• نگاه زبان شناختی و مسأله ذهنیت
در بحث زبان شناختی از هر گفتنی که شروع کنیم بحث این است که چه داریم میگوییم. من عرض میکنم «در را ببندید». این در اصل بعد «لوکوشرنی» است. یعنی وقتی من دارم چیزی را بیان میکنم آیا دارم قول میدهم؟ آیا دارم وعده¬ای میدهم؟ آیا دارم امر میکنم و خط مشی می¬دهم ... اما بحث «پرلوکوشرنی» تأثیر آنچه که من میگویم روی مخاطب است از جنبه نشاط و امید بخشی. شما نگاه کنید به گزارههایی که در این حوزه از جنبه هستی شناسی مورد توجه واقع میشود چه آثاری را میتواند در حوزه تعاملهای اجتماعی ایجاد کند. در یکی از تحقیقات مهمیکه در چند سال گذشته در آمریکای شمالی انجام شد و باعث شد محقق آن دکترای دومی بگیرد این بود که آدمهای موفق چه ویژگیهایی دارد؟ به هر حال آدم موفق نمیتواند آدم بی-نشاط و بی¬روحی باشد. آدم موفق نمیتواند آدم افسرده¬ای باشد چون افسردگی ضد موفقیت است یک سؤال اصلی این است که آدمهای موفق چه ویژگیهایی دارند؟ ایشان روی این حوزه داشت کار میکرد. افراد مختلف را مورد بررسی قرار داد از صنعتگر موفق تا مدیر موفق، معلم و روزنامه نگار موفق.تحقیقات ایشان ثابت کرد یکی از مهمترین ویژگیهای انسانهای موفق که میتوانند پویایی را تجربه کنند و از رخوت و سستی پرهیز کنند «تصویر سازیهای مثبت» است یعنی وجود تصویر سازیهای مثبت میتواند عامل بسیار مهمی باشد در ایجاد موفقیت و دوستان میدانند ما همیشه در حال تصویر سازی هستیم الان بنده که عرایضم را ادامه میدهم صرفاً یک نفر در حال تکلم است اما همه دوستانی که اینجا هستند صرفاً یک گفتار درونی را عملاً تجربه میکنند ما حتی در هنگام خواب هم تصویر سازی میکنیم، هم کلامی هم تصویری. مثلاً موقعی که در بخش ناهشیار با خودمان صحبت میکنیم و این بخش ناهشیار میتواند مؤثر باشد بر ناخود آگاه و ضمیر ناخودآگاه جمعی یا فردی ما نگاه کنیم در حوزه هستی شناسی اسلامی تا چه اندازه¬ای روی تصویر سازیهای مثبت کار میشود؟ در فرمایشات امام رضا (ع) نمونههای بسیار زیادی هست «بزرگی انسان به بزرگی اندیشه اوست» وقتی اندیشه وسعت پیدا کرد در گستره وسعت اندیشه جای پای امید، موفقیت و تلاش بسیاری است و پویایی و حرکت از دلش بر میآید.
• نشاط و ادب ظاهر
شما به عنوان یک نمونه ساده اخم کنید و خود را گرفته نشان دهید بعد به پردازش اطلاعات در ذهنتان مراجعه کنید، سپس لبخند بزنید و مقایسه کنید کدام یک از اینها شادی را در شما به وجود خواهد آورد. تحقیقاً اذعان خواهید کرد که وقتی لبخند میزنید، پردازش اطلاعات به صورت دیگری در ذهنتان انجام خواهد شد. یعنی در روابط غیر کلامیدر یک لحظه حالت مثبتی در شما ایجاد می¬شود شما نگاه کنید به توصیههایی که در کتب آداب و اخلاق که مثلاً سر سفره چطور بنشینیم؟ میخواهیم به دیدن کسی برویم چطور برخورد کنیم و چگونه ادب اسلامی را رعایت کنیم؟ بین ادب و شادی هم رابطه هست. امام رضا (ع) میفرماید: «سکوت دری از درهای حکمت است». جای دیگر میفرمایند: «نیکی با مردم نیمی از خردمندی است». امروز در بحثهای هوش هیجانی این بحث مورد تحلیل قرار گرفته است که ممکن است انسانها IQ و بهره هوشی بالایی داشته باشند و یا IQ آنها پایین باشد که پژوهشها نشان میدهد که چند درصد از موفقیتها به IQ و ضریب هوشی بر می-گردد. بالاترین IQ را هم در سازمانها بگذارید، موفقیت را نهایتاً 24 درصد تضمین خواهید کرد. یکی ازمهمترین ظرفیت¬های هیجانی، وجود مؤلفههایی مثل امید و نشاط درونی است. کتابی که در سال 1996 در آمریکا نوشته شده است تحت این عنوان که چرا آدمهای باهوش کارهای احمقانه انجام میدهند؟ داستان کسانی بود که از نظر ظاهری IQ بالایی دارند، اما در تعاملهای اجتماعی و فردی با خودشان درگیریها و مشکلات مختلف دارند.