جوامع پیشرفته صنعتی در حال گذار از مرحله صنعتی به فرا صنعتی که اصطلاحاً جامعه اطلاعاتی (Information Society) خوانده می شود هستند .
همانطوری که انرژی عامل اصلی انتقال از مرحله کشاورزی به صنعتی بود ، اطلاعات عامل اصلی انتقال به جامعه اطلاعاتی است .
بر اثر انقلاب صنعتی حجم کاری لازم برای کشاورزی به کمتر از 3% میزان قبلی کاهش یافت و با انقلاب اطلاعاتی حجم ، نوع ، سرعت و برد فعالیتها به ویژه در جوامع پیشرفته صنعتی در کلیه زمینه ها (اعم از علمی ، فرهنگی ، صنعتی ، کشاورزی و غیره) در حال تغییرات اساسی است .شبکه جهانی اینترنت که اغاز آن به حدود 30 سال قبل باز می گردد ، با تحولات اساسی و رشد بی نظیری که در ظرف دهه گذشته پیدا کرده در حال حاضر به عنوان یکی از مهمترین ابزار برای انتقال به جامعه اطلاعاتی مطرح است .
اینترنت یکی از ارکان اصلی بزرگراه اطلاعاتی I-WAY (Information Super Highway) می باشد که در آن کلیه شبکه های کامپیوتر ، تلفن ، ویدئو ، کنفرانس ، تلفن موبایل و غیره به هم متصل شده و با هم به تبادل اطلاعات خواهند پرداخت .
بزرگراه اطلاعاتی (I-way)، زیربنای اصلی جامعه اطلاعاتی در قرن بیست و یکم خواهد بود .
در این نوشتار ، ابتدا مفهوم اینترنت و تاریچه رشد و تکامل آن بطور اجمالی مرور گردیده ، سپس وضعیت فعلی این شبکه در جهان و محدودیتها و امکانات اینترنت مورد بحث قرار گرفته و نهایتا بحثی در مورد کاربرد اینترنت در تجارت (که اصطلاحاً تجارت الکترونیک خوانده می شود) و کاربرد آن در امور فرهنگی ارائه می گردد .
مفهوم شبکه کامپیوتری:
شبکه کامپیوتری (Computer Network) عبارتست از دو یا چند کامپیوترکه از طریق خطوط تلفن ، کابل و یا به روشهای دیگر بهم متصل هستند .
متصل کردن کامپیوترها از طریق شبکه امکان تبادل اطلاعاتی میان کامپیوترهای متصل به شبکه و نیز استفاده مشترک از سخت افزار را برای استفاده کنندگان بوجود می آورد .به عنوان مثال اگر در یک سازمان 10 کامپیوتر و تنها یک پرینتر و یا یک مودم برای اتصال به اینترنت وجود داشته باشد ، شبکه کامپیوتری ، امکان استفاده از پرینتر یا مودم مزبور را برای کلیه کامپیوترهای موجود بر روی شبکه بوجود می آورد .
در شبکه های کامپیوتری معمولا یک یا چند کامپیوتر نقش سرویس دهنده یا کارگزار (Server) را برعهده داشته و به ارائه خدمات به سایر کامپیوترهای موجود بر روی شبکه موسوم به مشتری (Client) که یا خود نیز به نوعی کارگزار هستند و یا آنکه توسط کاربران نهایی مورد استفاده قرار می گیرند می پردازند استفاده کنندگان از کامپیوتر بر روی شبکه می توانند با هم به تبادل اطلاعات (پیغام و یا فایل) بپردازند و یا از منابع اطلاعاتی موجود بر روی شبکه مستقیما استفاده نمایند .
سازمانهای کوچکتر از شبکه های محلی موسوم به LAN (Local Area Network) و سازمانهای بزرگتر از شبکه های گسترده موسوم به WAN (Wide Area Network) برای اتصال آنها به کامپیوترهای فروشندگان خدمات ، مواد اولیه و قطعات ، کامپیوترهای مشتریان و غیره استفاده می کنند .
مفهوم اینترنت:
کلمه اینترنت مخفف (Interconnected Networks) و به معنی شبکه های به هم مرتبط است .
اینترنت سیستمی برای توزیع و تبادل اطلاعات (اعم از پیغام ، صدا ، تصویر ، فایل وغیره) در سطح جهان است که بر اساس آخرین آمار موجود در حال حاضر 226 کشور به آن متصل هستند .
تاریخچه اینترنت:
هدف از ایجاد اینترنت که در سال 1965 توسط وزارت آمریکا انجام شد ، در ابتدا ایجاد شبکه کامپیوتری قوی برای اتصال کامپیوترهای حساس در مراکز نظامی کشورهای عضو ناتو (NATO) بود تا به این ترتیب در صورت حمله موشکی شوروی به تجهیزات کامپیوتری آنها در یک نقطه ، بدلیل متمرکز بودن فعالیتهای کامپیوتری سایر کامپیوترهایی که بر روی شبکه قرار داشتند بتوانند به کار خود ادامه دهند .
فلسفه تشکیل اینترنت مبین وجود عدم تمرکز شدید در ساختار این شبکه (که یکی از مهمترین برتریهای اینترنت است) می باشد .
با چنین ساختاری کامپیوترهای موجود بر روی شبکه های بهم متصل قادر خواهند بود حتی در صورت از کار افتادن یک یا چند شبکه کماکان به کار خود و نیز ارتباط با یکدیگر (از طریق مسیرهای دیگر بر روی شبکه) ادامه دهند .
در آغاز ، پروژه ای با عنوان ARPANET از سوی وزارت دفاع آمریکا تعریف شد که بر اساس آن تا سال 1969 ، سوپر کامپیوترهای موجود در چهار دانشگاه مهم آمریکا (دانشگاه کالیفرنیا در لوس آنجلس - UCLA ، استانفورد- Stanford ، یوتا – UTAH و دانشگاه کالیفرنیا در سانتاباربارا – UCSB ) توسط یک شبکه به هم متصل شدند .
تا سال 1985 تعداد مراکزی که از طریق اینترنت به هم متصل بودند به 170 مرکز علمی ، صنعتی ، دولتی و نظامی افزایش یافت .
با مشخص شدن مزایای فوق العاده ای که از طریق شبکه کردن کامپیوترها بدست آمده بود ، بنیاد علوم ملی آمریکا (NSE) در اوایل دهه هشتاد مبادرت به ایجاد شبکه ای جهت اتصال سوپر کامپیوترهای این مرکز (با توان انتقال بالای اطلاعات) نمود .
انگیزه اصلی از این کار این بود که بتوانند امکان استفاده از سوپر کامپیوترها را برای محققین در سطح آمریکا فراهم کنند زیرا به این نتیجه رسیده بودند که نه می توانند محققین را به سایتهای سوپر کامپیوتر منتقل کنند و نه می توان در هر دانشگاه یا مرکز تحقیقاتی یک سوپر کامپیوتر قرار داد .
به این ترتیب اینترنت که با هدف نظامی ایجاد شده بود وارد مرحله دوم عمر خود یعنی مرحله آکادمیک گردید و تسهیلات فوق العاده ای را برای انجام تحقیقات در اختیار مراکز علمی و تحقیقاتی قرار داد .
در اوایل سال 1995 اتصال به اینترنت جزء ارکان اساسی برای انجام تحقیقات علمی شده بود .
ایجاد و توسعه سریع شبکه اینترنت امکان مبادلعه سریع پیامهای الکترونیکی (E-mail) و فایلهای کامپیوتری را برای محققین فراهم کرد بطوری که E-mail بزودی بار اصلی ترافیک شبکه را به خود اختصاص داد .
بتدریج با افزایش قابلیتهای جدید به اینترنت و توسعه مراکز متصل به این شبکه ، اینترنت وارد مرحله سوم حیات خود یعنی مرحله تجاری گردید .
در مورد این مرحله که مقدمه رشد و توسعه انفجاری اینترنت در جهان است ، در ادامه بیشتر بحث خواهیم کرد
با مشخص شدن مزایای فوق العاده ای که از طریق شبکه کردن کامپیوترها بدست آمده بود ، بنیاد علوم ملی آمریکا (NSE) در اوایل دهه هشتاد مبادرت به ایجاد شبکه ای جهت اتصال سوپر کامپیوترهای این مرکز (با توان انتقال بالای اطلاعات) نمود .
در مورد این مرحله که مقدمه رشد و توسعه انفجاری اینترنت در جهان است ، در ادامه بیشتر بحث خواهیم کرد .
وضعیت فعلی اینترنت: همزمان شدن توسعه اینترنت با ابداع و توسعه کامپیوترهای شخصی (PC) ، تحول و توسعه شبکه های مخابراتی ، توسعه استفاده از ماهواره ها برای مقاصد تجاری (که پس از انفجار فضاپیمای چلنجر و ورود قدرتمند اروپا به این صحنه شتاب بیشتری پیدا کرد) ، ساختار غیر متمرکز این شبکه و نیز زمینه کاربرد بسیار وسیع آن در کلیه زمینه ها منجر به رشد انفجاری استفاده از این شبکه گردیده است .
در سال 1969 تنها چهار کامپیوتر بر روی شبکه اینترنت قرار داشت .
این رقم در حال حاضر به حدود 56 میلیون کامپیوتر HOST (کامپیوترهایی که نقش ارائه دهنده خدمات یا Server بر روی شبکه اینترنت را ایفا می کنند) افزایش یافته است .
روند توسعه اینترنت در ظرف دهه گذشته را می توان با روند رشد کامپیوترهای شخصی (PC) در اوایل دهه هفتاد مقایسه کرد ، البته توسعه اینترنت بسیار سریعتر و اهمیت و تأثیر آن بر جوامع بمراتب بیشتر بوده است .
چگونگی ارتباط کامپیوترها در اینترنت: شبکه های کامپیوتری بر اساس تکنولوژی موسوم به Packet Switching عمل می نمایند که برای اولین بار قریب چهل سال قبل توسط محققین در دانشگاه MIT معرفی گردید .
این تکنولوژی اساسا با تکنولوژی مورد استفاده در سیستمهای تلفنی موسوم به Circuit Switching متفاوت است .
در این سیستم ، اطلاعاتی که باید منتقل شوند (اعم از نامه ، فایل و غیره) ابتدا به قطعات کوچکی به نام Packet تقسیم می شوند .
هر Packetمانند یک نامه معمولی حاوی اطلاعات مربوط به مبدأ و مقصد خود می باشد .
Packet ها پس از ارسال برای رسیدن به مقصد از کامپیوترها و شبکه های مختلفی در طول مسیر عبور می کنند و چنانچه بخشی از Packet های مربوط به یک پیام در مسیر به هر دلیلی گم شوند مجددا ارسال میگردند تا زمانی که کامپیوتر مقصد وصول کلیه Packet ها را اعلام نماید .
سپس این Packet ها در کامپیوترمقصد مجددا سر هم شده و پیام م یا فایل مورد نظر را در اختیار گیرنده قرار می دهند .
شبکه های کامپیوتری با استفاده از پروتکل های مشخص به هم متصل می شوند .
پروتکل (Protocol) قرار داد فنی از پیش تعریف شده ای است که کامپیوترها برای صحبت کردن با یکدیگر از آن استفاده می کنند (مانند زبان که برای مکالمه بین انسانها بکار می رود) .
در طول زمان ، پروتکل های متفاوتی برای اتصال شبکه های کامپیوتری بهم ایجاد گردیده ولی بتدریج با روشن شدن منافع زیاد متصل کردن شبکه های کامپیوتری استانداردهایی برای این پروتکلها تعریف و تدوین گردید تا ایجاد ارتباط میان تعداد بیشتری از شبکه ها را ممکن سازد .
همانطوری که وجود یک زبان استاندارد امکان ارتباط انسانهای بیشتری را فراهم می کند ، وجود پروتکل استاندارد نیز امکان ارتباط کامپیوترهای بیشتر را میسر می سازد .
برای درک بهتر از مفهوم پروتکل و نحوه عملکرد آن دو نفر را در نظر بگیرید که می خواهند از طریق کامپیوتر با هم تماس برقرار کرده و به مبادله خبر و فایل بپردازند .
برای اینکار این دو نفر احتیاج دارند که بر روی معنای سیگنالهای مختلف به توافق برسند به نحوی که هر یک از کامپیوترها در صورت دریافت سیگنال مشخصی تعبیر معینی از آن بنماید .
این یک پروتکل است که بین دو کامپیوتر فوق ایجاد شده است .
این دو نفر می توانند پروتکل خود را به فرد ثالثی اعلام نمایند .
فرد مزبور در صورت تمایل میتوانند با استفاده از نرم افزاری که پروتکل بر روی آن قرار دارد به شبکه کامپیوتری دو نفره فوق متصل شود و با دو نفر قبلی به تبادل پیام و فایل بپردازد .
هر چند استفاده از این پروتکل برای شخص ثالث اجباری نیست ولی عدم استفاده از آن موجب محروم ماندن وی از امکانات شبکه کوچک فوق مشود .
با استفاده از پروتکلهای مناسب انواع کامپیوترها( PC ،Mainframe ، Supercomputer و غیره) با سیستم عاملهای مختلف را می توان بهم وصل کرد .
مجموعه پروتکلهای مورد استفاده در اینترنت TCP/ IP نام دارند .
پروتکل TCP (Transmission Control Protocol) پیامها را به رشته ای از Packet ها در مبدأ تبدیل و مجددا آنها را در مقصد سر هم سوار می کند و پیام مورد نظر را در اختیار گیرنده قرار می دهد .
پروتکل IP (Internet Protocol) وظیفه آدرس دهی را بر عهده داشته و کامپیوترها و یا شبکه های کامپیوتری که پیام برای رسیدن به مقصد باید از آنها عبور نماید را مشخص می نماید .
کامپیوترهای مبدأ و مقصد و نیز کامپیوترهای درطول مسیر می توانن از نظر سخت افزاری و نرم افزاری کاملا با هم متفاوت بوده و از استاندارد های مختلفی (از فبیل Ethernet ، X25 و غیره) استفاده نمایند .
هر چند امروزه کلیه شبکه های متصل به اینترنت از مجموعه پروتکلهای موسوم به TCP/IP برای انتقال اطلاعات استفاده می کنند لکن برای کاربردهای (application) گوناگون شبکه پروتکلهای مختلفی مانند FTP ، POP ، SMTP مورد استفاده قرار می گیرند برای شبکه هایی که مایل به اتصال به شبکه اینترنت به منظور بهره گیری از امکانات بی شمار این شبکه هستند استفاده از پروتکل های اینترنت یک الزام فنی است نه یک الزام سیاسی و یا اجتماعی .
مالکیت اینترنت: هر چند شبکه اینترنت توسط دولت آمریکا ایجاد و مراحل اصلی رشد و تکامل خود را در کشور صط نموده ولی با توجه به اینکه اینترنت (به لحاظ فلسفه اصلی تشکیل آن یعنی ایجاد عدم تمرکز در استفاده از تجهیزات کامپیوتری) شبکه ای متمرکز نبوده بلکه مجموعه ایست از دهها هزار شبکه مستقل ولی مرتبط با هم ، هیچگونه کنترل مرکزی بر روی آن وجود ندارد .
این مورد مشابه شبکه های تلفنی متصل بهم در سراسر جهان است .
هر کشور شبکه های تلفنی مربوط به خود را دارد که به شبکه های تلفنی سایر کشورها متصل است .
هر کشوری تنها مالک و مدیر شبکه های تلفنی داخلی خود بوده و کنترل مرکزی از سوی هیچ دولت و یا سازمانی بر روی کل شبکه های تلفنی جهان وجود ندارند .
البته سازمانهایی به منظور نظم دهی و استاندارد سازی جهت استفاده از اینترنت تشکیل شده و فعالیت می نمایند .
این سازمانها قدرت اجرایی برای اعمال استانداردهای خود را ندارند و استفاده کنندگان از اینترنت نیز الزامی به تبعیت از استانداردهای سازمانهای مزبور ندارند و لیکن از آنجا که عدم استفاده از این استانداردها موجب محروم شدن از امکانات زیادی از جمله ایجاد ارتباطات با شبکه های سایر کشورها و نیز عدم استفاده از امکانات فراوان اینترنت خواهد شد سازمانها و شرکتها داوطلبانه از استانداردهای مزبور برای ایجاد ارتباط با اینترنت استفاده می نمایند .
همچنین مراکزی برای توسعه اینترنت در داخل کشورها با حمایت و مدیریت دولتهای مربوطه بوجود آمده است .
به عنوان مثال خطوط انتقال سریع برای اتصال سایتهای کامپیوتری در داخل آمریکا (موسوم به NSF Backbone) با حمایت دولت ایجاد شده و از آنجا که بار عمده ترافیک اینترنت در این کشور از این شبکه عبور می کند ، امروزه شبکه مزبور اصطاحا شاهراه اصلی اطلاعات (Internrt Backbone) آمریکا خوانده می شود ولی ترافیک اینترنت ملزم به عبور از این شبکه نبوده و کامپیوترها در نقاط مختلف می توانند از مسیرهای دیگر بر روی اینترنت با هم به تبادل اطلاعات بپردازد .
پس از آمریکا ، اروپا و چین شبکه های اصلی خود موسوم به EBone و Chinapack را ایجاد کردند و به دنبال آنها کشورهای دیگر نیز با درک اهمیت و ضرورت وجود Backbone در کشورشان در این زمینه اقدامات موثری را به عمل آورده اند .
هر چند شبکه های Backbone به دلیل نیاز به سرعت بالا و عدم تأخیر در ارسال اطلاعات با فیبر نوری (Fiber Optic) ساخته می شوند لکن کشورهایی مانند مکزیک (که به دلیل عضویت در پیمان NAFTA مجبور بودند پا به پای کانادا و آمریکا اینترنت را در کشور خود توسعه دهند با استفاده از ماهواره با کره زمین موسوم به Propagation Delay در ارتباطات به تنهائی راه حل مناسبی برای Backbone نیست) مبادرت به این کار نمودند .
در ایران تا کنون علیرغم اهمیت این موضوع و گذشت زمان زیاد هنوز شاهراه اصلی اینترنت(Internet Backbone) برای کشور ایجاد نشده است .
شرکتهای فراهم کننده خدمات اینترنت (ISP): اینترنت تجاری معمولاً از طریق شرکتهای موسوم به ISP (Internet Service Provider) در اختیار متقاضیان قرار می گیرد .
شرکتهای ISP دارای سطوح متفاوتی هستند .
در بالاترین سطح ، این شرکتها کاربران را مستقیماً به Backbone شبکه اینترنت متصل می کنند .
شرکتهای ISP در سطوح پائین تر از طریق شرکتهای ISP فوق به شبکه اینترنت متصل می شوند .
به دلیل محدودیتهای موجود در شبکه اینترنت در اوائل کار استفاده تجاری از Backbone شبکه مجاز نبود و سیاستی موسوم بهAUP (Acceptable ) بر شبکه اعمال می شد .
با ورود اینترنت به مرحله تجاری در سال 1995 و رشد روزافزون استفاده از این شبکه در کارهای تجاری ، در کشورهای پیشرفته صنعتی شرکتهای ISP شبکه های ارتباطی پر سرعت موسوم بهCIX (Commercial Internet Exchange) را بین خود ایجاد کردند تا ترافیک بین آنها بدون مواجه شدن با محدودیتهای AUP از شبکه CIX عبور کند .
در بسیاری از کشورهای آسیایی منجمله ایران اقدام جدی در این زمینه به عمل نیامده و حتی پست الکترونیکی ارسالی از یک ISP به ISP دیگری در داخل کشور ابتدا به اروپاو یا آمریکا ارسال و سپس به مقصد مزبور بازگردانده می گردد که این امر باعث افزایش هزینه ، کاهش سرعت و امنیت در مبادلات می گردد .
محدودیتهای اینترنت: اضافه شدن امکانات صوتی ، تصویری ، ویدئو و غیره که نیاز به انتقال حجم بسیار بالایی از اطلاعات دارند و نیز افزایش فوق العاده استفاده کنندگان از اینترنت و نیز ارائه کنندگان خدمات بر روی اینترنت (بویژه برای مقاصد تجاری) موجب شده که خطوط ارتباطی که زمانی بخوبی پاسخگو بودند نتوانند با کارآیی مناسب (بویژه در ساعات پر ترافیک) کار نمایند .
به عنوان مثال حتی در کانادا و آمریکا در بعضی موارد برای دیدن یک وب سایت ممکن است به بیش از یک دقیقه زمان نیاز باشد (در ساعات شلوغی یا Peak) .
امکانات Video Conferencing که در مواردی مانند مذاکرات تجاری و غیره استفاده می شوند و فیلم (Video) بر روی اینترنت که شدیدا به خطوط سریع احتیاج دارند نیز در حال حاضر بطور کاملاً دلخواه در همه زمانها قابل استفاده نیستند .
امکانات دیگر مثل صدا و تصویر که الان خوب هستند با توجه به افزایش سریع ترافیک شبکه بزودی با مشکل مواجه خواهند شد وبه همین دلیل است که در کشورهای پیشرفته صنعتی برنامه های جدی جهت تقویت خطوط مخابراتی مرتبا در حال تعریف و اجراست .
برای مقابله با این مشکل پنهای باند (سرعت تبادل اطلاعات) که در ابتدا کار یعنی دهه 60 حدود Kbps6/9 (معادل 9600 بیت در ثانیه) بود بر روی Backbone شبکه در حال حاضر به Gbps 5/2 (گیگابیت در ثانیه) رسیده (250000 برابر) و شبکه های با سرعت زیر Mbps 5/1 (T-I) اجازه اتصال به Backbone شبکه اینترنت را ندارند .دستیابی به سرعت خارق العاده بالای یک گیگا بیت در ثانیه ، امکان استفاده از انواع امکاناتMulti Media (صدا ، تصویر ، animation ، Video conferencing و غیره) در سطح وسیع را فراهم خواهد کرد .
البته در حال حاضر هم با سرعتهای موجود تمام این امکانات وجود دارد ولی بعضاً بدلیل بار ترافیکی ، بویژه در ساعات پر ترافیک (Peak) ، سرعت دسترسی کاهش می یابد .
جدول زیر نحوه پیشرفت بسیار سریع در افزایش پهنای باند بر روی Backbone شبکه اینترنت آمریکا را نشان می دهد .
افزایش پهنای باند به معنی ایجاد امکان تبادل اطلاعات بیشتر و سریعتر و نیز امکان استفاده از قابلیتها جدید (امکانات مالتی میدیا ، ویدئو کنفرانسها وغیره) با کیفیت و سرعت بهتر است .
همچنین با پنهای باند سوپر کامپیوترها می تواند با سرعت بیشتری با هم ارتباط برقرار کرده و برنامه ها را اجرا نمایند .
پهنای باند سال KBPS 6 /9 1969 KBPS 56 1985 MBPS(T-1) 5/1 1987 MBPS(T-3) 45 1989 MBPS(OC-48) 2500 -155 2000-1995 امکانات اینترنت: امکانات اینترنت که زمانی منحصر به E-mail و Telnet بود مرتباً در حال افزایش است .
امکانات جدید(مانندReal Video و Real Audio) پنهای باند و سرعت بیشتری را بر روی شبکه می طلبند و از طرف دیگر با افزایش پهنای باند امکانات جدیدتری ایجاد و معرفی می شوند .
ایت سیکل در ظرف چند سال گذشته مرتباً در حال تکرار بوده است .
امکانات زیر تنها نمونه هایی از این امکانات هستند : الف- پست الکترونیکی (E-mail) – ساده ترین و پر کارترین امکان اینترنت است که درسال 1972 بصورت تصادفی ابداع شد (زمانی که دو مهندس در یک شرکت کامپیوتری تصمیم گرفتند بجای ارسال فایل از طریق شبکه برای هم پیغام بوسیله کامپیوتر بفرستند) .
شرکت مزبور پیمانکار پنتاگون برای ایجاد شبکه اولیه اینترنت (ARPANET ) بود .
با استفاده ازE-mail می توان پیغام و فایلهای مورد نظر را در ظرف چند دقیقه به اقصی نقاط جهان ارسال کرد .
به همین دلیل امروزه واژه Snail Mail ـ(پست حلزونی) برای اشاره به این روش سنتی پست مورد استفاده قرار می گیرد .
ب- E-mail To Fax – با استفاده از این امکان می توان بوسیله E-mail برای کسانی که دسترسی به کامپیوتر ندارند فاکس فرستاده و یا از فاکس آنها E-mail دریافت کرد .
همچنین امکان دیگری به نام Web to Fax ظرف چند سال اخیر معرفی شده این امکان به ویژه در کشورهایی مثل ایران که اینترنت هنوز به طور گسترده در دسترس همگان نیست بسیار مناسب است .
با استفاده از این امکان میتوان پیام ثابتی را به صورت یکجا برای گروهی به صورت پیام الکترونیکی و برای گروه دیگری به صورت فاکس ارسال نمود .
ج- (File Transfer Protocol) FTP – این امکان اجازه ارسال و دریافت فایل به/ از سایر کامپیوترهای متصل به اینترنت را فراهم می کند .
با استفاده از نرم افزارهای FTP می توان ظرف زمان بسیار کوتاهی مقا لات ، برنامه های کامپیوتری ، صدا ، تصویر و سایر فایلهای کامپیوتری را از هر نقطه جهان دریافت و یا به هر نقطه ارسال کرد .
تاکنون با موضوعاتی مثل وِب جهانی ، پست اکترونیکی و یوزنت آشنایی پیدا کردید.
هنوز ابزارهای قدرتمند دیگری وجود دارند .
یکی از آنها قرار داد انتقال فایل (FTP) است.
استفاده از اِف تی پی، یکی از متداولترین روشها برای به دست آوردن نرم افزار و اسناد در اینترنت است.
اِف تی پی چیست و چگونه کار می کند؟
چگونه می توان به سایتهای اِف تی پی دست یافت ؟
برای یافتن چیزهای مورد نظر ، چگونه باید در سایت اِف تی پی کار کرد؟
بهترین راه برای پیدا کردن فایلهای مورد نظر چیست ؟
چگونه می توان فایلها را بار کرد؟
با استفاده از دو مرورگر معروف، نت اسکیپ و کاوشگر اینترنت، می توان فایلهای اِف تی پی را از پنجره مرورگر یافت.
مفهوم اِف تی پی: کتابخانه ای باراهرویی از کتابها، ویدیوها، سی دی(CD) کاربردی ابزار قدرت و هر چیز دیگری را که می توان تصور کرد در نظر بگیرید.
علاوه بر این ، فرض کنید وقتی کتاب یا منبعی را خارج می کنید ، کسی دیگر آن را در سر جای خود قرار می دهد.
اکنون فرض کنید تاریخ برگشت کارت کتابخانه وجود ندارد.
در آینجا متوقف نشوی.
فرض کنید می توان در کتابخانه مشترک شود و مطالبی را که باید برای دیگران تهیه کنید، آماده نمایید.
اِف تی پی همینطور است.
از بین تمام کامپیوترهای متصل به اینترنت ، بعضی از آنها مثل ”کتابخانه“ اکترونیکی عمل می کنند.
در هر کتابخانه می توان فایلهایی از متن، گرافیک، و ابزارهای نرم افزاری را بار کرد، آنها را خواند مشاهده کرد و در کامپیوتر خانگی خود استفاده نمود.
بر خلاف کتابخانه، بعضی از فایلهای مهیا از طریق اِف تی پی ، ارزش کمی دارند.
فایلهایی که مبلغ کمی برای آنها می پردازید ، برنامه های مشترک نام دارند (بر خلاف نرم افزارهای رایگان که رایگان افزار نامیده می شوند).
نویسندگان این برنامه ها آنها را برای مبلغ اندکی به ”اشتراک“ می گذارند، به طوری که توانایی نوشتن برنامه های دیگر را داشته باشند .
بعضی از نویسندگان نرم افزارها ، نمایش محدودی از نرم افزار را ارائه می کنند تا شما را ترغیب کنند که کل نرم افزار را بخرید.
بعضی از بهترین نرم افزارها در دنیا به طور اشتراکی یا رایگان مورد استفاده قرار می گیرند.
اِف تی پی روش سریع، کارآمد و قابل اعتمادی برای انتقال اطلاعات است.
یکی از اولین خدمات اینترنت بود که کاربران با استفاده از آن فایلها را از جایی به جای دیگر منتقل می کردند ، با این خدمات می توان ماشین محلی را به کامپیوتر راه دور در اینترنت متصل کرد، از طریق فایلها و برنامه های موجود در کامپیوتر ، مرور را انجام داد، و سپس آن فایلها را در کامپیوتر بازیابی نمود.
محلی راه دور : این واژه ها در استفاده از اِف تی پی زیاد به چشم می خورند.
ماشین محلی ، کامپیوتر شماست .
ماشین راه دور کارگزاری است که از طریق مودم یا اتصال شبکه به آن وصل می شود.
اِف تی پی کجاست ؟
کارگزارانی که تمام این فایلها را برای شما نگه می دارند، سایتهای اِف تی پی نام دارند.
هر سایت ، کتابخانه الکترونیکی خاص خودش است که حاوی اطلاعات، فایلها، و برنامه های کاربردی در هر موضوع است، فایلها را واقعاً از سایتهای اِف تی پی نمی گیرید!
آنها را از سایت اِف تی پی به کامپیوتر خودتان منتقل می کنید.
اطلاعات بسیار زیادی در سایتهای اِف تی پی وجود دارد – تریلیون تریلیون بایت.
بعضی از انواع اطلاعات در آینا مورد بررسی قرار میگیرد.
فایلهای متنی : فایلهای متنی زیادی از طریق اِف تی پی مهیاست .
فایلهای چند رسانه ای : تصاویر، پرداخت کردن سه بعدی ترسیمات، حتی بریده های فیلم نیز با اِف تی پی مهیا هستند.
برنامه های کاربردی : از مشتریان پست الکترونیکی که به شما کمک می کنند تا نشانه هایتان را موازنه کنید، در آینا وجود دارند.
هر نوع نرم افزار با هر سلیقه و رنگی به همراه اِف تی پی وجود دارد.
البته صدها شکل گوناگون از این دسته های اصلی وجود دارد، اما امیدوارم این مطالبی که بیان شد، راجع به منابعی که اِف تی پی در اختیارتان قرار می دهد، ایده ای به شما داده باشد.
اِف تی پی گمنام : متأسفانه هر چند که اطلاعات فراوان است ولی همیشه برای هر کس مهیا نیست، بسیار از سایتهای اِف تی پی برای اهداف خاصی از گروه کاربران خاصی ایجاد می شوند.
این هدف موجب شد در دستیابی به بعضی از منابعی که از طریق اِف تی پی در دسترس اند، محدودیتهای ایجاد شود.
مطلب مهم این است که سایتهای متعددی برای هر شخص مهیاست .
این سایتها گمنام هستند.
علت ” گمنام“ بودن آنها این است که برای دستیابی به این سایتها، نیاز به شناسایی آنها نیست .
بلکه ، به جای آن ، به عنوان مهمان دعوت می شود تا آنطوری که می خواهید فایلها را مرور و بازیابی کنید.
از آنجاست که سایتهای اِف تی پی گمنام است، معنایش این نیست که دستیابی نامحدودی به آن انجام می شود.
سایت ممکن است در ساعات تجاری، تعداد کاربران گمنام را محدود کند و کاربران گمنام در ناحیه های خاص را محدود کند.
باید آدرس پست الکترونیکی را به عنوان کلمه رمز وارد کنید .
و گرنه اجازه نمی دهد که فایلهای خاص را از سایت بار کنید.
لذا به یاد داشته باشید که دستیابی سریع و رایگان به فروشگاه آب نبات، ممکن است به شما اجازه ندهد که به همه آب نباتها دست ببرید.
تعداد فایلها در سایتهای اِف تی پی گویای این است که برای هر شخص ، هر چیزی وجود دارد.
برای برنامه نویسان مبتدی تا ماهر مطلب ویژه ای وجود دارد.
تمام اِف تی پی ها گمنام نیستند.
بسیاری از اوقات ممکن است به یک کاگزار اِف تی پی دسترسی داشته باشید که به نام کاربر معتبر یا کلمه رمز نیاز داشته باشد.
وارد شدن به اینها ساده است : فقط از شماره شناسایی (که توسط مدیر سیستم تهیه می شود) و کلمه رمز استفاده کنید .
پس از وارد شدن ، این روش استفاده از اِف تی پی مانند استفاده از اِف تی پی به صورت ناشناس است .
ساختار و نحوه اِف تی پی: قبل از بار کردن از سایت اِف تی پی ، باید ساختار آن را شناخت .
هنگام انجام این کار باید سه قلم اطلاعات را بدانید .
نام سایت، مسیری که فایل مورد نظر در آنجا وجود دارد، و نام واقعی فایل.
اغلب ، ممکن است محل خاص فایلی را که جستجو می کنید، ندانید.
معمولاً می توانید جستجویی را در اینترنت انجام دهید.
برای جستجوی نرم افزار موجود در http.//www.shareware.com .
می توانید محل مناسبی پیدا کنید.
تاکنون با اسامی دامنه آشنا شدید.
اسامی سایت اِف تی پی معمولاً با ftp شروع می شود.
همانطور که می دانید، بخش قرار داد مربوط به اِف تی پی یو آراِل، ftp:// است.
وقتی از مرورگر وِب یا مشتری اِف تی پی واقعی استفاده می کنید، نباید مشکل خاصی داشته باشید.
فقط به یاد داشته باشید که ممکن است مشتری برای رفتن به سایت نیاز به شماره شناسایی و کلمه رمز داشته باشد.
برای شماره شناسایی از anonymous و برای کلمه رمز از your@emile.address استفاده کنید.
/pub /utils /inet /graphics /disk /email /ftp /web /browsers /editors /helpers شکل درختی عنصر دیگری که باید بشناسید مسیر فهرست (directory path) است .
مسیرهای فهرست شبیه به شاخه های درخت است که در زیرفهرست از فهرست قبلی ناشی می شود.
وقتی می خواهید از درخت بالا بروید باید از تنه آن شروع کنید، و از شاخه ای به شاخه دیگر بروید.
سایتهای اِف تی پی مثل هم هستند.
بدنه سایت اِف تی پی، فهرست ریشه (root directory) نام دارد.
از این فهرست ، فهرست های شاخه(زیر شاخه) را از فهرست ریشه انتخاب می کنید شکل فوق، درخت فهرست ساده ای را در فهرست، ساده ای را در سایت اِف تی پی فرضی نشان می دهد.
توجه داشته باشید که فهرستهای اِف تی پی با (/) شروع می شوند.
(/) یک سطح یا شاخه را در سایت اِف تی پی نشان می دهد.
اگر فایل مورد نظرتان در /pub/inet/web/browsers باشد، شاخه /browsers بروید.
فرض کنید، فایل مورد نظر در آخرین زیر فهرست قرار دارد.
مرور این مسیرها بسیار ساده است.
اگر از مرورگر وِب استفاده می کنید، انتخاب فهرستها و استفاده از دکمه های Forwarb وBack امکان مرور فهرستها را فراهم می کنند.
اگر از مشتری اِف تی پی مثل WS_FTP استفاده می کنید، برای حرکت به طرف پایین می توان بر روی اسامی فهرست کلیک کرد.
برای حرکت.
به طرف بالا، باید بر روی دو نقطه (..) که در بالای هر پنجره فهرست وجود دارد دوبار کلیک کرد.
دو نقطه (..) را جهت دیگری به زمان قبل از رابطهای GUI و نحو استانداردی برای حرکت در فهرستهاست.
اسامی : مرز فایل احتمالاً عجیب ترین بخش اِف تی پی اسامی فایلهاست .
اگر نمی دانید که در حال انجام چه کاری هستید ، ممکن است اسامی فایلها نامفهوم به نظر برسند.
هنگام استفاده از اسامی فایلها باید به دو نکته توجه داشته باشید.
نکته اول اینکه، اغلب فایلهایی که در اِف تی پی وجود دارند جهت صرفه جویی در فضای حافظه به صورت فشرده هستند.
فایل فشرده کار اصلی خود را انجام می دهد ولی در فایل کوچکتری ذخیره می شود.
یعنی قبل از استفاده از فایل باید آن را از حاکت فشرده خارج کرد.
نکته دو اینکه، ابزار فشرده سازی اندکی وجود دارد، که معنایش این است که باید با پسوندهای فایل متعددی آشنایی داشته باشید.
جدول فوق تعدادی از پسوندهای معمول در اِف تی پی را نشان میدهد.
البته پسوندهای دیگری نیز مشاهده خواهید کرد.
پسوندهایی مثل .tar ,.gz و .z فایلهایی از یونیکس هستند که احتمالاً از آنها استفاده نخواهید کرد ممکن است به ندرت با پسوندهای دیگری مثل .lzh یا .arc سروکار داشته باشید.
بسیاری از مرورگرهای وِب و برنامه های کاربردی اِف پی تی، فایلها را ” پس پردازش “ (postprocess) می کنند.
یعنی ، اگر برنامه تجزیه ای بر روی کامپیوترتان نصب شده باشد، مشتری به طور خودکار پس از بار شده فایل، آن را از حالت فشرده خارج میکند.
مستندات مشتری خود را بررسی کنید تا ببنید که آیا نرم افزارتان این قابلیت را دارد یا خیر.
باز کردن فایلها: تاکنون اطلاعات خوبی راجع به اِف تی پی پیدا کردید اکنون آماده اید که فایلی را بر روی دیسک سخت خود بار کنید .
شروع از موضوع ساده ای مثل تجزیه فایل متنی ، ایده خوبی است اغلب مرورگرهای وِب به جای بار کردن فایل متن، آن را در پنجره مرورگر نشان می دهند.
اگر می خواهید فایلی را در دیسک سخت ذخیره کنید، بر روی فایل کلیک کنید و سپس گزینه ای را انتخاب کنید که فایل را ذخیره می نماید.