گذراندن وقت با هدف و اهمیت خاص ، کار نام دارد .
اوقات فراغت ، اوقات آزادی هستند که هدف خاص و از پیش تعیین شده ای ندارد و دربر گیرنده آموزشهای غیر رسمی می باشد . معمولاً به غلط برای اوقات فراغت ، برنام ریزی نمی شود.
ضرورت اوقات فراغت
روانشناسان ، اوقات فراغت را به عنوان یک تربیت غیر رسمی می دانند . بر اساس مطالعات و تحقیقات انجام شده گاهی تربیت غیر رسمی تأثیر بیشتری از آموزش و تربیت رسمی به جای می گذارد . زیرا در مواقعی که افراد وقت آزاد دارند ، می توانند با تفریح مطالبی را یاد بگیرند و در نتیجه از نظر آموزشی و تربیتی اثرات بیشتری دارد .
از طرف دیگر تحقیقات نشان داده اند که افراد اوقات فراغت به زمینه های آموزشی برنامه های اوقات فراغت توجه بیشتری دارند و این امر موجب افزایش خود شکوفایی در آنها می شود .
بنابراین در چارچوب تربیت غیر رسمی ، می توان مسائل عدیده آموزشی و تربیتی را به طور غیر مستقیم آموزش داد و موارد بسیاری را به نوجوانان و جوانان یاد داد .
در اوقات فراغت می توان با کشف استعدادهای افراد ، آموزشهای لازم را به افراد ارائه داد و به طور غیر مستقیم در آنها ، مهارتهای زندگی را ایجاد نمود.
بنابراین برنامه ریزی برای اوقات فراغت و استفاده صحیح از آن در افراد اهمیت بسزایی دارد. شرط صحیح استفاده از اوقات فراغت ، آموزش می باشد . با برنامه ریزی صحصح و مناسب می توان نوجوانان را از بسیاری از انحرافات بر حذر داشت .
به طور مثال یکی از عوامل اساسی اعتیاد نوجوانان ، عدم برنام ریزی صحیح برای اوقات فراغت آنان می باشد .
برنامه ریزی برای اوقات فراغت نشانه توجه جامعه به نوجوانان می باشد .
جامعه باید با برقراری تعامل با نوجوانان و ایجاد انگیزه در آنها بتواند نوجوانان را به طور سالم تربیت کند .
برنامه ریزی در زمینه های فرهنگی ، اجتماعی ، اخلاقی و دینی در اوقات فراغت جوانان نقش مهمی در تربیت سالم افراد ایفا می کند .
مراحل برنامه ریزی فعالیتهای اوقات فراغت عبارتند از :
1-اولین گام در برنامه ریزی فعالیتها در اوقات فراغت ، برنامه ریزی فردی است.
در این مرحله بایستی استعدادها ، تواناییها و علائق افراد و نحوه پرورش و شکوفایی آنها را کشف نمود .
2-برنامه ریزی در زمینه های اجتماعی و سیاسی : در این مرحله باید با سیاستگذاریهای صحیح ، جوانان بتوانند در زمینه های اجتماعی و سیاسی فعالیت کنند .
3-برنامه ریزی اقتصادی : از آنجا که اوقات فراغت نیاز به سرمایه دارد ، لذا باید منابع مالی لازم برای فعالیتهای اوقات فراغت تأمین شوند .
4-برنامه ریزی فعالیتهای فوق برنامه فرهنگی – دینی – اخلاقی : از آنجا که می توان اوقات فراغت را به آموزش غیر رسمی تبدیل کرد ، این مسئله حائز اهمیت بسیاری است زیرا نوجوانان و جوانان از این طریق به یادگیریهای مختلفی دست می یابند . از طریق برنامه های فرهنگی ، دینی و اخلاقی ، نوجوانان می توانند به طور غیر مستقیم به مهارتهای زندگی دست یابند .
در اینجا باید به این امر توجه نمود که تلویزیون نباید جانشین فعالیتهای فردی و اجتماعی نوجوان باشد و آنان را به افرادی منفعل مبدل سازد .
از طریق تلویزیون می توان روشهای صحیح استفاده از اوقات فراغت را به نوجوانان آموزش داد و به آنها نقش اوقات فراغت در یادگیریهای غیر مستقیم را گوشزد نمود .
به طور کلی آموزش شرط صحیح استفاده از اوقات فراغت است و با برنامه ریزیهای صحیح می توان جوانان را از انحرافات و بزهکاریها دور نمود . به طور مثال شاید یکی از علل روی آوردن جوانان به اعتیاد ، عدم برنامه ریزی صحیح برای اوقات فراغت باشد.
در برنامه ریزی برای اوقات فراغت باید به علائق و نیازهای نوجوانان توجه بسیاری مبذول داشت و امکانات محیطی و برنامه های تفریحی را برای آنان لحاظ کرد. در این راستا نقش فعالیتهای فوق برنامه از اهمیت بسیاری برخوردار است. زیرا این فعالیتها، زمینه ساز فعالیتهای آینده آنها در جامعه می باشد. علاوه بر این، نوجوانان در برنامه ریزیهای مختلفی که در گردشهای علمی، اردوها، انجمنهای ورزشی – ادبی – هنری و حتی در نهادهای اجتماعی به تجربه و آگاهی و شناخت دست یافته و شناخت مسائل مهمترین امر در پیشگیری از انحرافات مختلف می باشد.
می توان گفت که شرکت در این فعالیتها ، هم جنبه تفریحی و هم جنبه ایفای نقش بزرگسالان را دارد.