مجتمع آموزشی شبانه روزی همانطور که از نامش پیداست، یک مرکز آموزشی است که در آن دانش آموزان علاوه برتحصیل درس، علوم و فنون مختلف در آن اقامت نیز دارند.
از نظر استفاده، این گونه آموزشگاهها مورد توجه افرادی است که در محل سکونت فرد مرکز آموزشی مناسب ندارند.
در معماری قدیم ایران فضاها متناسب با نوع اقلیم آنها ساخته می شد ولی در جامعه فعلی ساختمان ها به صورت مدرت ساخته می شند و از تناسب و به کارگیری سبک قدیم در این دوران خبری نیست.
برای طراحی یک فضای آموزشی باید اصول خاص ساخت و ساز را دریابیم و همچنین مقاومت مصالح ساختمان، در برابر فشارهای وارده بر آن را در نظر بگیریم.
همچنین به دلیل مختلف بودن شرایط آب و هوایی نیز با طراحی گوناگون ساختمانی مواجه هستیم و نوع اقلیم در طراحی ما تاثیر مستقیم می گذارد.
و همچنین طراحی ها می بایست متناسب با آسایش انسانها در نظر گرفته شود.
از نظر مهندسی در طراحی آموزشگاههایی این چنین، می بایست علاوه بر فضای آموزشی، فضاهایی از قبیل فضای استراحت و خوابگاه، فضای بهداشتی از قبیل حمام و ...، فضای غذاخوری، فضای ورزشی، فضای اداری، فضای ارتباطی، آزمایشگاهها، کارگاهها، سایت های کامپیوتری، سالنهای نمایش و کنفرانس و غیره را در نظر گرفت.
نکته قابل توجه در طراحی و ساخت یک چنین مراکزی که دارای محل اقامت برای دانش آموزان می باشد، این است که فضا باید به گونه ای باشد که دانش آموزان در آن احساس امنیت و آرامش کنند.
زیرا تک تک فضاهای یک مکان آموزشی بر روی نحوه برخورد دو رفتار و میزان یادگیری دانش آموزان از مطالب و به طور کلی عوامل تربیتی و غیره دانش آموزان تاثیر مستقیم دارد.
فضای آموزشی باید به صورت خشک و بی روح نباشد و یک حس پویا وزنده را در دانش آموزان ایجاد کند.
بنابراین در طراحی یک فضای آموزشی، طراحی می بایست تا حدودی از مسائل روانشناختی رده سنی می خواهند در آن مشغول به تحصیل می شود آگاه باشد و آنها را مورد توجه قرار دهد.
به سبب اینکه دانش آموزان تمامی اوقات شبانه روز خود را در محیط آموزشگاه سپری می کنند این مسئله یکی از مسائل مهمی است که باید به طور حتم به آن توجه زیاد می شود تا کمتر شاهد بروز مسائل و مشکلاتی که خاص همان رده سنی است باشد که در این تحقیق به میزان کافی به آن پرداخته شده است.
با در نظر گرفتن ضوابط و استانداردها و اصول صحیح، می توان یک فضای آموزشی مطلوب را طراحی کرد.
زیرا هر یک از فضاهای فیزیکی یک مدرسه می بایست حامل یک پیام (آموزشی، تربیتی) برای دانش آموزان باشد.
عناصر اقلیمی تابش آفتاب، رطوبت دمای هوا و باد بر ساختمان تاثیر مستقیم دارد و مهمترین آن تابش آفتاب است که به همراه نور و حرارت است و نیز عوامل داخلی ساختمان ها نیز مانند (حرارت، وجود افراد، چراغ ها و دستگاه های گرمایی) نسبت به عوامل نقشی تعیین کننده تری دارند.
تابش آفتاب ر ساختمان و محیط اطراف آن تاثیر مستقیم دارد و تابش آفتاب سبب روشنایی طبیعی ساختمان شده و تولید حرارت نیز می کند در نتیجه میزان تابش مورد نیاز برای هر ساختمان باید با توجه به نوع آن ساختمان و شرایط اقلیمی مکان آن در نظر گرفته شود.
و همین تابش آفتاب بر سطوح مختلف یک ساختمان متفاوت است ولی میزان تابش به سطح یک جسم هم بر جهت و هم به رنگ و میزان صاف بودن سطح آن سطح، همچنین سرعت جریان هوایی که در اطراف آن سطح در جریان است نیز بستگی دارد و نیز مصالح به کار رفته هرچه سطح ناصاف تر باشد حرارت بیشتری را جذب می کند و مهمترین عامل در تعیین حرارت ایجاد شده در یک سطح رنگ آن است و هر چه سطح رنگ اش روشن تر باشد مقدار حرارت جذب شده کم تر است.
با اینکه سقف و دیوارهای اطراف ساختمان سبب جلوگیری از تاثیر مستقیم عناصر اقلیمی مانند رطوبت هوا، وزش باد، تابش آفتاب و برف و باران و بر فضاهای داخلی آن جلوگیری می کند ولی در هر حال هر یک از این عناصر از طریق تاثیر بر دیوارهای خارجی ساختمان هوای داخل ساختمان را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.
ظرفیت حرارتی مصالح به وزن مخصوص یک بستگی دارد و با بیشتر شدن این وزن ظرفیت حرارتی آن نیز بالاتر می رود و همچنین به ضخامت و فشردگی مصالح آنها بستگی دارد.
نوع مصالح ساختمان باعث کاهش میزان انتقال حرارت از خارج به داخل می شود.
و بالعکس.
استفاده از عایق های حرارتی و صوتی مناسب در طراحی ویژگی مصالح ساختمان بنا به مناطق گوناگون متفاوت است و قابل توجه ترین ویژگی مصالح ساختمان ظرفیت مقاومت و حرارتی آن است.
پاورقی
طراحی فضا باید به گونه ایی باشد که فرد در آن احساس آرامش کند.
از دیگر عوامل موثر در داخل ساختمان ارتفاع سقف است که ارتفاع 30/2 متر برای یک اتاق کاملاً مطلوب است و همچنین اندازه پنجره است که اگر از حد بزرگ باشد می تواند سبب تغییر وضعیت حرارتی داخلی ساختمان و هوای محیط اطراف آن شود و این مقدار کاهش بستگی به محل سایه ایجاد سایه بان از ایجاد حرارت جلوگیری می کند و همچنین میزان انتقال تابش به مقاومت مصالح بام نیز بستگی دارد و همچنین فرم ساختمان نیز می تواند تاثیر زیادی در هماهنگ ساختن با شرایط اقلیمی و همچنین انتقال هوای خارج به داخل ساختمان داشته باشد در بهترین فرم، فرمی است که کمترین مقدار حرارت را در زمستان ازدست دهد.
از دیگر عوامل موثر در داخل ساختمان ارتفاع سقف است که ارتفاع 30/2 متر برای یک اتاق کاملاً مطلوب است و همچنین اندازه پنجره است که اگر از حد بزرگ باشد می تواند سبب تغییر وضعیت حرارتی داخلی ساختمان و هوای محیط اطراف آن شود و این مقدار کاهش بستگی به محل سایه ایجاد سایه بان از ایجاد حرارت جلوگیری می کند و همچنین میزان انتقال تابش به مقاومت مصالح بام نیز بستگی دارد و همچنین فرم ساختمان نیز می تواند تاثیر زیادی در هماهنگ ساختن با شرایط اقلیمی و همچنین انتقال هوای خارج به داخل ساختمان داشته باشد در بهترین فرم، فرمی است که کمترین مقدار حرارت را در زمستان ازدست دهد.
برای طراحی یک فضا باید تصویر مورد نیاز آن را فراهم کرد و تصویر مورد نیاز در ساختمان به نوع اقلیم بستگی دارد.
و بر اساس فصل های سال در مناطق مورد نظر تغییر می کند.
استفاده از انواع بادشکن برای مهار کردن جهت و شکل جریان هوا.
تصمیمات اقلیمی در ایران: 1- گرم و مرطوب 2- گرم و خشک 3- معتدل و سرد است.
بهترین فرم ساختمان پلان مربع است ویژگی های متفاوت مناطق مختلف ایران تاثیر بسزایی در شکل گیری شهرهای این مناطق داشته اند.
در نتیجه بین اقلیم و معماری از اهمیت خاصی برخوردار است.
« نخستین فردی که برای تطبیق طرح یک ساختمان با نیازهای انسان و ویژگی های اقلیمی روشی را پیشنهاد کرده است ویکتور ولگی است» جدول زیست – اقلیمی جدولی است که شرایط آسایش فیزیکی انسان را با توجه به شرایط اقلیمی پیرامون او مشخص کند و می توان نوع اقلیم مناطق مختلف را تعیین کرد البته این جدول محدودیت هایی نیز دارد که نوع اقلیم را بسته به دما و رطوبت هوا نشان می دهد.
یا استفاده از این جدول زیست اقلیمی در می یابیم که ویژگی هایی را که یک ساختمان باید دارا باشد تا هوای داخلی آن تحت تاثیر شرایط اقلیمی در منطقه آسایش قرار گیرد را مشخص می کند.
ویژگی های معماری بومی مناطق گرم و خشک: برای غلبه بر مشکلات آب و هوایی این مناطق راه حل هایی را اندیشیده اند: 1- مصالح ساختمان ها از خشت و گل هستند که دارای ظرفیت حرارتی زیادی است و با ساختن ساختمان ها در زیرزمین سبب می شود که از شرایط حرارتی متعادل زمین استفاده نمایند.
پلان ساختمان ها متراکم و فشرده است و سطح خارجی ساختمان نسبت به حجم آن حتی الامکان باید کم تر باشد و متراکم بودن پلان ساختمان سبب می شود که حرارت در زمستان به بیرون نرود و درتابستان از بیرون به داخل نیاید.
استفاده از سایه بان به دیل بافت متراک این منطقه، بارندگی در این مناطق کم و در نتیجه رشد درختان کم است و به دلیل کمبود چوب در این مناطق سقف های ساختمان به شکل گنبدی یا تاق ماته است و اسکلتی خاصی ندارد و از جنس گل است و بیشتر باید از رنگ های روشن مانند سفید برای سطوح خارجی استفاده کرد.
از پنجره های کم و ابعاد کوچکی باید استفاده شود.
به دلیل جلوگیری از نفوذ تابش آفتاب و از ورود هوای خارج به داخل ساختمان از طریق پنجره باید جلوگیری شود.
و در عوض استفاده از از یادگیری برای خنک کردن هوای داخل بسیار موثر است.
طراحی حیاط های داخلی، که شامل عرفت و حوض و ...
است که یکی از عوامل مهم ایجاد رطوبت است جهت قرارگیری ساختمان ها در این مناطق جنوب تا جنوب شرقی است برای جلوگیری از تابش آفتاب به داخل ساختمان مناسب است.
تهویه مورد نیاز اقلیم گرم و خشک در این مناطق تهویه واحد هنگام باید به حداقل ممکن رساند زیرا در اثر ورود هوای گرم خارج به داخل، هوای داخل افزایش می یابد.
و همچنین در سرعت باد زیاد است.
در هنگام شب به دلیل کاهش هوای خارج نسبت به داخل با استفاده از تهویه طبیعی امکان سریع تر خنک شدن هوای داخل وجود دارد.
و به دلیل رطوبت کم این مناطق، در اثر کوچکترین جریان هوایی با شدت کم امکان تبخیر وجود دارد و نیاز به سرعت زیاد هوا برای خنک کردن نیست.
در نتیجه نیازی به باز بودن پنجره ها نیست.
« انتخاب مصالح ساختمانی د رمناطق گرم: مهمترین عامل تعیین کننده و نیرو مصالح ساختمانی مناسب برای مناطق گرم و خشک حداکثر دمای روزانه هوا و دامنه نوسان آن است.
مقدار پرتو خورشید جذب شده در ریولر نیز از عوامل مهم دیگری است که به جهت قرارگیری و رن سطح خارجی دیوار بستگی دارد.
مهمترین ویژگی مصالح ساختمانی به مقاومت حراتی (R) و ظرفیت حرارتی Q آن بستگی دارد.
مقاومت حراتی مصالح دیوارهای ساختمان در انتقال حرارت از سطح خارجی به سطح داخلی آن موثر است در مناطق گرم و خشک دامنه نوسان دمای هوا زیاد است ظرفیت حرارتی مصالح از اهمیت ویژه ایی برخوردار است و انتخاب مصالح ساختمانی مناسب برای این مناطق باید به این نکته توجه کرد که به اندازه پنجره ها و کیفیت سایه بان آنها بستگی دارد و در این مناطق مناسب ترین مصالح از قبیل بتن سبک با ضخامتی مناسب مورد نیاز است البته با سایه بان موثر و پنجره های کوچک و بالعکس از پنجره ها نسبتاً بزرگ و سایه بان محافظتی به کار نرفته بود در این حالت ظرفیت حرارتی نسبت به مقاومت حرارتی اهمیت بیشتری دارد و از مصالح از جنس آجر، بتن متراکم یا خشت ضخیم مناسب است در نتیجه بهترین نوع مصالح و ساخت دیوار در این مناطق دیوارهای ترکیبی، شامل یک لایه عایق در قسمت سطح خارجی و یک لایه مصالح سنگین در قسمت سطح داخلی است همراه یک لایه عایق حرارتی و رطوبتی و استفاده از رنگ روشن برای سطوح خارجی سبب می شود که جنوب اشعه خورشید ازطریق دیوارهای خارجی و در نتیجه انتقال آن به سطوح داخلی کاهش یابد و بازگذاشتن پنجره های این مصالح بام باید از نوع ترکیبی باشد.
« در مناطق گرم و خشک بهتر است از شکل های توپر و فشرده استفاده شود.
فرم های مکعبی شکل یا فرم هایی که ضلع های شمالی- جنوبی آنها بزرگ تر از ضلع های شرقی- غربی آنهاست.
مناسب تر است.
ساختمان های مرتفع نیز نسبت به ساختمان های کوتاه ترجیح داده می شوند.» اقلیم گرم و خشک (فلات مرکزی) به دلیل وزش بادهای مهاجری که از سمت جنوب غربی و شمال غربی به طرف استوا در حرکت اند هوا بسیار خنک است و این رطوبت هوا بسیار کم است و این اقلیم جز مناطق پر فشار به دلیل آنکه از قسمت دمای بالایی جو زمین به پائین می رسد گرم و خشک است از این رو برای تامین آسایش ساکنین این مناطق حرارتی مناسب از اهمیت زیادی برخوردار است.
تابش آفتاب بر صورت مستقیم و بارندگی است و طوفان گرد و غبار در شب در این مناطق پدید می آید به دلیل گرم شدن زیاد حرکت ابرهای نزدیک در روز هر تغییرات دمای هوا در این مناطق زیاد است دارای زمستان هایی سرد و تابستان های گرم و خشک است 1- نیمه بیابانی دارای اقلیم نسبتاً معتدل تری دارد و از رطوبت نسبی برخورداراست و ازا ین جمله می توان به شهرهایی مثل کرج- تهران- مشهد اشاره کرد.
2- بیابانی: از ویژگی های این مناطق اختلاف زیاد هوای روز و شب است از نمونه شهرهای ایران با این ویژگی می توان به زاهدان و یزد اشاره کرد.
اقلیم گرم و خشک «در این مناطق، فرم ساختمان با توجه به شرایط زمستانی این مناطق میتواند در طول محور شرقی- غربی گسترش یابد.
ولی با توجه به شرایط تابستانی، ساختمان ها باید فشرده و مکعبی شکل باشند.
در هر صورت، با بریدن قسمتی از این مکعب و پرکردن حفره ی ایجاد شده با سایه ( سایه ی دیوار، درخت پیچک و چفته مو) و هوای خنک شده به وسیله ی تبخیر آب سطح چمن، برگ درختان، حوض و فواره می توان فضای نسبتاً مناسبی در ساختمان ایجاد کرد.
در اطراف این باغچه ی داخلی، پلان ساختمان می تواند آزاد باشد.
بدین ترتیب، پلان کلی ساختمان در این مناطق به طرف داخل معطوف می شود.
» راهنمای استفاده از جدول زیست- اقلیمی ساختمانی N محدوده ی منطقه آسایش N محدوده ی شرایط قابل تحمل M محدوده ی شرایطی که استفاده از مصالح ساختمانی متناسب با اقلیم، در ایجاد منطقه ی آسایش در داخل ساختمان موثر است.
M محدوده ی شرایط قابل تحمل در صورت استفاده از مصالح متناسب با اقلیم V محدوده ی استفاده از گوران در ساختمان های معمولی V محدوده ی استفاده از گوران در ساختمان هایی که برای استفاده از تهویه ی طبیعی طراحی شده اند.
EC محدوده ی استفاده از کولر آبی در ساختمان های معمولی EC محدوده ی استفاده از کولر آبی در ساختمان هایی که به طور موثر عایق کاری حرارتی شده و سطح خارجی آنها نیز سفید رنگ است.
AC محدوده ی شرایطی که تنها استفاده از تهویه ی مطبوع موثر است.
D محدوده ای که به دستگاه رطوبت زن نیاز است.
W محدوده ای که علاوه بر تهویه ی مطبوع، استفاده از دستگاه رطوبت گیر نیز لازم است.
H محدوده تاثیر مصالح در گرمایش ساختمان H محدوده ی استفاده از مصالح مناسب با اقلیم در گرمایش ساختمان جای عکس عوامل موثر در یادگیری: از عوامل موثر تربیتی در آموزش و پرورش امروز، فضای معماری مدرسه، معلم، نحوه تدریس معلم، خانواده هستند.
فضاهای آموزشی نه تنها یک محیط بی روح محسوب نمی گردد بلکه به عنوان یک عامل زنده و تاثیر گذار در یادگیری و فعالیتهای آموزشی و تربیتی دانش آموزان محسوب می گدد.
به عقیده برخی از صاحب نظران، آموزش غیر کلامی و بیانی می تواند تاثیر بیشتری در انتقال پیام به فراگیران نسبت به آموزش کلامی داشته باشد.
فضاها: « ادوارد تی هال یکی از کارشناسان ارتباطات در نظریه مهم خود به نام زبان صامت معتقد است (حقا سخن می گرید و زن حرف می زند)» در و دیوارفضاهای آموزشی همانند معلم و کتاب با دانش آموزان سخن می گویند، دیوارهای بلند و ضخیم، راهروهای تنگ و طولانی، حالت حصار را برای دانش آموزان دارد و بلعکس فضایی سرسبز- کلاسهایی با رنگ مناسب و مرتب سبب ایجاد آرامش و سرزندگی دانش آموزان می شود.
جدول بیوکلیماتیک ساختمانی: جدولی است که خصوصیاتی را که یک ساختمان بنا به شرایط اقلیمی خود باید دارا باشد را نمایش می دهد.
(مثل وضعیت حرارتی هوای شب و روز، میزان بارندگی، میزان رطوبت و دمای هر منطقه) جدولی است برای هماهنگی ساختمان و شرایط اقلیمی هر منطقه است بررسی ساختمان با توجه به اقلیم مد نظر «فرم ساختمان- تعیین مصال ساختمان- جهت استقرار ساختمان- تهویه مورد نیاز- تقسیمات اقلیمی.
» فرم ساختمان: بهترین فرم ساختمان، شکلی است که کمترین مقدار حرارت را در زمستان از دست دهد و در تابستان نیز کمترین مقدار حرارت را کسب کند، پلان ساختمان با این ویژگی بهتر است به صورت مربع باشد، البته این نظریه بیشتر در مورد ساختمان های قدیمی که پلانی با پنجره های کوچک می باشد صادق می باشد و در مورد ساختمان های امروز که اکثراً دارای پنجره های وسیع می باشد که حکم فرمانیست و فرم ساختمان را باید بر اساس میزان تاثیر دمای هوا و تابش آفتاب در نظر گرفت.
جهت استقراری ساختمان: به عواملی از جمله وضع طبیعی زمین بستگی دارد.
بهترین جهت استقرار باید به نحوی باشد که بیشترین استفاده را از تابش آفتاب نماید که جهت جنوب بهترین جهت ساختمان قلمداد شده است به علت آنکه بیشترین دریافت تابش را در زمستان دارد و کمترین دریافت تابش را در تابستان.
اقلیمات اقلیمی و تیپولوژی معماری: خصوصیات متفاوت هر نوع اقلیم در شکل گیری شهرهای مختلف ایران و ترکیب معماری این مناطق تاثیر گذار می باشد.
آلودگی صوتی و هوا: آلودگی صوتی ناشی از ترکیب های هوایی و زمینی و سر و صدای ناشی از بچه ها در فضای باز و کارگاهها می باشد.
جهت استقرار ساختمان مدرسه: نحوه کلاسها باید طوری باشد که دور از سر و صدا باشد و حداکثر میزان صدای مجاز برای هر کلاس db 45 می باشد.
نور: از مهمترین عوامل در طراحی فضاها و ایجاد آسایش عنصر نور است معیارهای عمده در طراحی یک فضا عبارتند از: 1- میزان روشنایی مورد نیاز 2- نوع نور مورد نیاز 3- اختلاف شدت نور سطوح در نقاط مختلف فضا.
روشنایی مصنوعی: در فضاهای آموزشی اغلب هم از نور طبیعی و هم از نور مصنوعی استفاده می شود.
و نحوه قرارگیری چراغ ها باید عمود بر تخته و ردیف نیمکتها قرار گیرد.
رنگ: 1- رنگ از نظر روانی تاثیبر بسزایی در عکس العمل هایی مثل هیجان، آرامش، خستگی دانش آموزان دارد.
و رنگ نیز مقدار روشنایی فضا را کنترل می کند.
2-رنگ کلاسها اگر به صورت مات یا آبی کم رنگ، سبز کم رنگ، سفید یا کرم اغلب شود برای رنگ کفپوش کلاسها باید از رنگهای روشن مثل سفید و خاکستری استفاده کرد همچنین رنگ میز و صندلی دانش آموزان نیز باید مات باشد.
« شبکه ترافیکی: مکان یابی فضای آموزشی در ارتباط با فرم و شکل زمین دارای زوایای بسته می باشد اگر زوایا کمتر از 70 درجه باشد به زمین بیشتری نیاز داریم همچنین پس از احداث بنا باید اشراف دید ساختمانهای همسایه به مدرسه، مخصوصاً مدارس دخترانه را رعایت کرد، به طوری که دید مستقیم نداشته باشد.
دسترسی پیاده عدم ارتباط مستقیم ورود و خروج با خیابانهای اصلی چهارراهها و میدانها از طریق ایجاد فضای سبز و باز و در قسمت ورودی و خروجی آنها انتخاب عرض مناسب پیاده رو و نوع دسترسی به ترتیبی که در شرایط عادی هیچ دانش آموزی مجبور نباشد برای خروج از دسترسیهای مواردی استفاده کند.
شعاع دسترسی به عواملی از جمله: 1- تراکم جمعیت 2- اندازه مدرسه 3- مقطع کمیتی بستگی دارد.
» کاربردهای سازگار و ناسازگار با فضای آموزشی: کاربریهای سازگار با فضای آموزشی عبارتند از: فضای سبز آتش نشانی، پلیس، مراکز فرهنگی و سینما و تئاتر و کاربریهای ناسازگار با فضاهای آموزشی عبارتند از: تاسیسات شهر، شبکه ارتباطی حمل و نقل گسترده .
ویژگی های مطلوب یک فضای آموزشی عبارتند از: مکان طراحی باید از کمترین شیب برخوردار باشد و باید نسبت به ساختمان اطراف طوری باشد که امکان تهویه هوای مناسب را دارا باشد.
تقسیم بندی فضاها ص 29 کتاب قواعد آموزشی فضاهای فرهنگی و کتابخانه : باید از نور کارفی و تهویه مطبوع برخوردار باشد و تابش نور خورشید باید از سمت چپ نسبت به مطالعه کننده بتابد.
تجهیزات مورد نیاز کتابخانه: میزهای اداری پارتیشن (جدا کننده)، میز مطالعه، قفسه ها و میزهای کاربردی (کتابدار) کتابدار نزدیک در ورودی باید قرار گیرد و اندازه ارتفاع مناسب برای صندلی کتابداری 44 سانتی متر و ارتفاع میز کار 6 سانتی متر باشد.
کلاسهای آموزشی و عمومی: ویژگی فضای آموزشی بنا به مقطع تحصیلی باید تکمیل باشد.
«فضای دبیرستان: تقسیم بندی فضاهای آن بستگی به مساحت زیر بنا دارد.
بیشترین فضای این مقطع طراحی می شود.
و نسبت مناسبات اشنائی آن نیز باید بررسی گردد.
بهترین وضعیت صندلی برای نشستن دانش آموزان باید دارای ارتفاع 10 میلی متر پایین تر از گودی زیر زانو باشد و ارتفاع میز و صندلی با توجه به مقطع سنی دانش آموزان متفاوت است.
اندازه استاندارد کلاس به طور مختصری به شرح زیر است.» ابعاد و اندازه وسایل مدرسه: (قواعد و ) جدول ص 33 فقط تست سن 16-14 ، 18-16 فاصله بین 2 میز در مقطع دبیرستان 60 سانتی متر است، و حد مقاطع پائین تر کمتر است زیرا با بالارفتن مقاطع سنی، چه از نظر رشد بدنی و چه از نظر وسائلهایشان به فضای بیشتری نیاز دارند.
«اولویت بندی با ضرایب در مقطع متوسطه: 45% تحصیلی ابزار ارتباطی 10% پرورشی و 11% سطوح اشغال دیوارها و 7% و 4% اداری است.
» پله ها: دسترسی پله ها باید به نحوی باشد که حداقل عرض پله8 1/3 باشد و ارتفاع دست انداز در دبیرستان 84 سانتی متر می باشد و راه پله ای نزدیک ورودی اصلی ساختمان است معمولاً گریض تر است و در فضاهایی که دارای چند طبقه می باشد حداکثر هر یک طبق دارای 8 کلاس می تواند باشد.
« سلسله مراتب دسترسی به صورت شماتیک ص 49 ص 50 ص 51 ص 52» ویژگی فضاها جهت تابش نور طبیعی باید به گونه ایی باشد که نور به تخته بتابد و از سمت چپ ارتفاع آزمایشگاه ها از 3 تا 31 متر پیشنهاد می شود، سطح پنجره ها نباید از 5/1 متر از کف آزمایشگاه کمتر باشد رنگ میزها و سطوح دیوار باید مات باشد.
میزهای آزمایشگاه باید چوبی باشد یا روکش منداسید داشته باشد مجهز به سیستم تاسیساتی شامل آب گرم و سرد و دارای سرویس برق و سینگ باشد فضای آزمایشگاه بهتر است در غرب یا شرق باشد چون به نور زیادی احتیاج ندارد.
اسکن ص 99 تا ص 105 است در CD پروژه نمونه: راهنما: 1) کلاسها 2) اداری 3) کمدهای لباس 4) کلاس خانه داری 5)اتاق کار 6) کلاس باغداری 7) سرایدار 8) پخت و آماده سازی غذا 9) کلاس ژیمناستیک 10) اتاق ورزش 11) کمدهای لباس و دوشها 12) بازی تنیس 13) فضای ورزش 14) بازی فوتبال 15) والیبال 16) بازی هاکی روی چمن فضاهای آموزشی .
قواعد و معیارها راهنما: 1)ورودی 2) کلاسها 3)اداری 4) اتاق معلمان 5) کتابخانه 6) کمدهای لباس 7) کلاس گلدوزی 8و9) کلاسهای خانه داری 10) فضای عمومی 11) آتلیه آزاد 12) کارهای چوبی 13) اتاق کارهای فلزی 14) اتاق ریخته گری 15و16) کلاس باغبانی 17) سرایداری 18) غذاخوری 19) آشپزخانه 20) پخت غذا 21) کلاس ژیمناستیک 22)جایگاه استاد 23) فضای ورزش 24) هال کوچک 25) کمدهای تعویض لباس 26) دوشها فضای اداری، فضای آموزشی، فضای تفریحی فضاهای اداری در این پلان قسمت اعظمی از فضا را در برگرفته است که این فضاها چه از نظر نورگیری و چه از نظر عایق صوتی در جای خوبی قرار گرفته اند.
فضای آموزشی در این پلان دارای ابعاد خیلی کوچک نسبت به سایر فضاها می باشد در ضمن اگر مجموع دو کلاس نزدیک به هم قرار می گرفت بهتر بود.
نورگیری فضاهای آموزشی هم نورگیری بسیار مناسبی می باشد چون کلاسها نور جنوب را بیشتر از سایر نورها دریافت می کنند.
فضای سبز به مدرسه سکوت، آرامش و سایه می بخشد.
فضای تفریحی که در قسمت غربی مدرسه قرار گرفته است جهت سرگرمی دانش آموزان فضای مناسبی را فراهم کرده است.
فضای فرهنگی، فضای تفریحی از نظر فضاهای تفریحی و فرهنگی در این پلان ایرادی وجود ندارد و کلیه این فضاها در جای خوبی قرار گرفته اند.
نور خوبی دریافت می کنند و برای فضاهای فرهنگی که احتیاج به سکوت دارند بوسیله درخت از ورود سر و صدای خارج از مدرسه به داخل آن جلوگیری می شود و فضاهای تفریحی نیاز به عایق صوتی ندارند.
فضای سبز، فضای ارتباطی فضای سبزی که برای این پلان در نظر گرفته و طراحی شده است مناسب و کافی می باشد و برای کلاسها که نیاز به سکونت دارند ایجاد آرامش و سایه می کند.
فضاهای ارتباطی نیز بر طبق اصول مدرسه سازی حداقل فضا را اشغال کرده است تا از ایجاد فضای بیهوده جلوگیری شود.
فضای ارتباطی در این پلان به دو بخش داخلی و خارجی تقسیم می شود.
فضای آموزشی، فضای ارتباطی، فضای فرهنگی فضاهای آموزشی چه از نظر زیربنا و نور در موقعیت خوبی قرار دارند.
فضاهای ارتباطی را بیشتر پله ها تشکیل می دهد.
در ضمن یک مسیر ارتباطی به آزمایشگاه منتهی می شود و مسیر دیگر به سالن، به طور کلی تقسیم بندی فضاها مناسب است.
فضاهای فرهنگی در این پلان شامل اتاق کار همگانی و آزمایشگاه می شود.
نکته: ابعاد آزمایشگاه به نسبت سایر فضاها کوچک می باشد.
بررسی حجم: احجامی که برای این سایت در نظر گرفته شده است بیشتر مکعب مستطیل و ممکعب می باشد.
این پلان به بهترین وجه طراحی شده است.
زیرا احجام به صورت کشیده و در مسیر شرق و غرب قرار دارند و بهترین نور شمال و جنوب را دریافت می کنند.
این پلان از نظر انتخاب فضاها نیز خوب است و ایرادی از نظر نورگیری و آلودگی صوتی دیده نمیش ود.
فضاهای آموزشی، قواعد و معیارهای چکیده مطالب از مرحله شناخت (بررسی مجتمع آموزشی- مجتمع شبانه روزی- فضاها و استانداردها) اولین گام برای طراحی، بررسی فضاهای اساسی و مورد نیاز است.
اندازه فضاها بسته به متراژ زمین و تعداد شاگردان و یا ظرفیت آن فضا برای پذیرفتن دانش آموزان در نظر گرفته می شود.
علاوه بر فضاهای ضروری که استاندارد مشخصی دارد، فضاهایی برای رفاه شاگردان نیز باید در نظر گرفته شود، از جمله: فضای مخصوص کارهای هنری، استودیو،عکاسی، تالار سخنرانی، کتابخانه ایی جامع که باید در نظر گرفته برای دانش آموزان و معلمان باشد و امکانات کامل مطالعه وجود داشته باشد.
آزمایشگاه مجهز به سیستم تهویه هوا و فیلتر باشند.
دمای هوا بسته به نوع فضا متفاوت است و همچنین طراحی یک فضا بستگی به نوع منطق نیز دارد، استفاده از اصول درست آکوستیک و نورپردازی صحیح استفاده از سیستم صحیح پرفشار و کم فشار .
ترشیزی/حسین / تابستان 82/ کتاب نویفرت / چاپ سوم/ انتشارات آزاده مدارس « امکانات رختکن را می توان با در نظر گرفتن فضایی خارج از کلاس های درس اما مستقیماً مربوط به آن ها پخش کرد.
توالت ها، پیشاب ها و کاسه های دستشویی مورد نیاز، باید بر اساس مجموع تعداد شاگردان و مجزا بر حسب جنسیت آن ها در « مقررات ساختمان برای مدارس محلی» ذکر شوند.
مثلاً (11).
تاسیسات بهداشتی با نور مستقیم روز و تهویه، ترجیح داده می شوند و باید ورودی های جداگانه ای برای پسران و دختران وجود داشته باشد.
مثال هایی از امکانات مختلف توالت مدارس در (1)-(6) نشان داده شده است.
» «با قراردادن مسیر فرار اضطراری، جریان و گردش افقی و عمودی مضاعف می شود.
مسیرهای فرار باید دارای حداقل پهنای 150 نفر /m 1 باشد، اما حداقل پهنای کریدوزها در قمست کلاس های درس m 00/2 یا m 25/1 برای کمتر از 180 نفر است.
پله ها باید در قسمت کلاس های درس m 25/1 باشند و سایر مسیرهای فرار m 00/1، حداکثر طول مسیرهای فرار m 25 در طول یک خط راست از در راهروی پلکان تا دورترین محل کار، یا 30 متر در یک خط غیر مستقیم تا مرکز اتاق.
ظرفیت پله ها به تعداد کاربران، متوسط اشغل جا و غیره بستگی دارد.
» «قسمت تدریس با هدف کلی، شامل کلاس های درس استاندارد، کلاس های درس مکمل، کلاس های درس بسیار بزرگ، اتاق هایی برای دروس خاص، اتاق های تدریس زبان و مطالعات اجتماعی، کارگاه های زبان، اتاق هایی برای مواد مصالح تدریس، نقشه ها و سایر اتاق های جانبی می باشد.
» «شکل استاندارد اتاق، مستطیل یا مربع (2012، 1612، 1212، 1012) با حداکثر عمق اتاق 20/7 متر فقط می تواند در یک طرف پنجره داشته باشد.
ارتفاع باید m 40/3-70/2 باشد.» « کارگاه های زبان یا باید داخل محل تدریس (با هدف کلی) باشد و یا مستقیماً با آن در ارتباط بوده در نزدیکی مرکز رسانه ها و کتابخانه قرار داشته باشند.
حدوداً 30 محل کارگاه زبان برای هر 1000 شاگرد ضروری است.»« کارگاه های زبان، با نور مصنوعی در یک سیستم کنترل محیطی نیز امکان پذیر است.
» مدارس کتابخانه، مرکز رسانه ها و امکانات اصلی هدف: فراهم آوردن مرکز اطلاعاتی برای کارهای کلاسی، تعلیم و تربیت بیشتر و وقت آزاد که می تواند مورد استفاده شاگردان، معلمان و کاربران غیر مدرسه ای قرار گیرند.
کتابخانه، شامل کتابخانه مدرسه ای متعارف برای شاگردان و معلمان با کتاب و مجله، امکانات قرض دهی، خواندن و مطالعه است.
مرکز رسانه ها، شاخه ای از کتابخانه با امکانات ضبط و پخش رادیو، فیلم و تلویزیون است یعنی تجهیزات سمعی و بصری و یک مجموعه از نرم افزارها.
شرایط کلی فضای استاندارد: مرکز کتابخانه / رسانه ها، برای هر شاگرد 35/0 تا 55/0 متر مربع منقسم به: صدور بازگشت کتاب، m2 5 برای هر محل کار، و فضای کاتالوگ m2 40-20.
اطلاعات: کتابدار، مشاور رسانه ای، تکنسین رسانه ای و غیره m2 20-10 برای هر نفر قفسه کتاب با دسترسی آزاد حدوداً m2 4 شامل فضای رفت و آمد، محل های خواندن و فهرست ها، برای 1000 جلد کتاب مرجع m2 40-20 محل مطالعه کلاً برای 1000 جلد کتاب مرجع m2 25 برای 5% شاگردان/ معلمان یعنی حداقل 30 فضای مطالعه از قرار هر یک m22 یعنی m2 60 فضای مطالعه خصوصی m200/3-5/2.
اتاق برای کار در گروه های 10-8 نفره، m220 (1)+(2) اندازه و مشخصات فنی تجهیزات برای آشپزخانه و اتاق های جانبی، به سیستم کترینگ بستگی دارد.
ظرفیت توزیع 15-5 غذا در دقیقه یا 1000-250 غذا در ساعت، که بسته به میزان کارکنان، متفاوت است.
فضای مورد نیاز برای سیستمهای توزیع m260-40 می باشد.
اندازه اتاق غذاخوری به تعداد شاگردان و تعداد صندلی ها بستگی دارد، یعنی حداقل m240/1-20/1 برای هر نفر فضاهای بزرگ تر باید تقسیم شوند.
برای هر 40 جا یک کاسه دستشویی در قسمت ورودی (4) (3).
کالج های تعلیم و تربیت تکمیلی کالج های فنی و کالج های تعلیم و تربیت تکمیلی سرویس حمل و نقل عمومی باید به خوبی در خدمت مدارس باشند.
مدارس پلان باز امروزه، دفاتر به صورت پلان باز در نظر گرفته شده و اغلب امری عادی به حساب می آید.
این مورد، گاهی بر معماری مدرسه نیز تاثیر گذار است.
و این دو، دارای شرایط مشابهی در خصوص اندازه اتاق، نورگیری، آکوستیک، سفت کاری کف ها و سقف ها، مبلمان و رنگ هستند.
مزیت اصلی: انعطاف پذیری (1)+(2).
تیم آموزش دهنده در گروه های تا 100 شاگرد، فضا برای هر شاگرد m24-m24/3.
اضافه کردن متعاقب پارتیشن، باید امکان پذیر باشد (4).
مثال های فراوانی در ایالات متحده وجود دارند.
نمونه یک مدل آلمانی: مدرسه Tannenberg در Seeheim (3).
اما لوله های زهکشی عمودی و مجاری تاسیساتی و غیره به دلیل نیاز به نصب پارتیشن های عایق صدا، مشکل دیگری به حساب می آید (4).
پانل های سقفی باید قابل حرکت باشند به طوری که اجزای تاسیساتی در قسمت خالی سقف قابل دسترسی باشند.
(5) گروه های بزرگ 50-40 شاگرد قایل تقسیم به گروه های متوسط 26-25 شاگردی هستند، گروه های کوچک، 10 شاگرد دارند.
(3).
طراحی با شبکه بندی تمام سطح پلان در ابعاد 20/1 20/1 انجام می شود.
ارتفاع اتاق m3، پارتیشن های قابل حرکتی که می توانند پایین کشیده شوند، راه حلی برای تبدیل کلاس های درس ثابت قدیمی به پلان باز است (4).
همچنین شکل های ساختمانی که فضاهای کوچکی را خلق می کنند (1)+(2) و (6) –(8).