دانلود مقاله روش تحقیق

روش تحقیق
در ابتدای هر تحقیق ابتدا باید موضوع آن را معلوم کنیم که در مورد چه مسئله ای می خواهیم تحقیق کنیم و دیگری تجزیه و تحلیل در مورد موضوع می باشد .

موضوعات از نظر سطح وسعت به 3دسته :
1) سطح فرد 2) سطح میانی 3) سطح کلان
هر چه سطح به فرد نزدیکتر باشد سطح فرد می باشد ( کم جمعیّت ) مثل اعتیاد ، افت تحصیلی
و اگر افراد مورد تحقیق پر جمعیت باشند مثل یک شهر یا کشور ، سازمان .

.

سطح کلان محسوب می شود .
- محقق باید دغدغه های شخصی خود را در هنگام تحقیق کنار بگذارد و آنرا تأثیر ندهد و ذهنیات او در هنگام تجزیه و تحلیل نباید تأثیر گذار باشد .
- در تجزیه و تحلیل باید از قضاوت ارزشی جلوگیری کند = پیش داوری نکند
فارغ از ارزش بودن
- داده ها باید خالص و بدون تغییر ارزشیابی شوند .
- محقق باید از حرفهای عوام فاصله بگیرد و به مستندات توجه کند .
- محقق می تواند ارزشهای شخصی خود را فقط در انتخاب موضوع دخالت دهد که این عمل سبب تشویق او به دنبال کردن تحقیق می شود .

دوره مک کاتیز دورهای که افراد مشکوک به کمونیستی را سر به نیست می کردند .
از مهمترین مفاهیمی که سی .

رایت .

میلز C .

R .

mils مطرح می کند :
So ciological Imagination تخیل جامعه شناختی است که محور حرکت هر جامعه شناسی و محقق علوم اجتماعی است .

تبدیل مسئله ذهنی به موضوع تحقیق :
میلز معتقد است که هر محقق باید بتواند بین مسائل فردی خود و ساخت اجتماعی پیوندی برقرار کند یعنی اگر مسئله فکری یک محقق فقط مربوط به خود او باشد نمی توان در مورد آن تحقیق کرد ولی اگر این مسئله مربوط به تعداد افرادی شبیه به او هم باشد آن موقع یک مسئله اجتماعی تلقی می شود .

Stracture = ساخت چگونگی و آرایش قرار گرفتن اجزای یک مجموعه منسجم
Institution = نهادها ساخت جامعه از نهادها تشکیل می شود : نهاد دین ، نهاد خانواده ، نهاد آموزشی ، نهادهای سیاسی .

از نظر میلز مسئله ای را می توان به عنوان تحقیق مطرح کرد که بتوان بین جنبه های فردی و جنبه هایی که ناظر ساخت اجتماعی هستند ارتباط برقرار کرد در این صورت به تخیل جامعه شناختی رسیده ایم .

از نظر میلز شرایط تاریخی را هم باید در تحقیقات در نظر گرفت زیرا بسیاری از مسائل گذشته عین مسائل امروزی شده است .

cimmen sense = عقل سلیم یا باورهای مردمی مثل چشم زخم ، سق سیا ، اعتماد به جن و پری ، اینها مواردی هستند که تحقیقات در نظر گرفته نمی شود زیرا علمی نیستند .

علوم اجتماعی دچار عوام زدگی است یعنی عوام به خود اجازه دخالت و اظهار نظر در مسائل علوم اجتماعی را می دهند و مانع رشد علوم اجتماعی می شود .

این عوام زدگی نباید پژوهشگر را تحت تأثیر قرار دهد .

انواع تحقیق : تحقیق پیمایشی survey research : برای بررسی جمعیّت خاصی که معرف کل جمعیّت مطالعاتی است از این روش استفاده می گردد .

چون امکان بررسی تمامی جمعیّت نیست پس نمونه برداری صورت می گیرد این نمونه برداری به شکل تصادفی صورت می‌گیرد.

تحقیق میدانی field research : در این روش محقق به طور مستقیم در فضای تحقیق قرار می گیرد و به طور مشاهده ای دیده ها و شنیده های خود را یادداشت می کند در واقع نوعی مشاهده مشارکتی است Participation observation مثل رفتن در دستههای عزاداری ، زندگی کردن در عشایر در این نوع تحقیق نباید سوگیری Biasشود یعنی حضور محقق در موضوع تحقیق اثر نگذارد یعنی خود محقق هم مثل عنصری از تحقیق فرض شود .

تحقیق آزمایشی Experimental research : در محیطی کاملاً کنترل شده 2 گروه را مورد آزمایش و مقایسه قرار می دهند با شرایط یکسان فقط برای یکی محرک قرار می دهند .

واحد تحلیل unit of Anolysis اینکه موضوعی را که انتخاب می کنیم و اطلاعات جمع آوری شده باید روی چه مسائلی متمرکز شوند .

مثلاً در تحقیق درباره مدارس ایران واحد تحلیل = مدارس درباره موضوع فرهنگی در محل واحد تحلیل = افراد محل مقایسه رفتار بین دانشجویان در‹ آزاد و ‹ تهران واحد تحلیل = دانشگاه یا واحد خردتر = دانشجو متغییر Variable : صفتی که در واحد تحلیل در حال تغییر است و بررسی می شود .

در مثال های بالا رفتار دانشجویان = متغییر مراحل تحقیق : 1) انتخاب موضوع 2)توصیف و توضیح موضوع 3)اعلام هدف موضوع 4)جمع آوری اطلاعات 5) طبقه بندی داده ها 6) تجزیه و تحلیل آنها 7) نتیجه گیری نقش شیوه آزمایشی اگر آزمایش شونده آگاه از آزمایش شده باشد دچار سوگیری می شود و نتیجه درستی ارائه نمی شود و از قبل نوعی آمادگی در خود ایجاد می کند.

یکسان کردن شرایط آزمایش برای 2 گروه دشوار است .

Science علم : شناخت و آگاهی که از طریق مشاهده منظم مسائل حاصل می‌شود .

Paradiym پارادیم : کلیه پیش فرضهای اساسی که در علم وجود دارد به عنوان مثال وجود نظم در پدیده های طبیعی در قدیم یکی از فرضیات دانشمندان بوده است .

تعریف دوم پارادایم : نظریه ها و اندیشه ها و اصول یک رشته علمی که قالب فعالیت علمی را می سازد .

مثلاً یک فرد برای پزشک شدن ابتدا کنکور می دهد بعد مراحل پزشکی را به ترتیب اولویت طی می کند پس یعنی فعالیت او طبق اصولی است که از سوی دیگران تأیید شده است .

خارج شدن استاد از کلاس سبب بینظمی می شود – در این مثال پیش فرض یا پارادایم – وجود نظم در کلاس است .

یا اعتیاد والدین سبب افت کارکرد عاطفی خانواده می شود – پارادایم = کارکرد عاطفی فرق فرضیه با پیش فرق : فرضیه موردی است که هنوز به صحت آن نرسیده ایم ولی پیش فرض از قبل مورد تأیید می باشد .

اخلاق علمی : شیوه های مناسب فعالیت پژوهشیاست که 4 مورد ویژگی دارد universalism عام گرایی در برابر خاص گرایی Particularism خاص گرایی : خاص گرایی یعنی در پژوهشهای علمی برای پذیرش یا عدم پذیرش آن پژوهش باید به ویژگی های یک فرد و یا یک دانشمند توجه شود .

مثلاً حرف پیغمبر را به دلیل احترام و علاقه ای که به او داریم می پذیریم ولی در علم سخن یک دانشمند را به این دلیل نمی پذیریم و یا حرف افراد را به دلیل رنگ و نژاد و ثروت نمی پذیریم بلکه به قواعد علمی توجه می کنیم .

Communism اشتراک یا جمع گرایی : یافته های علمی نباید در مالکیت یک فرد یا دانشمند خاصی بدانیم بلکه باید همگان از آن استفاده کنند و ممنوع نباشد مثل اختراعات و اکتشافات disintrestedness بی طرفی ( بی علاقگی ) : یعنی نباید طرز فکر خود را موضوع تحقیقمان دخالت دهیم organized skepticism شک سازمان یافته : محققین نباید هیچ یک از یافته های علمی را وحی منزل تلقی کنند و باید این روحیه را داشته باشند که یافته علمی تا زمانی معتبر است که خلافش ثابت نشده باشد و همواره امکان نقض آن وجود دارد .

orginality اصل (خالص ) باید اصل ابتکار و نو آوری در جامعه علمی رعایت شود تا پویایی و جنب و جوش وجود داشته باشد .

ورود تحقیق در علوم :تا قرن 17 علمی به معنی امروزی نداشتیم و فقط علوم فلسفی وجود داشت که از طریق تفکر صورت می گیرفت و هیچ کار پژوهشی صورت نمی گرفت بعد از عصر رنسانس و شکسته شدن محدودیت علم که توسط کلیسا اعمال می شد علم شروع به پیشرفت کرد و پژوهشات جایگاهی پیدا کرد- فیزیک شیمی زیست ...

رویکرد پوزیتیویست : یعنی هر چیزی را بعداز مشاهده قابل اندازه گیری کنیم چرا نمی توان مسائل اجتماعی را با ابزار علوم فیزیکی مورد بررسی قرار داد ؟

علوم اجتماعی ماهیت فیزیکی ندارند نتایج حاصله را نمی توان به همگان تعمیم داد در این رابطه محقین 3 گروه شدند چون علم متفاوت است پس ابزار شناخت هم باید فرق کند و عده ای هم معتقد بودند که علم متفاوت است ولی ابزار می تواند یکسان باشد و عده ای هم همه به ابزار تجربی معتقد بودند و هم از طریق تفسیر پوزیتیوسیتها فقط چیرهای قابل مشاهده را جزو علم می دانستند .

توصیف : تشریح ویژگیهای یک چیز .

تبیین : بیان علتها چرا آب در سرما یخ می زند .

در تحقیقات باید پا را از توصیف فراتر گذاشته و به تبیین مسائل هم پرداخت .

روش قیاسی deducation هرگاه روشی تحقیق ها از کل به جزء باشد و به صورت مقایسه ای صورت گیرد .

مثال : همه قوها سفیدند این قو هم سفید است .

همه مردها مغرورند برادر من هم مغرور است .

در روش قیاسی اولنظریه عام را بیان می کنیم و بعد مشاهده را روش استقرا از جزء به کل رسیدن با مشاهده منظم و آزمون فرضیاتی در مورد موضوعی آنرا به کل تعمیم می دهیم .

یعنی از راه مشاهده به یک فرضیه کلی می رسیم نمونه گیری کردن و آنرا به کل تعمیم می دهیم از هر دو شیوه در مطالعات استفاده می شود و از هم جدا نیستند گفتار تئوریک (نظری ) تعمیم بندی گفتار شامل مقوله هایی است که از نظر عینی قابل مشاهده نیستند و از لحاظ سنجش شدن باید تعریف شوند مثل خسیس بودن ، شادی ، غم ، زرنگی ، .

گفتار مشاهدهای (تجربی ) : مفاهیمیکه در ذهن ما عینیت دارد مثل سن ، که نسبی و مقایسه ای هستند .

انواع پژوهش از نظر هدف : 1)Basic Research یا fondamental اساسی و بنیادی : تحقیق بنیادی هدفش افزایش آگاهی و شناخت است تعداد دانش آموزان چپ دست دبستان 2) Applied Research کاربردی : تحقیق کاربردی به همراه ارائه راه حل ، مسائل مختلف را مورد تحقیق قرار می دهد تحقیق در مورد جوانان و بیکاری و ارائه راهکار برای بیکاری در تحقیقات به لحاظ اخلاقی باید شرایطی را لحاظ کرد : مخفی بودن انجام تحقیق :افراد تحقیق شونده از انجام تحقیق بی اطلاع باشند .

به نظر برخی این شرط غیر اخلاقی است ولی از نظر برخی دیگر برای درست پیش رفتن روان تحقیق این امر لازم است .

اعمال زور و فشار برای انجام تحقیق :این فشار منشاء فیزیکی ندارد بلکه می تواند به شکل روانشناختی باشد تهدید تطمیع مثل تخصیص امکاناتی به کارمندان اداره و وادار کردن آنها به همکاری 3)تجاوز به حریم خصوصی دیگران : در هر تحقیقی ممکن است ورود به اطلاعات خصوصی افراد پاسخگو لازم باشد.

مثال پرسش در مورد زندگی خصوصی برخی دانش آموزان برای کمک مالی به آنها 4) دست کاری در نتایج تحقیق : برای ارائه نتایج دلخواه نه نتایج واقعی 5)سرقت ادبی : استفاده از یک منبع بدون ذکر نام صاحب آن آزمون فرافکن : یعنی در مورد موضوع تحقیق مستقیماً در مورد خود فرد پاسخگو سؤال نشود بلکه نظر کلی او در مورد موضوع پرسش شود ، اساساً اگر تحقیق حوزه روانی افراد در معرض خطر قرار دهد ، محقق باید شیوه خود را عوض کند .

مؤلفه های لازم جهت ایجاد شرایط مساعد برای کار تحقیق یا تضمین امنیت افراد مورد مطالعه : 1) راز داری 2) گمنامی جلب رضایت آگاهانه پاسخگو راز داری : پاسخگو باید مطمئن باشد که پاسخهایش به منظور استفاده در پژوهش می باشد و جای دیگری استفاده نمی شود .

گمنامی : مشخصات پاسخگو فقط از لحاظ متغیرهای اجتماعی مثل سن و شغل و تحصیلات و .

پرسیده می شود نه اسم ونشانی و غیره جلب رضایت پاسخگو : پاسخگو راضی به انجام تحقیق باشد و از هدف تحقیق و میزان حفظ اسرار آن آگاه باشد .

برای جلب این رضایت می توان 2 کار کرد : استفاده از پزسشنامه جهت جلوگیری از نقص در کار تحقیق گمنام نگه داشتن پاسخگو یکی از مهمترین منابع انتخاب موضوع تجربه های شخصی خود محقق است ولی به شرط اینکه دغدغه های اجتماعی خود را در محیط زندگی خود بگذارد مثل بیکاری محقق منابع انتخاب موضوع تحقیق : مسائل و دغدغه های شخصی انتشارات : کتاب ، نشریات ، مقالات ، .

تحقیقات جاری که در حال انجام شدن هستند : استفاده از اساتید دانشگاهها – طرحهای جاری – آمارهای دولتی و غیر دولتی اطلاعات قبلی موجود : همواره اطلاعاتی وجود دارد که محقق با مراجعه به این اطلاعات موضوعی را بدست می آورد ، سالنامه های آماری که در کتابخانه ها موجود است .

معیارهای نهایی در انتخاب موضوع : تحقیق پذیر بودن مسئله : موضوع انتخابی باید قابلیت و امکان تحقیق را داشته باشد .

علاقه مندی محقق به موضوع مورد تحقیق : علاقه محقق به دست آمدن نتایج دقیقتری می شود .

کمک به گسترش آگاهیها و شناخت جامعه : یعنی به آگاهیهایی دست پیدا کنیم که در مورد آن کم می دانستیم و یا اصلاً آگاهی نداشتیم .

مراحل تبدیل یک موضوع به تحقیق : 1) باید جنبهایی از موضوع را که بیشترین سؤال را در برگیرد تعیین کنیم .

مثلاً اینترنت : مسأله برانگیزترین جنبه آن کدام است .

2) هدف از انجام تخقیق را معلوم کنیم : اهداف می تواند : اکتشافی مطالعات توصیفی مطالعات تبیینی 3)تبدیل و بیان موضوع به شکل پرسش 4) طرح و ساخت فرضیه که به دو صورت است مطالعات اکتشافی : هدف شناخت زوایای ناشناخته یک موضوع است .

مطالعات توصیفی : هدف ، گسترش شفاف و آگاهیهایی است که قبلاً در مورد آن بررسی شده است و ما قصد افزایش این شناخت را داریم .

مطالعات تبیینی :هدف پیدا کردن روابط عللی و معلولی بین پدیده ها در یک موضوع است .

مثل تأثیر فقر در بزهکاری ، رابطه استفاده از اینترنت و سطح تحصیلات البته در مواردی می تواند این اهداف به صورت تلفیقی باشد .

تقسیم بندی مطالعات از نظر زمان : مطالعات مقطعی cross sectional study که در زمانی خاص صورت می گیرد .

مطالعات طولی longitudinal study مقطع خاص را در نظر ندارد بلکه در طول زمان صورت می گیرد .

مطالعات طولی 3 نوع می باشد : الف) روند پژوهش (trend study ) یعنی در طول زمان مطالعات به شکل روندی صورت می گیرد .

در بین افراد مختلف است .

ب ) روند نسلی ( cohort study ) که گروه سنی خاصی انتخاب می شوند .

ایراد این روش این است که ممکن است به دلایل خاصی مثل جنگ یا زلزله ، مهاجرت تعداد شان کم شود یا زیاد شود .

مثال : افررادی که در گروه سنی 10 تا 14 سال قرار دارند و 10 سال آینده 20 تا 24 سال قرار می گیرند .

ویژگی های این نسل در یک مقطع زمانی دیگر مورد بررسی قرار می گیرد .

نباید محدوده تحقیق در مورد دو نسل جدا از هم باشد زیرا 20 تا 24 ساله امروز .

ج ) روند پانل ( panel study ) تفاوت این روش با روش نسلی این است که در این روش ما یک نسل ثابت را در طول زمان بررسی می کنیم مثال : دانش آموزان اول دبیرستان یک مدرسه ، و 3 سال بعد هم همین دانش آموزان را (سال چهارم ) بررسی میکنیم از مشکلات این روش این است که ، ممکن است عدهای فوت شده باشند و یا با آگاهی یافتن از موضوع شرطی شوند و خصوصیاتی را به شرط کسب کنند.

مراحل تنظیم طرح تحقیق : 1)تعیین موضوع ( تبدیل مسئله به موضوع ) 2) عمق بخشیدن به شناخت خودمان از موضوع که 3 راه دارد : الف ) با مراجعه به کتابخانه ها و مراکز نگهداری تحقیقات ب ) مراجعه به افراد آگاه به موضوع ج ) گفتگو با دوستان آگاه یا روشنفکر خودمان ( همکلاسی ) تعریف مفاهیمی که مورد استفاده قرار می دهیم : یعنی باید مفاهیم را عملیاتی کنیم و درباره آنها به سادگی توضیح دهیم .

تعیین روش جمع آوری اطلاعات : یعنی اطلاعات در مورد مفاهیم و خود موضوع را همزمان با چند روش به طور مناسب جمع آوری کنیم .

بیان اهداف و اهمیت تحقیق : میزان اهمیت تحقیق را بیان کرده و اینکه آیا ارزش تحقیق کردن را داردیا نه و جنبه های اهمیت آن را معلوم کنیم و انگیزه خود از دنبال کردن آنرا شرح دهیم .

عملیاتی کردن مفاهیم : یعنی مفاهیم تعریف شده به چه صورت عملاً قابلیت جمع آوری اطلاعات را دارند .

انتخاب نمونه برای انجام تحقیق که باید معرف کل باشد و به طور تصادفی انتخاب شوند .

عملیاتی کردن مفاهیم مفهوم : معنی هر چیزی مفاهیم دو دسته (عامیانه ) ( علمی ) هستند مفاهیم عامیانه مفاهیمی هستند که به صورت روزمره توسط عام مصرف می شود مثل کلمه خوشبختی یا افسردگی و یا سعادت اینها مفاهیمی هستند که معنی یکسان ندارند باید برای آنها نشانه های عملی بیان کرد .

یا موفقیت تحصیلی معانی مختلفی دارد و وقتی عملیاتی می شود که در تعاریف آن جوانب مختلف را در نظر بگیریم .

- تنظیم پرسشنامه اصلی ترین و مهمترین مرحله تحقیق است .

- در تحقیق باید یک تئوری یا نظریهداشته باشیم .

در تحقیق 2 عبارت وجود دارد : اعتبار روایی اعتبار : بهمیزان دقت سنجش یک مفهوم در مورد موضوع ، اعتبار گونه یعنی مفهومی را که برای تعریف کلمه ای استفاده می کنیم آیا همان کلمه رامی سنجد یا نه به میزان این دقت اعتبار می گوئیم .

مثلاً در مورد خوشبختی وقتی تحقیق می کنیم ، اینکه آیا واقعاً داریم خوشبختی را می سنجیم یا نه .

یعنی باید سعی مان در جهت سنجش دقیقاً مفهوم خواسته شده باشد نه چیز دیگری .

انواع اعتبار: اعتبار معیار : ناظر بر میزان دقت سنجش ما است .

آیا ابزارمورد استفاده برای سنجش درست انتخاب شده اند یا نه معیارهایی داریم : الف ) پیش بینی : مثل کنکور ، ما در کنکور پیش بینی می کنیم که افرادی که در کنکور ممتاز شده اند یا قبول شده اند افرادی هستند که در دانشگاه نیز موفقیت بیشتری دارند .

و اگر تحقیق کنیم که میزان موفقیت دانشجویان در دانشگاه با درجه رتبه آنها ارتباط دارد یا نه اگر ابزار درستی انتخاب کرده باشیم معیار ما درست است .

ب) اعتبار معیار همزمان : در هنگام تحقیق هم می توان فهمید که آیا رفتار پاسخگو طبق گفته هایش هست یا نه مثل مذهبی بودن .

اعتبار محتوی : با بررسی مطالب موجود در آزمون یا تحقیق می توان میزان اعتبار آنرا تشخیص داد مثل کنکور اعتبار سازی : شکل پیشرفته تر اعتبار معیار است .

قضاوت ما برای سنجش بر اساس شواهد و تحقیقات تجربی انجام می شود .

روایی : ( پایایی ) باپبات بودن پاسخهای دریافتی .

یعنی اگر یک تحقیق ثابت چندمین بار تکرار شود پاسخها یکسان باشد دارای روایی و پایایی است ولی اگر پاسخها و نتایج متفاوت حاصل شود نشانگر ضعف در سؤالات و نا مشخص بودن آنهاست .

میزان پایایی معلوم نیست ولی در مورد موضوعاتی که از نظر مقطع زمانی نمی تواند پاسخهای متفاوتی داشته باشد ، باید پاسخها ثابت باشد و اگر تغییری در نتیجه حاصل شود می گوئیم دارای پایایی کمی است .

به این عدم دریافت پاسخهای یکسان و ثابت ، خطای سنجش گویند .

روش سنجش خطا : آزمون مجدد : تکرار کردن آزمون سنجش همسنگی : در همان آزمون اصلی یک سؤال را به شکلهای مختلف بیان می کنیم تا به ثبات پاسخها پی ببریم .

بین اعتبار و روایی کاملاً ارتباط برقرار است .

اگر سنجشها اعتبار داشته باشند حتماً دارای پایایی هم هستند ولی لزوماً داشتن پایایی ، داشتن اعتبار را به دنبال ندارد .

انواع متغیرها : متغیر مطلق متغیر اسمی متغیر عددی فاصله ای متغیر ترتیبی نسبی متغیر( مطلق ) به وجود یا عدم وجود صفتی درجمعیت خاص اشاره دارد .

متغیر های عددی ارزش عددی واقعی می گیرند : سن ، قد ، تحصیلات متغیرهای مطلق هم عدد می گیرند ولی ارزش عددی ندارند مثلاً در فرمها به مردان شماره 1 و به زنان شماره 2 می دهند که به آن کد گویند .

متغیر اسمی Nominal : زاری که وجود یا عدم وجود صفتی را معلوم می‌کند.

جنس دین ملیّت وضعیت تأهل و پاسخگو به هیچ عنوان در دو طبقه قرار نمی گیرد مثلاً اگر ترک باشد کرد نخواهد بود متغیر ترتیبی ordinal : ضمن دارا بودن ویژگی صفت اسمی ، سلسله مراتبی را می توان را می توان برای آن صفت رتبه بندی می کند .

میزان مخالفت یا موافقت در نگرش سنجی کاملاً موافقم ، موافقم ، مردد ، مخالف ، کاملاً مخالفم .

شغل و پایگاه اجتماعی یا رتبه در کنکور که فاصله دقیقی بین رتبه ها مشخص نمی باشد مثلاً شاگرد اول و دوم کلاسی می تواند 3% در معدل و یا بیشتر از آن باشد .

متغیر فاصله ای interal : وجود و عدم وجود صفت را تعیین می کند و در ضمن آنرا رتبه بندی می کند و همچنین فاصله بین 2 رتبه را هم معلوم می‌کند.

مثل : دماسنج بین 5 تا 10 ، 5 درجه فاصله است سطح سنجش نسبی Ratio : ضمن دارا بودن ویژگی های سطح سنجش فاصله ای دارای نقطه صفر واقعی نیز می باشد که نقطه صفر نشانگر عدم وجود آن صفت می باشد مثل : میزان تحصیلات که از صفر است تا 20 تحصیلات ، درآمد ، سن ، اندازه شهر ، میزان مشارکت نیروی کار هر یک از این سطح سنجشها برای موارد خاص خود مصرف می شوند .

ولی دقیقترین روش روش نسبی است در روش نسبی می توان از ( مد میانه میانگین )استفاده کرد برخی صفات را نمی توان از حالت مطلق خارج کرد مثل جنسیت یا مذهب یا ملیت .

.ولی حتی الامکان باید صفات را به روش نسبی نزدیک کرد .

متغیرهای عددی به 2 گروه ( پیوسته و ناپیوسته ) تقسیم می شوند 5/29 = وزن سن یا تعداد فرزندان که نیم ندارند .

نمودار دایرهای معمولاً برای نشان دادن روش اسمی در نظر گرفته می شود و با 100 واحد نمایش داده می شود .

شاخصهای گرایش به مرکز : میانگین دقیق نیست زیرا با تغییر فاحش فقط یک متغییر میزان میانگین خیلی تغییر می کند .

آمار توصیفی : اطلاعاتی را درباره جمعیت آماری به ما می دهد .

آمار استنباطی: استنباطی که از اطلاعات داده شده می کنیم ، هر چه میزان درآمد بیشتر باشد وزن افراد بیشتر است .

شاخص پراکندگی : انحراف معیار : میزان پراکندگی داده ها از یکدیگر را نشان می دهد .

واریانس : ایراد واریانس این است که چون برخی از اعداد کوچکتر از میانگین هستند ، عدد به دست آمده منفی می شود و برای حذف این اشکال آنرا به توان 2 می رسانیم .

بزرگی انحراف معیار نشانگر پراکندگی بیشتر اعداد می‌باشد .

توزیع : هر توزیعی در حالت طبیعی به شکل زنگوله ای و نرمال است و برای تهیه آن حداقل بین 30 نفر است به شکل تصادفی تحقیق شود .

در حالت زنگوله ای خاصیتی که انحراف معیار دارد : 2/68% داده ها در قرار دادند و 4/95% در و 5/99% در قرار می گیرند .

مثال : اگر و باشد 18 و 22=(2)1 20 4/95% 160 و 24=(2)2 20 5/99% 14 و 26=(2)3 20 سطح اطمینان : میزان اطمینان که می توان تصور کرد که عدد خواسته شده را در چه محیطی می توان پیدا کرد .

نمونه گیری sanpling : انتخاب یک رشته از عناصری که از کل چیزی برگزیده می شود را نمونه گیری گویند .

جمعیت مورد مطالعه = papulation که می تواند افراد یک روستا یا محصولات کشاورزیخاصی و یا دامها باشد .

اگر منحنی نرمال از حالت اصلی خود خارج شود به اصطلاح می گوئیم دچار چولگی شده است .

مثلاً در دو نمودار بالا مربوط به قد باشند ، در نمودار الف افراد زیادی دارای قد کوتاه و در نمودار ب افراد زیادی دارای قد بلند هستند.

چهار چوب نمونه گیری sampling fram : یعنی فهرستی از جمعیت مورد مطالعه به فرض اگر در کلاسی 30 نفره نمونه گیری شود ، چهار چوب نمونه گیری ما فهرستی است از تمام اسامی این 30 نفر ویا اگر جمعیت مورد مطالعه تمام دانشجویان دانشگاه تهران باشد ، چهار چوب نمونه گیری ما می شود فهرستی از اسامی کل دانشجویان دانشگاه تهران .

نمونه گیری به دو نوع تقسیم می شود : نمونه گیری احتمالی prehabiling sampling که نمونه گیری بر اساس منحنی نرمال صورت می گیرد .

در این صورت توزیع 95% افراد در فاصله 2 انحراف استاندارد در میانگین قرار می گیرند .

خطای استاندارد (خطای معیار ) : اگر از یک گروه مثلاً 20 نفره به دفعات زیاد گروههای 5 نفره یا 4 نفره جدا کنیم و میانگین هر یک از این گروهها را بدست آوریم ، وبعد میانگین ها را تعیین کنیم این میانگین میانگین ها با میانگین جمعیت کل دارای اختلافی خواهد بود که به این اختلاف خطای استاندارد گویند .

هر چه دفعات انتخاب گروه نمنه بیشتر باشد ، اختلاف میانگین میانگین ها با میانگین جمعیت کل کمتر خواهد بود .

خطای نمونه گیری : اختلاف میانگین نمونه انتخاب شده با میانگین جمعیت کل است .

مسئله ای که در نمونه گیری اهمیت دارد معرف بودن یا نمایایی Representative می باشد .

اگر نمونه معرف جمعیت کل نباشد ، نمونه گری من در چهارچوب نمونه گیری صورت نگرفته و نمونه ها فاقد اعتبارند .

در طرح ریزی نمونه گیری 3 مرحله باید طی شود : 1)تعیین جمعیت : مثلاً جمعیت دانشجویان کلاس امور فرهنگی دانشکده جهاد دانشگاهی 2) تهیه فهرست از جمعیت مورد مطالعه 3) انتخاب روش نمنه گیری اولین روش در نمونه گیری احتمالی : نمونه گیری تصادفی ساده است که به صورت تصادفی انتخاب شده و کلیه عناصر از شانس یکسانی برای انتخاب برخوردارند .

یا از روی جدول تصادفی اعداد که معمولاً 4 رقمی اند انتخاب می شوند .

دومین روش نمونه گیری سیستماتیک systematic S : از نظر ماهیت مثل قطبی است فقط : از انتخاب اول تا انتخاب بعدی فاصله ثابتی وجود دارد که این فاصله از فرمول روبرو به دست می آید .

N جمعیت کل n تعداد نمونه مثلاً : در مثال قبل : در این روش از یک تا صد یک عدد را شانسی انتخاب می کنیم مثلاً 11 بعد از یازده 5 تا 5 جلو می رویم و نمونه ها را انتخاب می کنیم .

101-96-91-86-81-76-71-66-56-51-46-41-36-31-26-21-16-11 نفرات کل ما 100 نفر است : 101 دو رقم سمت چپ را خط زده عدد نوزدهمی می شود 1 و عدد 20 می شود 6 نوع سوم نمونه گیری طبقه بندی است stratified S : در این روش ابتدا کل چهارچوب نمونه گیری را به دو یا چند گروه تقسیم میکنیم این کار به این دلیل است که ، میزان واریانس در جمعیت کل بالا می باشد و برای اینکه این تفاوت کاهش یابد این تقسیم بندی صورت می گیرد در این گروههای تقسیم بندی شده ، تفاوت هر گروه با گروه دیگر زیاد است ولی تفاوت افراد در هر گروه با یکدیگر کم است .

در این نمونه ها به عنوان نماینده هر گروه انتخاب می شود این نمونه ها از طریق نمونه گیری تصادفی یا سیستماتیک انتخاب می شوند .

نمونه گیری خوشه ای cluster S : در این روش ، واریانس یا تفاوت در بین خوشه ها کم است ولی در درون خوشه واریانس بالا است .

مثلاً در بلوکهای ساختمانی ، اگر هر بلوک را یک خوشه در نظر بگیریم ، بین خوشه ها اختلاف کم است ولی در درون هر خوشه اختلاف زیاد است .

یا مثلاً در مدرسه های منطقه 20 اختلاف بین مدرسه ها زیاد نیست ولی در خود هر مدرسه اختلاف زیاد است .

در همه نمونه گیری های یاد شده ، انتخاب نمونه به شکل تصادفی است فقط روش رسیدن به مرحله نمونه گیری متفاوت است .

نمونه گیری متناسب با کل probabling proportionate P.P.S : بعد از تعیین چهارچوب نمونه گیری : مثلاً 1000 دانشجو ، جنسیت را معلوم می کنیم مثلاً 450 مرد و 550 زن و اگر 120 نمونه بخواهیم باید 45% آنها مرد و 55% آنها زن باشند بنابراین : مرد 54 =45% × 120 زن 66 = 55% × 120 یا اگر از این 1000 نفر ، 900 نفر سال اولی و 100 نفر سال دومی باشند در انتخاب باید 90% از سالاولی ها و 10% از سال دومی ها باشند .

تفاوت نمونه گیری احتمالی با غیر احتمالی : در نمونه گیری احتمالی حتماً باید چهارچوبی در اختیار داشته باشیم .

نمونه گیری غیر احتمالی : نمونه گیری آسان : محقق بر اساس میزان سهولت دسترسی به افراد واجد شرایط برای مطالعه ، آنها را انتخاب می کند .

مثلاً برای بررسی اعتیاد ، چون آمار دقیقی از افراد معتاد در دست نیست ، بهترین کار بررسی رفتار چند معتاد دم دست می باشد .

نمونه گیری تعمدی یا قضاوتی : محقق به افراد یا واحدهایی که به صورت نوعی نماینده جمعیت هستند مراجعه می کند .

نمونه گیری سهمیه ای : شبیه روش PPSاست .فقط در P.P.S طبق چهار چوب نمونه ای عمل می کنیم ولی در سهمیه ای ، چهارچوب وجود ندارد و به صورت اتفاقی هر کس که دم دست آمد مصاحبه می شود تا تعداد مورد نظر کامل گردد .

نمونه گیری زنجیره ای : هنگام مراجعه به افراد مورد نظر ، باکمک از نظر آنها افراد بعدی را انتخاب می کنیم .

مثلاً اگر با فرد معتادی مصاحبه می کنیم در مورد اعتیاد ، رد معتاد بعدی را با معرفی او پیدا می کنیم .

در این نوع نمونه گیری دسترسی به نمونه ها میسر نیست و یا سخت است برای همین از افراد همان صنف کمک می گیریم .

Survey : تحقیقاتی که گرد آوری اطلاعات در آن از طریق پرسشهای مشخص و یکسان برای کلیه پاسخگویان تهیه می شود را پیمایش و survey گویند .

عناصر این روش : 1) روش و شیوه انجام : الف ) به شکل ارائه پرسشنامه مکتوب ب) از طریق مصاحبه ، مصاحبه خود به شکل تلفنی و یا پستی صورت می گیرد .

در حالت پستی یک پاکت تمبر خورده برای برگشت پاسخنامه وجود دارد .

شیوه انتخاب پاسخگو : که در ان باید به دو نکته دقت شود الف ) پاسخگو باید به شکل بالقوه قدرت پاسخگویی را داشته باشد مثلاً اگر از زنان می خواهیم تحقیق کنیم باید در جمعیتی دنبال نمونه بگردیم که شامل زنان هم بشود و به استادیوم آزادی نرویم .

ب) طرح ریزی پرسشنامه بر اساس شرایط پاسخگویان باشد .

یعنی از کلمات سخت استفاده نشود و طبق فرهنگ پاسخگو باشد .

قواعدی که باید در پرسشنامه باید رعایت شود : پرسشها به موضوع تحقیق مربوط باشد .

تا حد امکان پزسشها گیرا و جذاب مطرح شوند .

ضمن کافی و گویا بودن پرسشها ، باید رعایت اختصار شود .