دانلود مقاله انقلاب ایران

«نصرت ادریس، استادیار دانشکده علوم سیاسى دانشگاه کراچى»

اصلاح و انقلاب هر دو براى رسیدن به یک هدف واحد صورت مى‏گیرند و این هدف عبارت است از تغییر دادن اوضاع وخیم و آشفته اصلاح با تفکر و اندیشه و خونسردى آغاز مى‏شود.

اصلاح کننده ابتدا به بررسى اوضاع و اندیشه درباره اسباب وخامت آن مى‏پردازد و سپس راههاى رفع نواقص موجود را کشف مى‏کند و تا حد لزوم به قوه تخریبى متوسل مى‏گردد در حالى‏که انقلاب با خشم و غضب و حس انتقام‏طلبى آغاز مى‏شود.

بدین ترتیب در اکثر اوقات وظیفه یک فرد مصلح همان وظیفه‏اى است که یک انقلابگر به‏عهده دارد با این تفاوت که اصلاح کننده ابتدا چگونگى مسائل و میزان آنها را بررسى مى‏کند و سپس به رفع آن مى‏پردازد در حالى‏که شخص انقلابى بدون اینکه به عوامل خوب و بد و مفید و مضر توجه کند همه را از میان برمى‏دارد معمولا با افزایش مسائل و مفاسد در جامعه صبر و حوصله افراد، به پایان رسیده و این وضعیت‏به آنها فرصت نمى‏دهد که بتوانند با شناخت مشکلات جامعه به رفع آن بپردازند و امور را اصلاح نمایند.

بنابراین در چنین شرایطى روشهاى انقلابى بیشتر از تدابیر اصلاحى مؤثر واقع مى‏شوند.

اما این واقعیت را نیز باید پذیرفت که انقلابات موفق وخامت و آشفتگى گذشته را بکلى از بین برده و همزمان با خاتمه تدریجى خشونتها نظام نوینى را پایه‏گذارى مى‏کنند.

در تاریخ معاصر جهان سه انقلاب عظیم ثبت گردیده است که به ترتیب در فرانسه روسیه و ایران به وقوع پیوسته‏اند.

انقلاب فرانسه برخلاف سایر انقلابات که دوام چندانى ندارند تاکنون باقى است و امروز این انقلاب از دیدگاههاى زمان و فرهنگ غرب شناخته مى‏شود.

اهدافى که انقلاب فرانسه بر پایه آنها شکل گرفته است عبارتند از آزادى فکرى، مساوات جسمانى، روشنفکرى و نظام جمهورى ولى در عین حال عنصر تندروى نیز در این انقلاب وجود داشت و در آن زمان نیز تحت تاثیر روحیه انقلابى تلاشهایى براى نابودى همه امور و عناصر گذشته صرف نظر از مثبت‏یا منفى بودن آنها انجام گرفت و اصول و قوانین جدید انقلابى اجرا گشت.

در نتیجه این بحران شدید انقلابى کشور فرانسه تاکنون اعتدال مطلوب را در زمینه‏هاى سیاسى اقتصادى و تمدن حاصل نکرده است.

گفته مى‏شود که انقلاب فرانسه یک انقلاب موفق بوده است ولى امروز مشاهده مى‏شود که تمام شعبه‏هاى ملى این کشور غیر مستحکمند.

انقلاب روسیه نیز چنین حادثه بزرگى بود که در تمدن غرب رخ داد ولى این انقلاب در مدت یک قرن اهداف خود را بکلى تحریف کرد و اثرى را برجاى نهاد که غربیان را به تفکر واداشت که این انقلاب چرا شکست‏خورد و حتى براى آنان این سؤال را مطرح کرد که چرا این انقلاب برپا گردید.

اما انقلاب ایران با توجه به نوع خود منحصر به فرد است.

این انقلاب خارج از محدوده فرهنگ غرب بوده و معیارهاى فرهنگى آن بسیار متفاوت با معیارهاى غربى است.

آنچه انقلاب ایران را کاملا از انقلاب فرانسه متمایز ساخته است این است که انقلاب ایران برخلاف انقلاب فرانسه مدعى ایجاد نظام جدید نبود بلکه روح ابدیت را در نظام موجود دمیده و آن را با روش حیات ابدى هماهنگ ساخت.

براى تحلیل صحیح انقلاب ایران و اوضاع فعلى باید همه تعصباتى را که در مورد این انقلاب در اذهان ما وجود دارد کنار بگذاریم.

زیرا بزرگترین مشکلى که مانع شناخت انقلاب اسلامى مى‏گردد این است که مسلمانان معمولا از دیدگاههاى نژادى و فرقه‏اى به آن مى‏نگرند.

جهان اشتراکى و وابستگان آن سعى مى‏کنند این انقلاب را در پرتو افکار و عقاید کارل مارکس، لنین و انگلس در چارچوب جنگ تاریخى سرمایه‏دارى و غربت و انقلاب جدلیاتى نشان مى‏دهند، و تمام امور مربوط را فقط از دیدگاه قدرت مادى بررسى مى‏کنند.

لذا ما نباید انقلاب ایران را با معیارهاى فکرى اعتقادى و با توجه به نظریات و منافع خود بسنجیم بلکه باید با توجه به اوضاع و افکار و عقاید موجود در این کشور پیرامون آن تحقیق نماییم هنگامى که انقلاب فرانسه یا روسیه را مطالعه مى‏کنیم هیچ کدام از عقاید و نظریات شخصى در ذهن ما وجود ندارند و تمام وقایع این انقلابها را فقط به وسیله آن افکار و نظریات مطالعه کرد که قوه محرکه انقلاب را فراهم کرده ‏اند.

در مورد انقلاب ایران نیز اگر به همین روش عمل شود مشکلى باقى نخواهد ماند.

مسلم است که عقاید و نظریات اسلامى شیعه قوه محرکه انقلاب بوده است پس باید براى مطالعه گسترده این انقلاب را برپایه همین اعتقادات بررسى نماییم.

امروز 19 سال از عمر انقلاب ایران مى‏گذرد اگر چه این کشور در تمام ادوار زمان مظاهرى از قدرت داخلى خود را عرضه داشته است ولى تازه‏ترین این مظاهر قدرت که به صورت انقلاب اسلامى بروز کرده است‏یک رویداد عظیم در طول تاریخ این کشور و حتى تاریخ بشرى به شمار مى‏رود که تمام دنیا را به شگفتى واداشته است.

انقلاب ایران انقلابى است پویا و ادامه‏دار.

مبارزه با نظام فرسوده و قدرتهاى ارتجاعى همچنان ادامه داشته است چنانکه در دولتهاى جدیدالتاسیس آسیاى میانه براى احیاى ارزشهاى اسلامى ادامه دارد.

این امر دورنمایى از آینده را نشان مى‏دهد و جزئیات آن هنوز به‏طور واضح قابل فهم نیست زیرا تاریخ پس از گذشت قرنها حقایق را آشکار مى‏سازد.

آنچه بیش از سایر امور شگفتى و حیرت را بر مى‏انگیزد این است که ایران در طى این انقلاب بکلى دگرگون شد.

شاه عقاید و نظریات غرب را با عقاید و نظریات مردم ایران هماهنگ دانست.

در نتیجه، طوفانى از احساس حقارت و بیگانگى و خشم و غضب علیه دولت دامنگیر ملت ایران شد و بالاخره زمینه ایجاد انقلاب اسلامى توسط امام خمینى (ره) در ایران براى غلبه بر این مفاسد به‏وجود آمد.

پیروزى این انقلاب با رهبرى امام خمینى به مردم جهان آموخت که یک ملت فقط با ایمان، اراده محکم و اتحاد و آرزوى شهادت مى‏تواند قدرتهاى جهان را شکست دهد.

این تجربه به روش کار نهضتهاى اسلامى جهت تازه‏اى بخشید.

امروز نه تنها نهضت اسلامى در ایران بلکه در این عصر مادیگرایى فقط منافع اقتصادى انگیزه این انقلاب نیستند بلکه این انقلاب از نیروى ایمان سرچشمه گرفته و عقیده موجود و عزم و اراده اجراى نظام توحیدى هدیه اصلى آن مى‏باشد.

آنچه در ایران رخ داده است‏بر همه روشن است ولى سؤال اینجاست که چرا این امور اتفاق افتادند؟

این سؤال نه تنها براى ما بلکه براى مسئولین سیاسى طراحان برنامه‏هاى اقتصادى کارشناسان امور مالى و توسعه سیاستمداران و دیگران نکات آموزنده بسیارى را در برمى‏گیرد.

به نظر من سه عامل مهم در انقلاب ایران دخالت داشته ‏اند.

یعنى من مى‏خواهم بعضى از تاثرات و مشاهدات خود را بیان نمایم.

اگر چه برخى از آنها ظاهرا سطحى به نظر مى‏رسند ولى من معتقدم که تمام آنها مربوط به مسائل مهم و بنیادى مى‏باشند همان‏طور که قبلا نیز اشاره شد انقلاب اسلام ایران قصد ایجاد نظام جدید را داشت‏بلکه مى‏خواست‏با همان نظام موجود روح تازه حیات ابدى را بیامیزد در عصر شاه مردم ایران دچار تسلط تمدن مادى بودند.

تمدنى که حکمت نظرى و حکمت عملى آن بر پایه‏هاى نادرست استوار شده بود و در تمام زمینه‏هاى اخلاق، اقتصادى، علمى و غیره در جهت نادرستى قرار داشت.

جهل و غفلت موجب بیگانگى جامعه از تعهد و احساس مسئولیت‏ شده بود و خودپرستى جایگزین خداپرستى شده بود و جامعه در پرتگاه نیستى و نابودى قرار گرفته بود.

چاره این اوضاع فقط در این بود که به سرچشمه آسمانى علم و هدایت که خداوند آن را به‏وسیله آخرین پیامبر خود به جامعه بشرى عنایت فرموده است مراجعه شود بنابراین مهم‏ترین عظمت انقلاب ایران این است که این انقلاب براساس نداى توحید برپا گردیده و توانایى خود را از عقاید بنیادى اسلام به‏دست آورد مسلمانان ایران دست‏به یک جهاد دیگر تاریخى و برعلیه حکومت غیراسلامى زدند.

ظلم و ستم نوکرى محکومى و غارتگرى که شاه جابر ایران ایجاد کرد در طول تاریخ بى‏نظیر است.

نهضت اسلامى ایران برپایه کلمه طیبه شکل گرفته بود و این به‏معنى نجات از طاغوت و حمایت‏حق مى‏باشد روش آن چنین است که با تبلیغ و تلقین میزان حمایت مردم از نهضت افزایش یابد و تایید مردم برپایه احکام اسلامى حاصل گردد.

امام خمینى (ره) در نظر داشت که یک انقلاب گسترده اسلامى برپا گردد و براى این منظور باید افکار و اعمال تمام اعضاى جامعه در چارچوب قوانین اسلامى قرار مى‏گرفت.

چنانکه امام خمینى (ره) سعى کردند شبهاتى را که درباره اسلام منتشر شده بود از بین برده و مردم را نسبت‏به مسائل دینى و سیاسى آگاه سازد.

ملت را از توطئات دشمنان استعمارگر آگاه نموده و احساسات مجاهدانه را در آنان ایجاد کردند تا بتوانند ملت و مملکت را از ظلم و ستم و تسلط بیگانگان نجات دهند.

نظامى که امام خمینى خواهان اجراى آن در ایران بود اصطلاحا نظام ولایت فقیه نامیده مى‏شود و امروز نیز این شعار پسندیده ولایت فقیه در ایران به‏عنوان یک موضوع تربیتى در فضا منعکس مى‏شود: "مرگ بر ضد ولایت فقیه" فلسفه اجمالى فقیه را که ایشان بیان نموده‏اند به شرح زیر است: براى سعادت بشر علاوه بر قانون وجود ضامن اجرایى آن نیز ضرورى است و خداوند همزمان با نزول قوانین اسلام حکم تشکیل ضامن اجراى قانون را نیز صادر فرموده است.

کتاب قانون به‏صورت قرآن مجید توسط پیامبر اسلام (ص) به ما رسیده است و پیامبر (ص) نیز با تشکیل یک جامعه اسلامى برپایه دستورات قرآن عملا این قانون را اجرا نمودند.

بدیهى است که اجراى اسلام فقط منحصر به دوران زندگانى پیامبر نمى‏باشد بلکه یک امر ضرورى است که باید دائما برقرار باشد و معطل نمودن هریک از قسمتهاى آن مخالفت آشکار با اسلام است.

بیش از هزار سال از غیبت امام مهدى (عج) مى‏گذرد و ممکن است که این غیبت تا هزاران سال دیگر نیز ادامه داشته باشد.

آیا در این مدت احکام اسلامى معطل خواهند بود و مردم به‏طور کلى آزاد خواهند بود؟

کسانى‏که معتقدند که اجراى نظام اسلامى تا ظهور حضرت امام زمان (عج) ضرورى نمى‏باشد، در واقع منکر ضرورت اجراى اسلام و دائمى بودن این دین هستند.

امام خمینى (ره) پس از بیان این مقدمه مهم و بنیادى ادامه مى‏دهد که عقل و دین حکم مى‏کنند که دولتهاى موجود را نباید به حال خود نگهداریم زیرا همه این دولتهاغرق در گمراهى هستند و به‏جاى شریعت الهى فرمان خود را در جامعه اجرا مى‏کنند بر مسلمانان واجب است که از سراسر جهان براى برپا نمودن انقلاب اسلامى بپاخیزند زیرا پس از پیامبر (ص) و ائمه (ع) این وظیفه بر دوش آنها گذاشته شده است.

امام خمینى (ره) ولایت فقیه را به دو نوع تقسیم مى‏کند.

تکوینى و تشریعى اولى فقط مخصوص ائمه (ع) و دومى منصب عمومى ولایت مى‏باشد فقهاى امت مى‏توانند این مقام را کسب نمایند.

در آن صورت بر مردم لازم خواهد بود که از فقیه اطاعت کنند.

نظرى که امام خمینى (ره) درباره تقیه اختیار نموده است، بخش مهم دیگرى از اندیشه انقلابى ایشان مى‏باشد.

چکیده‏اى از این تفکر ایشان به این صورت است که : " ما براى غلبه اسلام تمام امیدهاى خود را به امام زمان (عج) معطوف کرده‏ایم و براى مصونیت از خشم دستگاه طاغوتى به تقیه‏اى متوسل شده‏ایم که اسلام اجازه آن را نمى‏دهد.

ما باید خود، انقلاب اسلامى را برپا نماییم.

دین کامل اسلام که از سوى خداوند متعال توسط پیامبر اکرم (ص) عرضه شده است هنوز تمام جهان را تحت پوشش قرار نداده است‏با ظهور امام زمان (عج) انقلاب اسلامى در سراسر جهان گسترش خواهد یافت.

انقلاب ایران با نداى توحید یعنى اعلام برائت از هرگونه نظام غیر الهى برپا گردید از آنجا که نظامهاى پادشاهى، خودکامگى و استبداد مغایر با نظام حکومت الهى بودند انقلاب ایران ضد این قوانین باطل و غیر اسلامى بود نظام سیاسى اسلام یک نظام الهى است که متمایز از تمام نظامهاى دیگر مى‏باشد.

در این نظام حق مالکیت و حاکمیت از آن خداست و مسلمین به‏عنوان نمایندگان الهى نظام خلافت و جانشینى پروردگار را اجرامى‏نمایند در این نظام فقط قرآن و سنت از لحاظ قانونى اولویت دارند.

در این نظام که براساس شورى عمل مى‏کند از وظایف حتمى دولت‏به شمار مى‏رود فریضه اصلى دولت اسلامى خدمت‏به مردم جامعه است و ظلم و ستم بر جامعه از خصوصیات سلطنت مطلقه مى‏باشد و نظام شورایى اسلام نظامى است که ظالم و ستمگر در آن راه ندارد.

جامعه اسلامى بعد از عصر خلافت راشدى همواره دچار نظام اکمیت‏بوده‏اند.

با خاتمه عصر استعمار، در بسیارى از کشورهاى مسلمان نظام جمهورى غربى جانشین نظام سلطنتى قبلى شد و در سایر کشورهاى اسلامى نظام سلطنتى همچنان باقى ماند.

ایران نخستین کشور جهان است که با رهبرى امام خمینى انقلابى را بر ضد سلطنت و حاکمیت‏برپا نموده و توسط آن نظام سلطنتى را با شکست آشکار روبه ‏رو ساخت.

بى‏ثباتى اقتصادى کشور سومین عامل مهم انقلاب ایران بود.

قبل از هر چیز باید توجه داشت که اگر به‏صورت ناقص از نظام اقتصادى غرب تقلید کنیم مسائل اقتصادى ایجاد خواهد شد این مسائل منجر به ناآرامى جامعه خواهند گشت.

این ناآرامى نیز به‏صورت مخالفت و سرپیچى علنى از احکام دولت‏بروز خواهد کرد در ایران نیز انباشته شدن سرمایه کشور در نزد عده‏اى بخصوص باعث وخامت اوضاع شده بود.

ولى آنچه مردم را به انقلاب علیه نظام شاهنشاهى واداشت طرز به‏دست آوردن، و نمایش این سرمایه بود مردم قادرند تا حد شگفت‏انگیزى مشکلات مادى را تحمل کنند ولى هنگامى‏که افرادى از میان خود آنها به عزت نفس و موقعیت‏بنیادى اجتماعى آنان لطمه وارد کنند.

در نتیجه آنها نیز با خشونت واکنش نشان مى‏دهند.

شاه ایران نمى‏دانست که این ناهماهنگى اقتصادى پیامدهاى سهمگین اجتماعى را به‏دنبال خواهد داشت.

مردم کشور از نظر اقتصادى به دو دسته تقسیم شده بودند.

در یک طرف طرز زندگى سرمایه‏داران مشاهده مى‏شد که تهران و اطراف آن را دربرگرفته بود.

در مقابل آن جامعه مستضعف روستایى قرار داشت که حتى از امکانات اساسى زندگى نیز برخوردار نبودند.

بدین ترتیب یاس و احساس محرومیت قشر محروم و مستضعف کشور را فراگرفته بود و از سوى دیگر طبقه حاکم.

و بدین ترتیب این رقابت، تمام سرمایه ملى را به سوى طبقه بالا سوق مى‏داد اکثریت افراد ملت را مستضعفین تشکیل مى‏دادند و از آنجا که این انقلاب براى واگذارى حقوق مستضعفان به آنان برپا شده بود این قشر جامعه توسط انقلاب جلب شده بودند.

براساس یک بررسى انجام شده، قبل از انقلاب، هشتاد درصد از جمعیت کشور را مستضعفین تشکیل مى‏دادند.

ده درصد را افراد نیمه مستضعف و ده درصد دیگر را مستکبرین تشکیل مى‏دادند.

و همین طبقه‏بندى اقتصادى بود که باعث عدم تعادل بیشتر نظام اقتصادى کشور شده بود.

حرص، فساد، خوش‏گذرانى و جاه‏طلبى روز افزون شاه و خشم و احساس محرومیتى که بتدریج در مردم اوج مى‏گرفت‏سرانجام سبب برخاستن نهضتى از مردم شد که چون سیل خروشانى نظام شاهنشاهى را سرنگون کرده و انقلاب اسلامى را به پیروزى رسانید.

امام خمینى (ره) این انقلاب را انقلاب مستضعفان علیه مستکبران نامیده ‏اند.

انقلاب ایران علیه جبر و استبداد نظام دولتى غیر اسلامى حاکمیت غیرالهى و عدم تعادل اقتصادى برپا گردیده است و با نتایج‏خود جهان را به حیرت و شگفتى واداشته است.

انقلاب اسلامى ایران با توجه به جامعیت و نظم و هماهنگى خود به هیچ وجه با سایر تحولاتى که تاکنون در جهان به‏وقوع پیوسته‏اند قابل قیاس نمى‏باشد.

امام خمینى (ره) اسوه جدیدى از مبارزه همزمان با عوامل داخلى و خارجى و هماوردى با دشمنان اسلام بودند.

علم و بصیرت دینى تلاش خستگى‏ناپذیر در راه اسلام ایثار و فداکارى استقامت و اراده راسخ، سادگى، شجاعت و بینش سیاسى از جمله ویژگیهایى هستند که تجمع آنها در شخصیت عظیم امام خمینى (ره) باعث‏شد که وى به‏عنوان موفق‏ترین رهبر عصر خویش در جهان شناخته شود.

نهضتى را که ایشان در سال 1963 میلادى آغاز کردند با تلاش وجد و جهد طاقت‏فرسا در طول شانزده سال به موفقیت و پیروزى رسانیدند.

ایشان به‏ عنوان یک فرد مصلح ابتدا میزان فساد را بررسى نموده و سپس به اصلاح امور با استفاده از راه و روشهاى مناسب پرداختند.

پس از آن بر مردم و دولتمردان روشن نمودند که اسلام فقط مجموعه‏اى از اعمال و عبادات شخصى و یا نظام ناهماهنگ با اوضاع و شرایط زمان نمى‏باشد.

بلکه یک نظام کامل و همه جانبه زندگانى بشرى است و خداوند متعال با وضع مقررات همه جانبه و پاسخگوى تمام نیازهاى نوع بشر راه سعادت او را تعیین فرموده است.

امام خمینى خواهان تشکیل دولتى در ایران بودند که رهبرى آن در دست فقیه عادل باشد تا بتواند ملت را از سلطه دست نشاندگان استعمار برهاند و با محو کردن تمام آثار آن از جامعه زمینه سعادت دنیا و آخرت جامعه را فراهم کند.

ایشان سیماى حکومت اسلامى را کاملا بر مردم واضح نمود و ملت را براى استوارسازى بنیادهاى دولت نوین آگاه و مصمم نمود.

گرچه در کشورهاى متعدد اسلامى از دیرباز تلاشهایى براى ایجاد انقلاب اسلامى انجام مى‏گردند ولى این شرف فقط نصیب ایران شد که مردم آن با ایمان اتحاد و شهادت طلبى و پیروى از رهبر انقلاب علاوه بر اینکه توانستند اقتدار کشور را در دست گیرند این مطلب را نیز ثابت کردند که این ادعاى جامعه اشتراکى که "انقلاب فقط بر اثر عوامل اقتصادى واقع مى‏گردد.

" یک ادعاى غلط و نادرست مى‏باشد.

ایشان همچنین قدرت سیاسى اسلام را کاملا آشکار نمودند و تصورات شرق و غرب را درباره دین اسلام تغییر دادند.