دانلود مقاله آموزش و پرورش در عصر اطلاعات و ارتباطات

امروزه ، فناوری اطلاعات و ارتباطات در نظام های آموزشی پیشرفته حرف اول را می‌زنند ، اما پایه و اساس این حرف ها بر یافته های علمی به ویژه ، یافته های علوم تربیتی ، روان شناسی رشد ، دانش و هنر آموزش مبتنی است .

بنابراین نباید فراموش کنیم هر کجا که می خواهیم از فناوری های گوناگون در آموزش استفاده کنیم ، دانش و هنر آموزش مقدم بر فناوری است .

در حقیقت فناوری آموزش باید در خدمت آموزش باشد نه به عکس ، در عین حال یادآوری این نکته ضروری است که بدون فناوری های اطلاعاتی و ارتباط به روز ، تغییر و تحول اساسی در شیوه ها ، نگرش ها و مهارت های آموزشی مناسب با عصردانایی رخ نخواهد داد .

بنابراین ، تاثیر متقابل یافته های علمی بر فناوری و قابلیت ها و توانایی های فناوری در به کار گیری یافته های علمی انکار ناپذیر است .

و فناوری های اطلاعات و ارتباطات با علم تعلیم و تربیت در آموزش های مبتنی بر خود - رهبری ، تفکر انتقادی و پرورش خرد ورزی همسویی و سازگاری بیشتری دارند .

مقدمه :
کاربرد فناوریهای جدید اطلاعات و ارتباطات ، تغییرات شگفت انگیزی در فرآورده های و فعالیت های کار و زندگی مردم به وجود آورده است فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی به سرعت ساختار اجتماعی و شیوه های زندگی مردم را در جهان تغییر می‌دهند و برای ایجاد «جامعه اطلاعاتی » که در آن تولید دانش ، علمی هدف است ، رو به گسترش اند .

اگر در هر دوره از تاریخ بشری قدرت و برتری را به یکی از ویژگیهای خاص آن دوره تعبیر کنیم .

ویژگی خاص عصر اطلاعات که آن را از سایر دوره های متمایز می‌سازد ، تولید و عرضه اطلاعات است .

بنابراین ملاک قدرت و برتری کشور ها میزان تولید اطلاعات و سهولت دسترسی سریع و گسترده افراد به اطلاعات صحیح است .

در چنین جامعه ای شرط بقا مجهز شدن به ابزارهای اطلاعاتی و ارتباطی جدید است ، در غیر این صورت راهی جز وابستگی شدید نخواهیم یافت .

جوامع دنیا راهی جز قبول و پذیرش فناوری های نو ندارند بنابراین ، باید در این زمینه به تدابیر و تدارکات لازم مجهز شوند ، به ویژه در بخش آموزش و پرورش که محور اصلی این تغییرات است .

مفهوم فناوری :
واژه فناوری در دنیای صنعت و بازرگانی موجب الهام زیادی شده است .

فناوری آموزشی از آن هم ابهام انگیزتر است .

بسیاری فناوری را به مفهوم دانش و اطلاعات در نظر می گیرند و عده ای آن را چنان بسط میدهند و مفهومی می دانند که همه ابعاد نظام آموزشی را شامل می‌شود .

برخی نیز از مفهوم فناوری در کی علمی دارند .

نتیجه تعریف هایی که تاکنون از فناوری شده است و نیز سیر تحول فناوری ( از سخت افزار تا نرم افزار ) این است که : فناوری را کاربرد علمی دانش مهندسی برای درک و توسعه محصولات ، خدمات ، فرایندها ، و عملیات بدانیم .

اگر این تعریف را بپذیریم معلوم می شود که اولاً فناوری کاربرد دانش است وبا خودعلم و دانش تفاوت دارد .

ثانیاً فناوری برای توسعه محصولات ، خدمات ، فرآیندها و یا عملیات به کار می‌رود و باید توانایی سود آوری در این زمینه ها را داشته باشد .

جامعه اطلاعاتی : جامعه اطلاعاتی جامعه ای است که در آن تمام ابعاد زندگی انسان ( اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و ...) به طور شدیدی به فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی وابسته است .

به عبارتی دراین جامعه مردم برای انجام دادن کلیه امور خود ، ناگزیر به استفاده از این ابزارهای پیشرفته‌اند .

از ویژگیهای اصلی جامعه اطلاعاتی می توان به شبکه گرا بودن آن ، وابستگی شدید آن به سخت افزار ها و سیستم های شبکه ای ، سرعت تولید و منسوخ شدن اطلاعات ، دسترس سریع به مجموعه های عظیم اطلاعاتی ، انباشتگی اطلاعات و ....

یاد کرد .

ویژگی دیگر این جامعه کوچک شدن جهان و تحقق دهکده جهانی بر اساس تبادلات گسترده و سریع اطلاعات در بین انسان ها است از این رو ، پدیده جهانی شدن در این عصر ظهور یافته است .

جهانی شدن : پیدایش نظام نو ارتباطات الکترونیکی که عرصه آن نظام جهانی است ویژگی اش یکپارچه سازی همه رسانه های ارتباطی و تعادل بالقوه است ، در حال تغییر فرهنگ‌ها است و آنها را دگرگون می کند .

از این نظر جهانی شدن تمدن اطلاعاتی را بنا می کند که اتکای آن به زمین، سرمایه یا مواد خام نیست ، بلکه جنبشی بر نیروی خلاقیت بشری و نبوغ و ابتکار او است .

تمدنی که دانش در آن منبع ارزش قلمداد می شود و همانگونه که در جامعه صنعتی سرمایه و کار عوامل اصلی تولید را تشکیل می دادند ، در جامعه اطلاعاتی دانش ، عامل اصلی تولید به شمار می رود .در عصر دانش و اطلاعات با استفاده از ارتباطات رایانه ای مرز های دانش از هم گسیخته و محیط یادگیری به شکل جدید معنامی یابد .

فناوری های اطلاعات در پیدایش روش ها و اشکال نوی از تعلیم و تربیت تاثیر گذاشته و به فضاهای آموزشی و ارد می شود .

این موضوع از اواخر قرن بیستم میلادی به مثابه یکی از خط مشی های اساسی کشورهای در حال توسعه مطرح شده است .

بر این اساس محیط یادگیری باید همواره در سطحی وسیع و با انعطاف پذیری لازم در دسترس همگان قرار گیرد در این نوع نگرش دیوارهای بسته مدارس و مراکز آموزشی فرو ریخته و آموزش همیشه و در هر کجا در اختیار افراد قرار می گیرد .

با استفاده از این فناوری ها جست و جوی اطلاعاتی موردنیاز به صورت فردی امکان پذیر شده و شکل جدیدی از یادگیری مادام‌العمر ظهور می یابد .

آموزش و پرورش در عصر اطلاعات و ارتباطات : با کمک فناوری های اطلاعات می توان نابرابری ها در دسترسی آموزشی و کیفیت آن را کاهش داد و سیستم های آموزشی می توانند دانش و مهارت های یادگیرندگان خود را ارتقاء دهند ، خلاقیت ، تفکر نقادانه و یادگیری چگونگی یادگرفتن آنها را تشویق کنند و بهبود بخشند ( یونسکو ، 2003 ) ظهور فناوری جدید اطلاعاتی و ارتباطی در عصر اطلاعات ، شکل جدیدی از محیط یادگیری تعاملی ، خلاق و فعال را ایجاد کرده است ، به نحوی که همه افراد قادرند در هرکجا و هر زمان به اطلاعات مورد نیاز خود دست یابند .

توسعه این فناوری ها به قدری چشمگیر و فراگیر است که نمی توان تاثیرات آن را بر آموزش و پرورش نادیده گرفت .

هم اینک استفاده از ظرفیت های توسعه یافته فناوری های اطلاعاتی - ارتباطی در بخش آموزش و پرورش امری اجتناب ناپذیر و ضروری است .

فناوری اطلاعات چهره آموزش سنتی را به طور کلی دگرگون کرده است .

این امر به ویژه در آموزش کشورهای پیشرفته نقش متحول تری را به عهده داشته است .

ورود به این دوره و حضور فعالانه و باانگیزه در آن مستلزم فراهم سازی شرایط و امکاناتی است که مهمترین آن بستر سازی مناسب برای استفاده مطلوب از آن است .

از این رو نمی توان از تأثیر روز افزون فناوری های نو و توانایی های آنها در بخش آموزش و پرورش چشم پوشی کرد .

امروزه جامعه اطلاعاتی به سرعت در حال گسترش است و آموزش و پرورش بخش مهم و اصلی این تغییرات است بسیاری از جوامع بیم آن دارند که نتوانند آموزش و پرورش خود را با نیازهای روز جامعه همگام کنند و از دیگر جوامع عقب بمانند .

به همین دلیل ، در بسیاری از کشورها برنامه های ملی و بنیادی در بخش آموزش و پرورش در زمینه دسترسی به فناوری های نو اطلاعاتی و ارتباطی به وسیله دولت پیش بینی و به اجرا گذاشته شده است .

آنچه در «جامعه اطلاعاتی » بخصوص در بخش آموزش و پرورش موردتأکید است .

صرف سرمایه گذاری و کاربرد سخت افزاری و ابزار گونه فناوریهای اطلاعاتی - ارتباطی و استفاده از آن برای انبار کردن اطلاعات نیست .

بلکه مسئله مهم و اساسی که بیانگر ارزش واقعی و به کارگیری این فناوری ها در آموزش و پرورش است ، توانمند سازی دانش آموزان در برگزیدن و انتخاب اطلاعات مورد نیاز است ، یعنی آنچه که قدرت تشخیص نیاز و یافتن راه حل های رفع آن نیاز را در اختیار دانش آموزان قرار می دهند در این صورت دانش آموزان به مرحله خود رهبری می رسند و قادرند فناوریهای اطلاعاتی ارتباطی را در خدمت خود بگیرند نه آن که خود به خدمت آن درآیند .

این گونه است که فناوری نه فقط یک ابزار، بلکه روشی نو در آموزش و پرورش را بنیاد می نهد .

فناوری اطلاعات و ارتباطات و ایجاد تحول در آموزش و پرورش : از آن جا که بیش از نیمی از جمعیت کشورمان را جوانان تشکیل میدهند و طبعاً به دلیل نیاز بیشتر این گروه به آموزش در دوره های مختلف تحصیلی ، هزینه بر بودن سرمایه گذاری های آموزشی برای دولت ، کمبود منابع درسی و مواد آموزشی چاپی ، مشکلات عدیده ای برای سیاستگذاران آموزشی ایجاد شده است ، از طرفی به دلیل تجمع بیشتر امکانات آموزشی در مراکز استانی و نیز مشکلات اولیاء و مربیان مناطق دوردست برای بهره گیری موثر از این امکانات ، کمبود معلمان و مربیان خبره درتمام نقاط کشور و .....

کاربرد وسیع ICT در آموزش و پرورش می تواند برای کاهش این فاصله ها و رفع پاره ای از معضلات آموزشی کشور راه حل مناسبی باشد و به این ترتیب توازن نسبی را در امر آموزشی مناطق جغرافیایی کشور پدید آورد ، نقش معلمان در عصر اطلاعات : معلمان و مربیان در نظام های نو آموزشی بر خلاف نظام های سنتی پیشین در نقش های گوناگونی ظاهر خواهند شد .

از قبیل : معلم در نقش تسهیل گر ،یادگیرنده ، تولید کننده اطلاعات ، راهنما و رهبر آموزشی ......

راهکارهای پیشنهادی : ـ شناسایی و بررسی آموزش و پرورش دنیا (به ویژه کشورهای موفق در این زمینه ) ـ ایجاد بسترهای لازم از نظر سخت افزاری و نرم افزاری و خدمات پشتیبانی ـ ایجاد زیر ساخت های لازم ارتباطی ـ فرهنگ سازی مناسب ـ توسعه سرمایه گذاری در زمینه تجهیز فناوری اطلاعات در مدارس ـ تعیین سیاست ها و خط مشی های متناسب با تحولات جدید ـ بازنگری محتوای دروس ـ بازنگری برنامه های تعلیم و تربیت معلمان و مدیران آموزشی ـ باز آموزی معلمان و مربیان ـ تغییر روش های ارزیابی و سنجش ـ اجرای آزمایشی برنامه ها نخست ، باید در سطح کوچک مورد توجه قرار گیرد .

این امر بدان منظور است که مسؤلان آموزش و پرورش تجارب خود را در این زمینه در سطح جهانی افزایش دهنده و ابعاد وسیع فنی ، مدیریتی و منابع انسانی را بدون درگیر شدن در یک برنامه پر هزینه بزرگ و پذیرش پی آمدهای ناشی از مخاطره پذیری انجام کار ناقص و قبل از موقع را مورد مداقه قرار دهند .

نتیجه گیری : بدیهی است انسانهایی که جهان آینده به آنها نیاز دارد ، افراد توانمندی هستند که مناسبات و ویژگیهای عصر اطلاعات را به خوبی درک کنند .

و بتوانند فعالانه و با خلاقیت به ساخت دانش مورد نیاز نایل شوند .

از آآآآآااااآن جا که مهم ترین هدف آموزش و پرورش شکوفا سازی استعدادها و خلاقیت های دانش آموزان است ، انتظار می رود که همگام با توسعه فناوری‌های اطلاعاتی وارتباطی ، آموزش و پرورش نیز به خصوص از بعد برنامه درسی از حرکت شتابان این قافله دور نماند .

منابع و مأخذ : ـ دیلماقی ، میترا ، ( نقش ICL در آموزش و پرورش ) ، ماهنامه تکنولوژی آموزشی رشد دوره نوزدهم ، مهر 82 ـ یغما ، عادل ، ( معلم ، فناوری و آموزش ) ماهنامه تکنولوژی آموزشی رشد دوره 19 - مهر 82 ـ امام جمعه ، طیبه ، ( آموزش و پرورش در عصر اطلاعات ) ماهنامه تکنولوژی آموزشی رشد دوره 19 آبان 82 ـ جاریانی ، ابوالقاسم ، ( ICT و تغییرات عمده آموزش ) ماهنامه تکنولوژی آموزشی رشد ، دوره 19 - مهر 82 - امام جمعه ، طیبه ، ( تدوین خط مشی کاربرد ICT در آموزش و پرورش ) ، ماهنامه تکنولوژی آموزشی رشد ، دوره 19 ، فروردین 83 ـ ملایی نژاد ، اعظم ( بزرگراه‌های یادگیری در جامعه اطلاعاتی ) ماهنامه تکنولوژی آموزشی رشد ، فروردین 83 ـ مرعشی ، سید علی اکبر ، ( فناوری و مدیریت تحول ) ، ماهنامه تکنولوژی آموزشی رشد ، دوره 19 ، فروردین 83 بسمه تعالی نقش آموزش و پرورش در نهضت تولید علم و جنبش نرم افزاری مرکز تربیت معلم حکیم فردوسی عنوان مقاله آموزش و پرورش در عصر اطلاعات و ارتباطات گرد آورنده : مهین دخت ولیئی آموزش و پرورش ناحیه 3 کرج - دبستان یادگار امام (ره) مدرک تحصیلی : لیسانس بهداشت مدارس تلفن محل کار : 4429077-0261 تلفن منزل : 4431474-0261 دیماه 83 فهرست مطالب عنوان صفحه چکیده 1 مقدمه 2 مفهوم فناوری 3 جامعه اطلاعاتی 3 جهانی شدن 4 آموزش و پرورش در عصر اطلاعات و ارتباطات 5 فناوری اطلاعات و ارتباطات و ایجاد تحول در آموزش و پرورش 7 نقش معلمان در عصر اطلاعات 8 راهکارهای پیشنهادی 8 نتیجه گیری 10 مؤاخذ و منابع 11