در دنیای مدرن امروزی اکثر امور روزانه مردم با استفاده از کامپیوترها انجام می گیرد .
از این رو اطلاعات شکل دیگری به خود گرفته و روزانه به سمت دنیایی بدون کاغذ و قلم پیش می رویم و این ابزار سنتی کم کم جای خود را به اسناد کامپیوتری در قالب رسانه های مغناطیسی با گنجایش بسیار بیشتر و کاربرد برتر خواهد داد .
اگر از اسناد الکترونیکی و کامپیوتری استفاده می کنید همیشه از مزایایی همچون دسترسی سریع به اطلاعات ، انتقال سریع اطلاعات از نقطه ای به نقطه دیگر دنیا در کمتر از چند دقیقه ، ذخیره حجم بسیار زیادی از اطلاعات در قالب یک فضای بسیار کوچک فیزیکی و غیره ...
برخوردار هستید .
ولی فراموش نکنید که در کنار همه این مزایا که هر انسانی را به استفاده از فناوری اطلاعات IT سوق می دهد همیشه یک عیب بزرگ نیز وجود دارد .
اطلاعات دیجیتالی به دلیل نوع خاص ذخیره سازی و حساسیت خود در معرض خطرات گوناگونی قرار دارند .
در بعضی مواقع این خطرات قادر به نابودی همه اطلاعات کامپیوتر شما در کمتر از چندین ثانیه می باشند و توجه کردن به این نکته برای کاربر کامپیوتر از ملزومات داشتن یک ارتباط خوب با کامپیوتر است .
در هر زمان و با برخورد به هر سیستم عامل با شناسایی نرم افزاری مناسب قادر به بازیابی اطلاعات سیستم خود خواهید بود .
انواع رسانه ذخیره سازی اطلاعات
همان طور که در زندگی روزمره برای ثبت و نگهداری اسناد و اطلاعات خود از کاغذ استفاده می کنید ، در کامپیوتر نیز نگهداری اطلاعات به صورت دیجیتالی بر روی یک رسانه ( مغناطیسی ، نوری یا مکانیکی ) انجام می گیرد .
یکی از معروف ترین و محبوب ترین این قطعات ، هارد دیسک ها هستند که همه مردم دنیا در کامپیوترهای شخصی خود ، به وسیله یک هارد دیسک Hard Disk اطلاعات خود را ذخیره می کنند مزایای این رسانه علاوه بر گنجایش زیاد اطلاعات ، قابلیت خواندنی – نوشتنی آن می باشد که کاربر قادر به ذخیره یا پاک کردن اطلاعات مورد نظر است .
رسانه های دیگری با نام های CD/ DVD/ Floppy / Flash Memory / Zip Drive و غیره وجود دارند که هر کدام با مزایا و محدودیت هایی ، اطلاعات را ذخیره سازی می کنند .
دلایل از دست دادن اطلاعات
حذف اطلاعات همیشه همراه با دلیلی منطقی می باشد .
اشتباه کاربر
یکی از متداول ترین دلایل حذف اطلاعات که کاربران باید به آن توجه بسیار داشته باشند ، سهل انگاری از جانب خود کاربر است .
بسیاری از مواقع کاربر با حذف کردن قسمتی از اطلاعات و غیر فعال کردن امکان recycle bin در ویندوز همواره خود به پاک شدن اطلاعات و عدم برگشت پذیری آسان ان کمک شایانی می کند .
گاهی اوقات نزدیک شدن اهن ربا به رسانه مغناطیسی مانند هارد دیسک باعث تخریب پارتیشن ها و یا بخش مهمی از اطلاعات می گردد و این کار گاهی نیز به طور کامل هارد دیسک را معیوب کرده و کاربر مجبور به تعویض این حافظه جانبی خواهد بود .
نکته
در ویندوز دو گزینه Option یا دو فرمان مهم با نام های Delete و format وجود دارد که از طریق آن ها اطلاعات شما با فرض اگاهی خودتان از بین خواهد رفت .
هنگام استفاده این دو فرمان دقیقا از عملکرد آن ها آگاه باشید و هیچ گاه برای امتحان کردن ، از این دو فرمان بدون اگاهی قبلی استفاده نکنید .
فرمان format به طور کامل اطلاعات یک درایو را از بین خواهد برد .
برای استفاده از این فرمان ابتدا باید بر روی آیکون My Computer در Desktop دوبار کلیک نمود .
پس از ان جهت پاک کردن تمام اطلاعات یک درایو بر روی آیکون آن درایو ، دکمه سمت راست ماوس را فشار داده تا گزینه Format نمایان گردد.
پس از ان جهت پاک کردن تمام اطلاعات یک درایو بر روی آیکون آن درایو ، دکمه سمت راست ماوس را فشار داده تا گزینه Format نمایان گردد.
فرمان delete نیز فایل ها و پوشه ها ( بسته به انتخاب شما ) را از بین خواهد برد .
برای مشاهده این فرمان بر روی یک فایل یا پوشه در هر کجایی ویندوز دکمه سمت راست ماوس را فشار دهید .
برق سیستم تمامی وسایل برقی از حساسیت خاصی برخوردارند که هارد دیسک و رسانه های ذخیره سازی اطلاعات در کامپیوتر نیز از این مسئله مستثنی نیستند .
اگر هنگام دست زدن به کیس کامپیوتر برق ضعیفی را حس می کنید یقین بدانید که سیستم شما دارای یک اتصال ضعیف از مادر برد یا قطعه دیگری به بدنه کیس است و این جریان الکتریکی ضعیف به مرور زمان اثرات منفی را بر روی هارد دیسک سیستم تان اعمال خواهد کرد این صدمات گاهی از بد ستکور شدن هارد دیسک تا تخریب بخشی از اطلاعات یا حتی داغ شدن بدنه هارد دیسک و سوختن برد الکترونیکی این قطعه پیشروی می کند .
در صورت مشاهده این قبیل مشکلات برای رفع آن ابتدا با استفاده از سیم Earth و اتصال آن به فلزی خارج از بدنه کیس سعی در خارج کردن برق اضافی نموده و سپس جهت رفع اصولی عیب از افرادی که تخصص لازم را دارند کمک بخواهید .
نکته بسیار مهم دیگری در زمینه برق سیستم استفاده از محافظ برای کاربران خانگی و استفاده از UPS برای شرکت ها است .
زیرا نوسانات شهری ، علاوه بر این که احتمال خرابی قطعات الکترونیکی داخل کیس را افزایش می دهد کمک شایانی به تخریب هارد دیسک یا قسمتی از اطلاعات می کند .
فرسودگی قطعه انتظار نداشته باشید که هارد دیسک یا هر وسیله ذخیره سازی اطلاعات شما تا ابد کار کند و هیچ مشکلی برای شما به وجود نیاورد .
عمر مفید یک هار دیسک مناسب با رعایت تمام روش های بهینه سازی و مراقبت های ویژه حدود 3 تا 4 سال است که این مسئله امری نسبی می باشد و بستگی به میزان استفاده از هار دیسک دارد لازم به ذکر است که حمل و نقل هارد دیسک و جدا کردن مکرر ان از سیستم جهت حمل اطلاعات به کامپیوتری دیگر برای عمل هارد به هارد نیز دلیل مضاعفی بر فرسودگی این قطعه است .
در خصوص انتقال اطلاعات بهتر است از قطعات ذخیره سازی اطلاعات دیگر مانند CD/DVD/Flash Disk /Zip Drive استفاده کرد .
ویروس هر کاربر کامپیوتر برای حفظ سیستم خود حتما باید از یکی از بهترین نرم افزارهای ضد ویروس دنیا استفاده نماید .
زیرا با وجود اینترنت و گسترش ان محیط نا امن اطلاعاتی ایجاد شده که هر ثانیه و با اجرای هر برنامه امکان ابتلای سیستم شما به انواع و اقسام ویروس ها وجود دارد .
کار اصلی ویروس تخریب اطلاعات است و تنها هدف ان از بین بردن ان ها می باشد .
بعضی مواقع مشاهده می شود که خیلی از ویروس ها نیز سخت افزار کامپیوتر مانند هارد دیسک را مورد حمله خود قرار میدهند .
کاربران از بین ضد ویروس های مطرح دنیا با نام های Trend – Micro , Panda , Norton , MCA fee , PC Cillin و غیره باید یکی را انتخاب کرده و استفاده نمایند .
معمولا یک نرم افزار ضد ویروس که در حافظه قرار می گیرد کمی از سرعت سیستم را کاهش می دهد .
نکات ایمنی جهت نگهداری صحیح اطلاعات پشتیبانی backup ما همیشه در زندگی سنتی و بدون کامپیوتر خود نیز به دنبال روش هایی برای پشتیبانی از اطلاعات و اسناد بودیم که در بعضی مواقع از طریق دستگاه کپی ، با کپی گرفتن از یک سند و ایجاد یک نسخه شبیه نسخه اصلی به بقا و حفظ درست آن سند کمک بسیاری می کردیم .
تهیه پشتیبان از اطلاعات معمولا توسط همان وسایل دیگری ذخیره سازی اطلاعات مانند CD/DVD/Flash Disk /Floppy /Zip Drive انجام می گیرد .
ظرفیت هارد دیسک های امروزی به چند ده گیگابایت می رسد که برای پشتیبانی از این اطلاعات بسته به میزان دقیق حجم آن می توان از چندین DVD برای ذخیره سازی و تهیه پشتیبان اطلاعات استفاده نمود .
استفاده از RAID در این تکنیک 2 عدد هارد دیسک که داخل کیس قرار دارند با تکنیک Mirroring ( آینه بندی )اطلاعات را در یکدیگر به صورت یکسان قرار می دهند به عنوان مثال اگر در یکی از هارد دیسک ها یک برنامه نصب شود و یا یک فایل حذف گردد ، در همان زمان در هارد دیسک دیگر نیز این عمل انجام می گردد .
از این رو همیشه هر دو هارد دیسک اطلاعات یکسانی با یکدیگر دارند و در صورت خرابی یکی از هارد دیسک ها ان دیگری قابل دسترس بوده که با این روش از نابودی اطلاعات می توان جلوگیری نمود .
کارت های محافظ هارد دیسک نوعی کارت های محافظ هارد دیسک با نام HD Safe وجود دارد که به راحتی در اسلات PCI بر روی مادر برد نصب می شود و در صورت حذف اطلاعات به راحتی آن ها را باز می گرداند .
به دلیل استفاده کم اکثر کاربران خانگی از این روش و روش RAID از توضیحات بیشتر در این رابطه پرهیز می کنیم.
تعریف سیستم فایل File System تکنیکی که به واسطه ان اطلاعات بر روی رسانه های ذخیره سازی اطلاعات ثبت می گردد سیستم فایل نام دارد .
سیستم فایل در کامپیوتر نیز به همین ترتیب عمل می کند .
انواع هارد دیسک از NTFS , FAT32 , FAT16 استفاده می کند که توسط مایکروسافت تولید شده و در ویندوز به کار می رود .
یا حتی سیستم فایل هایی با نام های دیگر جهت ذخیره سازی اطلاعات در CD/DVD و دیگر دیسک های ذخیره سازی استفاده می شوند .
هدف همه آن ها ذخیره سازی اطلاعات است ولی هر کدام مزایا و معایبی دارند .
طریق شناسایی نوع سیستم فایل جهت استفاده از نرم افزارهای بازیابی اطلاعات حتما می بایست از نوع سیستم فایل و درایوهای هارد دیسک کامپیوتر خود اگاه باشید تا با انتخاب صحیح نرم افزار بازیابی اطلاعات نتیجه بهتری دریافت کنید .
برای مشاهده نوع سیستم فایل از Desktop ویندوز بر روی My computer دوبار کلیک کرده تا صفحه مربوط به نام درایوها ظاهر گردد .
بر روی درایو مورد نظر که اطلاعات شما در ان قرار داشته دکمه سمت راست ماوس را فشار داده و گزینه Properties را انتخاب نمایید .
در پنجره ظاهر شده نوع سیستم فایل درایو شما در مقابل عبارت file System نوشته شده است .
بازیابی اطلاعات حال اگر به هر دلیلی فایل ها و اطلاعات سیستم خود را از دست داده اید اصلا نگران و دستپاچه نشوید .
به ارامی و با دقت این مراحل را انجام دهید .
اگر اطلاعات سیستم شما به صورت ناخواسته پاک شده به هیچ عنوان هیچ گونه عملیات کپی در ان ناحیه از هارد دیسک انجام ندهید .
زیرا در اثر کپی فایلی دیگر به این ناحیه و Over Write شدن اطلاعات بر روی اطلاعات قبلی شما ، به طور یقین اطلاعات خود را از دست خواهید داد و هیچ راهی به غیر از backup که قبل از حذف اطلاعات باید انجام داده باشید ، به شما کمک نخواهد کرد .
بازیابی ساده با استفاده از سطل زباله Recycle bin قابلیت سطل زباله Recycle Bin از ابتدای ظهور ویندوز به چشم می خورد این قابلیت به کاربران امکان می دهد که در صورت حذف فایل ها و پوشه ها این اطلاعات در قسمت دیگری از هارد دیسک به نام recycle Bin ذخیره گردد و در صورت تمایل کاربر این اطلاعات می تواند به طور کل از سیستم حذف شده و یا از recycle Bin به محل اولیه خود باز گردد .
این روش هنگامی موثر است که اطلاعات با آگاهی و توسط خود شما حذف گردیده که به راحتی قابل بازگشت می باشد .
برای استفاده از این روش بعد از حذف فایل یا پوشه بر روی آیکون Recycle Bin در Desktop دو بار کلیک کرده تا پنجره ای ظاهر شود .
در این پنجره مجددا با استفاده از ماوس فایل ها و پوشه های دلخواه را انتخاب کرده و بر روی یکی از آن ها دکمه سمت راست ماوس را فشار دهید و در نهایت گزینه Restore را انتخاب نمایید .
گاهی اوقات این امکان وجود دارد که سهوا یا عمدا Recycle Bin در ویندوز غیرفعال شده باشد و با حذف فایل یا پوشه ، اطلاعات به این آیکون انتقال داده نشود.
در صورت بروز این مشکل ، بر روی آیکون Recycle Bin دکمه سمت راست ماوس را فشار داده و گزینه Properties را انتخاب نمایید .
حال همان طور که پنجره ظاهر شده را مشاهده می کنید توجه داشته باشید که گزینه Do not move files to the Recycle Bin تیک نخورده باشد.
اگر قسمتی از اطلاعات هارد دیسک شما پاک شده ولی ویندوز همچنان صحیح و سالم به کار خود ادامه می دهد بدانید که اطلاعات نابود شده در دسترس شماست و به راحتی می توانید با استفاده از نرم افزارهایی که از آن نام برده خواهد شد .
آن ها را بازیابی کنید.
در بدترین شرایط ممکن است هنگام نابودی اطلاعات ویندوز شما از کار افتاده و حتی توان وارد شدن به ویندوز را نداشته باشید تا به عملیات بازیابی اطلاعات بپردازید یا درایوهای هارد دیسک شما Partition بندی نیز پاک شده که این مسئله بحرانی بودن وضعیت هارد دیسک را دو چندان خواهد کرد .
در این شرایط با استفاده از روش هارد به هارد ، هارد دیسک خود را به یک کامپیوتر سالم متصل کرده و سپس از طریق ویندوز ان کامپیوتر سالم و اجرای نرم افزارهای مربوطه به بازیابی اطلاعات این هارد دیسک معیوب بپردازید .
بازیابی اطلاعات پاک شده در سطل زباله گاهی اوقات بعد از پاک کردن یک فایل یا پوشه اطلاعات شما در داخل Recycle Bin قرار می گیرد ولی شما از روی اطمینان اطلاعات Recycle Bin را نیز پاک کرده تا به طور کلی آن اطلاعات از کامپیوتر شما حذف گردد .
ولی مجددا به ان اطلاعات نیاز پیدا می کنید .
در این مواقع شما با استفاده از نرم افزارهای بازیابی اطلاعات به اطلاعات خود دسترسی پیدا خواهید کرد .
نکته بسیار مهم که مجددا متذکر می شوم این است که اگر بعد از پاک کردن اطلاعاتی از recycle Bin اطلاعات جدیدی را پاک کرده و به recycle Bin انتقال دهید متاسفانه اطلاعات قبلی شما قابل برگشت نخواهد بود .
معرفی نرم افزارهای بازیابی اطلاعات بعد از شناسایی وضعیت سیستم خود از طریق نرم افزارهای بازیابی اطلاعات بسیار مفید و قوی که در دنیا وجود دارد به راحتی قادر به بازیابی اطلاعات خود می باشید .
نرم افزارهای بسیاری در این رابطه با نام های Active Undelete ، Easy Recovery ، PC inspector File Recovery ، OO Disk Recovery , Back2Life و غیره وجود دارد .
برنامه های Active Undelete و Easy recovery جزو بهترین برنامه های تولید شده در این زمینه هستند .
ولی در هر صورت همه برنامه های نامبرده فوق سیستم فایل های FAT و NTFS را تحت پوشش خود قرار می دهند .
نحوه انجام عمل هارد به هارد روش هارد به هارد یکی از روش های متداول حمل اطلاعات توسط هارد دیسک است که حتی کاربرانی که هارد دیسک ان ها معیوب نیست و قصد انتقال اطلاعات به کامپیوتر دیگری را دارند با استفاده از این روش کاربردی قادر به انجام این کار هستند .
در ابتدا کامپیوتر خود را خاموش کرده و درب کیس را باز کنید و در ادامه به انجام 3 مرحله اصلی نیازمندید که عبارتند از : مرحله اول : اتصال سخت افزاری هارد دیسک ها توسط یک کابل پهن ( 40 پین ) به نام کابل دیتا به قسمتی از مادر برد به نام کانکتور IDE متصل می شوند .
در مادربردها معمولا تعداد 2 کانکتور IDE وجود دارد .
لازم به ذکر است که توانایی اتصال 2 رسانه مانند هارد دیسک یا CD-Rom توسط هر کدام از این کابل های 40 پین IDE وجود دارد .
بنابراین اگر مادر برد سیستمی دارای 2 عدد کانکتور IDE بود ما قادر به اتصال 4 رسانه ( مثلا 2 عدد هارد دیسک – 1 عدد CD-Rom – 1 عدد CD- Writer ) به آن هستیم .
اگر چه مادربردهای مختلف توانایی های مختلفی دارند .
ولی در اینجا فرض شده اکثر مادربردها همین 2 عدد کانکتور IDE را دارا هستند .
نکته همیشه IDE0 با نام Primary اولیه و IDE1 با نام Secondary ثانویه شناسایی می شود و قطعات متصل شده به کابل های IDE باید به صورت Master اصلی یا Slave فرعی تنظیم شده باشند .
پس اگر هر دو کانکتور IDE ما به مادر برد متصل باشد و 4 عدد رسانه به 2 کابل مورد نظر نصب شده باشد .
رسانه اول بر روی IDE اولیه باید Master و رسانه دوم بر روی همان IDE باید Slave باشد و همین کار نیز برای IDE ثانویه نیز صدق می کند .
لازم به ذکر است که عدم انجام چنین حالتی ممکن است شما را در شناسایی هارددیسک جدید دچار مشکل نماید .
نوع اتصال یک هارد دیسک Master یا Slave بودن را مشخص کنید بر روی هر رسانه یک Jumper قرار دارد که این جامپر از روی جدول درج شده بر روی همان رسانه می بایست بر روی Slave یا Master تنظیم گردد.
جهت نصب یک رسانه جدید چه هارد دیسک و یا CD-Rom باید توجه داشته باشید که کابل ها به درستی در جای خود قرار گیرند .
البته این امکان وجود ندارد که کابل برق یا Data با طور برعکس در جای خود جای گیرد ولی با توجه به حالت نری و مادگی پین ها و علامت های اطراف کانکتور به ارامی هر کابل را در جای خود قرار داده و اصلا احتیاج به صرف نیروی زیادی برای انجام این کار نمی باشد .
توجه داشته باشید که هارد دیسک جدیدی که مایل به نصب آن جهت عمل هارد به هارد به سیستم خود می باشید حتما به صورت Slave تنظیم شده باشد .
زیرا هارد دیسک خود سیستم که به صورت Master مشخص گردیده جهت راه اندازی مورد استفاده قرار می گیرد و سیستم هارد دیسک Master را به عنوان هارد دیسک اصلی و راه انداز کامپیوتر می شناسد .
اگر چه می توان این تنظیمات را به گونه ای در Bios Setup کامپیوتر تغییر داد ولی به طور پیش فرض این گونه عمل می کند.
هم اکنون سیستم خود را روشن کرده و به محض ملاحظه اولین تصویر بر روی صفحه نمایش کلید Del بسته به نوع Bios این کلید فرق می کند بر روی صفحه کلید را چندین بار پشت سر هم فشار داده تا به برنامه Setup در Bios وارد شوید .
لازم به ذکر است که در Bios تنظیمات سیستمی و مهم سخت افزاری قرار می گیرد که برای تغییر در این تنظیمات حتما می بایست از اگاهی کافی در مورد منوهای ان برخوردار باشید در غیر این صورت شاید سیستم شما به طور کلی دچار مشکلات اساسی و عدم شناسایی قطعات و یا حتی بوت شدن گردد .
بعد از فشردن کلید Del اگر سیستم از شما یک کلمه عبور Password درخواست نمود شما می بایست با شرکتی که کامپیوتر را از آن خریداری کرده اید تماس گرفته و کلمه عبور خود را دریافت نمایید .
پس از وارد کردن کلمه عبور ، به منوی Standard CMOS Features یا IDE/HDD Auto Detection مراجعه نموده تا به طور خود کار هارد دیسک جدید به سیستم معرفی شود.
اگر همه کارها را به درستی انجام داده باشید در هنگام ورود به ویندوز و مراجعه به آیکون My Computer شما باید درایوهای جدیدی را مشاهده نمایید .
توجه داشته باشید که درایو C هارد دیسک اصلی سیستم با نام همان درایو C باقی می ماند و سپس ابتدا نام درایوهای هارد دیسک معیوب و بعد از ان نام درایوهای هارد دیسک اصلی سیستم نمایش داده می شود .
برای مثال فرض کنید که هر کدام از هارد دیسک ها دارای 2 درایو به نام های C و D می باشند .
با فرض مثال بالا اگر 2 عدد هارد دیسک به سیستم متصل شده که درایوهای C و F همان درایوهای C و D هارد دیسک اصلی کامپیوتر و درایوهای D و E نیز همان درایوهای C و D هارد دیسک معیوب خواهند بود.
دانشگاه علم و فرهنگ موضوع : بازیابی اطلاعات RECOVERY استاد راهنما : سرکار خانم هاشمی ارائه کننده : شیما اشرفی