آشنایی با اصول روانشناسی عمومی:
مایه تحقیق در روان شناسی رفتار است. زیرا رفتار امری محسوس و مشهود است به این جهت روانشناسان به موضوع هایی مانند یادگیری، هیجان، هوش، وراثت و محیط، تفاوتهای فردی، رفتارهای گروهی، تأثیر ویژگیهای بدنی در رفتار علاقه نشان می دهند و می کوشند علت بروز چنین رفتارهایی را روشن نماید. رفتار نه تنها به آنچه انجام می دهیم بلکه به آنچه می اندیشیم نیز اطلاق می شود. یعنی احساس و اندیشه، واکنشها و پاسخهای بدنی و روانی ما را شامل می شود. روان شناسی علاوه بر رفتارهای طبیعی به بحث و بررسی در چگونگی رفتارهای نابهنجار یا غیرطبیعی نیز می پردازد.
روانشناسی مانند هر دانش دیگری دارای روش علمی خاص خود می باشد. بیش شک همین روح علمی در روان شناسی است که آن را از علم النفس متمایز می سازد. در علم النفس رفتار آدمی را از راه تفکر قیاسی و نظر شکصی تجزیه و تحلیل می کنند. یعنی در واقع هر گونه رفتاری را بر پایه تصورات قبلی یا منطق پیش از تجربه استدلال می کنند که در مقایسه با روش علمی بسیار ناتوان و فرسوده است. زیرا روش معین و ثابتی وجود ندارد. بلکه هر صاحب نظری در بحث و استدلال خود اغلب نتیجه ای می گیرد که با نتیجه دیگری تفاوت کلی دارد و هیچ ضابطه ای به دست نمی دهد کدام صحیح است.
انسان با همه فضیلتش دارای کاستی ها و معایبی است که فقط در سایه ایمان به خدا و تربیت درست می تواند بر ضعفها و کاستیهای خویش چیره شود و نجات یابد. در این زمینه اسلام اصل وعده و وعید به ویژه ترس و پرهیز را در هدایت خلق ثمربخش می داند. اساس تربیت در دینداری و خداپرستی است، تربیت دینی بشر را به زیور صفات تبوتیه خداوند آراسته می سازد و از انحرافات و کژروی باز می دارد. به اعتقاد به اسلام توجه فرد مؤمن به خداوند رفتار و کردار او را اصلاح می کند و عادتهای پسندیده در او به وجود می آورد. تغییر و تحول باید همواره موردتوجه افراد آدمی باشد. زیرا خداوند هنگامی سرنوشت قوم یا گروهی را تغییر می دهد که خودشان خواستار دگرگونی حال خویش باشند.
آشنایی با اصول جامعه شناسی عمومی:
جامعه شناسی ترجمه واژه sociologie فرانسوی است این واژه از دو جزء سوسیوس socios که از socieum لاتین گرفته شده است و به معنی دوست رفیق و همراه است و نیز لوگوس logos یونانی به معنی شناخت، مطالعه، تحقیق و دانش ترکیب گردیده است. هرچند اگوست کنت فیلسوف و جامعه شناس فرانسوی را پایه گذار این علم و مبدع واژه sociologie دانسته اند ولی قبل از او بسیاری از دانشمندان و متفکران به ویژه ابن خلدون فیلسوف و مورخ اسلامی به این کار پرداخته است. اما از آنجا که تا قرن نوزدهم این دانشمند در نظر خاورشناسان شناخته شده نبوده است و به اهمیت مقام علمی او پی نبرده بودند، ترجمه آثار ابن خلدونبه زبانهای اروپایی دنیای غرب را به شگفتی انداخت. ابن خلدون در جامعه شناسی مقام بلندی در جامعه شناسی دارد که حتی اگوست کنت بدان دست نیافته است.
اصول جامعه شناسی
تعریفی که ابن خلدون از تاریخ می کند امروزه در جامعه شناسی مطرح می شود. او می گوید: «حقیقت تاریخ خبردادن از اجتماع انسانی یعنی آبادانی مهان و کیفیاتی است که بر طبیعت این اجتماع عارض می شود چون توحش، همزیستی و عصبیت ها، چیرگی گروهی بر گروه دیگر تشکیل دولت و مراتب و درجات آن و آنچه بشر در پرتو کوشش و کار خوی به دست می آورد، چون پیشه ها و معاش (اقتصاد و دانش ها).
اگوست کنت را پدر علم جامعه شناسی جدید نامیده اند چون وی جامعه شناسی را علمی مستقل نامید و در طبقه بندی علوم جداشده از فلسفه جای داد که عبارتند از:
1- ریاضیات 2- نجوم 3- فیزیک 4- شیمی 5- زیست شناسی 6- جامعه شناسی
جامعه شناسی یکی از علوم اجتماعی است که پدیده های اجتماعی را در جوامع تطور یافته با روش علمی مورد مطالعه و بررس قرار می دهد. بر اساس این تعریف پدیده های اجتماعی بطور کلی شامل تمام امور و وقایعی است که ویژگی جمعی دارد، و اجزاء و عناصر تشکیل دهنده جامعه انسانی محسوب می گردند. این امور را می توان در سه دسته: امور مربوط به ریخت شناسی اجتماعی، امور مربوط به ساخت درونی جامعه و امور مربوط به رفتارهای گروهی و جمعی جای داد.
با شناخت علم جامعه شناسی و آگاهی از نظریه های جامعه شناسان بزرگ و تحقیق در فضای اجتماعی-فرهنی مناسب موجبات شناخت مسائل اجتماعی جامعه و سرانجام حل و فصل آنها را بوجود آورد.
با گسترش علم زمینه های مطالعات جامعه شناسی نیز افزایش یافته و به شاخه های و رشته های متعدد تقسیم شده است از قبیل:
جامعه شناسی شهری، روستایی، خانواده-صنعتی، کار، وسایل ارتباط جمعی، پرورشی، حقوق، ادبیات، معرفتی، جنگ، جوانان، فقر و ...
که در هر رشته می توان تحقیق کرد و مشکلات را شناخته و در صدد حل آنها برآمد.