تعاریف موزه
همواره تعاریف و تعابیر متفاوتی برای موزه به کار گرفته شده و دیدگاههای متفاوتی در این خصوص وجود دارد.
هر یک از این تعاریف براساس دیدگاهها و جهان بینی های شخصی ارائه گردیده اند .
یکی از این تعاریف ، معنای لغوی موزه بوده که بیشتر جنبه ای تاریخی دارد: « واژه موزه از کلمه یونانی موزیون (mouseion) گرفته شده و در دوره کلاسیک یونان جایگاه پرستش موز هاست » موزها فرشتگان الهام بخشی هستند که هنرهای عامیانه ، موسیقی ، شعر ، نقاشی ، معماری و ....
به ایشان نسبت داده شده است .
این مکانها به فرشتگان الهام بخش وقف می شدند و جایگاهی برای پرستش و مطالعه بودند.
«موزه ها ، همان دختران ژوپیتر (jopiter) یا خدایان الهام بخش علم و ادبیات و هنر و موسیقی و حجاری و ...
می باشند.
موزه به ساده ترین شکل تعریف عبارت است از دنیای جهت گرد آوری مجموعه هایی از نموده های گوناگون به منظور تحقیق و بررسی و بهره گیری
همچنین تعاریف دیگری نیز براساس عملکرد و جایگاه موزه صورت گرفته است.
از جمله می توان به تعبیر خاص « آلن دوکلاس » اشاره نمود:
« موزه به ساده ترین شکل تعریف عبارت است از بنایی جهت گرد آوری مجموعه هایی از اشیا، به منظور تحقیق ، بررسی، بهره گیری و ...
بنابراین می توان گفت موزه نخست برای سهولت کار عنصری را که اصولا دارای هویت زمان و مکان بوده به زیر یک سقف گرد می آورد .
دوم اینکه مشخصات و شرحی را به عنوان نخستین کام برای شناسایی اشیا فراهم می آورد، همچنین باعث پیدایش انگیزه برای سیر تفکرات بیننده فراتر از چیزهایی که به طور عادی شناخته است ، می گردد.»
تعریف دیگری نیز از سوی مدیریت موزه های فرانسه ارائه شده است : « در ماده 2 فرمان 1546-45 سیزدهم ژوئیه 1945 آمده که به هر کلسیون متشکل از آثار که دارای ارزش هنری، تاریخی یا باستان شناسی باشد و به صورت دائمی در معرض تماشای عموم قرار بگیرد از نظر فرمان حاضر، موزه اطلاق می شود.»
« یک موزه موسسه است که مجموعه ها ، اسناد را نگاهداری می کند.
نمایش می دهد و با مدارک آنها را توضیح می دهد و برای منفعت عمومی مشارکت می کند.»
2-1-1- آکیوم
اما آکیوم در طی سالهای 2001-1946 جامعترین تعریف موزه را بدست آورده است :
سال 1946
کلمه موزه ها تمامی مجموعه های باز بر عموم از اشیای هنری ، تکنیکی، علمی ، تاریخی و باستان شناسی را در بر می گیرد و نیز باغ های حیوان شناسی ، باغ های گیاه شناسی را شامل می شود به استثناء کتابخانه ها مگر در آنها در فضاهای دائمی برای نمایش نگهداری شوند.
سال 2001
ماده 2: تعاریف : یک موزه موسسه دائمی بدون مقاصد مادی است که در جهت خدمت به جامعه و توسعه آن است .
بر روی عموم باز می باشد و برای مقاصد مطالعاتی ، تحقیقاتی ، آموزشی ، بهره وری معنوی ، آثار و شواهد بر جای مانده از انسان و محیط آن را بدست می آورد، نگاهداری می کند .
تحقیق می کند ، با آنها ارتباط برقرار می کند و آنها را به نمایش می گذارد .
تاریخچه موزه در جهان
گردآوری مجموعه های مختلف و به عبارت دیگر مجموعه سازی را که شاید اولین انگیزه برای ایجاد موزه ها شد ، امری خواص در انسان دانسته اند که از اولین روزهای حیات انسان بر روی زمین همواره با او همراه بوده است .
در ابتدا این امر به صورت ذخیره غذا، پوشاک و ...
خود را نمایان ساخت ولی با گذشت زمان خود را در شیوه های اعتقادی و آیینی بروز داد و انسان آموخت چیزهایی را که برای او ارزشمند است جمع آوری و نگهداری نماید.
همانطور که قبلا نیز عنوان شد در یونان باستان موزه جایگاه پرستش موزها بود.
در سایر تمدن های باستانی نیز کمابیش اینگونه معابد و اماکن باتفاوت هایی که ناشی از اختلاف در عقاید و آیین هایشان بود یافت می شد.
گردآوری مجموعه های مختلف و به عبارت دیگر مجموعه سازی را که شاید اولین انگیزه برای ایجاد موزه ها شد ، امری خواص در انسان دانسته اند که از اولین روزهای حیات انسان بر روی زمین همواره با او همراه بوده است .
در سایر تمدن های باستانی نیز کمابیش اینگونه معابد و اماکن باتفاوت هایی که ناشی از اختلاف در عقاید و آیین هایشان بود یافت می شد.
در بین این تمدن ها به دلیل شکوفایی و پیشرفت در فرهنگ و هنر، مصر و یونان از اهمیت بیشتری برخوردار بود و این معابد با شکوهتر نمایان گردیدند.
در پایان سده چهارم و آغاز سده سوم پیش ازمیلاد مسیح ، که مصر پایگاه فرهنگ و هنر یونان گردید، « بطلیموس اول » از سرداران « اسکندر مقدونی » به اعتلای فرهنگ و هنر یونان همت گماشت و توجه برجسته ترین دانشمندان یونان آسیای صغیر و پاره ای از کشورهای دور و نزدیک به مصر جلب شد.
بطلمیوس در کنار کاخ مسکونی خود در شهر اسکندریه جایی را به نام موزه مشتمل بر یک دانشگاه بزرگ، کتابخانه ، آزمایشگاه ، رصدخانه و باغ گیاهان و جانوران تاسیس کرد ولی پس از بطلمیوس این فکر دنبال نشد و از این «موزه » فقط اشاره هایی در کتابها باقی مانده است ....
استفاده از آثار هنری در روم باستان به نحو دیگری بود.
سرداران رومی نخبه ، غنایمی را که طی جنگ ها بدست می آوردند در شهر روم در پارک ها و حمام ها و سایر اماکن عمومی به نمایش می گذارند و عامه مردم می توانستند از آنجا دیدن کنند.
« در قرون وسطی » موزه کالبدی بود که در آنجا مجموعه هایی از اشیا کمیاب و جالب ادوار گذشته از قبیل تاریخ طبیعی یا آثار هنری را به نمایش در می آوردند .
گرایش به گرد آوری آثار و اشیا نفیس و ارزشمند از دیدگاه زیبایی شناسی مبتنی بر انسان محوری که در دوران یونان و روم باستان به ظهور موزه انجامید در قرون وسطی رنگ دیگری به خود گرفت و به جهت حاکمیت مذهب در این دوران موزه بیشتر به مکان جمع آوری اشیا متبرک و مذهبی تبدیل گردید.
لیکن با آغاز دوره رنساسن از انهدام کامل این گنجینه ها جلوگیری به عمل آمد و در نیتجه موزه ها نیز در تداوم سیر سابق خود تجدید هیات یافتند.
از حدود سال 1400 تا 1700 یعنی از آغاز رنسانس تا اوج «کلاسیسم »، کشف مجدد عهد باستان یونانی و روسی بروز چند پارگی در جهان مسیحیت و دنیوی شدن آموزش ، پیدایش کلی یا طبقه n « آرستیوکرات » طبقه اشراف و « بوژوا، طبقه متوسط» و همچنین اکتشافات عمده به ازدیاد گسترده مجموعه نخست در مجموعه های سلطنتی و سپس نزد متاسیان خصوصی منجر شد.
در دوره رنسانس همچنین به دلیل تحولات فکری، این اندیشه در صاحبان مجموعه پدید آمد که فقط از دیدگاه مادی به آنها توجه نداشتند بلکه بر ارزش های معنوی و هنری مجموعه هایشان نیز تاکید ورزند.
برای نمایش آثار هنری حجیم خود مانند مجسمه و تابلوهای بزرگ نقاشی اتاق هایی نور گیر با طول زیاد و عرض کم ساختند و آن را « گالری» نامیدند.
از آن پی واژه موزه در دوره رنسانس درباره مجموعه های هنری متداول گشت.
گشوده شدن مجموعه های خصوصی به روی مردم (سده 17 و 18 م ) ، رنسانس و پس از انقلاب صنعتی در انگلستان و اروپای غربی (1750 -1850 میلادی ) افکار جدید و تاثیرات اساسی ای در زمینه های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در غرب پدید آورد .
لذا در این ایام مجموعه های خصوصی با نام موزه در اختیار عموم افراد جامعه قرار گرفت .
در سال 1683 م توسط « آشممولین » نخستین موزه ملی بر مبنای یک مجموعه خصوصی در شهر آکسفورد انگلستان گشایش یافت در تاریخ 30 اوت 1792 م در فرانسه براساس تصویب نامه f.n.c موزه ها منبر عمومی و ملی یافتند .
همزمان با این عمل (موزه لوور) (عکس 3 ت 1) به عنوان مکاین برای استفاده عموم در سال 1792 م افتتاح شد کرسنگ زیرین بنای موزه ها در قرن نوزدهم میلادی گردید.
در نیمه اول قرن نوزدهم مجموعه های خصوصی که در دوران قبل حمل آوری شده بودند به دلایلی از قبیل رخدادهای سیاسی و گشوده شدن مجموعه های خصوصی بر روی مردم به موزه های عمومی تبدیل شده و در طراحی و ساخت موزه ها ، الگوی ، معبد- موزه » رایج شد موزه ها عهده دار نقش عمده ای در ایجاد سبک هیا معماری شدند به عبارت دیگر طراحی موزه ها محلی برای بروز ظهور سبکهای مختلف معماری به منظور مجذوب ساختن مردم گردیدد .
همچنین موزه های این دوره اساسا خصلت هنری و تاریخی و باستان شناختی داشتند و در بر انگیختن وقوف به ارزش تمدن اروپایی یا غربی به هنگام طلوع ملی گردید اروپایی و امپریالیسم متناظر آن نقش قابل ملاحظه ای ایفا کردند.
در صد سال بین 1850 و 1950 ، پدیده های پندی بروز کردند که با تاثیر بر یکدیگر به پیدایش « جهان موزه ها » منجر گردیدند.
که بذر وضع کنونی را در بطن خود داشت .
این پدیده ها عبارت بودند از ادامه گسترش انقلاب صنعتی در اروپا و ایالات متحده، استقرار رژیم های دموکراتیک ، تحولات بنیادی در علوم و تسریع پیشرفت فنی ، گسترش استعمار اروپا و آمریکا ، اعم از اقتصادی و سیاسی در سراسر جهان ، اشاعه وسایل ارتباطی و بروز جنبه «دموکراتیک » در آموزش و فرهنگ ..
این دوره هم چنین شاهد پیدایش انواع تازه ای از موزه شد : از جمله موزه های انسان شناسی و مردم شناسی ، موزه های علوم و فنون ، موزه های تاریخ شهرها ، موزه های مواضع باستان شناسی و نیز ناظر کشف نقش آموزشی موزه ها و پیدایش آگاهی حرفه ای گردید.
پس از جنگ جهانی دوم در دو دهه بین سالهای 1950 تا 1970 خسارات جبران ناپذیری که در زمان جنگ به موزه ها وارد آمده بود ، بسیاری از آنها را به منظور تجدید حیات خود بر آن داشت تا تغییرات بنیادین در ساخت و ساز و مدیریت خود به منظور سازگاری با ایده های نوین ایجاد نمایند.
گسترش جهانگردی در این دهه ها موجب شد تا به موزه ها در سطوح وسیعتری نگریسته شود و به تقویت آموزشی در موزه ها پرداخته شد.
دو اجلاس که به وسیله آیکوم در سال 1961 در « میلان» و 1968 در « میکزیکو» بر پا شد نقش عمده ای را در تعیین خطوط اصلی نظام نامه ای بین المللی و مرتبط با پیشرفت های چشمگیری موزه شناسی ایفا کردند و وظایف نوینی را برای موزه ها ترسیم نمودند.
در دهه های اخیر موزه ها بار شد فزاینده بین المللی و با تنوع موضوعات گوناگون از گستردگی فراوانی برخوردار شدند.
* تاریخچه موزه در ایران پیرامون تاریخچه موزه در ایران باید اظهار داشت که جمع آوری و نگه داری اشیاء ذی قیمت در ایران با انگیزه حفظ آثار شخصی بوده و بیشتر حالت خصوصی داشته است .
اولین نمونه های آن را می توان در دوران سلسله هخامنشی و با شکل گیری حکومت مستقل ایران مشاهده نمود که صرفا جنبه خصوصی داشته و تنها مورد استفاده حکام و امرای وقت قرار گرفته است.
موزه با مفهوم نوین امروزی آن در ایران از 120 سال پیش شکل گرفت ، اولین نمونه آن را در زمان حکومت محمد علیشاه می توان مشاهده نمود در زمانی این شاه قاجار فصلی از کاخ گلستان به موزه ابزار و اشیا قیمتی و سلطنتی تبدیل شد که مورد بازدید اعیان و اشراف واقع می شد.
در یکی دو قرن اخیر و بر اثر کاوشها و حفریات باستانشناسی و یا بر حسب تصادف بتدریج آثار باستاین که دلیل بر وجود تمدنهای پیشین این مرز و بوم بوده در اکناف ایران آشکار و کشف می گردید که متاسفانه بر اثر بی مبالاتی و بی توجهی زمامداران وقت عموما به خارج از کشور حمل و زینت فصل موزه های جهان گردیده است و فقط تعدادی معدود از آنها در ایران باقی مانده است که آنهم در مجموعه های شخصی اعیان جمع آوری و نگه داری می شده است .
این وضع اسف بار که موجب خروج گنجینه های هنری و ملی و اشیا گرانبهای تمدن گذشته این سرزمین از ایران می گردید کم کم اولیا وزارت فرهنگ را بر آن داشت تا در این زمینه چاره اندیشی کرده و ترتیبی اتخاذ نمایند که خروج بی رویه این آثار باستانی جلوگیری بعمل آید.
بر مبنای همین تفکر در سال 1295 هجری شمسی و در زمانی که مرتضی خان ممتاز الملک عهده دار مقام وزارت معارف و اوقاف بود اراده کوچکی بنام شعبه عتیقات در این وزارتخانه بوجود آمد که بعدها این شعبه به دایره عقیقات تغییر نام داده .
وزیر نظر سازمان اداره کل معارف به فعالیت خویش ادامه داد.
و به موجب قانون آثار عتیقه که در سال 1299 هجری شمسی (برابر با سال 1920 م ) به تصویب رسید تمام حفاری ها و کاوش ها تحت نظر مستقیم دولت در آمد و امتیاز انحصاری چندین ساله فرانسوی ها پیرامون حفاری زمین جهت کشف آثار عتیقه لغو گردید و در عوض دولت ایران تقبل نمود که در تهران یک موزه آثار عتیقه و یک کتابخانه ملی سازد و ریاست آن را تا سه نوبت و هر نوبت 5 سال به فرانسویان واگذار نماید و در اجرای این طرح آندره گدار معمار و مهندس فرانسوی .
به عنوان مدیریت موزه و کتابخانه ملی مشغول بکار گردید.
مرتضی خان ممتاز الملک که در حقیقت می توان گفت موسس اولین موزه ملی ایران بوده است .
برای تشکیل یک موزه غنی و با ارزش در تهران تلاش های بسیاری نموده است ، وی توانست موزه ملی ایران را با 270 قلم شی عتیقه در یکی از اتاق های بزرگ عمارت قدیم وزارت معارف که در قسمت شمال بنای مدرسه دارالفنون قرار داشت تاسیس کند و پس از خریداری و اهدا کاخ مسعودیه (محل فعلی وزارت آموزش و پرورش واقع در خیابان اکباتان ) این موزه به تالار آیینه آن کاخ منتقل شد (1304 ه.شش ) جهت رشد و اعتلای هنرهای سنتی موزه هنرهیا ملی بفرمان رضا خان در حوض خانه باغ.
نگارستان ایجاد گردیده که در کنار این موزه کارگاههای بومی جهت تولید و ساخت و ارائه آثار در نظر گرفته شد.
در سال 1310 هـ.
ش با کشف آثار باستانی درتخت جمشید موزه تخت جمشید جهت نگه داری این اشیا بوجود آمد در سال 1314 هـ ش بنای موزه مردم شناسی ایران بناید نهاده شد و پس از 20 سال موزه مردم شناسی در خ ارامنه (بوعلی ) گشایش یافت جهت ارائه هر چه بهتر آثار موزه مردم شناسی به کاخ ابیض جنب کاخ گلستان ، کهن سال ترین .
(1347 هـ ش موزه کشور انتقال یافت ) در سال 1335 موزه قزوین در کلاه فرهنگی شاه طهماسب (بنای 40 ستون قزوین ) بر پا گردیده و در ادامه این روند موزه 40 ستون اصفهان در کاخ 40 ستون افتتاح گردید (1337) موزه هنرهای تزئینی در سال 1338 بنیاد نهاده شد .
موزه جواهرات سلطنتی در دی ماه 1339 شمسی در طبقه زیرین ساختمان بانک ملی گشایش یافت .
در سال 1341 موزه تبریز و گرگان و در سال 1345 موزه شوش و در سال 1346 موزه ارومیه افتتاح شدند که آثار موجود در این موزه ها بیشتر جنبه تاریخی و مردم شناسی داشته است ، موزه رشت در سال 1349 و موزه حمام گنجعلی خان کرمان در سال 1350 تاسیس یافتند، موزه مجموعه فرهنگی آزادی در سال 1350 و موزه خانه صبا در منزل مسکونی شادروان صبا در تاریخ 21/8/52 تاسیس و افتتاح شد .
از سال 1359 به بعد تغییرات وسیع تری در زمینه توسعه و تکمیل و تجهیز موزه های ایران انجام گرفته است که بعنوان مثال می توان به موزه های مردم شناسی هنرهای تزئینی ، صبا در تهران، رشت ، آبادان، شوش، هفت تپه، قزوین، کاخ رودسر، دژ شاهپور در خرم آباد و ...
بالاخره به موزه پارس در ارگ کریم خانی شیراز اشاره نمود.
سال 1355 اوج احداث بناهای موزه های در ایران بوده است در این سال انگیزه ایجاد بناهایی با عملکرد صرفا موزه عمومیت می یابد که خوزه هنرهای معاصر ، فرش، فرهنگ سرای نیاوران حاصل آ« می باشند.
نقش موزه ها موزه ها از جمله موسساتی هستند که در اثر تحولات ایجاد شده در طول تاریخ حیاتشان ، وظایف متعددی پذیرفته اند .
در مجموع می توان مهمترین وظایف موزه ها را در عصر حاضر چنین عنوان نمود: نقش های اجتماعی ، فرهنگی گرد آوری آثار و مجموعه ها تعیین هویت ، ثبت و مستند سازی حفاظت و نگهداری آثار و مجموعه ها نمایش و ارائه آثار آموزش و پژوهش نقش اجتماعی و فرهنگی موزه ها با تحولات ایجاد شده در امور موزه ها و شیوه های موزه داری این موسسات پیش از پیش به نهاده هایی اجتماعی تبدیل شده و مانند نمونه های اولیه خود تنها برای قشر خاصی از اجتماع تاسیس نگشته اند و در موضوعات بسیار متنوع گسترش یافته و برای سپاری از جنبه های حیات بشری، موزه های مجهزی بر پا شده اند .
فعالیت ها و نقش های فرهنگی موزه ها بسیار گسترده شده و دیگر شامل مجموعه های خصوصی نبوده و تنها برای قشر خاصی به گرد آوری مجموعهها و آثار نمی پردازند.
« عملکرد موزه بیش از هر چیز بازتاب آرمانها و اندیشه های انسان، محیط فرهنگی و اجتماعی ، کارها و خلاقیت های پایان ناپذیر او در گذشته و حال است .
گرد آوری اولین انگیزه در پیدایش موزه هایل گرد آوری اشیا در انسان سات که از اولین روزهای حیات بشر بروز نموده است .
با گذشت زمان و بروز تحولات متعدد در ساختار موزه ها ، این موسسات وظیفه گردآوری مجموعههایی ، که در حکم میراث انسان است، برعهده گرفتند.
موزه ها با گرد آوری این میراث فرهنگی و حفظ آنها نقش امانت داران فرهنگی را عهده دار شده و با گرد آوری مجموعهها به حفظ ارزش هایی می پردازند که با از بین رفتن این مواریث هیچ جایگزینی دیگری برای آنها نمی توان یافت .
جمع آوری آثار مجموعه ها و میراث هایی که برخاسته از علم ، هنر و ارزش های انسانی بوده و ونقش انسان در طبیعت ، جامعه و تاریخ را نشان می دهند، در مکانی واحد و مشخص از اولین و مهمترین وظایف موزه بوده است .
* تعیین هویت ، ثبت و مستندسازی نقش موزه ها تنها گرد آوری آثار متعدد از نقاط مختلف نبوده بلکه می بایست تمامی مجموعه ها و آثاری که به موزه وارد می شوند به دقت مورد مطالعه قرار گرفته و هویت تمامی آنها مشخص گردد و تمامی اطلاعات و مشخصات مربوطه را گرد آوری نموده و د بانکهای اطلاعاتی و دفاتر ثبت ، مشخص ، ثبت و ضبط گردد.
به بیان دیگر برای تمامی این مجموعه ها می بایست شناسنامه کاملی تهیه شده و اطلاعات ضروری و مورد نیاز باز دیدکنندگان از طریق شیوه های ارائه ، برچسب ها و … در هنگام نمایش آنها عرضه گردند.
بانکهای اطلاعاتی و دفاتر ثبت هر موزه از منابع گرانبها و ارزشمند هر موزه به شمار رفته و در فعالیت های علمی و پژوهشی کاربردهای فراوانی خواهد داشت.
* حفاظت و نگهداری آثار و مجموعه ها این بخش از وظیفه موزه ها به مجموعه فعالیت هایی اطلاق می شود که به کمک آنها سلامت مجموعه ها حفظ شده و شرایط نگهداری و همچنین نمایش آثار به گونه ایست که مانع از پیشرفت خرابی در آثار شده و همچنین به طول عمر آنها کمک می نماید بسیاری از مجموعههایی که به موزه وارد می شوند نیازمند انجام عملیات حفاظتی و مرمتی می باشند لذا این بخش از وظایف موزه ها از اهمیت بسیاری برخوردار می باشد.
نمایش و ارائه آثار هدف نمایش در موزه های نوین ایجاد تسهیل تماس مستقیم بین فرد و شی است خواه فرد یک کودک دبستانی باشد یا بزرگسال و خواه شی نمونه ای متعلق به علوم طبیعی و یا یک مصنوع عرضه شده در تالار تاریخچه علوم و فنون باشد یا یک اثر هنری ، لذا بایستی در نظر داشت: اولا موزه وسیله نمایش اشیا است نه اشیا وسیله نمایش موزه.
ثانیا مسلم است موزه تنها وسیله ارتباط عینی نیست بلکه هدف اساسی آن القا تاثیر فرهنگی و هنری و ایجاد رابطه بصری از طریق برخورد مستقیم با اشیا دو بعدی به صورت رویارویی یک جهت و یا اشیا سه بعدی از راه برخورد چند جهته است .
کار اصلی موزه ارائه آثار است زیرا مجموعهمزوه برای بهره برداری بازدید کننده گردآوری می شود و کار موزه داران آماده سازی و ارائه آن آثار در تالار مزوه یا بخش مطالعاتی است .
معرفی شی باید چنان باشد که به آسانی ارتباطی مستقیم میان آثار و بازدید کننده برقرار کند.
* نحوه ارائه و نمایش آثار در فضاهای موزه برای بینایان ارائه و نمایش آثار همراه با برچسب های مختلف و سایر اطلاعات نوشتاری و بصری به چندین شکل انجام می گیرد : ارائه و نمایش آثار در داخل تالار به صورت آزاد: الف- قراردادن آثار به روی پایه ب- نصب آثار بر روی دیوار ج- استقرار در داخل غرقه ها آثار حجیم به طور آزاد و بر روی پایه در داخل تالار ها قرار می گیرند .
آثار مسطح و سنگین که اغلب از تزئیات معماری می باشند بر دیوار تالارها نصب می شوند.
چنانچه اثر آسیب پذیر باشد باید آنها را با قاب و شیشه محافظت کرد و سپس نصب نمود.
نمایش و ارائه آثار در داخل ویترین : الف- نمایش آثار در ویترین های انفرادی ب- ویترین های جمعی عمودی ج- ویترین های افقی جمعی د- ویترین های زمینی ویترین های افقی علاوه بر کتاب، مناسب نقشه ، میناتور، بافته ها در اندازه کوچک و اشیا کوچک مانند سکه می باشد که بازدید کننده از بالا به آن نگاه می کند ...
ویترین های جمعی نیز مناسب ارائه و نمایش مجموعههایی از اشیا هستند که دارای حداقل یک ویژگی مشترک باشند .
3- نمایش آثار در فضاهای بازو فضای سبز موزه: موزه هایی که دارای فضاهای باز و سبز مکفی هستند می توانند مجموعهو یا بدل قطعات حجیم را که در برابر تغییرات جوی مقاوم می باشند در فضاهای آزاد ارائه کنند تا در معرض دید افرادی که در خارج ساختمان موزه می باشند قرار گیرنده و سبب دعوت آنان به داخل موزه گردند.
نحوه ارائه و نمایش آثار در فضاهای موزه برای نابینایان با توجه به اینکه نابینایان از موهبت بصری محروم می باشند باید نحوه ارائه و نمایش به گونه ای باشد که آنها بتوانند از حس های دیگر خود مثل لامسه و بویایی و شنوایی و ...
استفاده کند.
از قرار دادن ویترین هایی که امکان دسترسی به داخل آن وجود ندارد باید خودداری کرد.
ارائه و نمایش آثار در داخل تالار به صورت آزاد: قراردادن آثار به روی پایه: ارتفاع پایه باید به گونه ای باشد که امکان لمس کردن جسم قرار داده بشده بر روی پایه را برای نابینا فراهم کند.
نصب آثار بر روی دیوار: آثاری که بر روی دیوار نصب می شود باید در ارتفاع قابل دسترس برای نابینا باشد.
برچسب ها و سایر اطلاعات نوشتار باید به صورت خط بریل باشد که برای نابینا قابل خواندن باشد همچنین می توان در کنار هر اثری دکمه ای قرار داد که با لمس آن به صورت اتوماتیک اطلاعاتی به صورت گفتاری در مورد آن اثر داده شود.
آموزش و پرورش در عصر کنونی موزه ها گامی فراتر از گردآوری ، تعیین هویت ، نگهداری و عرضه به شکل پسندیده نهاده اند.
آنها این مسئولیت را پذیرفته اند که به همگان حقیقت را بیش از آنچه آنان می دانند بیاموزند و همچنین پذیرفته اند به کسانی که به صورت فردی ، گروهی و اتفاقی و یا کسانی که در پی هدفی برای بازدید می آیند، نظریات و اندیشه های نو بیاموزند.
افزون بر این تشویق به گسترش اندیشه، یک وظیفه پذیرفته شده برای نمایشگاههای موزه ای گردیده است .
حدود نخستین ربع قرن بیستم، هنگامیکه امکانات و مسئولیت های موزه، به طور گسترده ای به عنوان عامل آموزش تشخیص داده شده ، بازسازی دگرگونی بزرگی در موسسات موزه ای جهان انجام پذیرفت.
مدت های طولانی آموزش عمدتا از طریق کتب صورت می گرفت اما اکنون دریافته اند که این امر می توانست چقدر بیشتر پا به کارگیری اشیا انجام شود.
به ویژه اشیایی که به طور عادی مردم را احاطه کرده اند بدین ترتیب باید گفت موزه ها تنها پناهگاهی برای حفاظت اشیا از خطر نابودی در اثر مرور زمان یا پیشرفت ترقی بشر نبوده، بلکه توانسته به عنوان موسسات فعال، که در آنها ابنا بشر به آموزش درباره ذخایر بزرگ دنیای خویش و تاریخ بسیار طولانی اش پرداخته ، تجلی نماید.
شناخت انواع موزه ها انواع مختلف موزه ها موزه های تاریخی همه موزه هایی که مجموعه یشان از دیدگاه تاریخی تشکیل و عرضه شده اند موزه تاریخی شمرده می شوند و هدفشان اساسا ارائه مستند تسلسل زمانی یک رشته رودیداد یا مجتمعی نمایانگر لحظه ای از یک صحنه متحول است.
با در نظر گرفتن این نکته که در تعریف جدید تاریخ، روند تکامل یک منطقه، یک کشوریا یک استان طی یک دوران محدود یا در دورنمای قرن های متمادی مورد نظر است، تعریف تمامی جنبه های تکامل یک جامعه یا منطقه چون تکامل اقتصادی ، اجتماعی، آرمانی (ایدئولوژیک ) و قومی مورد نظر می باشد و دیدگاههای ناشی از وقایع تاریخی محض فقط در حد معقول در آن دورنما منظور می گردد.
موزه های تاریخی وسیعترین گروه موزه ها را تشکیل می دهند و دارای ریز مجموعه های متعددی از قبیل موارد ذیل می باشند: موزه های باستان شناسی موزه های اماکن باستانی خانه های تاریخی و مسکن شخصیت های معروف فرهنگی موزه های انسان شناسی (مردم شناسی ) تاریخچه علوم مختلف در موزه های تاریخی معمولا تالارهای نمایش در ترکیب با تالارهای مطالعاتی به خدمت گرفته می شود.
اینگونه موزه ها به فضای کمتری جهت نمایش آثار خود نیاز دارند.
استفاده از شکل های مستطیل و هندسی خالص در حجم بنا و فضاهای درونی از مشخصات بارز اینگونه موزه هاست.
موزه های علمی و فن آوری این موزه ها از فعالترین و پر بازدید کننده ترین انواع موزه ها محسوب می شوند و در چند دهه اخیر موجب پیشرفت های فراوانی در زمینه موزه داری، ارائه و نمایش و نظام آموزش و موزه ها گردیده اند.
این موزه ها به ویژه در کشورهای در حال توسعه به دلایلی نظیر گسترش آموزش همگانی و همچنین معرفی دستاوردهای علمی و فنی ، از روندی روبه رشد برخوردار بوده اند.
موزه های علوم طبیعی ، موزه های علوم کاربردی و موزه های فنی (به استثنای موزه های تاریخ علوم و فنون که تاریخی شمرده می شوند) در زمره موزه های علمی و فن آوری قرار دارند.
وظیفه موزه های فن آوری این است که روحیه و ذهنیت فن آوری را به صورت سه بعدی منتقل کنند، تمایل طبیعی به فن را برانگیزند ، اطلاعاتی در مورد پژوهشها و پیشرفت ها بدهند، به هر فردی احساس مشارکت در پیشرفت فنی را ببخشند و درک و قدردانی نسبت به حفظ محیط طبیعی از دیدگاه اقلیمی و تاریخی را تشویق کنند تا بینندگان را به سیر تحول مثبت و پیشرفت آشنا سازند.
هدفشان اساسا تعلیمی است و فعالیت های آموزشی آنها بسیار مهم و بدور از تمرکز هستند.
از دو گروه عمده تشکیل می یابند: موزه های علوم طبیعی و موزه های علوم فیزیکی (علوم کاربردی) این دو گروه می توانند بنابر ویژگی های به دسته های دیگر تقسیم شوند .
ولی چنین تقسیماتی هرگز بدون صفات مشترک نخواهد بود و گونه بندی آنها نمی تواند خشک و جزئی باشد.
بسیاری از آثار نمایش این موزه ها اشیا آموزشی است که نشان دهنده اصول اساسی علوم و صنعت مدرن می باشند.
مطالعات زیادی باید دوباره تدارک چنین نمایشگاههایی صورت گیرد، زیرا اشیا بایستی از نظر تاریخی کاملا مشخص بوده و در عین حال در درک عملکرد آنچه به نمایش گذاشته شده به بازدید کنندگان یاری رسانند.
در موزه های تاریخی – طبیعی موضوعاتی از قبیل تحولات طبیعت و زمین و کرات آسمانی و همچنین حیوانات ما قبل تاریخ و سنگواره ها و جانوران و گیاهان مختلف و نحوه نسبت آنها با انسان و نیز چگونگی ارتباط یک حیوان با دیگر عوامل طبیعی نمایش داده می شود.
موزه های علوم کاربردی و موزه های فنی که بر جسته ترین مثالشان موزه علوم مونیخ آلمان دست ؟جدیدند.
اصولا وظیفه موزه ها علمی و فن آوری را می توان بدین گونه بر شمرد: روحیه و ذهنیت علمی و فن آوری را به صورت سه بعدی منتقل کنند.
تمایل طبیعی به دانش و فن را بر انگیزند.
اطلاعاتی جامع در مورد پژوهش ها و پیشرفت های فنی و علمی را ارائه دهند.
به هر فردی احساس مشارکت در پیشرفت های فنی را القا کرده و درک .
قدردانی نسبت به حفظ محیط طبیعی از دیدگاههای اقلیمی و تاریخی را تشویق نمایند و در نهایت بینندگان را با سیر تحول طبیعی علوم آشنا سازند.
* موزه های هنری مجموعه های این موزه ها اغلب از گنجینه ها و ذخایر سلطنتی و یا اکیپ های قرون وسطی پدیدار شده اند و اولین گروه از موزه های هنر که پا به عرضه وجود گذاشتند از این مجموعه ها تشکیل شده بودند.
موزه های هنری آنهایی هستند که مجموعههای آنها اساسا بخاطر ارزش زیبایی شناختی شان تشکیل و ارائه شده اند و او اینکه همه اشیا تشکیل دهنده آنها در ذهن خالقشان اثر هنری نبوده باشند.
بدین سال علاوه بر موزه های نقاشی، مجسمه سازی ، هنرهای تزئینی ، هنرهای کاربردی و صنعتی، می توان اکثر موزه های آثار عتیقه ، فولکور و هنرهای ابتدایی را در همین زمره برشمرد .
بعضی از موزه ها و بیشتر آنهایی که اخیرا به وجود آمده اند .
هنرهایی چون سینما، موسیقی و تئاتر را نیز را به نمایش در می آورند.
در موزه های هنری برخورد مستقیم و نزدیک برای نمایشگاه در درجه اول اهمیت قرار دارد.
در این موزه ها ارائه زیبایی شناختی، اصلی ساده بوده و تلاش می گردد تا نموده از محیط اطراف مجزا شود، به طوریکه ظرایف آن به تمام و کمال احساس گردد.
در این مورد تاکید بر زمینه سازی ، نورپردازی و آرایش حجم هاست.
آثار این موزه ها بیشتر تابلوهایی است که بر روی دیوار و یا پاتل های عمودی نصب می شود اگر قرار باشد که تابلوها و تندیس به طور جداگانه به نمایش گذارده شود باید فضاهایی خاص و ویژه با تفاوت های بارز وجود داشته باشد.
در موزه های هنری حجم ها از تنوع بیشتری برخوردار بوده و استفاده از خطوط فرم و منحنی و بهره گیری از حجم های خالص نظیر استوانه و هرم و مکعب از مشترکات اصلی اینگونه موزه ها است همچنین در این گونه موزه ها رنگ ها تنوع بیشتری دارند و در فضاهای مباحثات و تجمع ، تنوع رنگها به نهایت خود می رسد.
در حالیکه این چند گونگی رنگ در فضاهای نمایش کمتر مشاهده شده و زمینه دیوارها غالبا روشن و سفید است.
* موزه های اختصاصی این قبیل موزه ها را به دو بخش عمده تقسیم می کنند.
موزه های اختصاصی در هوای آزاد موزه های اختصاصی منطقه ای همان طور که از نام این موزه ها بر می آید، ماهیتی تخصصی داشته و معمولا به عنوان موزه های تخصصی موضوعی نیز مطرح می گردند و به دلیل همین تخصصی بودنشان نیز شرایط ویژه ای در مورد آنها مطرح می گردد.
ماهیت مجموعه هایی این موزه ها ممکن است ترکیبی از مواد تاریخی و هنری و علمی بوده تا بتوانند درباره موضوع تخصصی مطرح شده در آنها اطلاعات کافی در اختیار بازدید کننده قرار دهند.
به عنوان مثال می توان از موزه هایی مانند بهداشت، ترابری و حمل و نقل ، سفالینه ها و ...
نام برد که ممکن است ارجاعاتی به مسائل تاریخی، هنری و علمی نیز در آنها صورت پذیرد و از ترکیب این عوامل در شیوه های ارائه آثار استفاده شود ، همچنین می توان در موزه های تخصصی دیگری که برای قشر خاصی از اجتماع در نظر گرفته می شود نام برد.
مانند موزه معلولین ، کودکان و ...