1- مقدمه:
عرصه آبهای سرزمینی دریای خزر در شمال و دریای عمان و خلیج فارس در جنوب و وجود هزاران رشته رودخانه های فصلی و دائمی و بیش از 400 هزار عدد چشمه و قنات و چاه و بیش از 500 هزار هکتار دریاچه های طبیعی و مصنوعی و ذخیره گاههای آبی کشاورزی محدوده آبهای داخلی و هزاران هکتار اراضی کم بازده و بلا استفاده در عرصه داخلی و سواحل شمال و جنوب از قابلیت های بالقوه تولید آبزیان در کشور محسوب می شوند.
بر این اساس از چندین دهه قبل جهت توسعه تولید آبزیان از عرصه های دریایی و داخلی اقداماتی بعمل آمده است اما تا دوره منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی (سال 1357) گسترش آن قابل توجه نبوده است خصوصا این اقدامات در عرصه آبهای داخلی بسیار محدود و اندک گزارش شده است.
میزان تولید آبزیان در کشور ناشی از فعالیت های تکثیر و پرورش انواع آبزیان در محدوده آبهای داخلی و صید انواع آبزیان در محدوده آبهای شمال و جنوب در طول سالهای بعد از انقلاب از گسترش قابل توجهی تا به امروز برخوردار بوده است ادغام شرکت های شیلات شمال و جنوب و ایجاد شرکت سهامی شیلات ایران و الحاق آن به وزارت جهاد سازندگی در سال 1366 با پیشنهاد سران سه قوه و موافقت رهبر کبیر انقلاب اسلامی در واقع نقطه عطف و آغازین تحولات اساسی در گسترش تولید آّبزیان در عرصه آبهای شمال و جنوب و داخلی به شمار می رود بر این اساس از سال 1368 به بعد با تدوین و اجرای برنامه های پنجساله اول (1372-1368) و پنجساله دوم (1378-1374) و پنجساله سوم (1383-1379) و واگذاری کلیه امورات تصدی گری مربوط به صید و آبزی پروری به بخشهای خصوصی تولید آبزیان بشدت افزایش یافت.
بر طبق اطلاعات موجود در دوره منتهی به سال 1382 میزان کل تولید آبزیان در کشور 441836 تن گزارش گردید که 299128 تن به نسبت 6/67 درصد از کل تولید مربوط به آبهای جنوب و 32533 تن به نسبت 4/7 درصد مربوط به آبهای شمال و 110175 تن به نسبت 25 درصد مربوط به تکثیر و پرورش آبزیان در آبهای داخلی بوده است که بیش از 75 درصد تولید آبزیان درآبهای شمال و جنوب و بیش از 97 درصد تولید آبزیان ناشی از فعالیت های تکثیر و پرورش آبهای داخلی دردوره بعد از انقلاب خصوصا از سال 1366به بعد تحقق یافته است.
پیش بینی می شود که میزان تولید آبزیان در دوره بهره برداری 1384 به مرز 500 هزار تن برسد. با بررسی اطلاعات و آمار عملکرد تولید آبزیان در طی دهه گذشته هر چند صید انواع آبزیان در عرصه دریای خزر و خلیج فارس و دریای عمان در طول سالهای مختلف دستخوش تغییراتی بوده است، اما در عرصه آبزی پروری آبهای داخلی تحولات سریعی به وقوع پیوست و قابلیت های زیادی مورد شناسایی قرار گرفت که تنها بخش کوچکی از قابلیت های شناخته شده تاکنون بصورت ناقص مورد بهره برداری قرار گرفت هم اکنون بیش از 8000 واحد تولید در عرصه تکثیر و پرورش آبزیان در آبهای داخلی فعالیت دارند.