-نگاهی به روابط ایران وروس از روزگاران قدیم تا جلوس فتحعلی شاه
قدیمی ترین روابط بین ایرانیا و ملل اسلاو را که اسلاف روسها هستند شاید بتوان در لشکرکشیداریوش اول هخامنی به سواحل شمالی دریای سیاه در سنه 513قبل از میلاد مسیحجستو جو کرد اما روابط حقیقی و تاریخی بین ایران وروس ها با یک سلسله استیلاوتاخت وتاز از طرف روسها چه از طرف خشکی و چه از طرف دریای خزر به ایران اغاز میشود که بنابر قراقراینی که ارنست کونیک مورخ روسی به دست آورد تاریخ اولین تاخت و تاز رادر سال 880 میلادی (266 – 267 ه.ق) دانسته است. در سال 298 هجری (911 میلادی) نیز جمعی از روسها با شانزده کشتی دریای خزر را پیموده و به خاک طبرستان حمله کرده اند . ولی تا اواخر قرن هفدهم میلادی مطابق با اواخر قرن یازدهم هجریظاهراَ تاخت و تازهایی که روسها به نواحی مختلف ایران داشته اند هنوز حالت ساطه جویی نداشته و دنباله ای پیدا منی کرده است تا اینکه در سال 1668 میلادی (1089 قمری) یکه از قزاقان ناحبه رود دون به نام ستنکو رازین بالشکریانش درسواحل دریای خزر پیشروی نمودند. شاه سلیمان صفوی با او به مقابله برخاست و لشکریانش را که تا دروازه شهر رشت رسیده بودند به عقب راند.
پس از انقراض صفویه و ضغف دربار ایران روس ها به متصرفات جنوبی خود افزوده و با گرجستان همسایه شده بودند وناچار که هر وقت که پادشاه گرجستان از جانب دربار ایران نگران و بددل می شدند وی کوشیدند پشتیبانی و هواخواهی دربار روسیه را جلب کنند .
پطر کبیر در سال (1772م-1135ه.ق) زمانی که شاه سلطان حسین مملکت را به افغان ها سپرده بود به بهانه اینکه برخی از اتباع روسی را کارگزاران ایرانی کشته اند از گردنه جبال قفقاز کشته و دربند را که قبول مورخین دروازه ایران بود به تصرف دراورد و به موجب عهد نامه ای نواحی ساحلی دریای خزر را تصرف کرد . امّا چند سال بدون داشتن تسلت کاملی برتمام نواحی ایران حکفرمایی کردند تا اینکه اقا محمد خان قاجار بر سر کارآمد وسلسله قا جاریه را تشکیل کرد . زمانی که آقامحمد خان بر خاندان زند قیام کرد هراکلیوس پادشاه دوازدهم گرجستان پریشانی اوضاع ایران را غنیمت شمرده و خود را تحت همایت روسیه در اورد به همین دلیل اقا محمد خان در صدد همله به گرجستان در امد (1209ق) و لسکریان خود را با کمال شتاب به طرف گرجستان سوق داد. وی پس از تسخیر شهرهای ایروان و شوشی که بر سر راه گرجستان بودند سپاهیان خود را به تفضیل مراکز گرجستان وارد کرد با اینکه گرجیان در این جنگ منتهای دلاوری را از خود نشان دادند ولی از عهد نامه دفاع بر نیامدند و هراکسلیوس هم خود به کوهستانهای اطراف پناه برد. به این گونه آقامحمد خان وارد شهر بی دفاع گردیدو خونریزی های بسیاری کرد و گزشته از ویرانی هایی که از خود به جای گزاشت شانزدههزار پسر ودختر را به اسارت گرفت وبعد ها با خود به ایران آورد .