعنی 999/1 و بزرگترین اندازه برابر ½ میباشد .

طریقه دیگری که برای اندازه گذاری روی نقشه معمول می باشد اینست که برای بزرگترین و کوچکترین حد اندازه از علامت با ضافه و یا منها استفاده شود.

باین ترتیب که ابتدا اندازه اسمی یعنی اندازایکه باید روی نقشه نوشته شده و سپس حد بالا یعنی مقدار اندازه مجازیکه باندازه اصلی اضافه می شود با علامت باضافه مشخص شده که در این حالت بزرگترین اندازه قطعه نیز همان مجموع اندازه مجاز و اندازه اسمی قطعه خواهد بود .

آنگاه حد پایین یعنی مقدار اندازه مجازی که از اندازه اصلی کم می شود و با علامت منها مشخص خواهد شد .

در این صورت کوچکترین اندازه مججازی که از اندازه اصلی کم می شود و با علامت منها مشخص خواهد شد .

در این صورت کوچکترین اندازه قطعه نیز همان تفاصل اندازه مجاز و اندازه اسمی قطعه می باشد .

ولی در بعضی از موارد که حد بالا و حد پائین برابر باشند ابتدا مقدار اندازه مجاز را نوشته و در سمت چپ آن علامت باضافه و منها را می نویسند تلرانس : برای اینکه قطعات بطور دقیق روی هم سوار شوند و یا آنها را بتوان بطور ساده تعویض نمود ، طراح معمولاً می بایستی حدود اندازه مجاز نسبت به اندازه اسمی یا اندازه اصلی هر قطعه را در نظر گرفته و روی نقشه مربوط به آن قید نماید .

این حدود مجاز را تلرانس می نامند .

و به عبارت دیگر تلرانس عبارت است از تفاوت کوچکترین اندازه قابل قبول هر قطعه از بزرگترین اندازه قابل قبول آن اختلاف بین بزرگترین اندازه یعنی ½ و کوچکترین اندازه یعنی 999/1 که برابر 002/0 بوده تلرانس نامیده می شود .

ولی در شکل2 قسمت D به این ترتیب است که قطعه باید باندازه ½ ساخته شود نه بزرگتر از آن اندازه ونه کوچکتر از 000/2 در این صورت تلرانس قطعه برابر است با 001/0 اعداد اعشاری در کارگاه ماشینهای ابزار غالباً لازم است اعداد کسری را به اعداد اعشاری تبدیل نمود .مثل کسر 8/5 منظور از این کسر این است که عدد 5 بر عدد 8 تقسیم شود .

و یا به عبارت دیگر می توان کسر فوق را بطرق دیگر تقسیم نمود باین ترتیب که طول پاره خطی را به 8 واحد معین تقسیم و از 8 واحد 5 واحد آنرا انتخاب نموده ایم .

حال برای تبدیل آن لازم است عدد 5 را بر عدد 8 تقسیم نموده و حاصل را به صورت اعداد اعشاری بدست آوریم جواب کسر فوق برابر 625/0 خواهد بود که درست برابر کسر 8/5 می باشد .

بیشتر اوقات برای اینکه ماشینکار اندازه (8/5)3 را بوسیله میکرو متر بخواند لازم است ابتدا مقدار کسر 8/5 را به اعداد اعشاری مساویش تبدیل نموده و حاصل کسر 8/5 که برابر 625/0 خواهد شد با عدد 3 جمع کرده که حاصل برابر با 625/3 می شود .

در اینحالت برای اندازه گیری قطعه می توان از میکرومتر 3 تا 4 اینچ استفاده کرد .

جدول اعشاری : جدول اعشار حاصل از کسزهای متعارفی در اغلب کتابهای دستی Hand book و با کتابهای جیبی درج شده اند .

در ضمن برای اینکه ماشینکارها وقت زیادی را برای تبدیل آنها صرف نکنند و راحتر بتوانند از آنها استفاده نمایند ، در اغلب کارگاه ها این جداول را به صورت تابلوئی نوشته و به دیوار کارگاه و یا کلاسهای درس نصب نموده اند و یا به صورت کارتهای جیبی در دسترس ماشینکار قرار داده اند .

ماشینکارهایی که به طور متوالی از آنها استفاده می کنند بر اثر کثرت استفاده ، اعداد اعشاری مزبور را به خاطر دارند .

با این حال این نوع جدولها به آنها کمک خواهند کرد که اعداد اعشاری بیشتری را که از کسرهای متعارفی حاصل می شوند بدست آورند.

سیستم اندازه گیری متریک : بسط و توسعه تکنولوژی صنایع فلزی سبب می شود که ماشینکار با سیستمهای اندازه گیری متریک نیز آشنا شوند .

برای این منظور می بایستی واحدهای اندازه گیری در این سیستم شرح داده شوند .بیشتر کشورهای صنعتی چون آلمان ، فرانسه ، روسیه و بیشتر کشورهای اروپای شرقی از سیستم متریک استفاده می کنند .

بدین جهت سیستم متریک متداولترین سیستمی است که از آن بسیار استفاده می شود ، و در آن واحد طول را متر در نظر گرفته و سایر اجزاء و اضعاف آن بصورت اعشاری و یا مضربی از آن بوده که ذیلاً شرح داده خواهد شد .

برای مثال یکی از اجزاء متر سانتیمتر است که برابر 100/1 متر واضعاف آن کیلومتر است که برابر 1000 متر می باشد .

جدول شماره II اجزاء واضعاف وابسته به متر و رابطه آن باسیستم اینچی را نشان می دهد .

واحد اندازه گیری طول متر است و اجزاء واضعاف آن عبارتند از : گونیای مرکب : COMBINATION SET وسیله دیگر اندازه گیری که گونیای مرکب نامیده می شود .

که یکی از مناسبترین وسیله اندازه گیری در کارگاه ماشین می باشد ، بطوریکه مشاهده خواهید کرد این وسیله اندازه گیری شامل قسمت های زیر می باشد.

خط کش ، سر گونیائی که مرکب از تراز ،سوزن خط کش و گونیای 45 درجه ، نقاله و مرکز یاب ،گونیای مرکب برای کارگاه های مختلف مخصوصاً برای خط کشی روی قطعات مختلف و اندازه گیری زوایا مورد استفاده قرار می گیرد .از این وسیله برای آزمایش درستی سطوح گونیا شده و نیز برای اندازه گیری ارتفاع قطعات مانند عمق سنج استفاده می کنند .از خط کش فولادی گونیای مرکب می توان به عنوان یک خط کش ساده جهت خط کشی استفاده کرد .گونیای مرکب به اندازه های مختلف برای نیازمندی های کارگاه ماشین و یا ماشینکار ساخته شده است .

در قسمت سر گونیائی بیشتر گونیاهای مرکب ، ترازی تعبیه شده که بوسیله آن می توان طراز بودن قطعات کار را تشخیص داد .

سوزن خط کش نیز در قسمت سر گونیا داخل بوش قرار گرفته است .

نقاله را می توان روی خط کش سوار کرد و برای اندازه گیری و خط کشی زوایای بین صفر تا 180 درجه از آن استفاده کرد .

تقسیمات موجود روی نقاله بر حسب درجه یعنی از صفر تا 180 درجه از راست به چپ و از چپ به راست مدرج شده است و می توان از هر طرف که لازم باشد از درجات آن استفاده کرد .

ولی در بعضی از گونیاهای مرکب عدد صفر در وسط نیم دایره نقاله قرار داده و سپس از صفر تا 90 درجه به سمت راست و از صفر تا 90 درجه به سمت چپ مدرج نموده اند .

از این وسیله می توان به عنوان یک ابزار دستی برای اندازه گیری زوایا استفاده کرد .

انواع مختلف عمق سنج عمق سنج خط کش دار RULE DEPTH GAGE این وسیله اندازه گیری که برای اندازه گیری عمق سوراخها ، خزینه ها و شیارها طراحی شده است که دارای خط کش مدرج بوده و از طرفی چون هنگام اندازه گیریر خط کش آن موازی با سوراخ قطعه کار قرار می گیرد در نتیجه خطای اندازه گیری نسبتاً کم خواهد بود .این ابزار تشکیل شده از یک بدنه شیار دار که جنس آن از فولاد آبکاری شده می باشد و یک خط کش از جنس فولاد سخت با طول 6 اینچ معمولاً خط کش را در داخل شیار (کشوئی) پایه قرار داده یک پیچ سر عاج دار در هر فاصله که لازم باشد بوسیله دست محکم می کنند .

طرز استفاده عمق سنج : می بایستی سطح صاف پایه را روی سطح صاف قطعه کار قرار داده و دراین حالت باید خط کش را با بدنه داخل استوانه یا شیار مورد نظر کاملاً مماس نمود .

سپس خط کش را به سمت پائین سوراخ فشار داده تا پیشانی خط کش با ته سوراخ مماس شود و دراین حالت خط کش را بوسیله پیچ باید محکم نمود پس از خارج کردن عمق سنج از داخل سوراخ ، اندازه مورد نظر مشخص خواهد شد .

در بعضی از موارد می توان اندازه بدست آمده روی خط کش را که در داخل قطعه کار قرار دارد مستقیماً خواند ولی در موارد استثنائی که نتوان چنین عملی را انجام داد و یا نتوان قطعه کار را در موقعیت مناسبی گذاشت ، ممکن است اندازه بدست آمده را بطور مشکل ،در محل کار خواند در این صورت خطای اندازه گیری زیاد خواهد بود.

در این حالت می بایستی عمق سنج را از کار خارج کرده و سپس اندازه مشخص شده را خواند .

برای اندازه گیری داخلی در موقعیتهائیکه اندازه گیری به صورت مشکلی انجام می گیرد ، اگر با عمق سنج محل نامبرده اندازه گیری شود خطای اندازه گیری کمتر از اندازه گیری با خط کش ساده خواهد بود .

برای اندازه گیری ارتفاع خزینه ها چنانچه از عمق سنج استفاده شود عمل اندازه گیری بمراتب دقیق تر خواهد بود تا اینکه از یک خط کش ساده .

2- عمق سنج میله دار ساده : PLAIN ROD DEPTH GAGE این ابزار اندازه گیری شامل یک پایه فولادی آبداده شده ، یک کشوئی برای حرکت میله ، یک میله که سر آن دارای توپی آج زده شده و نیز یک پیچ جهت قفل کردن میله اندازه گیری می باشد .

میله ، داخل کشوئی می تواند حرکت کند .

سوراخی که در پایه تعبیه شده نسبت به کف آن قائم بوده و این عمق سنج مانند عمق سنج خط کش دار که قبلاً شرح داده شده بکار برده می شود .

چون میله و پایه هیچکدام مدرج نیستند بعد از اندازه گیری ارتفاع سوراخ و شیار می بایستی طول میله را تا کف پایه بوسیله خط کش اندازه گیری کرد که این همان اندازه ارتفاع شیار یا سوراخ می باشد .

عمق سنج میله ای فنر دار : SPRING ROD DEPTH GAGE این نوع عمق سنج از نوع عمق سنج میله ای ساده که قبلاً شرح داده شد ه کاملتر است زیرا که میله آن توسط فنری که در آن تعبیه شده ، بطور خودکار به طرف پائین هدایت میشود.

سرعت اندازه گیری با آن نسبتاً زیاد بوده و تا طول سه اینچ را می تواند اندازه گیری کند.

پایه و انتهای میله اندازه گیر که بایستی با کار در تماس باشد سخت و سنگ زده میباشند .

برای به کار بردن این وسیله آنرا روی کار یا دهانه و یا شیار قرار داده و میله آن در امتداد شیار و یا سوراخ نگهداشته می شود و نیز پیچ مخصوص قفل را که در بالای میله قرار دارد باز کرده و در این حالت میله به طور خودکار در داخل سوراخ و یا در خزینه کار فرو برده می شود .

پس از اینکه پیشانی میله به ته کار مماس شد پیچ قفل را دوباره محکم کرده تا میله در محل خود محکم شود و چون میله آن مانند عمق سنج میله دار ساده مدرج نیست بعد از اندازه گیری قطعات ، آنرا از کار خارج کرده و سپس طول میله را بوسیله خط کش و یا وسیله دیگری مجدداً اندازه گیری می کنند .

عمق سنج نقاله ای : PROTRACTOR DEPTH , GAGE این نوع وسیله اندازه گیری شامل یک خط کش مدرج و یک نقاله مدرج می باشد .

خط کش روی نقاله سوار شده و برای اندازه گیری خزینه و مخروطها مورد گیری قرار می گیرد .

از طرف دیگر خط کش می تواند روی نقاله تحت هر زاویه ای که باشد قرار گرفته و محکم شود .

البته باید گفت که مهره عاج زده شده مانند یک نقطه سودمند خواهد بود .

دقت خطوط مدرج شده روی وسائل اندازه گیری (وقت و مراقبت از وسایل اندازه گیری خطی ) وسایل اندازه گیری که درباره آنها بحث شده است .

برای کنترل دقت اندازه گیری نزدیکترین مقیاس ، درجه بندی و طراحی شده اند .

تمام وسایل اندازه گیری طوری ساخته شده اند که در مقیاس سایش مقدار قابل ملاحظه ای مقاومت دارند .

در صورتی که از آنها با ید استفاده شود : مدت طولانی کار کرده و بعد از آن لازم است که آنها را به طور متناسب تعمیر و سرویس نمود .

بطور کلی کار آموزان و دانشجویان و افرادی که تجربه کاری ندارند باید دقت کنند چگونه یک فرد ماشینکار با تجربه هنگام کاربرد ابزارها دقت لازم را مبذول می دارد .

همچنین افرادی که در کارگاههای ماشین کار می کنند باید بدانند که کیفیت کار آنها بیشتر به نوع ابزاریکه مورد استفاده قرار می دهند و نیز به مهارت آنها بستگی خواهد داشت .

ابزارهای اندازه گیری را باید طوری نگهداری کرد که چنانچه از آنها استفاده نشود خود بخود زنگ نزنند .

برای این کار بایستی آنها را با یک ورقه نازک روغن پوشانده تا از زنگ زدن جلوگیری به عمل آید و باید آنها را در محل مناسب و سالمی نگهداری کرد .

اندازه گیری به وسیله اتصال : صفحات صاف و مسطح بوسیله ابزارهای معمولی مانند خط کش فولادی و عمق سنج که قبلاً بحث شده اند اندازه گیری می شوند قطعات مدور و استوانه ای بوسیله تماس ابزارهای غیر دقیق مثل پرگار فنر دار و یا پرگار پیچی که نوکهای پرگار به طرفین محیط کار تماس پیدا می کند اندازه گیری می شوند .

دقت اندازه گیری ابزارهای اندازه گیری مانند پرگار داخلی و خارجی بستگی به حساسیت دست اندازه گیر دارد .چون حس لامسه در سر انگشتان بشر قوی است ، پس حین اندازه گیری بیستی خیلی ملایم از انگشتان استفاده کرد .

اگر اینگونه وسایل اندازه گیری را در موقع مصرف خیلی محکم گرفته و فشار بدهید در نتیجه دارای دقت اندازه نخواهد بود .

پرگارها : CALIPERS برای اندازه گیری صحیح قطر استوانه دهانه پرگار را باز کرده و روی محیط استوانه قرار می دهیم .به وسیله پیچ دهانه پرگار را بهم نزدیک کرده تا دو نوک پرگار خارجی بر روی محیط استوانه قرار گیرد .

البته باید توجه داشت که در این حالت به دهانه پرگار نبایستی فشار بیش از حد وارد شود .

بلکه فقط باید احساس کرد که نوک آن با محیط استوانه در تماس است .

در این حالت برای اطمینان بهتر است پرگار را به صورت عمود روی محیط کار حرکت خطی داده تا مماس بودن آن کاملاً حس گردد .بعد از این عمل پرگار را برداشته و روی خط کش قرار می دهیم .

سپس اندازه فاصله دو نوک پرگار را روی خط کش می خوانیم .

پرگار خارجی : OUT SIDE CALIPER همانطوریکه از اسمش پیدا است این نوع پرگار برای اندازه گیری سطوح خارجی و مسطح و استوانه ای مورد استفاده قرار می گیرد .

پایه های آن دارای قوسی است بطرف خارج به این منظور که بتوان قطرهای بزرگ را بخوبی قطرهای کوچک اندازه گیری کرد این نوع پرگارها می توانند بطور دقیق و ساده تر از پرگار معمولی روی قطعه کار قرار گرفته و اندازه گیری نمایند .

زیرا این وسیله دارای پیچ و مهره ای بوده که بعنوان قفل پرگار از آن استفاده می کنند .

از طرفی می توان بوسیله آن دهانه پرگار را به هر مقدار که لازم باشد باز و بسته نمود .این نوع پرگار زیاد مورد استفاده قرار میگیرد .

پرگار داخلی : INSIDE CALIPER پرگار داخلی برای اندازه گیری قطر داخلی سوراخها ، پهنای شیارها و جا خارها مورد استفاده قرار می گیرد .

برای اندازه گیری قطر داخلی استوانه لازم است که یک پایه پرگار را بدیواره داخلی استوانه ، شیار یا جاخار قرار داده وپایه دیگر را به آهستگی به داخل سوراخ و یا شیار یا جاخار هدایت کرده بطوریکه احساس شود که نوک پرگار به دیواره دیگر قطعه یعنی دیواره مقابل مماس است.

پس از مماس بودن ، آنرا از کار خارج کرده وسپس روی خط کش اندازه های دهانه پرگار بوسیله خط کش بدست می آید .

در بعضی از موارد برای دقت اندازه گیری زیاد لازم است که دهانه پرگار را بین دو فک میکرومتر قرار داده و فک متحرک میکرومتر را بطرف نوک دیگر پرگار آنقدر هدایت کرد تا مماس بودن آنها کاملاً حس گردد .

در این صورت اندازه میکرومتر خوانده شود.

طریقه نگهداری پرگارها : اغلب پرگارها دارای پایه های باریک و کم قطر می باشند .

و نیز دارای حالت فنریت بوده یعنی بر اثر فشاری ممکن است پایه ها کج شوند یا بشکنند .

در این حالت می بایستی هنگام کار با آنها و اندازه گیری قطعه کمال دقت را مبذول داشته ، فشار کمی به آنها وارد آورد .پرگارهای معمولی دارای فنریتی در حدود 64/1 بوده و نیز نبایستی آنها را با فشار داخل کار وارد کرد .

هنگامیکه از آنها استفاده نمی شود باید آنها را در جای مخصوصشان آویزان نمود .

سعی کنید آنها را روی میز کار جا نگذارید زیرا ممکن است ابزارهای بزرگ و سنگین روی آنها قرار گرفته و در نتیجه پایه آنها کج شود .

برای جلوگیری از زنگ زدن باید سعی نمود که یک ورقه روغن روی آنها مالیده شود .

فیوزها فیوزها جهت قطع مدار در شرایط اضافه بار و یا اتصال کوتاه به کار برده شده و پارامتر های اصلی آنها ولتاژ نامی ، جریان نامی و مشخصه ای است که که تغییرات زمان ذوب فیوز را نسبت به جریان های مختلف اضافه بار نشان می دهد .

یک فیوز اصولاً قدرت قطع منطبق با جریان نامی خود را داشته و عملاً جریان های خیلی زیاد را قبل از انکه به مقدار ماکزریمم خود برسد قطع می نماییم .

لذا در بعضی از مدارهای الکتریکی ، فیوز ها را جهت محدود نمودن جریان اتصال کوتاه نیز بکار می روند .

فیوز های فشار قوی که جهت نسب در فضای باز و یا بسته ساخته می شوند ، اصولاً از پایه فیوز تا مقره چینی و فیوز پلی شکل که المان ذوب شونده در داخل ان قرار گرفته است تشکیل شده و از نظر ساختمان به دو نوع گازی و کریستالی تقسیم میشوند.

در نوع گازی برای خاموش نمودن سریع جرقه از مواد دود زایی که به صورت جامد هستند نظیر PVC ، فیبر و غیره استفاده شده و در نوع کریستالی محفظه فیوز را از کریستالهای شن خشک پر می نمایند .

فیوز گازی از لوله ای از جنس مواد دود زا همراه با المان ذوب شونده و یک کپسول فلزی تشکیل می شود این فیوز مخصوص فضای باز بوده و عملکرد آن با خروج گاز و.

شعله ای که طول آن حتی تا دو متر ممکن است برسد همراه باشد .

فیوز محدود کننده جریان از یک فشنگ چینی و المان ذوب شونده آن که با کریستال های شن محصور شده است ، تشکیل می شود و نوعی از آن برای نصب در سالنهای سربسته ساخته می شوند دارای نشان دهنده ای هستند که در موقع عملکرد فیوز تحت فشار گاز یا فنر روی قسمت بیرونی فیوز قرار گرفته و آن را مشخص می نماییم ترانسفورماتورهای ولتاژ را معمولاً توسط فیوزهاتی که در سطوح ولتاژ 20 ، 10 ، 6 ، 3 و 35 کیلو ولت ساخته می شوند محافظت می نمایند .

قدرت قطع ماکزیمم این نوع فیوز ها 1000 مگا ولت آمپر بوده و المان ذوب شونده آنها از جنس مس می باشد که در قسمت وسط ان قطعه ای کوچکی از قلع خالص جوش داده شده است .

وقتی که درجه حرارت فیوز به نقطه ذوب قلع برسد ، قلع مذاب روی المان مسی منتشر شده و آلیاژ جدیدی بوجود می آید که نقطه ذوب آن از مس پایین تر می باشد .

بدین ترتیب این فیوز ها در شرایط عادی قابلیت هدایت مس را دارا بوده و در شرایط اتصال کوتاه نیز به وجود آمدن آلیاژ جدید نسبت به جریان اضافی حساسیت و دقت بیشتری را نشان می دهند .

علاوه بر آن جرقه حاصل از پیدا شدن اولین فاصله هوایی در فیوز باعث ذوب شدن تمامی المان فلزی شده و دهانه کنتاکت دفعتاً بقدری زیاد می شود که امکان برقراری جرقه را از بین می برد .

لذا این فیوزها عملاً جریان اتصال کوتاه را قطع می نمایند .

برقگیرها موجها با اضافه ولتاژهای لحظه ای در شبکه برق به دو دسته تقسیم می شوند : داخلی (نظیر موجهای حاصل از کلیدئ زنی ها ، اتصال کوتاهها و تغییر مدار ) و خارجی (نظیر شکل موجهای ناشی از رعد و برق ).

پالسهای کلید زنی علی القاعده در اثر قطع و وصلهای روتین مدار و یا قطعهای اتفاقی نظیر اتصال کوتاهها و پارگیهای خط بوجود می آید .

برای حفاظت شبکه از پالسهای ناشی از رعد و برق باید خطوط انتقال و تجهیزات کلید خانه ها را به طور جداگانه حفاظت نمود .

علاوه بر این تجهیزات کلید خانه ها بایستی هم در مقابل ضربات مستقیم رعد و برق و هم در مقابل موجهایی که روی خطوط انتقال نشسته اند محافظت گردند .

حفاظت مستقیم د رمقابل رعد و برق توسط میله های برقگیر صورت گرفته و درجه حفاظت این میله ها با شعاع منطقه ای که رعد و برق آن توسط میله تخلیه می شود ، مشخص می شود .

که به این منطقه زون حفاظتی برقگیر می گویند .

اگر برجهای برقگیر در اطراف تاسیسات و با ارتفاعی بلندتر از تجهیزات موجود ایجاد شوند ، پدیدترین میدان الکتریکی برق جوی نسبت به زمین به میله برقگیر اصابت کرده و تجهیزات حفاظت می شوند .

میله برقگیر باید دارای مقاومت اهمی بسیار کم بوده و به طو رموثر به زمین متصل شده باشد .

همچنین ممکن است مستقلاً و یا روی بام ساختمانها نصب شود ، ولی در هر صورت دستگاهها یا تاسیساتی که تمام نقاط انها در زون حفاظتی برقگیرها باشد (با توجه به ارتفاع حفاظت شونده در محل نصب ) به طور اطمینان بخشی در مقابل خطرات برق جوی محافظت می شود .

سطح زون حفاظتی که توسط دو برقگیر بوجود می آید بزرگتر از دو برابر زون حفاظتی یک برقگیر (کلاً محدوده حفاظتی و ارتفاع حفاظت شونده توسط تعدادی برقگیر از قاعده ساده و مشخصی قابل حصول نبوده و به صورت تجربی معین می شود) بوده و این برقگیرها عملاً جز تجدید رنگ آمیزی دوره ای و چک کردن مقاومت زمین نیازمند مراقبت دیگری نمی باشند .

برقگیرهایی که با دشارژ الکتریکی در یک فاصله هوایی موج را به زمین تخلیه می نمایند به برقگیر تخلیه ای موسوم بوده و جهت حفاظت تجهیزات درمقابل پالسهایی که روی خطوط انتقال می نشینند بکار می روند .

در عمل برای حفاظت واحدهای مختلف سیستم قدرت هم از برقگیرهای تخلیه ای و هم از برقگیرهای میله ای استفاده می شود.

اصولاً برقگیرهای تخلیه در سطوح ولتاژ از 3 تا 220 کیلو ولت ساخته می شوند.

ضمناً تعداد عملکردهای برقگیر تخلیه ای توسط یک کنتور شمارنده که روی آن نصب شده است ثبت می شود .

تستهای متداولی که در حال سرویس دهی روی برقگیرهای تخلیه ای انجام می شود به شرح زیر است : الف) اندازه گیری مقاومت اهمی برقگیر به کمک یک مگا اهم متر 2500 ولت قبل از اتصال برقگیر به خط و همچنین وقتی که تجهیزات حفاظت شونده برای تعمیرات از خط خارج شده و کلید ایزولاتور برقگیر نیز باز است .

ب ) اندازه گیری ولتاژ شکست برقگیر با فرکانس معمولی .

این تست اولاً در مورد برقگیرهایی که دارای مقاومت شنت نیستند انجام شده و در ثانی در مرتبه اول بلافاصله پس از مونتاژ آن در کارخانه سازنده و سپس هر شش سال یکبار و همچنین درخلال تعمیرات اساسی باید انجام شود و یادآور می شود که کلیه تستها و بازدیدهای ظاهری باید در شرایطی که برقگیر (کلیه برقگیرها در سطوح مختلف ولتاژ ) خارج از سرویس قرار دارد انجام گیرد.

تعمیرات و بازرسیهای دوره ای برقگیر باید در فصل بهار و تابستان یعنی قبل از شروع رعد و برق (در شرایطی که درجه حرارت محیط بالای صفر است ) انجام شده و در صورتیکه آب بندی بدنه برقگیر از بین رفته و هوا و رطوبت در آن نفوذ کند و یا نتجیه تستها ایجاب نماید باید آنرا تحت تعمیرات اساسی قرار داد.

وضعیت ایزلاسیون یک برقگیر هر سال یکبار با اندازه گیری جریان نشتی آن تحت ولتاژ D.C ،اندازه گیری ولتاژشکست برقگیر و یا اندازه گیری مقاومت عایق آن به کمک مگا اهم متر 2500 ولت چک می شود و بر اساس استانداردهای معتبر الکتریکی حداکثر ولتاژ شکست (مقدار مؤثر ولتاژ در فرکانس 50 هرتز) برقگیرهای تخلیه ای با ولتاژهای 3 ،16-6 و 26-10 کیلوولت به ترتیب در حدود 11-9 ، 19 و 30 کیلوولت قرار دارد و همچنین اگر روی برقگیرهای KV3، KV6و KV 10 به ترتیب ولتاژهای KV4 ،KV6 و KV 10 مستقیم (D.C) اعمال شود ، جریان نشتی مجاز آن حداکثر 10 میکروآمپر بوده و در مورد برقگیرهایی که مقاومت شنت ندارند جریان نشتی ناچیز و قابل صرف نظر کردن می باشد.

تستهای دوره ای تجهیزات کلید خانه های فشار قوی