در همکاری انسانها، 1+1 همیشه مساوی 2 نیست.
میتواند صفر باشد اگر همدیگر را خنثی کنیم، میتواند بیش از 2 باشد اگر همدیگر را یاری کنیم، میتواند بینهایت باشد اگر به نیروی عظیم درون انسانها پی ببریم.
مجموعهای که پیش روی شماست، ساختار تشکیلاتی است که برای یک مؤسّسهی آموزشی پژوهشی تدوین گردیده است که در جهت اعتلای کیفیّت آموزش، وظیفهی تحقیق و بررسی در مسایل کیفی آموزش، ارزشیابی مستمر، تنظیم برنامههای تحصیلی آموزشی، تألیف و تدوین کتب کمک آموزشی و آماده سازی مراکز و مؤسّسات آموزشی زیرگروه را برای کاربرد وسایل و روشهای نو، بعهده دارد.
فعّالیّتهای این پژوهشکده به طور کلّی در قالب نظام تحقیقات و برنامه ریزی درسی با نگرش سیستمی طرّاحی شده است که در پنج بخش تدوین گردیده است.
این پژوهشکده را که کانون تفکّر مینامیم، وابسته به کانون فرهنگی آموزش خواهد بود و در قالب دو پژوهشکدهی: 1 برنامه ریزی درسی و 2 ارزشیابی و نوآوریهای آموزشی عهده دار انجام وظایف مربوط است.
بخش اوّل ساختار و تشکیلات
به منظور پاسخ گویی به نیازهای پژوهشی کانون فرهنگی آموزش در زمینهی برنامههای آموزشی و درسی دورههای تحصیلی ابتدایی، راهنمایی متوسطه و پیش دانشگاهی و ارتقای سطح کیفی آنها، و با موافقت مسئولین مربوطه، کانون تفکّر در قالب دو پژوهشکدهی1 برنامه ریزی درسی و 2 ارزشیابی و نوآوریهای آموزشی شکل خواهد گرفت.
اهداف
1- توسعه و گسترش پژوهش در زمینههای برنامهریزی آموزشی و درسی دورههای تحصیلی ابتدایی، راهنمایی، متوسطه و پیش دانشگاهی.
2- زمینه سازی مناسب برای ارتقای سطح کیفی برنامههای آموزشی و درسی دورههای تحصیلی فوق و تولید انواع رسانههای آموزشی مرتبط.
3- همکاری پژوهشی با کانون فرهنگی آموزش در زمینهی موارد مذکور.
وظایف
1- بررسی و شناسایی نیازهای آموزشی در زمینهی موارد فوق.
2- انجام طرحهای پژوهشی بنیادی کاربردی برای بهبود کیفی برنامههای آموزشی و درسی.
3- پژوهش در محتوای برنامههای آموزشی و درسی دورههای مختلف تحصیلی با توجّه به نیاز، توانایی و خصوصیّات روانی دانش آموزان.
4- تبیین اهداف دورههای تحصیلی و ارائهی طرحهای لازم برای نوآوری در روشهای آموزشی و پژوهشی.
5- بررسی تطبیقی برنامههای درسی نظامهای مختلف، نظریهها، رویکردها و روشهای برنامهریزی درسی به منظور تدوین مناسبترین برنامهی هماهنگ با نظام فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی کشور و پیشنهاد آن به کانون فرهنگی آموزش.
6- تهیّه و اجرای طرحهای آزمایشی و ارائهی نتایج آن به کانون فرهنگی آموزش به منظور ارزشیابی کارآیی و اثر بخشی برنامههای درسی و روشهای یاد دهی یادگیری.
7- ارزیابی کارآیی و اثر بخشی طرحهای آزمایشی اجرا شده و ارائهی نتایج آن.
8- ارزشیابی برنامههای تحصیلی و ارائهی نتایج آن.
9- پژوهش در زمینهی ارزشیابی تحصیلی و ارائهی نتایج آن.
10- انتشار مجلّات و نشریات علمی پژوهشی مرتبط با وظایف پژوهشکده در چارچوب قوانین و مقرّرات مربوطه.
11- تهیّه و تکمیل بانک اطّلاعاتی و تطبیق آن با نیازهای آموزشی روز.
12- تشکیل دورههای آموزشی کوتاه مدّت و بلند مدِّت در زمینههای علمی پژوهشی و تخصّصی مورد نیاز پژوهشکده.
13- برگزاری دورهها، همایشها و کارگاههای علمی و تخصّصی در زمینههای مذکور در چارچوب مقرّرات و ضوابط.
ارکان پژوهشکده
الف هیأت امنا
اعضای هیأت امنای پژوهشکده عبارتند از:
1- مدیریت کانون فرهنگی آموزش (رئیس هیأت امنا)
2- رئیس پژوهشکده (دبیر هیأت امنا)
3- دو الی چهار نفر از شخصیتهای علمی فرهنگی که نقش مؤثّری در توسعه و پیشرفت پژوهشکده داشته باشند.
ضوابط انتخاب اعضای هیأت امنا
1- حدّاقل دو نفر از شخصیتهای مذکور در بند (3) باید از اعضای هیأت علمی دانشگاهها و مؤسّسات آموزشی پژوهشی کشور باشند.
2- اعضای بند (3) به پیشنهاد مدیریت کانون فرهنگی آموزش، تأیید رئیس پژوهشکده و حکم مدیریت کانون فرهنگی آموزش برای مدّت یک سال منصوب میشوند و در یک زمان، حدٍّاکثر میتوانند عضو دو هیأت امنا باشند و انتخاب مجدّد آنان بلامانع است.
اعضای بند (3) به پیشنهاد مدیریت کانون فرهنگی آموزش، تأیید رئیس پژوهشکده و حکم مدیریت کانون فرهنگی آموزش برای مدّت یک سال منصوب میشوند و در یک زمان، حدٍّاکثر میتوانند عضو دو هیأت امنا باشند و انتخاب مجدّد آنان بلامانع است.
وظایف و اختیارات هیأت امنا تدوین و تصویب آئین نامهی داخلی هیأت امنا.
تصویب ساختار اداری پژوهشکده بر اساس ضوابط و مقرّرات مربوط.
بررسی و تصویب بودجهی پژوهشکده که از طرف رئیس پژوهشکده پیشنهاد میشود.
تصویب بودجهی تفصیلی پژوهشکده.
تصویب حسابها و ترازنامهی سالانهی پژوهشکده.
تصویب نحوهی وصول درآمدهای اختصاصی و هدف آن با رعایت ضوابط و مقرّرات مربوط.
تصویب آئین نامههای مالی و معاملاتی پژوهشکده در چارچوب ضوابط و مقرّرات مربوط.
کوشش برای جلب کمکهای سایر مؤسّسات و آموزشگاهها و همکاری با آنها.
تعیین میزان پرداخت حقّ التّحقیق، حقّ التدّریس، حقّالتّرجمه، حقّ التّألیف و نظایر آن با رعایت ضوابط و مقرّرات مربوط.
بررسی و تأیید سیاستها، اهداف و خطّ مشیهای علمی و حدود فعّالیّتهای پژوهشکده و ارائهی آن به کانون فرهنگی آموزش.
بررسی گزارش عملکرد روزانه، هفتگی، ماهانه، سالانه که از طرف اعضا ارائه میشود.
ب ـ رئیس پژوهشکده رئیس پژوهشکده نمایندهی قانونی پژوهشکده، نزد مراجع حقیقی و حقوقی میباشد.
وظایف و اختیارات رئیس اداره و هدایت امور پژوهشکده و نظارت بر حسن اجرای کلّیهی فعّالیّتهای آن در چارچوب ضوابط و مقرّرات مربوط.
پیشنهاد تشکیلات پژوهشکده به هیأت امنا برای تصویب.
صدور احکام مدیران پژوهشکده بر اساس تشکیلات مصّوب.
امضای قراردادها و اسناد مالی و اداری در چارچوب ضوابط و مقرّرات مصوّب.
تنظیم بودجهی سالانه و تفصیلی و پیشنهاد آن به هیأت امنا برای تصویب.
تنظیم برنامهی سالانه، دو سالانه و پنج سالانه و پیشنهاد آن به هیأت امنا برای تصویب.
ارسال صورت جلسات هیأت امنای پژوهشکده به بخشهای مربوط.
ارائهی گزارش عملکرد سالانهی پژوهشکده به هیأت امنا.
پیشنهاد آئین نامهی مالی و معاملاتی پژوهشکده به هیأت امنا برای تصویب.
ج ـ شورای پژوهشکده ترکیب شورا عبارت است از: رئیس پژوهشکده (رئیس شورا) معاون پژوهشی پژوهشکده (دبیر شورا) رؤسای پژوهشکده های زیر گروه دو الی پنج نفر از اعضای هیأت علمی تبصرهی1: اعضای بندهای (2) و (3 ) و (4) با حکم رئیس منصوب میشوند.
تبصرهی2: اعضای بند (4 ) برای مدّت یک سال انتخاب میشوند و انتخاب مجدّد آنان بلامانع است.
ضوابط انتخاب اعضای شورای پژوهشکده حدّاقل سه نفر از پنج نفر یا چهار نفر از هفت نفر اعضای بند (4) شورای پژوهشکده باید از میان پژوهشگران و صاحب نظران، با پیشنهاد معاون پژوهشی پژوهشکده و تأیید رئیس پژوهشکده انتخاب شوند.
وظایف و اختیارات شورای پژوهشکده تعیین سیاستها و اولویّتهای علمی ـ پژوهشی.
تصویب طرحها و برنامههای علمی ـ پژوهشی.
نظارت بر کیفیّت و حسن اجرای طرحهای علمی ـ پژوهشی.
نظارت بر انتشار کتب، مجلّات و نشریههای آموزشی ـ پژوهشی.
بررسی نیازهای تجهیزاتی، انتشاراتی و پژوهشی پژوهشکده.
تعیین خطّ مشی پژوهشکده برای ارتباط علمی با سایر مراکز آموزشی ـ پژوهشی طبق ضوابط و مقرّرات مربوط.
ارزیابی نتایج فعّالیّتهای علمی ـ پژوهشی.
بررسی و تصویب سفرهای علمی کوتاه مدّت و بلند مدّت.
شرایط رسمیّت جلسات جلسات شورا با حضور هفت نفر عضو رسمیّت مییابد و موضوعات با رأی موافق پنج نفر مصوّب تلقّی میشود.
تبصرهی1: مصوّبات شورا به وسیلهی دبیر شورا ابلاغ میشود.
تبصرهی2: غیبت غیر موّجه در سه جلسهی متوالی یا پنج جلسهی غیر متوالی در یک سال، به منزلهی انصراف از عضویت این شورا محسوب میشود.
تشکیل کمیتههای تخصّصی برای تسهیل در انجام وظایف شورا میتواند به منظور تسهیل در انجام وظایف خود نسبت به تشکیل کمیتههای تخصّصی اقدام نماید.
مصوّبات کمیتههای تخصّصی پس از تأیید شورای پژوهشکده قابل اجرا خواهد بود.
اعضای کمیتههای تخصّصی را میتوان از بین اعضای گروههای علمی ـ پژوهشی پژوهشکده انتخاب نمود.
اجرای مصوّبات شورا مصوّبات شورا لازم الاجرا است و پژوهشکدههای وابسته به "کانون تفکّر" موظّف به اجرای آنها هستند.
حقّ الزّحمهی اعضای شورا حقّ الزّحمهی اعضای شورا طبق ضوابط از سوی پژوهشکده پرداخت خواهد شد.
تشکیلات پژوهشکده "کانون تفکّر" دارای دو پژوهشکده و گروههای پژوهشی مربوطه به شرح زیر است: پژوهشکدهی برنامه ریزی درسی به تفکیک رشته و مقاطع تحصیلی و دروس عمومی ـ اختصاصی.
پژوهشکدهی ارزشیابی و نوآوریهای آموزشی به تفکیک رشته و مقاطع تحصیلی و دروس عمومی ـ اختصاصی.
مقرّرات پژوهشکده مقرّرات مالی پژوهشکده از نظر مقرّرات مالی مشمول قانون نحوهی انجام امور مالی و معاملاتی کانون فرهنگی آموزش و سایر مقرّرات مربوط میباشد.
مقرّرات استخدامی اعضای هیأت علمی پژوهشکده از نظر مقرّرات استخدامی و نحوهی انتخاب و گزینش (علمی ـ عمومی) تابع ضوابط و مقرّرات جاری کانون فرهنگی آموزش میباشند.
سایر مقرّرات فضا، امکانات و تجهیزات پژوهشکده مطابق توافق مربوط با مؤسّسهی طرف قرارداد تأمین میشود.
انحلال شرایط و موارد انحلال به پیشنهاد هیأت امنای پژوهشکده و در صورت تخلّف از مقرّرات، مصوّبات و ضوابط پژوهشکده و سایر قوانین و مقرّرات جاری کشور و در صورت اعلام موافقت اوّلیه با انحلال پژوهشکده هیأت تصفیهای مرکّب از نمایندهی حقوقی کانون فرهنگی آموزش، نمایندهی حقوقی پژوهشکده و رئیس پژوهشکده و با رعایت مقرّرات قانونی ـ مدنی امر تصفیه را بر عهده خواهند داشت.
وظایف هیأت تصفیه برای انحلال کلیّهی تعهّدات پژوهشکده در برابر مؤسّسات و نهادهای طرف قرارداد انجام گیرد.
تکلیف کلیّهی امتیازات، اموال، حقوق مادّی و مالکیّت معنوی طرحهای علمی ـ پژوهشی، با موافقت صاحبان حقّ (صاحبان طرح)، مشخّص گردد.
بخش دوّم ـ فرآیند تحقیقات این پژوهشکده از بدو تأسیس، فعّالیّتهای پژوهشی خود را در قالب روشی نظاممند (سیستمی) وبا استفاده از نمودارهای گردش کار در هر مرحله، طرّاحی و مطابق آن عمل میکند.
هریک از نمودارها شامل مجموعهای از فعّالیّتهاست که از نیازسنجی، برای تعیین فهرست نیازها برحسب اولویّت، آغاز شده، انعقاد قرارداد علمی ـ پژوهشی، نظارت بر اجرای طرحها و دریافت گزارش نتایج تحقیق را دربر گرفته و به عملیات کاربست نتایج تحقیق (در طرحها ـ برنامهها و روشهای جاری) ختم شود.
اجرای فرآیند تحقیقات 1 ـ نیازسنجی مطالعهی اهداف کلان آموزشی شناسایی منابع نیازها (گروههای ذی نفع، ذی حقّ و ذی نفوذ) تصمیم گیری دربارهی منابع نیازها (تأیید، رد یا اصلاح) تهیّهی ابزار گردآوری دادهها جمع آوری دادهها دربارهی نیازها تهیّهی فهرست نیازها تصمیم گیری دربارهی فهرست نیازها طبقهبندی نیازها تعیین فهرست نیازها برحسب اولویّت تعیین زمینههای علمی ـ پژوهشی تصمیمگیری دربارهی زمینههای علمی ـ پژوهشی شرح زمینههای علمی ـ پژوهشی تصمیمگیری دربارهی شرح زمینههای علمی ـ پژوهشی ارجاع به کارشناسی مربوط 2 ـ مسئلهیابی و تعیین اولویّتهای علمی ـ پژوهشی اعلام زمینههای پژوهشی به پژوهشکده جمع آوری مسائل دفاتر پژوهشکده گروه پژوهشی مربوط تعیین و طبقهبندی مسائل تصمیمگیری دربارهی طبقه بندی مسائل پژوهشکده تعیین اولویّتها و انتخاب مسئله شرح مسائل تعیین عنوان طرحهای تحقیقی طبقه بندی طرح و تنظیم اولویّتها برآورد هزینهی طرح ها تنظیم گزارش انتخاب اولویّتهای علمی ـ پژوهشی بررسی و تصمیمگیری در شورای پژوهش تنظیم موافقت نامه و تأمین اعتبار اولویّتهای علمی ـ پژوهشی تصویب شده بر اساس موافقت کانون فرهنگی آموزش ارجاع به کارشناسی مربوط 3 ـ دریافت و ارزشیابی طرحهای علمی ـ پژوهشی عنوانهای علمی ـ پژوهشی تهیّه و تنظیم آگهی در زمینهی اولویّتهای علمی ـ پژوهشی پژوهشکده توسّط روابط عمومی ارسال به رئیس پژوهشکده برای تأیید متن آگهی اعلام آگهی در رسانهها و...
دریافت طرحهای رسیده تصمیم گیری در کمیتهی معین شورا (هادی) ارسال به شورای پژوهش تصمیم گیری در شورای پژوهش تصویب طرح و تعیین ناظر ارجاع به کارشناسی مربوط 4 ـ فعّالیّتهای اجرایی، نظارت و ارزشیابی گزارشهای علمی ـ پژوهشی ارسال طرح علمی ـ پژوهشی به گروه علمی ـ پژوهشی مربوط مذاکرهی مستقیم با پژوهشگر یا مؤلّف جهت دستیابی به توافق نهایی برای عقد قرارداد علمی ـ پژوهشی تصمیم گیری دربارهی عقد قرارداد تأمین اعتبار پروژه واریز پیش پرداخت به پژوهشگر یا مؤلّف شروع فعّالیّتهای علمی ـ پژوهشی همراه با نظارت مستمر بر انجام آن و تدارک و ارائهی خدمات مورد نیاز به محقّق ارائهی گزارش اوّلیه طرح تحقیق توسّط محقّق به هیأت نظارت جهت تأیید در ادامهی اجرای طرح (درصورت عدم تأیید، گزارش غیرنهایی تهیّه شده، مجدداً برای اصلاح به محقّق بازگشت داده میشود و در صورت تأیید، ادامهی اجرای طرح) ارائهی گزارش نهایی تحقیق به شورای پژوهشکده تصمیمگیری دربارهی گزارش نهایی تحقیق در شورای پژوهشکده ارجاع به پژوهشگر جهت انجام اصلاحات لازم (در صورت عدم تأیید شورا) پرداخت قسط نهایی پروژه (در صورت تأیید شورا) ارائهی نتایج تحقیق به کارشناسی مربوط 5 ـ رتبه بندی گزارشهای نهایی تحقیق طرحهای تحقیقاتی پایان یافته از طریق شورای پژوهشکده و بر اساس فرمهای ارزشیابی مصوّب آن شورا توسّط متخصّصین موضوعی ارزیابی شده و به درجههای عالی، خوب، متوسّط و ضعیف طبقه بندی میشوند.
6 ـ کاربست نتایج تحقیق ارسال گزارش نهایی تحقیق به کمیتهی کاربست دفاتر طبقه بندی گزارشهای نهایی تحقیق در سه گروه: الف ـ گزارش هایی که نیازمند طرح اجرایی هستند.
ب ـ گزارشهایی که دارای طرح اجرایی هستند.
ج ـ گزارشهایی که قابل استفادهی مستقیم در سیستم هستند.
الف ـ گزارشهایی که نیازمند طرح اجرایی هستند.
تعیین میدان اجرا بررسی وضعیت موجود تهیّهی طرح اجرایی ب ـ گزارشهایی که دارای طرح اجرایی هستند.
بررسی طرح اجرایی تصمیمگیری دربارهی طرح اجرایی و اقدام برای کسب مجوّز تأمین اعتبار برای طرحهایی که مجوّز کسب کردهاند (در صورت تأیید) اجرای آزمایشی طرح اجرایی تصمیمگیری دربارهی طرح، بعد از اجرای آزمایشی به وسیلهی گروه نظارت و ارزشیابی تصحیح و بهبود طرح در صورت نیاز تهیّهی امکانات اجرایی بازنگری و کنترل به وسیلهی گروه نظارت و ارزشیابی تصمیمگیری دربارهی ادامهی اجرای طرح به وسیلهی گروه نظارت و ارزشیابی ج ـ گزارشهایی که قابل استفادهی مستقیم در سیستم هستند.
بازنگری و کنترل تصمیمگیری در مورد ادامهی اجرای طرح تکمیل طرح اجرایی ارائهی اطّلاعات به مرکز رایانه بهبود برنامهها و روشها و ...
پس از کاربست نتایج تحقیق به وجود آمدن نیازهای جدید ارجاع به کارشناسی مربوط بخش سوّم ـ طبقه بندی هزینهی طرحهای علمی ـ پژوهشی برآورد هزینههای پژوهشی، به گونهای که با واقعیّات این هزینهها نزدیک باشد کاری دشوار است.
این دشواری بیشتر ناشی از عدم امکان پیش بینی دقیق حجم کار مورد نیاز برای اجرای پژوهش و تغییرات هزینههاست.
برای برآورد هزینههای پژوهش لازم است بر اساس شاخص قیمتها در یک سال پایه، میزان هزینهها به صورت استاندارد، بر اساس نوع تحقیق و فعّالیّتهای مورد نیاز و حجم نمونهی آماری و اطّلاعات و دادههای مورد نیاز و تخصّصهای لازم برای پژوهش، تعیین گردد و همین میزان ملاک برآورد هزینه برای انواع پژوهشها قرار گیرد.
به طور کلّی باید دانست که نامشخّص بودن ملاکها و استانداردهای هزینهی پژوهش موجب شده است که بسیاری از برآوردهای علمی ـ پژوهشی بر اساس حدس و گمان و با توجّه به عرف بازار انجام شود و به همین دلیل غالباً برای تحقیقات مشابه، هزینههای متفاوت اعلام میشود که این امر تصمیمگیری برای مدیران و تصویب کنندگان طرحهای علمی ـ پژوهشی را بسیار دشوار میسازد.
لذا به نظر میرسد تدوین استاندارد هزینههای علمی ـ پژوهشی خود نیازمند یک پروژهی تحقیقی است که به طور سیستماتیک با بررسی هزینههای پروژههای علمی ـ پژوهشی انجام شده، مراحل متعارف اجرای یک پروژهی تحقیق، تعیین انواع هزینههای مورد نیاز، این استانداردها را برای یک سال پایه تعیین نماید.
در صورت تدوین استاندارد پایه برای هزینهی پژوهشی (در سال پایه) میتوان در سالهای بعدی با احتساب نرخ تورّم به برآورد هزینهی نزدیک به واقعیّت طرحهای علمی ـ پژوهشی پرداخت.
فرآیند محاسبهی هزینهها با استفاده از مطالعات نظری و تجارب عملی، روندی برای پیش بینی هزینهها پیشنهاد شده است که کوشش میشود قبل از تدوین استانداردهای یاد شده، به کمک آن بتوان به برآورد هزینههای پژوهشی یا اظهار نظر دربارهی هزینههای پیشنهادی پرداخت.
برای برآورد بهتر هزینههای یک طرح علمی ـ پژوهشی میتوان آن را به سه بخش اساسی زیر تقسیم کرد: الف ـ هزینههای تهیّهی طرح و قبل از آن.
ب ـ هزینههای اجرای طرح.
ج ـ هزینههای بررسی، ارزیابی، پیگیری و نظارت طرح.
الف ـ هزینههای تهیّهی طرح و قبل از آن اوّلین گام در انجام هر پژوهشی، تعیین مسئله و تصویب عنوان پژوهشی است.
پس از تصویب عنوانهای پژوهشی اقدام به اعلام آنها به شیوههای گوناگون میشود.
بدیهی است گذر از این مرحله هزینههای مختلفی دارد که بیشتر هزینههای دستمزد کارشناسان برای تعیین عناوین پژوهشی و نیز هزینههای حقّالزّحمه برای بررسی و تصویب این عناوین میباشد.
مجموعهی این هزینهها که قابل احتساب است از طریق بودجهی عمومی پژوهش پرداخت میگردد.
البته معمولاً این هزینهها را در برآورد هزینهی پژوهش محاسبه نمیکنند ولی برای محاسبهی قیمت تمام شدهی یک پژوهش باید آن را به حساب آورد.
دوّمین گام پس از اعلام عنوانهای پژوهشی و تبیین آنها، تهیّهی طرح علمی ـ پژوهشی و ارائهی آن به کمیتهی معین و یا شورای پژوهش است.
هزینه طرح علمی ـ پژوهشی شامل هزینهی بررسیهای اوّلیهی پژوهشگر برای تدوین طرح علمی ـ پژوهشی است که مستلزم صرف وقت برای جستجوی منابع، مطالعه و اندیشیدن و نوشتن و تایپ کردن محتوای طرح میباشد.
هزینهی تهیّهی طرح علمی ـ پژوهشی معمولاً بر عهدهی پژوهشگر است و از آنجا که ممکن است طرح علمی ـ پژوهشی مورد پذیرش شوراهای تصمیم گیری قرار نگیرد، این هزینهها برای پژوهشگر قابل برگشت نیست، مگر آن که دستگاه اجراکننده در این زمینه به ارزش کار پژوهشگرانی که اقدام به تهیّهی طرح علمی ـ پژوهشی مینمایند، توجّه نماید و برای هر طرح علمی ـ پژوهشی مبلغی را به عنوان جبران هزینهی وقت گذاری پژوهشگر در نظر گیرد.
ب ـ هزینههای اجرای طرح پس از آن که یک طرح علمی ـ پژوهشی پذیرفته شد، در اوّلین گام به برآورد هزینههای اجرای آن اقدام میشود.
برای این اقدام توجّه به عوامل زیر بسیار مهّم است: نوع پژوهش (کاربردی ـ توسعهای و بنیادی).
حجم نمونهی آماری و میزان تعمیم پذیری.
روشهایگردآوری اطّلاعات (پرسشنامه ـ مصاحبه ـ آزمایش ـ مطالعهی اسنادیو...) تخصّصها و توانمندیهای لازم برای اجرای پژوهش.
اهمیّت پژوهش برای دستگاه اجراکننده.
مراحل اجرای طرح.
امکانات و تجهیزات لازم برای اجرای طرح.
بنابراین برای تعیین هزینهی اجرای یک پژوهش باید موارد فوق بطور دقیق در طرح علمی ـ پژوهشی مشخّص شده باشد.
ج ـ هزینه های بررسی، ارزیابی، پیگیری و نظارت طرحهای علمی ـ پژوهشی این گروه از هزینهها که ذیل هزینههای پرداختی مجری طرح قرار نمیگیرد، بر عهدهی سفارش دهندهی طرح است که پژوهشکده برای اطمینان از اجرای دقیق و درست طرح علمی ـ پژوهشی ناگزیر از پرداخت آنها میباشد و در واقع جزء هزینههای تمام شدهی یک طرح علمی ـ پژوهشی به حساب میآید.
این هزینهها عبارتند از : هزینهی نظارت بر ابعاد و جنبههای مختلف طرح علمی ـ پژوهشی که بین 5 تا 15 درصد کلّ اعتبار پژوهشی طرح برآورد میشود.
هزینهی بررسی گزارشهای تحقیقی.
هزینهی تشکیل جلسات ارائهی گزارش مرحلهای.
هزینهی پیگیری طرحهای علمی ـ پژوهشی.
هزینهی جوایزی که برای پژوهشهای برجسته در نظر خواهند گرفت.
هزینهی جلسات (کنفرانس ) ارائهی یافتههای تحقیق.
طبقه بندی هزینهها از نظر موّ اد هزینه علاوه بر توجّه به عوامل فوقالذّکر در برآورد هزینههای طرحهای علمی ـ پژوهشی لازم است این هزینهها از جنبهی کیفی طبقه بندی شود.
نظر به این که فعّالیّتهای علمی ـ پژوهشی عموماً متّکی به نیروهای انسانی پژوهشگر در سطوح مختلف میباشد، بنابراین مهّمترین بخش هزینه، مربوط به هزینههای دستمزد میباشد.
با توجّه به تجارب پژوهشی میتوان این هزینهها را به صورت زیر طبقه بندی نمود: 1 ـ هزینهی دستمزد (پرسنلی) برای گردآوری و تجزیه و تحلیل اطّلاعات هزینهی گردآوری اطّلاعات از طریق فیش برداری اسناد و منابع اطّلاعاتی.
هزینهی گردآوری اطّلاعات از طریق پرسشنامه و مصاحبه.
هزینهی گردآوری اطّلاعات حاصل از اجرای طرحهای آزمایشی و شبه آزمایشی.
هزینهی انجام محاسبات آماری یا طبقه بندی در پژوهش کیفی.
هزینهی تجزیه و تحلیل و تفسیر اطّلاعات برای دستیابی به نتایج تحقیق.
هزینهی تهیّهی گزارشهای مرحلهای تحقیق.
هزینهی تهیّهی گزارش نهایی تحقیق و ویراستاری آن.
هزینهی استفاده از خدمات مشاورهای.
2 ـ هزینههای مربوط به تأمین امکانات و تجهیزات و خدمات ماشینی از آنجا که در اجرای طرحهای علمی ـ پژوهشی، مجریان طرح، به تناسب نوع طرح علمی ـ پژوهشی، نیازمند استفاده از امکانات و تجهیزات و یا خدماتی از قبیل اینترنت، تایپ نوشتههای گزارشهای تحقیق و غیره میباشند، این هزینهها را که باید در برآورد هزینهی پژوهش مورد توجّه قرار داد میتوان به شرح زیر طبقه بندی نمود: 2 ـ 1 ـ هزینهی استفاده از بانکهای اطّلاعاتی برای دستیابی به منابع مورد نیاز.
2 ـ 2 ـ هزینهی فتوکپی یا خرید منابع مورد نیاز (کتاب، ترجمه، مقاله و ....).
2 ـ 3 ـ هزینهی استفاده از امکانات رایانهای.
2 ـ 4 ـ هزینهی تایپ گزارشهای تحقیقی و کتب.
2 ـ 5 ـ هزینهی مکاتبات.
2 ـ 6 ـ هزینهی ملزومات (کاغذ ـ پرینت مطالب ـ لوازم التّحریر و...).
2 ـ 7 ـ هزینهی استفاده از امکانات مصاحبه یا مشاوره (ضبط ـ فیلم ـ دوربین ـ ویدئو و...).
2 ـ 8 ـ سایر هزینهها.
3 ـ هزینههای مسافرت 3 ـ 1 ـ هزینهی رفت و آمد داخل شهری.
3 ـ 2 ـ هزینهی رفت و آمد بین شهری.
4 ـ هزینههای بالا سری علاوه بر موارد فوق الذّکر ممکن است در اجرای پژوهش نیاز به امکاناتی نظیر مکان برای گردآمدن پژوهشگران جهت بحث و تبادل نظر و استقرار آنها برای انجام کارهای مورد نیاز یا موارد دیگری از این قبیل باشد.
هزینهی این امور را میتوان به شرح زیر طبقه بندی نمود: 4 ـ 1 ـ هزینههای بالاسری علمی ـ پژوهشی دانشگاهها.
4 ـ 2 ـ هزینهی اجارهی محل برای استقرار پژوهشگران و اقدامات پژوهشی.
(بدیهی است در مواردی که سفارش دهنده، مکان لازم را در اختیار پژوهشگر قرار دهد، این هزینه از کلّ هزینهی پژوهش کسر میشود.) 4 ـ 3 ـ هزینههای پذیرایی.
4 ـ 4 ـ هزینهی بیمه.
4 ـ 5 ـ هزینهی مالیات.
4 ـ 6 ـ سایر هزینهها.
5 ـ هزینههای پیش بینی نشده و ناشی از تورّم در حین اجرای پژوهش، معمولاً مواردی از هزینه کردن پیش میآید که محقّق قادر به پیش بینی آنها نبوده است؛ لذا برای جبران این موضوع هزینهای تحت عنوان هزینههای پیش بینی نشده در نظر گرفته میشود.
این هزینه معمولاً برای مقادیر کمتر از یکصد میلیون ریال (کلّ هزینهی طرح) حدود ده درصد پیش بینی میشود و برای ارقام بزرگتر به تناسب این درصد کمتر در نظر گرفته میشود.
علاوه بر آن با توجّه به این که بین زمان پیشبینی هزینهها تا شروع کار فاصلهای وجود دارد بایستی برای جبران نرخ تورّم نیز پیشبینی هزینه شود.
با توجّه به فرآیند اجرای یک طرح علمی ـ پژوهشی، هزینههای طبقه بندی شده در 5 مقولهی فوق هزینههایی است که مرحلهی اجرای پژوهش را دربر میگیرد.
بخش چهارم ـ طبقه بندی اطّلاعات طبقهبندی اطّلاعات از بخشهای اساسی و راهبردی پژوهشکده میباشد که در ذیل سعی میکنیم به پارهای از سرفصلهای مهّم اطّلاعاتی اشاره کنیم.
پرسشنامهی طرح تحقیق 1 ـ اطّلاعات مربوط به مجری طرح نام و نام خانوادگی شغل فعلی و نشانی محلّ کار یا صندوق پستی برای مکاتبه سوابق تحصیلات دانشگاهی مجری طرح آثار علمی ـ پژوهشی منتشر شدهی مجری طرح مشخّصات همکاران مجری طرح نوع مسؤلیّت همکاران در طرّاحی و اجرای طرح تحقیقی 2 ـ اطّلاعات مربوط به طرح تحقیق عنوان طرح مقدّمه و طرح مسئله هدفهای تحقیق ضرورت انجام تحقیق استفاده کنندگان از نتایج تحقیق (در برنامه ریزی درسی) سؤالها یا فرضیههای تحقیق تعریف مفهومی و عملیاتی متغیّرهای مطرح شده در سؤالها یا فرضیههای تحقیق انواع متغیّرها از لحاظ نقش آنها در تحقیق و چگونگی کنترل متغیّرهای تحقیق پیشینهی تجربی روش اجرای تحقیق و ابزارهای مورد نیاز چگونگی اجرای پیش تحقیق 3 ـ اطّلاعات مربوط به پیش بینی زمان شروع و اجرای فعّالیّتهای طرح در سال زمان شروع (پیش بینی) زمان پایان (پیش بینی) فعّالیّتها 4 ـ اطّلاعات مربوط به هزینههای طرح (به تفکیک نوع فعّالیّت) عنوان فعّالیّت مجری طرح واحد و حجم فعّالیّت نرخ واحد هزینهی مسافرت هزینهی مواد و وسایل مورد نیاز جمع هزینههای پروژه (اعتبارات درخواستی) 5 ـ زمان ارائهی گزارش کتبی و شفاهی پیشرفت فرآیند اجرای تحقیق (حدّ اقل هر هفته یکبار) زمان و مراحل ارائهی گزارش به تفکیک گزارش کتبی و گزارش شفاهی (سمینار) گزارش نهایی فرم ارزشیابی طرحهای تحقیقی عنوان تحقیق بیان مسئله یا موضوع اهمیّت مسئله یا موضوع نظریهها و سوابق تحقیقات و مطالعات پیشین مرتبط هدفهای تحقیق فرضیهها یا سؤالات تحقیق روش تحقیق روش تجزیه و تحلیل دادهها زمانبندی مراحل اجرای طرح تعریف واژگان و منابع مورد استفاده شیوههای ارائهی طرح سقف بودجه و منابع مالی مورد نیاز طرح نظارت بر کیفیّت اجرای طرحهای علمی ـ پژوهشی مادّهی 1 ـ هدف اجرای کامل و به موقع طرحهای عملی ـ پژوهشی در چارچوب مصوّبات مرجع تصویب کنندهی طرح (شامل کمیتهی معین و شورای پژوهش و کمیتههای پژوهشی تابعه که آنرا مرجع تصویب کننده مینامیم) رفع مشکلات و بهبود کیفیّت اجرای طرحها ارتقای دانش و مهارت پژوهشی مجریان طرحها از طریق تعامل با ناظران.
مادّهی 2 ـ نظارت به منظور نظارت بر کیفیّت اجرای هر یک از طرحهای علمی ـ پژوهشی مصوّب، حدّاقل یک نفر به عنوان ناظر طرح توسّط مرجع تصویبکننده، از افراد با صلاحیّت در داخل یا خارج از پژوهشکده انتخاب میشود.
مادّهی 3 ـ ویژگی ناظران ناظران باید آگاهی کامل از مفاّد طرحهای علمی ـ پژوهشی داشته باشند و دارای سابقهی اجرایی در طرحهای علمی ـ پژوهشی با کیفیّت مطلوب باشند.
مادّهی 4 ـ وظایف ناظر نظارت بر حسن اجرای تحقیق در چارچوب طرح مصوّب ارائهی راهنماییهای لازم به مجری طرح جهت رفع مشکلات و ارتقای کیفیّت اجرای آن در طرحهایی که میدانهای اجرایی متعدّد دارد، ناظر موظّف است حدّاقل دوبار در فواصل زمانی و محلّهای متفاوت (حدّاقل هر بار از دو محلّ مجزّا) بازدید و بر حسن اجرای تحقیق نظارت نماید.
ارزیابی (صحّت و اعتبار هر مرحله) گزارشهای مکتوب پیشرفت اجرای طرح و انعکاس نظریات خود به مجری در هر یک از مراحل زیر: جمع آوری پیشینهی پژوهش نمونه گیری و تهیّهی ابزار گردآوری دادهها استخراج و تجزیه و تحلیل اطّلاعات تهیّهی پیش نویس گزارش کامل تحقیق تهیّهی گزارش نهایی طرح و تدوین دستاوردهای تحقیق به صورت یک مقالهی علمی ـ پژوهشی حضور در جلسهی ارائهی گزارش نهایی تحقیق توسّط مجری که با هماهنگی مرجع تصویب کنندهی طرح تشکیل میشود.
تبصره: در هر حال، فاصلهی میان ارائهی گزارشهای پیشرفت کار، نباید بیش از یک هفته باشد.
در صورتیکه پس از گذشت یک هفته، مجری گزارش پیشرفت کار را ارائه نکند، ناظر موظّف است مراتب را به اطّلاع مرجع تصویب کنندهی طرح برساند.
مادّهی5 ـ ناظر موظّف است حدّاکثر 10 روز پس از دریافت گزارش پیشرفت اجرا، نظر خود را به مجری طرح ابلاغ کند.
مادّهی6 ـ پرداخت اقساط طرح، موکول به تأیید گزارشهای پیشرفت کار در مقاطع تعیین شده در قرارداد توسّط ناظر میباشد.
مادّهی 7 ـ در صورت بروز هرگونه اختلاف میان مجری و ناظر که نیاز به حکمیّت داشته باشد حکمیّت به عهدهی مرجع تصویب کنندهی طرح است.
مادّهی 8 ـ هر ناظر به طور همزمان میتواند نظارت بر حدّاکثر3 طرح پژوهشی را به عهده گیرد.
مادّهی 9 ـ انتخاب مجدّد ناظر، بستگی به کیفیّت نظارت وی بر طرحهای پیشین دارد.
مادّهی 10 ـ حقّ الزّحمهی ناظر، بر اساس تشخیص مرجع تصویب کنندهی طرح، بین 5 تا 10 درصد تعیین میشود.
تبصره: در صورتی که بیش از یک ناظر برای طرح تعیین شود، حقّالزّحمهی نظارت تا حدّاکثر 15 درصد قابل افزایش است که سهم هریک از آنها توسّط مرجع تصویب کنندهی طرح تعیین میشود.
مادّهی11 ـ 30 درصد از حقّ الزّحمهی ناظر همزمان با پرداخت قسط اوّل اعتبار طرح و 70 درصد باقی مانده، هنگام تسویه حساب، از محلّ اعتبار مرجع تصویب کنندهی طرح پرداخت میشود.
میتوان حقّ نظارت ناظر را متناسب با سهم اقساط مجری پرداخت کرد.
دفتر ثبت مشخّصات طرحهای علمی ـ پژوهشی رسیده به دبیرخانهی کمیتهی معین شورای پژوهشی تاریخ ثبت عنوان طرح نام مجری آدرس تاریخ بررسی در کمیتهی معین و....
کارت فعّالیّت اعضای هیأت علمی در برنامههای پژوهشکده نام و نام خانوادگی آخرین درجهی تحصیلی سمَت محلّ فعّالیّت شرح و حجم فعّالیّت و...
فرم مشخّصات طرحهای علمی ـ پژوهشی مورد بررسی در کمیتهی معین شورای پژوهشی کد طرح عنوان طرح علمی ـ پژوهشی مشخّصات مجری طرح تاریخ ارسال برای اعضای کمیته جهت مطالعه مشخّصات ارزشیابان طرح تاریخ بررسی در کمیتهی هادی قرارداد انجام طرحهای علمی ـ پژوهشی و پیگیری آنها تشکیل پرونده به محض عقد قرارداد تعیین یک "کد ویژه" برای هر طرح علمی ـ پژوهشی معرّفی کارشناس مسؤل کنترل و پشتیبانی (هماهنگ کننده) قرارداد به پژوهشگر برقراری ارتباط کارشناس هماهنگ کننده با پژوهشگر و انجام وظایف مربوطه به شرح زیر: برقراری ملاقات اوّلیه و توجیه پژوهشگر برای همکاری دو جانبه ارسال فرمگزارش پیشرفت طرح در هر هفته برای پژوهشگر و پیگیری دریافت پاسخ برپایی جلسات هفتگی و دعوت از پژوهشگر با حضور ناظر طرح، مدیران و کارشناسان جهت ارائهی گزارش پژوهشی به طور شفاهی.
برقراری ارتباط مستمر با پژوهشگر به منظور ایجاد تسهیلات لازم برای پژوهشگر و انجام کارهای اداری مربوط به قرارداد به نحوی که پژوهشگر مجبور به انجام اقدامات اداری نگردد از قبیل: تهیّهی معرّفی نامه به مراکز و بانکهای اطّلاعاتی یا مؤسّسات مورد نیاز، کمک برای جمع آوری اطّلاعات مورد نیاز طرح، پیگیری ارسال گزارش به ناظر طرح، شورای پژوهش و دفاتر و مراکز ذیربط در طرح و دریافت پاسخ، پیگیری برای تسهیل در پرداخت حقّ الزّحمهی پژوهشگر و...
تهیّهی گزارش میزان پیشرفت پروژهی علمی ـ پژوهشی، هر هفته یکبار، جهت اطّلاع مدیریت و شورای پژوهشی انجام اقدامات برای تشویق و ترغیب پژوهشگر به اجرای دقیق قرارداد بررسی مشکلات پژوهشگر در ارتباط با قرارداد و انجام اقدامات ضروری انجام سایر اقدامات مورد نیاز در صورت عدم اجرای قرارداد توسّط پژوهشگر، کارشناس هماهنگ کننده و پیگیری موظّف است مراتب را گزارش و نسبت به پیگرد حقوقی آن با هماهنگی کارشناس قراردادها اقدام نماید.
هر هفته یکبار گزارش مربوط به میزان پیشرفت طرح، مشکلات اجرایی، درخواستهای پژوهشگر و اقدامات انجام شده توسّط کارشناس هماهنگ کننده به دبیر گروه پیگیری طرحها ارسال میگردد و دبیر گروه پیگیری طرحها، گزارش مزبور را خلاصه نموده و برای معاون پژوهشی ارسال مینماید.
کلّیهی اطّلاعات تولید شده در مورد پیگیری طرحها به صورت خلاصه و به طور مستمر در کارت خلاصهی پروندهی پیگیری طرحهای عملی ـ پژوهشی ثبت میشود.
کارت خلاصهی پروندهی پیگیری طرحهای علمی ـ پژوهشی اطّلاعات مربوط به طرح اطّلاعات مربوط به مجری طرح اطّلاعات مربوط به ناظر طرح مشخّصات پیگیری کننده میزان پیشرفت کار گزارش پیگیری فرم گزارش پیشرفت کار طرحهای علمی ـ پژوهشی عنوان طرح مجری طرح (پژوهشگر) کارشناس هماهنگ کننده درصد پیشرفت کار خلاصهی اقدامات انجام شده گزارش تحقیق و روش تنظیم آن تحقیق، فعّالیّتی است دقیق، منظّم و سازمانیافته، برای دست یافتن به راهحلهای مناسب برای مسئلهی خاصّ و یا کشف و شناسایی روابط و علل در پدیدهها و خلق ایدههای نو در موضوعی معیّن.
تحقیق، یکی از پایههای بسیار اساسی در پیشرفت علوم است.
هر محقّقی از نتایج تحقیق خود مسئلهای را میشکافد و نکتهی مهمّی را روشن میکند، به طوری که یافتههای او نه تنها میتواند برای سفارش دهندگان تحقیق، بلکه برای مراکز علمی ـ پژوهشی دیگر نیز مورد استفاده قرار گیرد.
از شرایط اساسی تحقیق این است که محقّق باید یافتههای خود را با دیگران در میان گذارد و به عبارت دیگر تحقیق خود را گزارش نماید.
برای تهیّهی گزارش تحقیق، دستورالعملهای مختلفی پیشنهاد شده است که با عنایت به شیوههای گوناگون در علوم متفاوت ، یک اصل کلّی را میتوان برای همهی آنها بیان داشت و آن عبارت از این است که گزارش تحقیق باید شامل همهی آن مطالبی باشد که میتواند خواننده را یاری کند تا تحقیق و نتایج به دست آمدهی آن را دریابد.
عنوانهای تشکیل دهندهی گزارش تحقیق صفحهی عنوان چکیدهی تحقیق شرح اجمالی بخش مقدّماتی گزارش تحقیق فهرست مطالب فهرست جدولها (در صورتی که وجود داشته باشد) فهرست نمودارها (در صورتی که وجود داشته باشد) فصل اوّل: کلّیات تحقیق فصل دوّم: پیشینهی تحقیق فصل سوّم: روش انجام تحقیق فصل چهارم: یافتههای تحقیق فصل پنجم: خلاصه و نتیجهگیری ضمائم فرم ارزشیابی گزارش نهایی تحقیق مشخّصات کلّی تحقیق مشخّصات مجری تحقیق کلّیات تحقیق ارزشیابی فصل اوّل ارزشیابی فصل دوّم ارزشیابی فصل سوّم ارزشیابی فصل چهارم ارزشیابی فصل پنجم مشخّصات ارزشیابی کنندگان (ارزشیاب اوّل ـ ارزشیاب دوّم و...)