دانلود تحقیق کارشناسی مشکلات ویژه یادگیری، اختلالات یادگیری (گروه بندی، سبب شناسی، راهبردها وروش های آموزش و توانبخشی)

در سالهای اخیر پژوهش و مطالعه درباره ی کودکانی آغاز شده است که حالت و کردار آنان برای بسیاری از پدران و مادران و معلمان و مددکاران حیران کننده است، زیرا اغلب آنان علی رغم داشتن هوش طبیعی، بدون بهره گیری از آموزش های ویژه قادر به ادامه ی تحصیل نیستند.

یا برخی دیگر ممکن است یک روز مطالبی را بخوبی فرا گیرند و روز دیگر تمام آن را فراموش می کنند.
عده ای دیگر در پاره ای از کارها بر بسیاری از همگنان خود برتری و پیشی می گیرند و در قسمتی دیگر مانند کودکان کوچکتر از خود عمل می کنند.

این کودکان به تدریج در می یابند که سایر کودکان از نظر وضع درسی از آنها بهتر هستند و احساس حقارت را تجربه می کنند.

کم کم بیزاری از درس مدرسه در آنها به وجود می آید.

والدین آنها که اغلب از دلایل ناتوانی های یادگیری آنان بی خبر هستند، با فشارهایی که به کودک می آورند، مشکل را چند برابر می کنند.
در این مجموعه ابتدا به نظریات و تعاریف مختلف در مورد ناتوانی های یادگیری از جمله نظریه های رشدی، نظریه های رفتاری، نظریه های رشد مهارت های حرکتی، نظریه های شناختی پرداخته شده است.

همچنین این مشکل از جنبه های پزشکی و عصب شناختی نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
سپس به انواع و گروهبندی ناتوانی های یادگیری به گروه ها یا کودکانی که با دشواری ها در رشد مهارت های ادراکی- حرکتی، پردازش اطلاعات دیداری، پردازش اطلاعات شنیداری، تکلم یا گفتار، مشکل در حافظه، خواندن یا هجی کردن، یان نوشتاری، ریاضیات، تقسیم گردیده اند.
بخشی به سبب شناسی این اختلال و درمان های دارویی و قسمتی به ارائه ی راهبردها و راهکارهای عملی جهت رفع مشکلات رایج تحصیلی و یادگیری پرداخته است.

بخشی به سبب شناسی این اختلال و درمان های دارویی و قسمتی به ارائه ی راهبردها و راهکارهای عملی جهت رفع مشکلات رایج تحصیلی و یادگیری پرداخته است.

رشدی ناتوانی های یادگیری الف- اختلال توجه- اختلال حافظه- اختلال ادراک- اختلال ادراکی- حرکتی ب- اختلال فکری- اختلال زبانی اختلال یادگیری تحصیلی 1- خواندن 2- اختلال در دست خط 3- اختلال ریاضی 4- اختلال هجی کردن و نوشتن مشکل در خواندن: 80% کودکان LD مشکل خواندن دارند.

مشکلاتی در یادگیری رمزگشایی لغات، مهارتهای پایه ای شناسایی لغت و درک مطلب خواندن دارند.

اختلال در بیان نوشتاری: از واژه نوشتارپریشی (دیسگرافیا) برای کودکانی که علی رغم هوش طبیعی بسیار بد می نویسند.

مهارت پیش نیاز نوشتن با دست: 1- درک موقعیت بدن فرد نسبت به اشیاء مفاهیمی چون بالا، پایین، زیر، رو، راست، چپ ادراک اندازه ها، شکلها و بازشناسی آنها 2- درست گرفتن مواد و تنظیم وضعیت کاغذ نسبت به چشم و بدن اختلال بیان نوشتاری اولین بار به عنوان یک اختلال روانپزشکی در Dsm 3-R و با نام اختلال مربوط به رشد در نگارش بیان معرفی شد.

(کاپلان- سادوک 1998) تعاریف DSM 4 از ناتوانی های یادگیری اختلال ریاضی: مشکل در مهارتهای زبانی، مهارتهای ادراکی، مهارتهای ریاضی و مهارتهای مربوط به توجه می باشد.

اختلال در خواندن: خواندن توام با اشتباه به صورت حذف، افزودن و دگرگون ساختن کلمات، سرعت خواندن پایین و حداقل فهم از جمله، مشکل در تفکیک بین حروف از نظر شکل و اندازه، ضعف در هجی کردن، نارسایی در به خاطر آوردن اسم و صدای حروف.

اختلال بیان نوشتاری: اشتباهات دستوری، ناتوانی در به یاد آوردن احساس جنبشی کلمه ها، بی میلی به مدرسه و انجام تکالیف کتبی، بی علاقگی کلی به کار مدرسه، احساس بی کفایتی و ناامیدی تعاریف ناتوانیهای یادگیری 1- بدکاری سیستم عصبی مرکزی 2- الگوی نامناسب رشد 3- مشکل یادگیری و تحصیل 4- اختلاف بین سطح پیشرفت و توان بالقوه 5- نبود علل دیگر روشهای تعیین انحراف نمره از سطح پایه: 1- روش پایه ذهنی سن عقلی= درجه مورد انتظار خواندن 2- روش سالهای مدرسه 1/0 + هوشبهر در سالهای حضور در مدرسه= درجه مورد انتظار خواندن 3- روش بهره گیری سن پیشرفت 3 عامل است: سن عقلی، سن تقویمی، سن پایه MA + CA + GA 3 Achievement age = سن پیشرفت Expectaney age = سن مورد انتظار رویدکردهای نظری بر ناتوانیهای یادگیری نظریه های مبتنی بر روانشناسی رشد و رسش نقص رسشی: نقص در رسش عبارت است از کندی در جنبه های ویژه ای از رشد عصب شناختی مراحل رشد از دیدگاه پیاژه: 1- مرحله حسی- حرکتی، کودک به واسطه حس و حرکت یاد می گیرد.

2- مرحله پیش عملیاتی، در این مرحله کودک توانایی قضاوت شهودی پیدا می کنند و همین طور تفکر نمادین را آغاز می کنند.

3- دوره (11-7) سالگی مرحله عملیات عینی: حالا، کودکان توانا می شوند که پیامدهای عمل را درک نمایند و اشیاء را در طبقه بندی منطقی گروه بندی کنند.

4- مرحله عملیات صوری: یک مرحله انتقال عمده در فرآیند تفکر است و تقریباً از یازده سالگی آغاز می شود.

کودک در سنین اولیه مدرسه (شکل+ محتوا) = اندیشه فاقد اندیشه = محتوا دلالتهای نظریه های رشدی بر ناتوانیهای یادگیری: عدم رسش یک عامل اصلی در به وجود آمدن مشکل تحصیلی است- محیط آموزشی عامل دیگری است- آمادگی نظریه های رفتاری ناتوانیهای یادگیری: آموزش مستقیم و تحلیل رفتاری مراحل یادگیری: 1- اکتساب یا فراگیری 2- کارآمدی 3- نگهداری 4- تعمیم آموزش مستقیم: از روشهای بسیار متداولی که از رویکرد رفتاری پیروی می کند، عناصر اصلی تشکیل دهنده آموزش مستقیم تعریف دقیقی اهداف رفتاری، اندازه گیری مداوم عملکرد دانش آموز، استفاده منظم از پس خوراند، تقویت و سازماندهی دقیق محتوای آموزش می باشند.

تحلیل رفتاری: در این روش معلم تکالیف درسی را بر اساس مهارتهایی که دانش آموز برای انجام دادن آن تکلیف نیاز دارد تحلیل می کند.

هدف تدریس در این روش کمک به دانش آموزان به منظور فراگیری و تبحر در مهارتهایی است که در آنها به پختگی نرسیده اند.

موارد زیر روشهای توصیه شده در تحلیل رفتار و آموزش مستقیم را خلاصه می کند: 1- مجموعه هدفها و هدفهای رفتاری 2- فراهم کردن مواد آموزشی به گونه ای متوالی و در گامهای کوچک 3- ارایه جزئیات با مثالهای متعدد 4- فراهم کردن فرصتهایی به منظور تمرین مهارت جدید آموزش داده شده 5- دادن پسخوراند و بازخورد اصلاحی به دانش آموز 6- ارزیابی سطح پیشرفت دانش آموز مراحل یادگیری 1- اکتساب یا فراگیری: در این مرحله دانش آموز با دانشی جدید مواجه می گردد ولی آن را کاملاً درک نمی کند یا نمی فهمد دانش آموز نیاز به حمایت بیشتر معلم و هدایت او در جهت استفاده از دانش دارد.

2- کارآمدی: در این مرحله دانش آموز کم کم دانش را درک می کند، اما هنوز نیازمند تمرین بیشتری است.

3- نگهداری: در این مرحله دانش آموز سطح بالایی از عملکرد را بعد از آموزش مستقیم و حذف تقویت حفظ می نماید.

4- تعمیم: در این مرحله دانش درونی شده و دانش اموز آن را در موقعیت های دیگر نیز به کار می برد.

نظریه های شناختی ناتوانی های یادگیری: ایده اصلی این نظریه این است که دانش آموزان از نظر توانایی پردازش روانشناختی با یکدیگر تفاوت دارند.

مدل پردازش اطلاعات یادگیری: جریان اطلاعات را در مدت پردازش یادگیری از زمان دریافت اولیه اطلاعات تا پردازش و بعد انجام یک عمل دنبال می کند.

در مورد انسان نیز درون داد (مثل حرکات شنیداری)، کارکردهای پردازشی (پردازشهای شناختی مثل تداعی، تفکر، حافظه و تصمیم گیری) و برون داد (عمل و رفتار) وجود دارد.

1- شنیداری 1- پاسخ حرکتی 2- بینایی 2- رفتار 3- گوش دادن 3- صحبت کردن 4- خواندن 4- نوشتن 5- محیطی 5- یادگیری 6- لمسی محرک درون داد تا ثبت حسی: input stimuli to sensory register سیستم ثبت حسی به عنوان یک میانگیر درون داد عمل می کند به گونه ای که به تعبیر و تفسیر و نگهداری اطلاعات آمده از گیرنده درون داد کمک می کند.

در این مرحله، فرایند ادراک بسیار مهم است، چرا که به محرک معنا می بخشد.

حواس دیداری و شنیداری بیشترین مقدار اطلاعات محیطی را به ما می رسانند.

حافظه حسی منطبق با حس بینایی را مخزن تصویری و حافظه حسی منطبق با حس شنوایی را مخزن پژواکی نامیده اند.

حافظه کوتاه مدت یا فعال: حافظه کوتاه مدت فرد نسبت به اطلاعات آگاه شده و این آگاهی هشیارانه است.

در حافظه کوتاه مدت (حافظه فعال) اطلاعات به صورت رمز در می آید.

برای نگهداری اطلاعات در حافظه ی کوتاه مدت در زمان بیشتر از راهبرد تکرار یا مرور ذهنی استفاده می کنیم.

نکات قابل ملاحظه در آموزش: 1- مرور یا تکرار اطلاعات 2- تقطیع یا دسته بندی 3- سازمان دهی اطلاعات 4- معنادار ساختن اطلاعات حافظه درازمدت و بازیابی: این حافظه، اطلاعات را به گونه ای پایدار اندوزش و ذخیره می کند.

مشکل افراد با حافظه درازمدت مربوط به اندوزش نیست، بلکه در ارتباط با بازیابی اطلاعات از این حافظه است.

دو نوع حافظه درازمدت وجود دارد معنایی و رویدادی.

حافظه رویدادی شامل اتفاقاتی است که در زندگی ما رخ داده و به زمان و مکان خاصی وابسته اند.

(نوعی تصویر ذهنی) در حافظه معنایی، معناها ذخیره می شوند.

معنای یک جمله از جمله ی حافظه ی معنایی است.

ملاحظات آموزشی: راهبردهایی که به بازیابی اطلاعات از حافظه درازمدت کمک کنند.

1- طرح واره های سازمانی: اشاره به مجموعه یا یک مفهوم کلی دارد.

این طرح واره برای یادگیری معنادار ضروری است.

2- استفاده از دانش قبلی: اگر اطلاعات جدید با دانش آموز پیوند حاصل کنند، بازیابی سریعتر و آسانتر خواهد شد.

3- سازمان دهی نموداری: معلمان می توانند ایده ها و لغاتی را که معمولا با یکدیگر می آیند برای دانش آموز بسته بندی نمایند.

4- روش کلمات کلیدی: در این روش با استفاده از یک کلمه آشنا، دو کلمه را به هم ربط می دهند، و آنها را معنادار می سازند.

5- بسیط یا گسترش معنایی: بسط، فرایند تفکر درباره یک مطلب جدید است برای ربط دادن آن مطلب به دانش موجود فرد.

کنترل اجرایی: یکی از ابعاد مدل پردازش اطلاعات است که با جریان و سازمان دهی فعالیتهای ذهنی فرد سر و کار دارد.

کنترل اجرایی تفکر را هدایت و بر پردازش شناختی در زمان یادگیری مدیریت می کند.

تصمیم های اجرایی به مهارتهای فراشناختی نیاز دارد.

فراشناخت اشاره دارد به «تفکر درباره تفکر» کارکردهای فراشناختی نیازمند هستند که دانش آموز: 1- از راهبردها برای کنترل یادگیری آگاهی داشته باشد.

2- توانایی انتخاب مناسب روشها را برای برخورد با مشکل داشته باشد.

راهبردهای فراشناختی تدابیری هستند که از طریق آنها فرد توانایی نظارت و هدایت راهبردهای شناختی را پیدا می کند.

راهبردهای فراشناختی راهبردهای برنامه ریزی: 1- تعیین هدف مطالعه 2- پیش بینی لازم برای مطالعه و یادگیری 3- تعیین سرعت مطالعه 4- تحلیل نحوه برخورد با مسئله یادگیری 5- برگزیدن راهبردهای شناختی مناسب راهبردهای کنترل و نظارت: 1- ارزیابی پیشرفت 2- نظارت بر توجه 3- طرح سوال هنگام مطالعه 4- کنترل زمان و سرعت مطالعه راهبردهای نظم دهی: 1- تعدیل سرعت مطالعه 2- اصلاح یا تغییر راهبرد شناختی نظریه های یادگیری شناختی یادگیری یک فرایند سازنده است.

یادگیری در اثر پیوند اطلاعات جدید با دانش قبلی به دست می آید.

یادگیری باید در محیط اجتماعی هدایت شده و در سطح مناسب از نظر آموزش اتفاق افتد.

نظریه ویگوتکسی: (منطقه رشدی مجاور): منطقه رشدی مجاور یکی از مفاهیم اصلی این نظریه است که فهم آن برای درک نظریه رشد شناختی ویگوتسکی بسیار مهم است.

برخلاف پیاژه که عقیده داشت رشد یا تحول مقدم بر یادگیری است او بیان می کند که یادگیری قبل از رشد اتفاق می افتد.

ویگوتسکی عقیده دارد که فرایند رشد یا تحول به دنبال فرایندهای یادگیری رخ می دهند.

منظور از منطقه مجاور رشدی، تفاوت بین سطح فعلی رشد کودک و سطح رشد بالقوه اوست.

یادگیری راهبردی است در مورد کودکان LD مشکل تنها محدود به ظرفیت حافظه نیست، بلکه مشکل به مدیریت بر ظرفیت حافظه مربوط می گردد.

پژوهشها نشان داده است دانش آموزان ضعیف پس از آموختن راهبردها بسیار خوب عمل می کنند.

یادگیری نیاز به خودکاری در برخی از مهارتها دارد.

بخش از دانش باید خودکار باشد، یعنی نیاز اندکی به کوشش پردازی داشته باشد.

یادگیری نیازمند انگیزش است.

انگیزش به رفتار انرژی و جهت می دهد.

در واقع سایقی برای رسیدن به هدف است.

دلالت های روانشناسی شناختی در مورد ناتوانی های یادگیری 1- بر توجه و دقت دانش آموزان بر تکالیف درسی متمرکز شوید و تلاش نمایید که توجه آنها را به مطالب درسی جلب کنید.

2- به دانش آموزان یاد بدهید که بر امور و مطالب با اهمیت تاکید کند.

3- به دانش آموز جهت پیوند بین اطلاعات کمک کنید.

4- به دانش آموز زمان کافی برای تکرار و مرور اطلاعات بدهید.

5- مطالب درسی را صریح و سازمان یافته عرضه کنید.

6- تلاش کنید که دانش آموز به یادگیری معنادار و نه طوطی وار برسند.

جنبه های پزشکی ناتوانیهای یادگیری پزشکان اولین متخصصانی هستند که در تماس با کودک ناتوان در یادگیری قرار دارند.

ارزش اطلاعات پزشکی برای معلمان 1- یادگیری در مغز اتفاق می افتد.

2- پزشکان فعالانه در درمان کودکان ناتوان در یادگیری دخالت دارند.

3- پیشرفت در تکنولوژی پزشکی، کودکان ناتوان در یادیگری را تحت تاثیر قرار داده است.

4- پژوهشهای جاری مغز مغز: ساختار و کارکردهای آنها رفتار یادگیری یکی از فعالیتهای بسیار مهم مغز است.

بر اساس رویکرد عصبی ناتوانیهای یادگیری در اثر بدکار کردی پیچیده ترین عضو از بدن انسان ایجاد می شود.

مغز: هر نیمکره مغز دارای یک لب پیشانی Frontal lobe لب گیجگاهی Temporal lobe لب پس سری occipital lobe لب آهیانه ای parital lobe و یک ناحیه حرکت است.

ناحیه حرکتی هر نیمکره، فعالیتهای ماهیچه ای طرف مقابل بدن را کنترل می کند.

نیمکره راست و نیمکره چپ: تفاوت در کارکرد نیمکره چپ زبان را کنترل می کند.

(بیش از 90 درصد) 98 درصد از افراد راست دست و 71 درصد افراد چپ دست ادراک فضایی، ریاضیات، موسیقی، جهت گیری، توالی زمان و آگاهی بدن مربوط به نیمکره راست است.

غلبه مغزی: اورتون اولین فردی که مشکلات زبان و خواندن را بررسی کرد، او عقیده دارد که واژگون سازی حروف و لغات نشانه ای از عدم غلبه طرحی در نیمکره چپ که مرکز زبان، می باشد.

عملکرد ناموثر نیمکره ها، اثربخشی کلی افراد و همین طور فرایند اکتساب و استفاده از زبان را کاهش می دهد.

برتری جانبی: برتری جانبی، اشاره به گرایش انجام دادن اعمال با یک طرف از بدن دارد.

نارسا خوانی: مدارکی موجود است که تاکید می کند مغز افراد نارساخوان از نظر ساختاری و کارکردی از مغز افراد بهنجار متفاوت است.

مغز کودکان نارساخوان در پردازش صداها کند عمل می کند.

مطالعات کالبدگشایی بعد از مرگ: در بیشتر افراد پلنوم تمپورال که ناحیه ای شنیداری در بالای لب تمپورال است هم در نیمکره راست و هم در نیمکره چپ وجود دارد به صورت نامتقارن است.

به این معنی که ناحیه موجود در نیمکره چپ بزرگتر از ناحیه موجود در نیمکره راست است.

اما در افراد LD پلنوم تمپورال در نیمکره چپ نسبت به نیمکره راست در قیاس با افراد بهنجار کوچکتر است.

فنون تصویربرداری از مغز: Magnetic Resonance Imaging MRI Brain Electrical Activity mapping BEAM Positron Emission Tomography PET MRI: ابزاری پیشرفته است که سیگنالهای تصویری را بر روی یک پرده ویدیویی منعکس می کند، پژوهش از طریق MRI نشان داده است که لب پیشانی مغز کودکان نارساخوان و ناتوان در یادگیری مقارن و در مقایسه با کودکان عادی کوچکتر است.

BEAM: روشی برای نظارت بر فعالیت امواج مغز است.

این روش، از روش قدیمی EEG گرفته شده است.

در این روش امواج الکتریکی مغز آزمودنیها در برابر صدا، لغات و نشانه های بینایی به شیوه ای کامپیوتری ترسیم می گردد.

PET: ابزار برای اندازه گیری سوخت و ساز داخل مغز است.

از PET برای مطالعه متابولیسم مغز کوکان ADHD استفاده شده است.

ناتوانیهای یادگیری ژنتیک: دوقلوها از نظر ناتوانی در خواندن، حتی زمانی که جدا پرورش می یابند ویژگیهای مشترک بیشتری دارند.

این بررسیها بر دو نوعند: ارزشیابی عصب شناختی متعارف و بررسی علایم عصب شناختی ظریف ارزشیابی عصب شناختی متعارف: در بررسیهای عصب شناختی متعارف، کنترل کارکرد حرکتی، بازتابهای کودک، اعصاب حسی نیز در محور توجه قرار می گیرند، اطلاعات پزشکی از قبیل اندازه گیری امواج مغزی، پرتوتابی از رگهای خونی مغز و کاسه سر، فعالیت زیست شیمیایی، غدد و اطلاعاتی درباره سابقه ژنتیکی.

بررسی علایم عصب شناختی ظریف: نابهنجاری های عصب شناختی ظریف عبارتند از: مشکل خفیف در هماهنگی، تاخیر یا نقص زبانی، مشکل در مهارتهای خواندن، ریاضیات و بیش فعالی یا پرجنبشی اختلال نقص توجه: اصطلاحات ADHD , ADD به شرایط یکسانی اطلاق می گردد.

ADD، اصطلاحی آموزشی است که توسط گروه های آموزشی و ADHD اصطلاحی است که به وسیله پزشکان و روانشناسان به کار گرفته می شود.

این اختلال با بی توجهی، تکانشگری و گاهی اوقات بیش فعالی مشخص می گردد.

ریشه عصب شناختی داشته و بدکارکردیهای انتقال دهندگان عصبی نیز در ایجاد آن نقش دارند.

ADHD در کودکان کوچکتر فعالیتهایی مثل دویدن- پریدن، مثل یک موتور در حال حرکت ADHD در کودکان بزرگتر زیاد حرف زدن در کلاس درس- دعوا با خواهر، برادر، همکلاسی ها ADHD در نوجوانی مشکلات رفتاری، عزت نفس پایین، بی توجهی و افسردگی درمان دارویی: داروهای تحریک زای روانی مثل ریتالین، دسکدرین وسیلدت، داروهای ضد افسردگی مثل نورپرامین تفرانین داروهای ضد تنش مثل کلونیدین، داروی تحریک زای روانی رایج ترین دارو در درمان ADHD است باعث افزایش فراخنای توجه و کاهش بیش فعالی، افزایش میزان انتقال دهنده های عصبی است.

تغذیه: نقص در میزان کالری و پروتئین در اوایل زندگی تغییرات آناتومیکی و بیوشیمیایی پایداری در مغز ایجاد می کند، مدارکی وجود دارد که در اثر سوء تغذیه هوش کاهش یافته و اختلال یادگیری به وجود می آید.

کنترل رژیم غذایی، حذف مکمل های غذایی: وجود مکملهای غذایی در رژیم غذایی کودک، ADHD ایجاد می کند.

کنترل سطح خون: بر اساس این نظریه، بدون کنترل رژیم غذایی، تقریبا یک ساعت بعد از غذا خوردن، سطح قند خون کاهش یافته و انرژی کودک برای یادگیری تنزل می یابد.

درمان آلرژی یا حساسیت ها: مواد غذایی که در سنین اولیه زندگی باعث نقص یادگیری و ADHD می شوند عبارتند از قند، شیر، تخم مرغ، گوشت، شکلات، غلات و مرکبات البته ارتباط آلرژی و ناتوانیهای یادگیری معنی دار نشده است.

فنون شناختی در درمان ناتوانیهای یادگیری در حال حاضر درمان شناختی از جمله با نفوذ ترین رویکردهاست.

از همین رو، غالبا آنها را درمانهای شناختی- رفتاری می گویند.

دلیل شهرت: کوتاه مدت، کارآمد و ساختارمند و نظامدارند.

روشهای مدل سازی: مدل سازی پیشایندی مدل سازی وابسته به خطا مدل سازی بخشی اصطلاح رفتاری- شناختی: این روش، رویکردی خودآموز در یادگیری است.

به این معنی که افراد با تقویت و حرف زدن با خود خود بازبینی برای یادگیری برانگیخته می شوند و جریان یادگیری را کنترل می کنند.

بازآموزی اسنادی: روشی است که هدف آن رفع مشکلات انگیزشی دانش آموزان در فرایند یادگیری است.

(دویک) خود پرسشی: بررسیهای صورت گرفته توسط ونگ و همکاران کارآمدی آموزش یک فرایند فراشناختی به نام خود پرسشی را در بهبود خواندن دانش آموزان مبتلا به اختلال یادگیری مرکز توجه قرار دارند.

خودآموزی: این روش توسط پژوهشگران رفتار شناختی توسعه یافته است.

توالی آموزش 1- الگوسازی شناختی 2- راهنمای بیرونی آشکار 3- خود- راهنمایی آشکار 4- خود- راهنمایی کاهنده 5- خودآموزی پنهان خودبازبینی: در این روش، دانش آموز درگیری یا عدم درگیری خود را با تکلیف خاص پیگیری می کند.

هالاهان و همکارانش به کودکان ناتوان در یادگیری آموزش دادند که به خودبازبینی بپردازند.

این فن جهت افزایش فراخنای توجه و موثر عمل کردن بسیار موفق بوده است.

مدل حل مسئله: مدلی گام به گام به منظور آموزش حل مسئله است که از آن می توان برای حل مشکلات روزمره زندگی و در بر طرف کردن مشکلات تحصیلی و یادگیری استفاده کرد.

فنون رفتاری در درمان ناتوانیهای یادگیری: در برخورد با مشکلات رفتاری باید به فنون علمی متوسل شد.

مدیریت رفتار: مدیریت رفتار مفهومی مبتنی بر شرطی سازی کنشگر به منظور کنترل و اداره رفتار دانش آموز است.

روشهای مدیریت رفتار برای نیرومندسازی رفتارهای مطلوب و همین طور برای کاهش یا حذف رفتارهای نامطلوب استفاده می کنند.

واحد رفتاری: A: اشاره به محرک یا حادثه اتفاق افتاده دارد.

B: رفتار هدف یا پاسخ کودک است.

C: پیامد یا تقویت کننده است.

نظریه تقویت: نظریه تقویت مفهومی اساسی در مدیریت رفتار است و مبتنی بر قواعدی است که باید در فرایند تقویت یک عمل رعایت شود.

هزینه پاسخ: جریمه ای است که برای فرد یا گروه به خاطر رفتار نامناسب بر اساس جدول از قبل تعیین شده، در نظر گرفته می شود.

در این برنامه رعایت چند نکته ضروری است.

1- این برنامه به گونه ای باشد که پاداش از دست رفته به آسانی قابل برگشت باشد.

2- اطمینان حاصل نمایید که جرایم واقع گرایانه هستند.

3- اطمینان حاصل کنید که جریمه بلافاصله بعد از رخداد رفتار نامطلوب ارایه می گردد.

محروم کردن از تقویت: روشی است که کودک را از دسترسی به منابع تقویت محروم می کند.

در چنین روشی، دانش آموز از یک گروه کلاسی یا موفقیت آموزشی برای مدت معین به خاطر رفتار نامناسب اجتماعی یا آزار همسالان خود دور می شود.

تقویت افتراقی رفتارهای دیگر: در این روش به رفتار نامطلوب بی تفاوتی نشان می دهند و رفتارهای دیگر او را تقویت می کنند که با رفتارهای هدف همساز هستند.

تقویت افتراقی رفتار مغایر: در این روش رفتار نامطلوب تقویت نشده و رفتار مطلوب که با آن مغایر است تقویت می شود.

روش شکل دهی رفتار: روش شکل دهی مبتنی بر این است که همه رفتارهای پیچیده از تغییر شکل تدریجی رفتارهای ساده به وجود می آیند، این روش بر فن تقویت تکنیکی استوار است.

روش شکل دهی را روش تقریبهای متوالی نیز می نامند.

تقریبهای متوالی به مراحل یا گام های مختلفی گفته می شود که رفتار فرد در جریان تغییر شکل به سوی رفتار نهایی، آنها را پشت سر می گذارد و هر یک از آن مراحل از مرحله قبلی کاملتر، اما از مرحله بعدی ساده تر است.

قرارداد وابستگی: اساس آن اصل پریماک است، بر اساس این روش می توان از رفتارهای پربسامد برای تقویت رفتارهای کم بسامد استفاده کرد.

(از راهبردهای مدیریت وابستگی است) اقتصاد ژتونی: از رایج ترین روشهای مدیریت وابستگی است، یک سیستم مبادله ای است که مستلزم توزیع پاداشهای نمادین در کلاس درس به عنوان تقویت کننده یادگیری است.

روشهای آموزش زنجیره محرک- پاسخ: سه روش مختلف با نامهای ارایه تکلیف کامل، زنجیره سازی مستقیم یا رو به جلو، زنجیره سازی وارونه یا رو به عقب وجود دارند.

در مستقیم از اولین زنجیره و در معکوس از آخرین حلقه زنجیره ی رفتاری شروع می کنیم.

روش وارونه به دلیل نزدیک بودن به هدف و نزدیکی بین رفتار و تقویت در آموزش رفتارهای پیچیده از روش مستقیم اثربخش تر است.

رشد حسی- حرکتی حسی- ادراکی مدل دید حرکتی گتمن.

نظام مراحل رشد عملکردی کودک را در کسب مهارتهای حرکتی ادراکی نشان می دهد.

نظام پاسخ فطری (ردیف الف): کودک زندگی خود را با نظام پاسخ فطری آغاز می کند.

پاسخ ها شامل: رفلکس تونیک گردن (TNR) رفلک از جا پریدن، رفلکس نور، رفلکس چنگ زدن و گرفتن اشیاء، دو سویه، رفلکس ایست- جنبشی نظام حرکتی عام (دیف ب): مهارتهای حرکتی یا اعمال جا به جایی مانند خزیدن، راه رفتن، دویدن، پریدن، جست و خیز کردن، لی لی کردن نظام حرکتی خاص (ردیف ج): مهارتهای این نظام ترکیب برگزیده تر و کاملتر مهارتهای حرکتی است، روابط چشم و دست، روابط دست و پا بیان کلامی و روابط حرکات دست و چهره (تن گفتار) نظام حرکتی چشمی (ردیف د): روابط دید دو چشمی، مهارتهای چشمی: تثبیت، تعیین هدف بینایی- جابجایی چرخش یا حرکت آزاد هر دو چشم به هر طرف و تمام جهان نظام گفتار- حرکتی (ردیف هـ ): نظام یگانه سازی شنودی: ور ور کردن، گفتار تقلیدی، گفتار کامل نظام تجسمی (ردیف و): توانایی یادآوری یا بازخوانی دیده های پیشین کلیه شنیده ها، لمس شده ها یا حساس های قبلی، ردیف (و) توانایی به نظر آوردن، بازخوانی یا تجسم تصویر ذهنی از سوی فرد مربوط می شود.

دید یا ادراک (ردیف ز): دید یا ادراک نتیجه مستقیم یادگیری کامل و بی نقص در سطوح پشتیبانی زیرین است.

شناخت (ردیف ح): نمایشگر شناخت است.

تئوری ادراکی- حرکتی کپهارت: رشد الگوهای حرکتی تعمیم های حرکتی: گسترش و ترکیبات الگوهای حرکتی به تعمیم های حرکتی منجر می گردد.

کپهارت 4 تعمیم را بیان کرده است: 1) توازن و نگهداری وضع تن 2) تماس 3) حرکت و جابجایی 4) گیرش و رانش ساخت زمانی: 1- همزمانی یا مفهوم توامانی: پدیده هایی است که با هم در یک زمان اتفاق می افتند.

فعالیتی را دو عضو بدن با هم در یک زمان انجام می دهند (بافندگی) 2- ریتم یا فاصله های زمانی یا مساوی (دویدن، پریدن، سخن گفتن) 3- توالی یا ترتیب امور در مقیاس زمانی: کودک در توالی پس از زدن توپ، باید فرار کند.

تئوری تشکل نظام عصبی دمن و دلاکاتو: عقیده داشتند تکامل نظام عصبی بر اساس یک روند منظم تشریحی در نظام اعصاب مرکزی است و انسان مرحله به مرحله به سطوح بالاتری از نظام عصبی می رسد.

شش کارکرد تکاملی در انسان وجود دارد عبارتند از: مهارتهای حرکتی، سخن گفتن، نوشتن، خواندن، فهم سخن و تشخیص حجم با ابعاد سه گانه (مهارتهای پساوایی) توالی مرحله حصول به حرکات کامل: 1- غلت زدن 2- تحرک موضعی به صورت دایره ای و بالعکس 3- خزیدن بدون طرح 4- خزیدن هماهنگ 5- خزیدن دو جانبی 6- خزیدن متقاطع 7- چهار دست و پا راه رفن بدون طرح 8- چهار دست و پا راه رفتن دو جانبی 9- چهار دست و پا راه رفتن متقاطع 10- تاتی پایی کشیدن (پا کشیدن) 11- راه رفتن بدون طرح 12- راه رفتن متقاطع تمریناتی برای رشد حرکتی تمرینات حرکتی بزرگ: تمرینات گام- تمرینات زمینی- تمرینات چوب موازنه تمرینات گام: 1- گام به جلو 2- گام به عقب 3- گام به پهلو 4- حرکات گوناگون 5- تقلید راه رفتن حیوانات 6- تقلید حرکات در فضا (خیزش کانگورو) 7- راه رفتن متقاطع 8- عبور از روی نشانه 9- بازی قوطی 10- گذشتن از کنار خطوط 11- عبور از نردبان 12- حرکت دادن دست و پاها 13- سینه خیز رفتن 14- خزیدن با مانع تمرینات چوب موازنه (حفظ تعادل): 15- گام به جلو 16- گام به عقب 17- گام زدن کناری 18- حرکت های گوناگون سایر تمرینات حرکتی بزرگ: 19- اسکیت برد 20- نشستن و برخاستن 21- چرخش و پرش 22- لی لی کردن 23- تمرینات جستن و پیچ پیچک 24- گام های سرعت 25- پرش جفت پا 26- بازیهای اکردوکر 27- بازیهای هوپ 28- استرگل 29- مهارتهای طناب تمرینات تن آگاهی و نقش اندام ها: 1- اشاره به اندامها 2- آدمک متحرک 3- بازی بابام میگه 4- اجزاء فراموش 5- معمای قطعات 6- نقاشی در اندازه طبیعی 7- شناخت اندامهای بدن از طریق دست زدن به آنها 8- لال بازی (پانتومیم) 9- پیگیری دستوران 10- پیچ و تاب در حرکات 11- بیان چهره ای 12- بازی در آب تمرینات حرکتی ظریف الف- پرتاب کردن و گرفتن: 1- پرتاب کردن 2- گرفتن 3- بازیهای با توپ 4- بازیهایی با تیوپ تایر ب- تمرینات هماهنگی چشم و دست: 5- ترسیم با ردگیری 6- کنترل آب 7- بریدن با قیچی 8- نمونه سازی 10- بازی وردنه یا نورد 11- بازیهای ابتدایی 12- تمرینات مواد و کاغذ 13- آدمک خیمه شب 14- گیره های لباس 15- کپی طرح ها 16- تا کردن کاغذ ج- تمرینات روی تخته سیاه: 17- تمرین نقطه نقطه 18- ترسیم دوایر 19- اشکال هندسی 20- حروف و اعداد د- تمرینات حرکات چشم: 21- بازآموزی تعقیب چشمی 22- انگشت و نور چراغ قوه 23- توپ متحرک 24- تمرکز سریع 25- ردیابی با چشم ادراک بینایی: 1- روابط فضایی- مکانی 2- تمیز بینایی 3- تمیز نقش از زمینه 4- اکمال بصری 5- بازشناسی شی آزمونهای ادراک بینایی (فراستیگ): 1- هماهنگی بینایی- حرکتی 2- ادراک نقش 3- ثبات ادراکی 4- ادراک وضع 5- ادراک روابط فضایی ادراک شنیداری: 1- تمیز شنودی 2- حافظه شنودی 3- توالی شنودی 4- ترکیب یا پیوند شنودی ادراک هاپتیک به داده های دو مسیر حسی- لامسه و احساس عضلانی مربوط می شود.

فصل 9- زبان: خواندن و گوش دادن به عنوان درون داد یا مهارتهای دریافتی و سخن و گفتن و نوشتن برون داد یا مهارتهای بیانی اختلالات زبان زبان درونی زبان دریافتی: بیان جملات و کلمات به شیوه ی طوطی وار بدون فهم معنی آنها را اکولاکیا گویند.

زبان بیانی زبان بیانی: دسینومیا ناتوانی در یادآوری و بیان نام اشیاء و امور مربوط می شود.

آپراکسیا ناتوانی در تولید صدای مناسب کلمه، نمی توانند زبان و اندام های گویایی خود را برای تولید صدا موافق میل خود حرکت داده و به آنرا اداء نمایند.

یکی از فنون برای کشف فراگردهای زبانی-روانی روش «شیوه تکمیل» یا روش کامل کردنی است که بر اساس اکمال گشتالتی- انگیزه ی تکمیل یک کل ناقص به وجود آمده است.

گویاگ: گوش دادن و سخن گفتن سطوح گوش دادن: 1- ادراک شنودی اصوات غیرکلامی 2- ادراک شنودی اصوات منفرد کلامی 1- صامت های هم صدای اول- بازشناسی سمعی برای مثال صامت پ را در تصاویری از پول، پا، پارو، پرده می توان نشان داد.

2- جعبه های صوتی 3- صامت های اول مشابه یا متفاوت 4- صامت های ناهم شکل یک صدا 5- بشنو و بنویس 6- جابجایی حروف 7- بازی پیوند شادی 8- شنیدن صامت ها 9- چیستان های هم قافیه 10- آگاهی از کلمات هم وزن 11- هجاهای جور و ناجور 12- تشخیص هجاها فهمیدن کلمات: 13- نام چیزها 14- مفاهیم افعال 15- تصاویر 16- مفهوم صفات 17- توسعه مفاهیم 18- طبقه بندی مواد آزمون BGT بندرگشتالت DTLA «آزمون استعداد یادگیری» 1- تضادهای تصویری pietorial opposities 2- فراخنای دقت بینایی در اشیاء visual attention span for objects 3- حافظه طرح و علائم memory for designs 4- فراخنای دقت بینایی در حروف ITPA «آزمون های توالی شنودی» I.T.P.A آزمون توانمندیهای روانی-زبانی ایلینویز D.A.T: آزمون گودیناف تستهای سایکومتریک: آزمون اندازه گیری توانایی های کودک و نتایج حاصله با توانایی های سایر همسالان گرفتن نوار مغزی الکتروآنسفالوگرام (EEG) اندازه گیری جریان عصبی نرومتری neurometry عکس برداری از جمجمه با اشعه ایکس Skullx rays پرتونگاری محوری رایانه ای و تصویربرداری از طریق موج مغناطیسی Computerized axial tomography & magnetic resonance imaging بدشکلی جزئی مغز overactive impulsiveand destractable کارپوس کالوسیم Carpus collosum دو بخش مغز یا کره مغز توسط دسته ای از تارهای صوتی به این نام به هم مرتبط می گردند.

استریفوسمبولیس (علائم پیچ و تاب خوردگی) یعنی غالب نبودن یکی از نیم کره ها بر دیگران برای فعالیتهای گفتاری ایام بحرانی: Critical periods بدشکلی جزئی مغز: در دوره جنینی مغز بد شکل گرفت است.

(در تشکیل و توزیع سلولهای عصبی) نقص جزئی در عملکرد مغز: نابهنجاری در ماهیت یا میزان این انتقال دهنده های عصبی می باشد.

(نقص عملکرد) نظریه غالب نبودن یکی از نیمکره های مغز: آن نیم کره ای مغز که فعالیتهای گفتاری شخص را کنترل می کند نیمکره غالب است.

خواندن اولین مرحله خواندن، مرحله حافظه بینایی یا مرحله واژه پردازی است.

فونوس صوت یا آواست.

Phonos، کوچکترین واحدهای صوتی «فونومتر» نامیده می شود.

در آموزش خواندن به کودک LD روش بنگر و بگو و روش تجربه زبان متکی بر مهارت آواشناسی کودکان است.

برای کودکانی که این مهارت را ندارند، مناسب نیستند.