چکیده پژوهش:
اضطراب یک ناراحتی دردناک ذهنی است و از ویژگیهای مهم آن ترس و ناراحتی است که راه فرار ندارد و اضطراب ناشی از این عوامل است.ولی تفاوتهای مشخصی با آن دارد.
اضطراب معلول تخیل است.این تحقیق به بررسی علل اضطراب و نگرانی در دانش آموزان می پردازد و نشان می دهد که بطور کلی انسان دوست ندارد رفتارش مورد آزمایش قرار گیرد به این دلیل در موقعیت آزمودن دچار اضطراب می شود.یکی از عوامل شکست امتحان ترس از عدم آشنایی دانش آموزان ،شرایط ،نحوه بر گزاری امتحان می باشد و عامل دیگر سخت گیری آموزگاران است.همچنین حضور معلم نا شناس موجب ترس
می شود و نیز توضیح های بعضی از والدین نیز میتواند با اضطراب رابطه مستقیم داشته باشد.هدف این تحقیق بررسی علل بوجود آمدن این اضطراب بر روی آزمون دهنده است.استرس و فشار و ترس از امتحان باعث ایجاد اضطراب در دانش آموزان
می شود.اضطراب امتحان یک نوع اشتغال زمینی است که با خود آگاهی مشخص می شود این استرس باعث می شود که دانش آموزان نتوانند از توانایی های بالقوه خود استفاده کنند.
از آنجا که اضطراب یک موضوع روانی و درونی بر افراد جامعه است و همه در اجتماع با آن سر و کار دارند پس یک موضوع اجتماعی است.اضطراب بر روح و جان دانش آموزان اثر می گذارد و بازدهی کار را پایین می آورد.اضطراب امتحان با موفقیت دانش آموزان تداخل دارد از این رو اضطراب امتحان به عنوان یک پی آمد مهم استرس امتحانات وارد زندگی دانش آموزان می شود سیستم آموزشی ایران برای تصمیم گیری در مورد رده بندی تحصیلی دانش آموزان و قضاوت در مورد موفقیت آنان به نحو فزآینده ای بر امتحان تاکید دارد.
مقدمه :
انسان از دیرباز تلاش کرده با کلمات و واژه های مختلف ، حالات و احساسات هیجانات خویش را ابراز دارد .
به همین منظور در هنگام کشمکش های درونی از اصطلاحاتی چون دلهره ، دلشوره ، نگرانی استفاده کرده است که در زبان کنونی زبان شناسی اضطراب نامیده می شود.
اضطراب است که استعدادها را تخریب می کند .
مشکلاتی را در تمرکز و حافظه به بار می آورد و باعث رفتارهای ناپخته می شود.
و فرد مبتلا نمی تواند با شرایط موجود و محیط روبرو شود و با آنها کنار بیاید .بعضی از افراد در این موقعیتها کنترل خود را از دست می دهند و دچار مشکلاتی اعم از جسمانی ، رفتاری و شناختی می شود و در نتیجه اضطراب در عملکرد تحصیلی آنها تاثیر می گذارد و مشکلاتی برای آنها فراهم می سازد .
حتی باعث شکست آنها در امتحان می شود .
اضطراب یک حالت بهنجار و امر ضروری در زندگی انسانهاست .
اما آنگاه که شدت اضطراب ونگرانی به حدی می رسد که بیشتر بازدارنده می شود تا برانگیزاننده و عملکرد فرد را تحت الشعاع قرار داده و آن را کاهش می دهد دیگر یک حالت بهنجار نیست .
یادگیری انسان و عوامل موثر بر آن موضوع قابل توجهی است.امروز ثابت شده است آشنایی با روش و رموز گذرانیدن امتحان بیشتر از فراگیران مطالب درسی در کسب موفقیت امتحان دهندگان تاثیر دارد.به عبارت دیگر در دنیا ی امروز آماده شدن امتحان دهنده با فراگیری مطالب درسی و زیرکی وی برای کسب موفقیت حاصل نمی شود بلکه آمادگی شخصی از نظر روانی نیز دارای ارزش زیاد و غیر قابل انکاری است که نباید دور از نظر داشت.
اضطراب از عوامل موثر بر یادگیری می باشد و پدیده ای روان شناختی است که تقریبا همگان با ان آشنا هستید یا آنکه در طول عمر خود در موقعیت هایی به آن دچار شده اید یکی از عنوان اضطراب که بیشتر تبلور آن در محیط های آموزشی در میان دانش آموزان و دانش جویان به چشم می خورد اضطراب امتحان می باشد.به طور مشکلی است که هر کس در طول زندگی اش آن را تجربه کرده است.کمتر کسی یافت می شود که با این مسئله مواجه نشده باشد اضطراب امتحان که در حقیقت همه افرادی که با امتحان سر و کار دارند کم یا زیاد طعم آنرا چشیده اند.
ضرورت پژوهشی: امروزه علی رغم تغییرات عمیق فرهنگی و تغییر در شیوه های زندگی فاقد توانایی های لازم و اساسی هستند و همین امر تنها را در مواجه با مسائل و مشکلات زندگی روزمره آسیب پذیر کرده است.پژوهشهای بسیاری نشان داده اند که بسیاری از مشکلات بهداشتی و اختلافات روانی،عاطفی ریشه های روانی اجتماعی دارند.
هدف از نوشتن این تحقیق و انتخاب موضوع ان بحثی است که در بین مباحث روان شناسی بیش از سایر مباحث مورد توجه می باشد و غفلت از آن باعث بیماری های روانی میگردد و در مورد دانش آموزان کاربرد بیشتری دارد و با توجه به حرفه ای که در پیش گرفتیم دانستن بعضی از این نکات برای مقابله و برطرف ساختن مشکلات دانش آموزان موثر است.
آشنایی با دلایل به وجود آمدن اضطراب ما را در بررسی این علل و درمان هر چه بهتر آن یاری خواهد رساند.
اهداف پژوهش: هدف اساسی در این پژوهش: 1- بررسی علل اضطراب در دانش آموزان 2- راههای کاهش اضطراب امتحان در دانش آموزان 3- نقش معلم در کاهش اضطراب امتحان 4- نوع برخورد خانواده نسبت به توانایی فرزندشان به میزان اضطراب اثر دارد.
سوالات پژوهشی: آیا والدین در ایجاد اضطراب امتحان در دانش آموزان نقش دارند؟
2-روشهای پیشگیری از اضطراب امتحان را نام ببرید؟
چه عواملی باعث اضطراب امتحان در دانش آموزان می شود؟
بیان مسئله: اصولا هر امتحان و آزمونی هیجان و اضطراب خاص خود را دارد.همه هنر انسان در این است که با حداقل اضطراب از عهده انجام بزرگترین امتحانات بر آید.
به طور کلی انسان دوست ندارد رفتارهایش همواره مورد ارزیابی دیگرن واقع گردد.به همین دلیل هر زمان که در موقعیت امتحان و آزمودن قرار می گیرد به گونه ای دچار اضطراب می گردد،البته بدیهی است که وجود اضطراب به خودی خود امری غیر عادی نیست اما آنچه باید به عنوان یک عامل آزار دهنده و بازدارنده مورد توجه قرار گیرد شدت هیجان زدگی و اضطراب فوق العادهای است که به هنگام حضور در محافل اجتماعی یا شرکت در آزمونهای مختلف دامنگیر بعضی از افراد می شود.بنابراین یکی از رسالتهای مهم مربیان توجه به عامل اضطراب و اتخاذ تدابیر لازم برای کاهش آن در بین نوجوانان مبتلاست.اضطراب امتحان می تواند به عنوان یک وضعیت و حالت جسمی و روانی باشد که نشانه های آن عبارتند از:عرق کردن،پریدگی رنگ،تنگی نفس و ...
می باشد.
با توجه به تعاریف اضطراب می توان این حالت را در ارتباط با اینده و فاقد یک عامل عینی و شخصی دانست که درعین حال می توان 3 جنبه اصلی را در ان مشخص نمود: 1- جنبه فیزیولوژیکی 2- جنبه حرکتی 3- جنبه شناختی روانی به طور کلی اضطراب از امتحان فرد را دچار اختلالات عاطفی و روانی می نماید و باعث می شود که فرد از نظر روانی و حتی جسمانی نامتعادل شود و در نتیجه نتواند به خوبی از عهده امتحان بر اید.فردی که مضطرب است به خوبی نمی تواند هر آنچه را آموخته است به وسیله امتحان نشان دهد و چون قضاوتی که معلم در مورد یادگیری می کند بر اساس پاسخ فرد به سوالات امتحان است بنابر این دانش اوز مبتلا به اضطراب حد نصاب نمره را برای قبولی بدست نمی آورد لذا با توجه به اهمیت موضوع سوالی که مطرح می شود این است که چه عواملی در بوجود آمدن اضطراب امتحان در دانش آموزان موثر است؟
تعریف اصطلاحات: واژه ها و اصطلاحات پژوهش اضطراب:ترکیبات گوناگونی از تظاهرات جسمانی و روانی است و بازتابی از حالات درونی نظیر نگرانی های کلی است.اضطراب در اثر استرس و فشارهای زیاد و یکدفعه بوجود می آید.
امتحان:جوابگویی به یک سری سوالات که برای نسنجیدن اطلاعات و معلومات که قبلا در اختیار دانش آموزان قرار داده شده است و در یک جلسه و به صورت رسمی برگزار می شود و هر شخصی به تنهایی باید جوابگوی سوالات مورد نظر باشد.به عبارت دیگر : اندازه گیری و سنجش تغییرات حاصل در رفتار دانش آموزان با توجه به هدفهای آموزش و پرورش به منظور هدایت یادگیری آنهاست.
اضطراب امتحان:پدیده ای است طبیعی که همگان ان را در وهله ای احساس می کنند و پاسخی ضروری به استرسی است که فرد به هنگام مواجه شدن با خطر برای فعالیت و کنش آماده می کنند مثل جلسه امتحان.
سیستم آموزشی: یک سازمان کلی جامع و یک نظام واحد در هر جامعه ای است برای پرورش و رشد استعداد فرزندان که در هر جامعه ای با توجه به نیاز عقاید فرهنگ آن کشور و جامعه با هم متفاوت است.
یادگیری:فرایند تعدیل رفتار فرد که کمابیش ثابت است و آنچه در ذهن از مطالب جدید بر جا می ماند.
امتحانات ثلث : امتحاناتی است که در یک سال تحصیلی در سه نوبت زمانی مشخص به نام ثلث اول ،دوم،سوم،بین تمام مدارس کشور گرفته می شود.
برای ارزیابی آموخته دانش آموزان و نمرات آن در کارنامه تحصیلی ثبت می شود و بدون گذراندن این امتحانات پایانی خود نمیتواند به مرحله بعدی راه پیدا کند.
استرس:نگرانی ها و فشارهای درونی در فرد که معمولا توسط محرک های محیطی و بیرونی بوجود می آید و فرد را دچار پریشانی و ناآرامی می کنند.
فراموشی : ناتوانی انسان در یادآوری مطالب آموخته شده و اطلاعات موجود در ذهن است.
جامعه:گروه های خاصی از مردم که دارای عقاید و نظرات و فرهنگ مشترک و یکسان می باشد و در یک جا در کنار یکدیگر با هم زندگی می کنند و همگی یک سری قوانین و اصول مشترک در جامعه را رعایت می کنند.
رقابت:کوشش و تلاش برای بهتر بودن از دیگران در مورد موضوعی که قابل سنجش با معیار های مشخص باشد.
معدل:جمع نمرات و تعداد مشخص از اعداد تقسیم بر تعداد کل آن و میانگین نمرات را معدل می گویند.
تمرکز حواس:جمع کردن حواس های موجود در انسان برای کسب و بدست آوردن اطلاعات جدید و ثبت کردن آنها در ذهن را تمرکز حواس گویند.
روش تدریس : را ه منظم و با قاعده منطقی برای ارائه سرویس.
موفقیت:پیروزی و سر بلند شدن در بدست آوردن هدفی که برای رسیدن به آن در تلاش بوده ایم.
مبانی نظری و تئوریک اضطراب عبارتند از یک ناراحتی دردناک ذهنی درباره پیش بینی یک تهدید یا ناخوشی در آینده است.از ویژگیهای آن ترس،ناراحتی پیش بینی مهلکه ای است که راه فرار ندارد و همراه با احساس درماندگی در یافتن چاره و راه است با این که اضطراب از ترس و نگرانی ناشی است ولی تفاوت های مشخصی با آن دو دارد.اضطراب از ترس مهمتر است ولی بر خلاف موقعیتی پیش بینی نشده بوجود می آید و فرد مضطرب اغلب از اضطراب خویش اگاهی ندارد و اضطراب مانند نگرانی بیشتر معلول تخیل است ولی در عین حال از دو جهت با آن تفاوت دارد ،نگرانی مربوط به موقعیت های خاصی مثل امتحانات و مشکل مالی و ...
درحالی که اضطراب ناشی از یک مشکل ذهنی است.اضطراب در سالهای کودکی مخصوصا از 4 تا6 سالگی افزایش می یابد و از لحاظ کمی و کیفی در کودکان مختلف و حتی یک کودک در زمانهای مختلف متفاوت است دختران پیش تر اضطراب را تجربه می کنند .رفتار انسان مضطرب شبیه به فرد نگران است در اشکال متداول تر اضطراب ممکن است.بصورت رفتاری مثل افسردگی ،ناآرامی ،بی خوابی و درموارد شدیدتر بصورت احساس گناه تجلی کندو بی شک نشانه مقدماتی عدم سازگاری فرد است.
هدف اصلی ما در مورد اضطراب شب امتحان است ،کلمه ای که همه دانش آموزان بلا استثناء با آن آشنا بوده و هستند و بعضی از آنها با شنیدن اسم و یا کلمه امتحان هم دچار تشویش خاطر می شوند،البته اضطراب حدت و شدت داشته و تغییر و نوسان دارد شدت اضطراب موقعی است که امتحان نزدیک است و در شب امتحان بر شدت آن افزوده میشود به خصوص امتحان نهایی در ماه خرداد و به ویژه امتحان کنکور اضطراب اگر چه در همه دانش آموزان شایع است لیکن دانش آموزانی که به درس و تحصیل اهمیت زیادی نداده و نسبت به ان بی تفاوتند ،اضطراب بیشتری دارند،اما بعضی از ایشان که هم از نظر خانواده و اولیای مدرسه و هم از خود ناامید هستند کمتر مضطربند .دانش آموزانی هم که درس نخوانده ولی علاقه مند به ان هستند نزدیک امتحانات ،به خصوص شب امتحان اضطراب زیادی دارند ،اضطراب اما تا اندازه ای اما طبیعی است و چه بسا لازمه کار و زندگی باشد ،به طور مثال :اگر دانش آموزی بی تفاوت نسبت به درس و شب امتحان بخوابد و اسم آن را آرامش بگذارد بعدا دچار اضطراب و مشکلات زیادی خواهد شد،چرا که ممکن است این بی خیالی کار دست او داده و اصلا به موقع به جلسه امتحان نرسد.اضطراب اگر از حد طبیعی اش خارج گردد باید ترسید و آن را جدی گرفت و برای درمان آن کمک گرفت .
اضطراب افراد با یکدیگر متفاوت است،معمو لا دختران نوجوان به دلیل محدودیت هایی که دارند و باز به علت علا قه زیادی که به درس و مدرسه دارند با جدیت بیشتری درس خوانده که این امر سبب میشود تا از خود حساسیت نشان دهند و در وقت امتحان اضطراب بیشتری به آنها دست داده .و نگران کم آوردن نمره و نیاورده رتبه باشند.پسران اما به دلیل غرور و شتاب بیشتر شان و نیز آزادی عمل بیشتری که دارند اینجور مواقع کمتر واکنش نشان داده و غروری هم که دارند سبب میشود بر اضظراب خود فائق آیند و کمتر ان را بروز دهند .حتی پسران دانش آموز ، دوست ندارند در منزل درس بخوانند چرا که ان را حالتی غیر پسرانه تلقی می کنند .
تعریف اضطراب امتحان: اضطراب امتحان نوعی خود مشغولی ذهنیست که با خود پنداره ضعیف و تردید فرد درباره توانایی های خود مشخص می شود و غالبا با شناخت منفی ،عدم تمرکز حواس ،و واکنش های جسمانی نا مطلوب و افت تحصیلی همراه است،به عبارت دیگر وقتی که فرد درباره کارایی و توانایی ذهنی خود در موقعیت امتحان ،دچار نگرانی و تشویش شود ،به طوری که این احساس موجب کاهش و افت عملکرد واقعی او گردد می گوییم دچار اضطراب امتحان شده است.
نقش اضطراب در کاهش توانایی فرد : این سوال مطرح می شود که چرا اضطراب باعث کاهش توانایی فرد می شود؟
پژوهشگران و محققان عوامل متعددی را در این زمینه مطرح کرده اند.عده ای معتقدند که وقتی سطح اضطراب بالا باشد (توجه فرد)هم به متغیر های مربوط به خود و هم به متغیر های مربوط به امتحان معطوف می شود که این امر موجبات نگرانی او در خلال امتحان فراهم می آورد و در نتیجه نمره امتحان پایین می آید.اما اگر سطح اضطراب امتحان پایین باشد ،توجه فرد بیشتر به متغیر های امتحان معطوف می شود و از عهده امتحان بهتر بر می آید.
پژوهشگران دیگر بر عواملی مانند فقدان مهارتهای مطالعه تاکید کرده اند: یعنی چون فرد نمیداند چگونه و با چه شیوه ای مطالعه کند مطالب را خوب دریافت نمی کند و در نتیجه هنگام امتحان مضطرب می شود .
مجموعه این تحقیقات نشان می دهد که صرف تعیین سطح کلی اضطراب درموقعیتهای ارزشیابی یا امتحان کافی نیست و لازم است عوامل خاص اضطرابی که در این میان نقش اصلی را ایفا می کنند نیز مشخص شوند.
امتحان و اضطراب: آزمودن یک وسیله ارزشیابی است و آن مجموعه ای است از پرسشهایی که شاگرد باید به آنها پاسخ گوید یا فعالیتهایی است که باید عملا انجام دهد تا معلم بتواند با بررسی آن شاگردانش را دقیقتر بشناسد.و در صورت لزوم آنها را یاری دهد.معلم برای عمل کردن این منظور ممکن است از شاگردانش بخواهد که معنای یک واژه را تعریف کنید یا مساله ریاضی را حل کنند...
این پرسشها ممکن است بصورت شفاهی یا کتبی انجام گیرد که اصطلاحا به همه فعالیتها (عملی و غیر عملی )پرسش گفته می شود.پاسخ پرسشها یادداشت می شود و با توجه به ضابطه تجزیه و تحلیل می شود سپس به صورت کمی در می آید و وضع آموزشی شاگرد را با ملاک کمی ،روشن می گردد.
و از آنجا که هر امتحان و آزمودنی هیجان و اضطراب خاص خود را دارد ،همه هنر انسان در این است که با حداقل اضطراب از عهده انجام بزرگترین امتحانات بر آید.البته بدیهی است که وجود اضطراب به خودی خود امری غیر عادی نیست اما آنچه که میتواند به عنوان یک عامل آزار دهنده و بازدارنده ،مورد توجه قرار گیرد ،شدت هیجان زدگی یا اضطراب فوق العاده ای است که به هنگام حضور در آزمونهای مختلف دامنگیر بعضی از دانش آموزان می شود.
اضطراب شدید بر غدد درون ریزو برون ریز اثر می گذارد و با متاثرشدن ذهن انسان زمینه فراموشیهای زودگذر را فراهم می آورد به همین دلیل دربسیاری از موارد ،نتایج حاصل ز آزمونهای انجام شده از دانش آموزانی که شدیدا دچار اضطراب می شوند قادربه بیان دانسته های خود در امتحان نیستند.دراین میان دانش آموزان کمرو و خجالتی درشرایط امتحان بیش ازدیگران دچار اضطراب می شوند.
انواع اضطراب : 1- اضطراب بهنجار یا تسهیل کننده : این نوع اضطراب نه تنها خوب است بلکه کارکرد فرد را در موقعیتهای مختلف بهبود می بخشد و باعث می شود که فرد در جهت موفقیت و فرار از شکست تلاش کند در نتیجه کارکرد و بازدهی فرد ارتقاء می یابد.
2- اضطراب شدید یا ناتوان کننده : اگر اضطراب از حدمعینی فراتر رود باعث حواس پرتی ،پریشانی و احساس درماندگی در فرد می گردد ،عملکرد او مختل و موجب بروز اختلالات رفتاری و جسمی می شود.
عوامل موثر در ایجاد اضطراب :و عوامل فردی و شخصیتی: که عبارتند ازعدم احساس عزت نفس ،عدم توجه و تمرکز،عدم آمادگی قبل از امتحان،استفاده از روشهای نادرست مطالعه،آشنا نبودن دانش آموزان با جلسه امتحان ،نوع امتحان ،نحوهً سوًال ها عوامل آزمایشگاهی و جامعه ای : عبارتند از انتظاری بیش ازحد معلمان از دانش آموزان،رقابت ،سیستم آموزشی حاکم بر مدارس،موقعیت و مراقبان امتحان ،نوع درس عوامل خانوادگی :عبارتند از سختگیری والدین ،مقایسه هایی که والدین در مورد فرزندان خود با دیگران انجام می دهند ،روش تربیتی آمرانه.
علائم و نشانه های اضطراب : -عصبی بودن - آرام و قرار نداشتن - احساس خستگی - سر گیجه - تکرار ادرار - بی حالی - تپش قلب - تنگی نفس - نگرانی و دلهره - بی خوابی - اشکال در تمرکز حواس علتهای اضطراب امتحان : عوامل زیر باعث اضطراب امتحان درفرد می باشد.
سختگیری های بیش از حد : زمانی که والدین با نزدیک شدن زمان امتحان ،فشار مضاعفی برای آماده شدن و گرفتن نمره(معمولا بیست)در مورد فرزند خود به کار می برد و یا پی در پی درمورد امتحان به او هشدارمی دهند.
ترس و تهدید: وقتی اطرافیان و مخصوصاٌ پدر و مادر ،شرایط ویژه سخت در ایام امتحان بر قرار میکنند و فرزند خود را از گرفتن نمره کم و یا عدم قبول شدن میترسانند و تهدید میکنند.
عدم آمادگی: هنگامی که فرد به علت نداشتن برنامه ریزی درسی و مطالعه صحیح آمادگی لازم را برای امتحان کسب نکرده باشد.
رقابت : زمانی که دانش آموزان در مدرسه یا فرزندان در خانه برای برتری یافتن بر یکدیگر به رقابت بپردازند.
والدین مضطرب: وجود اضطراب در والدین موجب انتقال آن به فرزند و تشدید اضطراب او می شود.
بیش از حد مهم جلوه دادن بعضی از درسها:وقتی اطرافیان بعضی از درسها را به هر دلیلی خیلی مهم تلقی میکنند ،در فرد ترس یا نگرش منفی نسبت به آن درسها به وجود می آید.
علتهای اضطراب پس از امتحان : بی تفاوتی ساختگی و ظاهری احساس گناه(چرا بیشتر مطالعه نکردم) خشم(آموزگار نمی خواست من نمره قبولی بگیرم) سرزنش(اگر کتاب درسی آنقدر سخت نبود) افسردگی(دلیلی نمی بینم که بعد از امتحان درمدرسه بمانم) راههای پیشگیری و کاهش اضطراب امتحان : به فرزندانمان یادآوری کنیم همواره به خدا توکل و هر کاری را با نام او شروع کنند ،زیرا یاد خدا آرامش دهندهٌ دلهای مضطرب است.
بر توانایی های فرزندمان تاٌکید کنیم تا اعتماد به نفس او تقویت شود.
انتظارات خود را با توانایی های فرزندمان هماهنگ کنیم و از او توقع بیش از حد نداشته باشیم.
تلاشهای فرزندمان برای کسب موقعیتهای هر چند کوچک را قدر بدانیم و او را تشویق کنیم.
عملکرد فرزندمان را با خودش مقایسه کنیم در صورت پیشرفت او را تشویق کنیم و در غیر این صورت در صدد علت یابی و رفع آن باشیم .
شرایط فیزیکی و عاطفی مناسبی را در ایام امتحانات برای فرزندمان فراهم کنیم.
امتحان جزئی از فرآیندآموزش است ،آن را عملکرد طبیعی و معمولی آموزش بدانیم و از حساسیت بی مورد نسبت به آن بپرهیزیم.
با فرزندمان به گونه ای رفتار کنیم که او بتواند عقاید و نگرانی های خود را در بارهٌ امتحان آشکارا بیان کند.
اخرین وضعیت درسی فرزندمان را از معلم یا معلمانش جویا می شویم تا بهتر به او کمک کنیم.
به فرزندمان آموزش می دهیم که دعا باعث آرامش و رسیدن به موفقیت می شود اما شرط مستجاب شدن دعا ،تلاش وکوشش خودمان است.
بهتر است معلمان محیط مساعد و آرامی را برای دانش آموزان در جلسه امتحان فراهم آورند تا اضطراب دانش آموزان کاهش یابد.توجه داشته باشیم کسب نمره به فرزندمان در امتحان به معنی بد بودن آنها نیست،بلکه بدان معناست که فعالیت آنها درآن درس کم بوده و یا مفاهیم اساسی آن درس را نمیدانند.
بررسی واقعی نحوه گذراندن امتحان : هر امتحان درواقع ارزیابی قدرت شخص در گذرانیدن امتحان است.امتحان ارزش فرد یا قدرت و توان او را در موقعیت ها و یا پیروزیهای آتی ارزیابی نمیکند.امتحان درحقیقت ارزیابی واقعی مطالبی که شخص یاد گرفته و یا می تواند یاد بگیرد نیز نیست و حتی نمیتواند شاخص نظرات او باشد.
به هر حال امتحان ممکن است فقط ارزیابی قدرت شخص درگذرانیدن امتحان بخصوص باشد نحوه فعالیت افراد در امتحان نیز به عوامل متعددی بستگی دارد که بعضی از آنها را نمیتوان زیاد تغییر داد.
جهت کسب آمادگی به منظور گذراندن امتحان بهتر است شخص روش مطالعهٌ عمومی و کلی را فرا گیرد ،طرز به خاطر آوردن مطالب مفید را بداند و نحوهٌ تمرکز فکر روی کاری که انجام می دهد و همچنین طرز کسب نظرات مثبت را بیاموزد.
حالت های فیزیولوژیکی اضطراب عبارتند از: مشکلات تنفسی همراه با اضطراب همراه باحالت خنگی دلشوره های بی جهت و بی اساس لرزش بدن تعرق زیاد میل به ادرار مداوم اختلال در دستگاه های ضمه گیج یا سر گیجه های بی جهت و کاذب سوزن سوزن شدن بدن اضطراب و نگرانی کل سیستم بدن را به هم میریزد و تاٌثیرات منفی در نتیجه کار را حاصل می کند.اضطراب و نگرانی ازامتحان باعث می شود که تمام مطالبی را که در ذهن سپرده شده اند قابل باز آوری نباشند.اضطراب ضربان قلب را بالا می برد و حتی در گاهی اوقات باعث لرزش صدا و لکنت زبان می شود.دانش آموزانی که به دلایل مختلف در سر جلسه امتحان دچار اضطراب می شوند هر چقدر هم که مطالب درسی را خوانده باشند قادر به جوابگویی سوٌالات به نحوه دلخواه و رضایت بخش نیستند.
خستگی جسمی و روحی در طی امتحان برای شخص که خود را کاملا آماده انجام آن کرده است و مایل است که بهترین نتیجه را بگیرد می توان نامطلوب و مخرب باشد،کسانی که دارای خستگی جسمی و روحی در خلال انجام امتحان داشته اند گفته اند ناگهان متوجه شدم که نمی توانم بدرستی تمرکز ذهن حاصل نموده و فکر کنم به کار خود ادامه دهم و سرانجام از امتحان دادن منصرف شده ام .نکته مهم دیگر اغلب افراد وقتی وارد جلسه امتحان می شوند پذیرفته اند که در امتحان قبول نمی شوند لذا ممکن است کمی مضطرب بوده یا بر عکس اصلا اضطراب ندارند ،زیرا اطمینان از شکست اضطراب آنان را از بین می برد در نتیجه سوٌالات امتحانی را کامل نمی خوانند.
چنانچه در پایان جلسه بی توجه به همه چیز می گویند امتحان را خراب کرده ام زیرا هم از نظر جسمی و روحی دارای اضطراب بوده اند .
عدم موفقیت شخص در امتحان : خستگی واقعی و عدم توانایی در تمرکز ذهن و تفکر.
احساس اضطراب شدید و ناگهانی در وسط جلسه امتحان به علت احساس اینکه تاکنون پاسخ سوٌالا ت را خوب نداده است.
قبول شکست و انصراف در امتحان که به صورت افسردگی و اضطراب شدید ظاهر می شود.
بطور کلی هر قدر شخص بتواند در جلسه امتحان از نظر فکر و خیال آسوده بوده و اضطراب نداشته باشد و میزان اطلاعات و مطالب فرا گرفته شده در سطح بالایی باشد از امتحان نتیجه بهتری می گیرد .اضطراب در موقع امتحان برای از بین بردن انرژی او طی امتحان بسیار موٌثر است .
راهکارهای مناسب برای کاهش اضطراب در دانش آموزان: دانش آموزان در برنامه ریزی خود خواب کافی را مد نظر داشته باشند خواب مفید حدوداًًً 8 ساعت است تا مغز بتواند استراحت کند.
از همکاری والدین برای رسیدن به هدف بهره بگیرند.
دانش آموزان باید نوع مطالعه خود را مستمر کنند.
اعتماد به نفس بالایی داشته باشند.
وقتی در جلسهٌ امتحان حاضر می شوند با نام خدا شروع کنند.
هر گاه در جلسه امتحان فکرتان منحرف شد ،سعی کنید همهٌ ذهن خود را روی سوٌالات مطرح شده متمرکز کنید نه چیز دیگر.
ارزیابی واقع بینانه بدون اغراق از امتحان داشته باشید.
اجتناب از توجه بیش ازحد به اضطراب امتحان .
اصول کلی در درمان اضطراب: برای مقابله و درمان اضطراب روشهایی وجود دارد در هر مورد شیوهٌ خاصی را باید به کار برد ،اما در کلیات آن به 3 مساٌله باید توجه کنیم: کشف عامل اضطراب و تلاش برای ریشه یابی کاهش جنبه های تهدید آمیز زندگی در هرزمینه که دلواپسی ایجاد می کند.
از بین بردن عوامل محرک که زمینه ساز بسیاری از تهدید ها به حساب می آید.
نتیجه گیری: به اعتقاد کارشناسان(عشق و محبت)ازبهترین عوامل ضداضطراب به شمار می روند محبت و اساساً عشق به خود و دیگران و ایمان و اعتقاد قلبی به توانای های منحصر به فرد خویش ، موٌلفه هایی هستند که زمینه های اضطراب را در زمین ناخودآگاه و روح و جان فرد از بین می برند.برای رهایی از اضطراب و ترس ناخودآگاه لازم است از هر نوع تفکر انفعالی و خشن فاصله گرفت و ضمیر ناخودآگاه فرد را از ایمان سرشار کرد.
در این تحقیق پس از بررسی علل اضطراب امتحان در دانش آموزان نقش والدین و دبیران در کاهش اضطراب امتحان موٌثر بوده است.از کل مطالب ارائه شده میتوان موارد زیر را که برای دانش آموزان مفید است ارائه داد.
معلمین باید سعی کنند توقعات خود متناسب با توانایی های دانش آموزان باشد تا از عهدهٌ انجام آن برآیند و در غیر این صورت همیشه در حال نگرانی و اضطراب هستند و اعتماد به نفس خود را از دست می دهند.بنابراین انتظارات معلمین بهتر است با توانایی ها و استعدادها سطوح یادگیری دانش آموزان همسان باشد.معلمین با توجه به تفاوتهای فردی دانش آموزان سوٌالها را از ساده به مشکل مطرح کنند.زیرا اگر دانش آموزان با اولین برخورد با سوٌال مشکل روبرو شوند اعتماد به نفس خودرا از دست می دهند .معلمین باید بطور مستمر و مکرر از دانش آموزان چه بصورت شفاهی یا کتبی ارزشیابی کنند ،معلمین باید والدین را راهنمایی کنند که با فرزندان خود برخورد سازنده داشته باشند.معلمین روش صحیح مطالعه کردن رابه دانش آموزان آموزش دهند،معلمین باید نظم و سکوت را درجلسهٌ امتحان رعایت کنند.خواندن قرآن و تذکرات آرام بخش در اضطراب موٌثر است.معلمین در جلسات امتحان حضور داشته باشند و در آخر ئالدین در فصل امتحانات میتوانند محیط خانه را طوری آماده کنند که هیچ عامل استرس زا در خانه نباشد و دانش آموزان با آرامش خاطر به مرور مطالب درسی بپردازند.
پیشنهادات: 1- معلمین فضای سالم و بی دغدغه ای را برای آزمونهای شفاهی آماده کرده و کمتر از کلماتی مانند امتحان که خود موجب اضطراب می شود استفاده کنند و در هنگام اجرای آزمون شفاهی به دانش آموزان تلقین کنند که میتوانند به راحتی به سوٌالات پاسخ دهند و از هرج و مرج فضای آزمون و تمام عواملی که محل آرامش دانش آموز در موقع امتحان را بر هم میزند جلوگیری کنند.
2- به دانش آموزان آموزش دهند که همیشه برای هدف خاص و مشخص درس بخوانند ،چرا که با توجه به تحقیقات ،نوع مطالعه و داشتن هدف از میزان اضطراب می کاهد .همچنین تقسیم بندی مطالب یک کتاب برای مطالعه کردن از ساده به مشکل یا بالعکس ،نوع آموزش دانش آموزان از سوی معلم ،برای نحوهٌ تنظیم برنامه ریزی برای مطالعه و داشتن روش مطالعه برای هر درس می تواند از راه حلهای مفید مثمرثمر در جهت حل یا کاهش اضطراب امتحان دانش آموزان باشد.
3- نحوه دیدگاه اولیاء نسبت به نتیجه امتحان فرزندانشان تاٌثیر مستقیمی در ایجاد اعتماد به نفس یا اضطراب دانش آموز می شود.مثلاٌ اصرار والدین برای گرفتن نمره 20 فرزندشان ،این تفکر را در ذهن دانش آموز به وجود می آورد که باید حتماً بالاترین نمره را بگیرد و تمام سعی او بر این است که انتظار والدین را بر آورده سازد تا مورد سرزنش اولیاء قرار نگیرد.
فهرست منابع : اختلالات اضطرابی (آموزش کنترل و درمان )موٌلف:هلن کنولی ترجمه:دکتر سیروس مبینی اضطراب :نویسنده :دکتر ریچارد گلد برگ ترجمه:دکتر نصرت ا...
پور افکاری اطلاعیه دبیران علوم تجربی1386 اکرمی ناهید،اضطراب امتحان ،تربیت ماهنامه پرورشی وزارت آموزش و پرورش شماره 3 1378 چگونه بر ترس و اضطراب خود غلبه کنیم؟
موٌلف :ژرژ بارباران حسن زارعیان 1386 روان شناسی مرضی دکتر دادستان روشهای تحقیق در علوم رفتاری ترجمه:قربانعلی سلیمی شعبانی حسن،مهارتهای آموزشی انتشارات سمت 1371 شناخت روشهای غلبه بر نگرانی و ترس از امتحانات نویسنده: دکتر پرویز حکمتی مجله پیوند امتحان و اضطراب محمد گنجی 1386 معتمد نیا لیلا، برسی علل اضطراب در دانش آموزان 1381 مقاله دکتر هانیه زائر رضایی-روز نامه سلامت 1385 مقاله مژده زرگر،کارشناس مشاوره عمومی 1386-سایت آموزش و پرورش شهر تهران –منبع:معاونت آموزش و پرورش عمومی میترا فضلی آرانی ، فاطمه علل اضطراب در کودکان ،مرکز تحقیقات نظام وفا 82-81