دانلود تحقیق استاندارد آرد کنجاله بادام زمینی

پیشگفتار
استاندارد ویژگیها و روشهای آزمون آرد بادام زمینی که بوسیله کمیسیون فنی مواد غذائی تهیه و تدوین شده و در کمیسیون نهائی مادر مورد تائید قرار گرفته و در سی و یکمین جلسه کمیته ملی مواد غذائی مورخ 61/3/30 تصویب گردید .

پس از تأیید شورایعالی استاندارد و به استناد ماده یک ( قانون مواد الحاقی به قانون تأسیس مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مصوب آذر ماه 1349) به عنوان استاندارد رسمی ایران منتشر می‏گردد .

برای حفظ همگامی و همآهنگی با پیشرفتهای ملی و جهانی صنایع و علوم استانداردهای ایران در مواقع لزوم و یا در فواصل معین مورد تجدیدنظر قرار خواهند گرفت و هر گونه پیشنهادی که برای اصلاح یا تکمیل این استانداردها برسد در هنگام تجدیدنظر در کمیسیون فنی مربوط مورد توجه واقع خواهد شد .

بنابراین برای مراجعه به استانداردهای ایران باید همواره از آخرین چاپ و تجدیدنظر آنها استفاده نمود .

در تهیه این استاندارد سعی بر آن بوده است که با توجه نیازمندیهای خاص ایران حتی‏المقدور میان روشهای معمول در این کشور و استاندارد و روشهای متداول در کشورهای دیگر همآهنگی ایجاد شود .

لذا با بررسی امکانات و مهارتهای موجود و اجرای آزمایشهای لازم استاندارد حاضر با استفاده از منابع زیر تهیه گردید .

1- 1- Specification for edible
Groundnut flour (expeller pressed) 1975.

2 کتاب دانه‏های روغنی تألیف دکتر ناصر سعادت لاجوردی صفحه 47-58 انتشارات دانشگاه تهران سال 1359

استاندارد آرد کنجاله بادام زمینی
1 هدف
هدف از تدوین استاندارد تعیین ویژگیها و روشهای آزمون و بسته‏بندی و علامت‏گذاری بادام زمینی خوراکی است که روغن آن توسط ادوات مکانیکی مناسب استخراج شده است .

2 دامنه کاربرد
این استاندارد شامل ویژگیهای آرد بادام زمینی 1 روغن گرفته است که جهت استفاده در غنی کردن انواع آرد بکار می‏رود .

3 ویژگیها
3 1 ماده اولیه باید از مغز دانه‏های درسته و کامل رسیده , تازه و سالم و عاری از هر گونه آلودگی قابل رویت قارچی و شیمیائی تهیه شده و در دستگاههای تمیز به نحو بهداشتی روغن آن استخراج شود .

برای انتخاب دانه‏های سالم می‏توان از بازرسی عینی و یا دستگاههای الکترونیکی استفاده نمود .

3 2 آرد حاصله از عمل استخراج مکانیکی باید به رنگ سفید و یا متمایل به قهوه‏ای روشن باشد و از لحاظ ترکیب یکنواخت و عاری از آفات و امراض و بو و طعم نامطبوع بوده و هیچ نوع رنگ و ماده معطر و مواد افزودنی نامناسب دیگر به آن اضافه نشده باشد .

3 ـ 3 ـ قطر ذرات ـ قطر ذرات آرد بادام زمینی باید به ترتیبی باشد که حداقل 95 درصد آرد ازالک به قطر چشمه‏های 710 میکرون رد شود و 80 درصد وزنی ازالک با چشمه‏های به قطر 500 میکرون عبور می‏کند .

3 ـ 4 ـ در تولید , بسته‏بندی و نگهداری محصول باید اصول بهداشتی کارگاه و وسائل مورد استفاده در مدنظر باشد ( باستاندارد مقررات بهداشتی کارگاه ایران شماره 1836 مراجعه شود .) 3 ـ 5 ـ آرد بادام زمینی روغن گرفته باید با جدول ویژگیهای زیر مطابقت داشته باشد 3 ـ 6 ـ ویژگیهای باکتریوژیکی : آرد بادام زمینی روغن گرفته خوراکی باید متناوبأ از لحاظ میزان باکتری آزمون شده و مقدار آن با جدول شماره 2 مطابقت داشته باشد .

4 ـ بسته بندی و علامتگذاری 4-1- بسته‏بندی : آرد بادام زمینی روغن گرفته باید در کیسه‏های پلی‏اتیلن و یا کیسه‏های کنفی که دارای لایه پلی‏اتیلن باشد و یا در ظروف فلزی مناسب بسته‏بندی گردد .

چنانچه آرد در کیسه بسته‏بندی شود درب کیسه باید بوسیله دست و یا ماشین دوخته شود .

چنانچه این عمل با دست انجام می‏گیرد دهانه کیسه پس از دوبار تا کردن و یا دوبار رویهم برگرداندن دوخته شود .

عمل دوخت بایستی دو ردیفه باشد و تا حد امکان از کوکهای ریز استفاده شود .

4 ـ 2 ـ علامتگذاری : روی هر بسته بایستی اطلاعات زیر نوشته و یا برچسب شود .

4 ـ 2 ـ 1 ـ نام فرآورده 4 ـ 2 ـ 2 ـ نام و آدرس سازنده و یا تولیدکننده 4 ـ 2 ـ 3 ـ شماره ساخت 4 ـ 2 ـ 4 ـ وزن خالص 4 ـ 2 ـ 5 ـ تاریخ تولید 4 ـ 2 ـ 6 ـ پروانه ساخت از وزارت بهداری 5 ـ نمونه‏برداری برای انتخاب نمونه‏هائیکه معرف کل محصول باشد از روشهای پیشنهادی در استاندارد تدوین شده آرد گندم ایران شماره 103 استفاده گردد .

6 ـ روشهای آزمون برای آزمون ویژگیهای مندرج در بند 3-4 و 3-3 و جداول شماره 1 و 2 به بندهای مربوطه این استاندارد مراجعه شود .

مواد شیمیائی مورد مصرف در آزمونها باید از نوع خالص باشد .

6 ـ 1 ـ اندازه‏گیری قطر ذرات 6 ـ 1 ـ 1 ـ اندازه‏گیری با الک دو الک را رویهم سوار کنید به نحوی که قطر چشمه‏های الک روئی 710 میکرون و قطر چشمه‏های زیرین 500 میکرون باشد .

این مجموعه مجهز به در پوشی است که بعد از افزایش بار الک روی آن گذاشته می‏شود و در زیر آن نیز قابی قرار می‏گیرد که رد شده از الکها درون آن جمع‏آوری می‏شود .

یادآوری 1 ـ در صورت عدم دسترسی به الکهای فوق می‏توان از الکهای مشابه به ترتیب زیر استفاده کرد بجای الک به قطر چشمه‏های 710 میکرون از الک 22 مش S.B و یا از 25 مش ASTM و یا از الک 24 مش استفاده نمود .

بجای الک با قطر چشمه‏های 500 میکرون از الک 30 مش S.B و یا 35 مش ASTM و یا 32 مش استفاده کرد .

6 ـ 1 ـ 2 ـ روش کار : 100 گرم از نمونه آزمودنی را به دقت توزین نمائید و روی الک فوقانی مجموعه دو الک فوق‏الذکر بند الف 1-1 ریخته و ردپوش آنرا گذاشته و روی دستگاه تکان دهنده برقی مربوطه قرار داده و به مدت 5 دقیقه دستگاه را بکار اندازید و سپس دستگاه را خاموش کرده و باقیمانده روی هر یک از الکها را با یک برس روی پتری ریخته و به دقت وزن کنید .

6 ـ 1 ـ 3 ـ روش محاسبه 6 ـ 1 ـ 3 ـ 1 ـ درصد مواد باقیمانده روی الک 710 میکرونی که در آن M1 = وزن ( جرم ) برحسب گرم ماده باقیمانده روی الک 710 میکرون M = وزن ( جرم ) اولیه بار الکها ( نمونه آزمودنی ) 6 ـ 1 ـ 3 ـ 2 ـ محاسبه مانده روی الک 500 میکرون = درصد جرم برحسب گرم که در آن : M2 = وزن ( جرم ) برحسب گرم مانده روی الک 500 میکرون M = وزن ( جرم ) اولیه بار الکها ( نمونه آزمودنی ) 6 ـ 2 ـ اندازه‏گیری مقدار رطوبت 6 ـ 2 ـ 1 ـ روش کار ده گرم از ماده آزمودنی را به دقت وزن کرده و روی یک پتری چینی , شیشه‏ای و یا پلاتین که قبلا در یک اتو بطور کامل خشک شده و توزین گردیده است بریزید و در یک اتو معمولی در حرارت 105±2 درجه سانتیگراد ثابت نگاهداشته به مدت 5 ساعت قرار دهید .

سپس نمونه را در داخل یک دسیکاتور سرد کرده و توزین نمائید و مجددا در اتو و با مشخصات فوق‏الذکر به مدت 30 دقیقه قرار داده به دسیکاتور منتقل نموده و پس از سرد شدن توزین نمائید و این عمل را در فواصل نیم ساعت ادامه داده تا اختلاف وزن بین دو توزین به کمتر از یک میلی‏گرم برسد کمترین وزن را یادداشت کرده و مبنای محاسبه قرار دهید .

یادآوری 2 ـ نمونه خشک شده فوق را برای آزمایش اندازه‏گیری خاکستر تام نگهدارید .

6 ـ 2 ـ 2 ـ نحوه محاسبه محاسبه مقدار رطوبت را به ترتیب زیر انجام دهید .

6 ـ 3 ـ اندازه‏گیری مقدار پروتئین برای اندازه‏گیری این مواد از روش کلدال بشرح زیر استفاده می‏نمایند .

6 ـ 3 ـ 1 ـ روش کار : 0/25 گرم از ماده مورد آزمایش را به دقت توزین کرده در یک بالن هضم کلدال به ظرفیت نیم لیتر بریزید دقت نمائید که ذرات به دهانه بالن نچسبد ( برای این منظور بهتر است مقدار نمونه را در یک کاغذ بدون ازت توزین پیچیده و داخل بالن بیندازید ) حدود 10 گرم سولفات سدیم یا پتاسیم بدون آب و 0/2 تا 0/3 گرم سولفات مس از کاتالیزر مناسب استفاده شود و حدود 20 میلی‏لیتر اسید سولفوریک غلیظ به بالن هضم اضافه کنید سپس بالن را به صورت مورب روی اجاق قرار داده بآرامی در کمتر از درجه حرارت نقطه جوش اسید سولفوریک حرارت دهید تا کف کردن متوقف شود .

سپس حرارت را بالا برده تا اسید سولفوریک بشدت بجوشد و عمل هضم کردن را به مدت 30 دقیقه پس از شفاف شدن محلول ادامه دهید .

پس از سرد شدن محتوی بالن 200 میلی‏لیتر آب مقطر بآن اضافه کرده و به خوبی مخلوط نموده چند دانه گلوله شیشه یا قطعات ریز کاشی شکسته که با اسید شسته شده باشد درون آن بیندازید و 50 میلی‏لیتر سود 5 درصد را به آرامی به نحوی که نوک روی جدار دهانه بالن ریخته شده و بتدریج به محلول اضافه گردیده و ته بالن قرار گیرد سپس به آرامی مخلوط کرده و بالن را به دستگاه تقطیر وصل نمائید و عمل تقطیر را تا جمع شدن تمامی گاز آمونیاک در بشر محتوی اسید سولفوریک با عیار مشخص (نرمال ) و دو یا سه قطره معرف قرمز متیل ادامه دهید انتهای دستگاه تقطیر را در داخل بشر با آب مقطر به خوبی بشوئید و با محلول ئیدروکسید سدیم () عیار سنجی نمائید .

یادآوری 3 ـ آزمایش مشابهی بدون افزودن نمونه آزمودنی به عنوان آزمایش شاهد انجام دهید .

6 ـ 3 ـ 2 ـ روش محاسبه : مقدار پروتئین را با روش زیر محاسبه نمائید .

که در آن : B = حجم محلول هیدروکسید سدیم استاندارد به میلی‏لیتر که برای خنثی کردن اسید در آزمایش شاهد بکار برده شده است .

A = حجم محلول هیدروکسید سدیم استاندارد به میلی‏لیتر که برای خنثی کردن اسید در آزمایش نمونه بکار برده می‏شود .

N = نرمالیته محلول هیدروکسی سدیم استاندارد بکار برده شده .

M = مقدار نمونه بکار رفته به گرم m = درصد وزنی رطوبت نمونه 6 ـ 4 ـ اندازه‏گیری خاکستر تام 6 ـ 4 ـ 1 ـ روش کار : نمونه بدست آمده از اندازه‏گیری رطوبت ( پیوست ب ) را در یک بوته آزمایش با یک شعله مناسب آتش زده و حدود یک ساعت آنرا بسوزانید .

سپس عمل آتش زدن را با قرار دادن نمونه در داخل یک کوره با درجه حرارت 550 تا 600 درجه سانتیگراد ادامه دهید تا اینکه خاکستر سفید رنگ شده اثری از ذرات کربن سیاه رنگ دیده نشود .

سپس نمونه را در داخل دسیکاتور سرد کرده و وزن نمائید .

عمل قرار دادن در کوره را نیم ساعت به نیم ساعت تکرار کنید تا اینکه اختلاف وزن بین دو توزین متوالی کمتر از یک میلی‏گرم بشود و در اینحالت کمترین وزن را یادداشت کرده و مبنای محاسبه قرار دهید .

یادآوری 4 ـ نمونه خاکستر را برای اندازه‏گیری خاکستر غیر محلول در اسید ( بند 6-5) نگهدارید .

6 ـ 4 ـ 2 ـ روش محاسبه مقدار خاکستر تام را با روش زیر محاسبه کنید .

خاکستر تام ( بر مبنای , ماده خشک ) برحسب درصد وزنی = که در آن : M2 = وزن برحسب گرم بوته آزمایش با خاکستر M = وزن برحسب گرم بوته آزمایش خالی M1 = وزن برحسب گرم بوته با نمونه خشک مورد آزمایش ( نمونه‏ایکه از آزمایش اندازه‏گیری بدست آمده ).

6 ـ 5 ـ خاکستر غیر محلول در اسید معرفها : محلول اسیدکلریدریک تقریبأ 5 نرمال 6 ـ 5 ـ 1 ـ روش کار 25 میلی‏لیتر محلول اسیدکلریدریک را به بوته محتوی خاکستر ( بند 6-4) بیفزائید و با یک شیشه ساعتی در ظرف را بپوشانید و روی کاغذ و اتمن شماره 42 بدون خاکستر یا مشابه آن صاف نمائید .

سپس کاغذ صافی را با آب بشوئید تا اینکه آب شستشو خنثی باشد .

سپس کاغذ صافی و باقیمانده را به بوته برگردانید و آنرا در داخل اتو معمولی با حرارت 135±2 سانتیگراد به مدت 3 ساعت قرار دهید و سپس در داخل کوره 550 تا 600 درجه حرارت به مدت یک ساعت بسوزانید مورد آزمایش را در دسیکاتور سرد کنید و توزین نمائید عمل قرار دادن در کوره را در فواصل نیم ساعت به نیم ساعت تکرار کنید تا اینکه اختلاف بین دو توزین متوالی کمتر از یک میلی گرم شود .

کمترین وزن را یادداشت کرده و مبنای محاسبه قرار دهید .

6 ـ 5 ـ 2 ـ روش محاسبه مقدار خاکستر غیر محلول در اسید را با روش محاسبه کنید .

مقدار خاکستر غیر محلول در اسید ( برمبنای ماده خشک ) برحسب درصد وزنی =که در اینجا M2 = وزن برحسب گرم بوته آزمایش با محتوی M = وزن برحسب گرم بوته خالی M1 = وزن برحسب گرم بوته با خاکستر تام ( بند 6-4) 6 ـ 6 ـ اندازه‏گیری چربی خام وسائل مورد نیاز : دستگاه سوکسله حلال : اتراتیلیک یا اتر دوپترل با نقطه جوش زیر 65 درجه سانتیگراد 6 ـ 6 ـ 1 ـ روش کار حدود 10 گرم از ماده مورد نظر را روی یک کاغذ صافی بدون چربی ( و یا تیمبل ) وزن کرده آنرا پیچیده و دور آن نخ پیچی کرده و مجددا به دقت توزین نمائید و درون دستگاه سوکسله بیندازید بالن دستگاه را قبل از شروع آزمایش به دقت توزین کنید و با حلال مورد نظر چربی آنرا به مدت 16 ساعت استخراج نموده و سپس نمونه را با پنس از دستگاه خارج کرده و درون اتو 45 الی 55 درجه بمدت 2 ساعت قرار دهید و توزین کنید کاهش وزن حاصله نشان دهنده مقدار روغن موجود در نمونه است که توسط اتر استخراج شده است ( چربی استخراج شده را برای آزمایش اسیدیته نگهدارید ) 6 ـ 6 ـ 2 ـ نحوه محاسبه چربی خام مقدار چربی با روش زیر محاسبه می‏شود مقدار چربی برحسب درصد وزنی = که در آن M2 = وزن نمونه خارج شده از دسیکاتور همراه با کاغذ و نخ M1 = وزن نمونه اولیه همراه با کاغذ و نخ 6 ـ 7 ـ اسیدیته روغن استخراج شده اسیدیته روغن ـ مواد چرب حاوی مقدار معین و جزئی اسید آزاد می‏باشند ولی ممکن است در اثر عوامل فساد و هیدرولیز شدن از حد معین تجاوز کند .

اسیدیته روغن را غالبأ برحسب اولئیک بیان می‏کنند .

محلولها و مواد شیمیائی لازم : کلروفرم خالص الکل 95 درصد محلول سود یکدهم نرمال () معرف فنل فتالئین (1 درصد در الکل 95 درصد ) 6 ـ 7 ـ 1 ـ روش آزمون : در یک ارلن مایر 250 میلی‏لیتری، 20 میلی لیترالکل , 20 میلی‏لیتر کلروفرم ریخته و در حضور فنل فتالئین با سود آنرا خنثی نمائید .

در ارلن مایر 250 میلی‏لیتری دیگری در حدود 10 گرم روغن یا چربی مورد آزمایش را دقیقأ وزن کنید .

مخلوط الکل و کلروفرم را به ارلن دومی اضافه کرده و تکان دهید تا روغن حل شود .

سپس در حضور معرف فنل فتالئین با سود آن را تیتره کنید .

هر میلی‏لیتر سود نرمال معادل 0/0282 گرم اسیداولئیک است .

محاسبه : اگر n مقدار میلی‏لیتر سود مصرف شده برای تولید رنگ صورتی که مدت 5 الی 10 ثانیه دوام داشته باشد فرض شود اسیدیته برحسب اسید اولئیک برای 100 گرم ماده چرب عبارت خواهد بود از : ارزش اسیدی ( اندیس اسیدی ) یک ماده چرب عبارت از مقدار میلی‏گرم پتاسی است که برای خنثی کردن اسیدهای چرب آزاد یک گرم ماده چرب بکار می‏رود .

برای تعیین اندیس اسیدی طبق روش فوق‏الذکر عمل می‏شود و میزان آن از رابطه زیر بدست می‏آید : در عمل هر گاه مقدار درصد اسیدهای چرب آزاد را در عدد 2 ضرب نمائید اندیس اسیدی محاسبه می‏شود .

بدین معنی که مقدار ضریب اسیدی ( اندیس اسیدی ) تقریبأ دو برابر مقدار درصد اسید آزاد است .

6 ـ 8 ـ اندازه‏گیری فیبر خام معرفها : اسید سولفوریک رقیق 1/25% را که به دقت تهیه شده باشد محلول هیدروکسید سدیم 1/25% را که به دقت تهیه شده باشد الکل اتیلیک ـ 95% درصد حجمی اتردوپترل ـ نقطه جوش پائین‏تر از 65 درجه سانتیگراد 6 ـ 8 ـ 1 ـ نحوه عمل 2/5 گرم نمونه چربی گرفته شده مورد آزمایش در بند 6-6 را در بشر محتوی 200 میلی‏لیتر محلول اسید سولفوریک ریخته و تا نقطه جوش حرارت دهید .

سپس تمامی اسید جوشان را به بالن اضافه نمائید و بلافاصله بالن را به دستگاه تقطیر برگردان 2 وصل کرده و حرارت دهید تا اینکه محتوی بالن در عرض یک دقیقه بجوش آید .

محتوی بالن را گاهگاهی تکان دهید ومراقبت نمائید که ماده مورد آزمایش به جدار بالن نچسبد چون در اینصورت از قرار گرفتن در معرض اسید جلوگیری می‏شود .

عمل جوشاندن را به مدت 30 دقیقه ادامه دهید .

سپس بالن را از دستگاه خارج کرده و محتویات آنرا با استفاده از صافی نایلونی که در هر سانتیمتر آن 18 لیف که روی قیفی قرار گرفته صاف نمائید و با آب جوش شستشو دهید تا آب شستشو عاری از اسید گردد ( با استفاده از کاغذ لیتموس ) سپس 200 میلی‏لیتر از محلول هیدروکسید سدیم را تا نقطه جوش در دستگاه تقطیر برگردان حرارت دهید و باقیمانده روی صافی نایلونی را با محلول هیدروکسید سدیم جوشان بشوئید به نحوی که در بالن جمع آوری شود سپس بالن را بلافاصله به مبرد وصل کرده و نیم ساعت حرارت دهید .

سپس بالن را از دستگاه خارج کرده و محتوی آنرا از صافی نایلونی رد نمائید باقیمانده روی صافی را با آب جوشان کاملا بشوئید و آنرا به بوته گوچ که در کف آن یک لایه نازک و فشرده از پنبه نسوز که قبلا با اسید شسته شده و حدود 2 ساعت در کوره 600 درجه سانتیگراد قرار گرفته منتقل نمائید .

باقیمانده را اول با آب جوش و سپس با حدود 15 میلی‏لیتر الکل اتیلیک شستشو دهید .

بوته گوچ محتوی آنرا در حرارت 105±2 در یک گرمخانه معمولی تا وزن ثابت خشک نمائید بگذارید سرد شود و وزن نمائید .

محتوی بوته گوچ را در یک کوره 600±2 درجه سانتیگراد بسوزانید تا اینکه تمام مواد کربنه بسوزد و سپس بوته گوچ را که محتوی خاکستر می‏باشد در یک دسیکاتور سرد کرده و وزن نمائید .

ح ـ 3 ـ روش محاسبه ح ـ 3 ـ 1 ـ مقدار فیبر خام را به روش زیر محاسبه نمائید که در آن: M1 = وزن برحسب گرم بوته گوچ و محتوی آن قبل از خاکستر کردن M2 = وزن برحسب گرم بوته گوچ و محتوی آن بعد از خاکستر کردن M = وزن برحسب گرم ماده خشک شده نمونه 6 ـ 9 ـ اندازه‏گیری مقدار آفلاتکسین 6 ـ 9 ـ 1 ـ اساس کار : روش اندازه‏گیری آفلاتکسین بر مبنای استخراج نمونه مرطوب شده با آب بوسیله کلروفرم و با استفاده از ستون سیلیکاژل برای عاری نمودن از چربی و تمیز کردن ستون برای استخراج آفلاتکسین از 50 گرم نمونه است که بوسیله کروماتوگرافی بر روی لایه‏های نازک انجام می‏گیرد با استفاده از این روش می‏توان مقادیر تا حدود یک میلی‏گرم آفلاتکسین را اندازه‏گیری نمود .

وسائل مورد نیاز : آسیاب صفحه‏ای تکان دهنده با 1400 تا 1600 نوسان در دقیقه ستون کروماتوگرافی سیلیکاژل قیف : با دهانه‏ای به قطر 150 میلی‏متر که کاغذ چین‏دار روی آن قرار گیرد و مناسب برای قیف بوخنر با قطر دهانه 320 میلی‏متر که روی کاغذ و اتمن شماره 1 و یا معادل آن قرار گرفته باشد .

تبخیر کننده دوار وسائل دستگاه کروماتوگرافی لایه نازک معرفها : سیلیکاژل برای کروماتوگرافی با لایه 0/15 تا 0/2 میلی‏متر کلروفرم هگزان اتر اتیلیک الکل متیلیک استن سولفات سدیم بدون آب گلوله شیشه‏ای یا جسم مناسب دیگر برای جلوگیری از غلیان محلول استاندارد آفلاتکسین : حاوی 0/5 میکروگرم آفلا توکسین B1 و 0/4 گرم آفلاتکسین G1کریستال خالص در یک میلی لیتر کلروفرم .

چنانچه آفلاتکسین کاملا خالص کریستال در دسترس نباشد می‏توان از آفلاتکسین استخراج شده از محصولاتی که یقینأ به این ماده آلوده باشد استفاده نمود .

غلظتهای 0/5 تا 1/5 میلی‏گرم از آفلاتکسین B1 و 0/3 تا 1 میکروگرم از G1 بازاء هر میلی‏لیتر کافی خواهد بود .

سعی شود که استاندارد تهیه شده کمتر در معرض نور قرار گیرد و همچنین محلول استاندارد را در ظرف شیشه‏ای مدرج مجهز به درب لاستیکی نازک ریخته و آنرا درون یک ظرف شیشه‏ای درب‏دار بزرگتر که حاوی مقدار کمی کلروفرم باشد قرار داده و در صفر درجه سانتیگراد نگهداری نمود ضمنأ چون کلروفرم فوق‏العاده فرار است لازم است هر چند گاه مقداری کلروفرم به ظرف شیشه‏ای خارجی اضافه نمود تا از تبخیر کلروفرم موجود در محلول استاندارد و در نتیجه تغلیظ شدن مقدار آفلاتکسین در محلول استاندارد جلوگیری شود ضمنأ هر بار که محلول استاندارد مورد استفاده قرار می‏گیرد حرارت آن تا درجه حرارت اطاق بالا می‏رود و همچنین استفاده از ظرف شیشه‏ای خارجی مانع از تجمع بخار آب به صورت قطرات می‏گردد .

6 ـ 9 ـ 2 ـ نحوه عمل : طرز تهیه صفحات اندود شده بوسیله سیلیکاژل : 30 گرم سیلیکاژل را در یک ارلن مایر درب‏دار به ظرفیت 300 میلی‏لیتر بریزید 60 میلی‏لیتر آب مقطر به آن اضافه نموده و بشدت برای حدود بیش از یک دقیقه تکان دهید و سپس آنرا در داخل محفظه یا ظرف مخصوص 3 ریخته و فورا 5 صفحه شیشه‏ای 200*200 میلی‏متری را با محلول سیلیکاژل بدست آمده اندود نمائید به نحوی که ضخامت اندود 0/25 میلی‏متر باشد و سپس صفحات را در جای مناسب و آرام قرار دهید تا سفت شود .

بعدا به مدت حداقل 2 ساعت در 80 درجه سانتیگراد خشک نموده و در دسیکاتور حاوی جاذبه الرطوبه قوی تا لحظات قبل از مصرف نگهداری نمائید .

6 ـ 9 ـ 3 ـ استخراج مواد سمی : 50 گرم از نمونه مورد آزمایش را در ارلن مایر بگنجایش 500 میلی‏لیتر مجهز به درب شیشه‏ای قرار داده و 25 میلی‏لیتر آب مقطر به آن اضافه کرده و مخلوط را با میله شیشه‏ای خوب بهم زده تا یکنواخت گردد و سپس 25 گرم خاک دیاتومه و 250 میلی‏لیتر کلروفرم به مخلوط فوق اضافه کرده و درب ارلن را بسته و آنرا به مدت 30 دقیقه روی دستگاه بهم‏زن الکتریکی قرار داده و بهم بزنید .

محتوی ارلن را بوسیله کاغذ صافی چین‏دار ( و اتمن شماره 1) صاف کرده و سپس محلول صاف شده را در قیف جدا کننده 4 به گنجایش 500 میلی‏لیتر ریخته و به حال خود می‏گذارید تا 2 لایه آب و کلروفورم کاملا از هم جدا شود .

یادآوری 5: ممکن است که عمل صاف کردن بوسیله کاغذ صافی طولانی باشد در این صورت می‏توان از قیفهای نوع بوخنر که روی سطح آن لایه‏ای به ضخامت حدود 5 میلی‏متر خاک دیاتومه ریخته شده است استفاده نمود از خرطوم آبی یا خلاء جزئی برای تسریع عمل بهره گرفت 50 میلی‏لیتر از کلروفرم را از دکانتور خارج کرده و به عنوان منبع مواد سمی بکار برید .

6 ـ 9 ـ 4 ـ ستون سیلیکاژل : ستون کروماتوگرافی به ابعاد 300*22 میلی‏متر انتخاب کرده و مقدار پشم شیشه را به صورت گلوله درآورده و در ته ستون قرار دهید .

سپس 5 گرم سولفات سدیم بدون آب را روی پشم شیشه بریزید مقداری کلروفرم به ستون اضافه کرده تا آن پر شود آنوقت 10 گرم سیلیکاژل ( به قطر ذرات 0/05 تا 0/2 میلی‏متر ) به ستون اضافه کرده و با یک میله باریک محتویات ستون را تا حد سولفات سدیم بهم بزنید تا هوای موجود خارج شود .

ستون را به حال خود گذاشته تا سیلیکاژل ته نشین شود و به آرامی 15 گرم سولفات سدیم به ستون اضافه کنید .

کلروفرم موجود در قسمت فوقانی ستون را با دقت خارج کنید .

سپس کلروفرم استخراج شده از دکانتور را به ستون اضافه کنید .

آفلاتکسین بوسیله سه حلال استخراج خواهد شد بدین معنی که به ترتیب 150 میلی‏لیتر هگزان و 150 میلی‏لیتر اتر و 150 میلی‏لیتر مخلوط سه قسمت حجمی الکل اتیلیک و 97 قسمت کلروفرم حجم با سرعت 10 تا 20 میلی‏لیتر در دقیقه به ستون اضافه نمائید .

از زمانیکه حلال سوم به ستون اضافه می‏شود باید اقدام به جمع‏آوری آن نمود تا دیگر چیزی از ستون خارج نشود دو محلول اولیه خارج شده از ستون که در ابتدای عملیات با بکار بردن دو حلال اولیه بکار رفته‏اند دور ریخته می‏شود محلول خارج شده از ستون ( که افزایش حلال سوم نتیجه می‏شود ) را در شیشه درب‏دار جمع‏آوری و حلال آنرا تبخیر و ماده سمی را به صورت خشک نگهداری کنید .

6 ـ 9 ـ 5 ـ سنجش کیفی سم ( آفلاتکسین :) 500 میکرولیتر کلروفرم به شیشه محتوی آفلاتکسین اضافه کرده و درب آنرا بوسیله درپوشهای پلی‏اتیلن ببندید .

برای نمونه‏برداری از سرنگ 10 میکرولیتری استفاده کرده و با سوزن سرنگ درپوش را سوراخ نمائید و نمونه مورد آزمایش را خارج نمائید .

روی صفحه کروماتوگرافی و تحت نور لامپ معمولی به ترتیب و به سرعت 2, 5, 10 میکرولیتر از محلول برداشته شده بوسیله سرنگ به ترتیبی قرار دهید که حدود 4 سانتیمتر تا حاشیه پائین صفحه فاصله داشته باشد .

در حالتی که مواد خارجی در محلول فراوان باشد می‏توان از ده میکرولیتر عصاره استفاده کرد .

( محتوی شیشه مذکور را پس از بستن کامل درب شیشه و به کمک لایه پارافیلم برای آزمونها کمی نگهداری کنید ).

روی صفحه کروماتوگرافی مذکور نیز به ترتیب 1, 3, 5 میکرولیتر از محلول آفلاتکسین استاندارد قرار دهید .

همچنین 5 میکرولیتر از محلول استانداردی که حاوی آفلاتکسین‏های G2G1,B2,B1 قرار دهید تا مشخص گردد که مجموعه آفلاتوکسینها در شرایط بکار رفته جدا شده و مورد آزمون قرار داد .

از 2 الی 3 سانتیمتر حاشیه فوقانی خطی روی صفحه کروماتوگرافی برای تعیین مرز حلال بکشید ( حدی که حلال باید روی صفحه بالا آید ) ضمنأ خطوطی از نیم سانتیمتری لبه کناری صفحه رسم کنید و بلافاصله صفحه را درون مخزن ظهور 5 که قبلا فضای آن با قرار دادن مقداری استن و کلروفرم به نسبت حجمی 1 به 9 در ته آن اشباع شده است قرار داده و مقدار لازم از همین حلال با دقت در پائین مخزن ریخته و درب مخزن را ببندید .

صفحات را بعد از اینکه خط حلال روی صفحه حدود 12 تا 14 سانتیمتر بالا آمد از مخزن خارج کرده و بگذارید تا حلال تبخیر شود .

این صفحه را در حالی که سطح اندود شده آن به طرف بالا قرار دارد زیر نور ماوراء بنفش در یک اطاق تاریک قرار دهید ( چنانچه آزمایش کننده برای دیدن لکه‏های روی صفحه در معرض نور ماوراء بنفش قرار دارد باید از عینکهای مخصوص مجهز به فیلتر ایستمن استفاده نماید .) وضعیت لکه‏های ایجاد شده توسط آفلاتکسین‏های چهار گانه استاندارد ارزیابی شده و محل آن روی صفحه بطور تقریبی تعیین گردد .

باید خاطر نشان ساخت که این لکه‏ها به ترتیب کم شدن Rf آنها عبارتند از : G2G1B2B1 ضمنأ لکه‏های از نوع B آبی رنگ بوده و در حالی که لکه‏های از نوع G کمی سبز رنگ می‏باشد لکه‏های مربوط به سم مورد آزمایش را از نظر رنگ و RF با لکه‏های استاندارد مقایسه می‏شود و چنانچه از نظر RF و همچنین رنگ قابل تطبیق با یکی از انواع استاندارد بودند نوع آن از این طریق مشخص می‏شوند .

از این آزمایش مقدماتی می‏توان به میزان رقت سم مورد آزمایش جهت آزمون کیفی پی برد .

یادآوری 6: چنانچه لکه‏های مربوط به استاندارد چهار گانه قابل تشخیص و تکلیف نبودند آزمایش استاندارد را مجددا تکرار کنید .

یادآوری 7: در اثر وجود عوامل فلئورسان مداخله کننده در آزمایش فوق که دارای RF مشابه انواع آفلاتکسین هستند لازم است که مواد خارجی مذکور را بوسیله روشهای مناسب ذکر شده خارج نمود .

6 ـ 9 ـ 6 ـ سنجش کمی سم آفلاتکسین : مقدار 3/5, 5 و دوبار 6/5 ( میکرولیتر ) از سم استخراج شده را روی صفحه نازک بوسیله سرنگ مخصوص قرار دهید .

باید توجه داشت که سطح نمونه‏گذاری ( لکه ایجاد شده توسط نمونه‏ایکه روی صفحه قرار داده می‏شود و سطحی را اشغال می‏کند ) یک اندازه بوده و قطر آن از نیم سانتی‏متر تجاوز نکند .

بر روی همین صفحه مقدار 3/5, 5 و 6/5 میکرولیتر از استانداردهای G1,B1 نظیر آنچه گفته شد قرار دهید .

مقدار 5 میکرولیتر از استاندارد B1 و G1 را به عنوان استاندارد داخلی بر روی یکی از لکه‏های نمونه‏گذاری مربوط به 6/5 میکرولیتر نمونه قرار دهید .

همچنین مقدار 5 میکرولیتر از G2,G1,B2,B1 را به عنوان استاندارد کیفی لکه‏گذاری نمائید سپس صفحه آماده شده را طبق ( بند 4-3) ظاهر کنید .

6 ـ 6 ـ 7 ـ روش محاسبه تفسیر کروماتوگرام , وضع قرار گرفته لکه‏های حاصل از نمونه‏های حاوی استاندارد داخلی (G2,B1) را در روی کروماتوگرام مشخص نمائید .

RF مربوط به استانداردهای داخلی G1,B1 باید با RF مربوط به همین استانداردها که به صورتی جداگانه لکه‏گذاری شده بودند یکسان بوده و یا تفاوت بین آنها ناچیز باشد .

نظر به اینکه لکه‏های مربوط به سم استخراج شده مستقیمأ با لکه‏های آفلاتکسین استاندارد در روی یک صفحه مقایسه و چون RF حاصله از صفحه‏ای به صفحه دیگر تغییر می‏کند بنابراین مقدار RF اهمیت چندانی ندارد .

لکه‏های مربوط به نمونه که دارای استاندارد داخلی است از نظر رنگ باید تیره‏تر از نمونه بدون استاندارد داخلی و یا استاندارد داخلی به تنهائی باشد .

برای اطمینان از وجود آفلاتکسین B2 و G2 لکه مربوط به نمونه را با لکه استاندارد کیفی مقایسه نمائید .

برای تشخیص آنکه کدام یک از لکه‏های بدست آمده از نمونه قابل انطباق با یکی از استانداردهای بکار رفته می‏باشد شدت فلورسان لکه B1 مربوط به نمونه را با لکه مربوط به استاندارد مقایسه نمائید .

با دور نمودن صفحه از منبع نور ماوراء بنفش می‏توان انعکاس نور از لکه‏های روی صفحه را کم نمود چنانچه شدت نور منعکسه از لکه نور مربوط به نمونه بین دو لکه استاندارد باشد می‏توان نور منعکس شده را از این راه به صورت تخمینی مشخص نمود .

اگر لکه‏های حاصله از کمترین مقدار نمونه بکار رفته (3/5 میکرولیتر ) بیش از حد تیره بوده و قابل انطباق با لکه‏های استاندارد نباشد باید نمونه سم مورد آزمون را رقیق نموده و مجددا عملیات را تکرار کرد .

برای مقایسه لکه‏های G1 نمونه و استاندارد مانند فوق عمل نمائید .

برای محاسبه کمی به صورت تقریب فرض می‏شود که لکه‏های B2,B1 دارای شدت فلورسان یکسانی بوده و لذا لکه‏های B1 را با لکه‏های B1 استاندارد مقایسه کنید .

به همین ترتیب فرض می‏شود که لکه‏های G2 دارای شدت فلورسان برابر G1 دانسیته و بر این اساس لکه G2 نمونه را با لکه G1استاندارد مقایسه نمائید .