پیشرفت علم پزشکی و در کنارآن پیشرفت علم اطلاع رسانی و علم کامپیوتر در سالهای گذشته ، تحولات اساسی را در سیستمهای مدیریت بیمارستانی بوجودآورده است . سیستمهای کامپیوتری در سیستمهای مدیریت بیمارستانی رخنه کرده و در بیمارستانها از سیستمهای کامپیوتری اطلاعات پزشکی بهره برداری میشود .حرکتهای مختلفی در این راستا صورت گرفته است و سیستمهای متنوعی ایجاد شده است . در ایجاد این سیستمها از روشهای مختلفی بهرهبرداری شده . به هرحال تمامی این سیستمها به هر گونه که ایجاد شده باشند ، باید شرایط خاصی را در بر بگیرند و مواردی را رعایت نمایند . در غیر اینصورت سیستمها کارائی مناسبی در بهبود عملیات سیستم مدیریت بیمارستان نخواهند داشت . در این مقاله پس از بحثی مختصر پیرامون چنین سیستمهائی ، خصوصیاتی را که این سیسستمها باید داشته باشند مورد بحث قرار میدهیم و پس ازآن طرح یک سیستم پیشنهادی و اجزاءآن مطرح شده و مورد بررسی قرار میگیرد .
مقدمهای بر سیستمهای اطلاعات بیمارستانی
پیشرفت علوم پزشکی و رشد انفجارگونه تکنولوژیدر جهان ، در دو قرن اخیر، منجر به پیچیدگی روابط و عملیات پزشکی گردیده است وباافزایش این پیچیدگی نیاز به علمی احساس می‌گردد تا بتواند این پیچیدگی را کنترل نماید و هدایت عملیاترا در این میان بدست گیرد .شالوده علم پزشکی امروز بر اطلاعات بناشده است زیرا این اطلاعاتاست که مشخص میکند یک فراروند در عملیات پزشکی به چه صورت انجام شده و این اطلاعات استکهباید مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد تا بتوانبراساس آن تصمیمگیری بعدی را مشخص و برنامه ریزی نمود . اما هرچه پیچیدگی عملیات و قوانین بیشتر میشود و حجم اطلاعات با سرعت سرسامآوری بالا میرود علم پزشکی به عنوان یک مکانیزم منفرد از همگامی بارشد تکنولوژی در میماند . قبل ازآنکه یک پزشک بتواند اطلاعات کافی را برای تصمیمگیری در مورد بیمار بدستآورد ، زمان اجرای تصمیم فرا رسیده و پزشک یا باید زمان تصمیمگیری را به تاخیر بیاندازد که ممکن است خطر آفرین باشد و یا اینکه از دستیابی به اطلاعات لازم چشم بپوشد و بر اساس بخشی از اطلاعات موجود تصمیمگیری نماید . در هر دو صورت خسارات فراوانی ممکن است وارد شود . و این،یعنی زمان سریعتر ازآن میگذرد که اطلاعات موجود را مورد دسترسی و پردازش قرار داد .تصمیم گیری در فضائی از تریلیونهادادهآماری ، برایآنکهآیندهای قابل پیش بینی را فراهم کند،نیازمند بررسی این تریلیونهادادهاست ،ولی قبلازآنکه بتوان این داده ها را پردازش کردآینده ، حال وگذشته شده است . در اینجا نطفههای علوم اطلاعات پزشکی بنا نهاده شدوسیستماتیک کردن بررسی اطلاعات و روند تصمیم گیری به عنوان یک ضرورت پذیرفته شد و به صورتیک علم درآمد و اختراع کامپیوترها به دادبررسی کنندگان اطلاعاتو تصمیم گیرندگان رسید و سرعت پردازش اطلاعات را به حد غیر قابل تصوری بالا برد .
در پزشکی امروز حجم اطلاعات چنان بالاست که بدون کامپیوترها نمیتوان به هیچ عملی دستیازید . سرعت عملیات سیستمها وحجم اطلاعات ورودی و خروجی یک سیستم با استفادهازتکنولوژی مدیریتاطلاعاتوکامپیوتر آنچنان بالاست که حیات یک سیستم کند و دور از این تکنولوژی را در کنار دیگر سیستمها غیر ممکن میسازد . سیستمهای قدیمی موجود در بیمارستانها در دنیای امروز جوابگوی نیازها نیست .دریکتصمیمگیری ، پزشک ، امروز نیاز به هزاران موضوع اطلاعاتی از وضعیت بیمار و سایر اطلاعاتآماری دارد . بدون این اطلاعات تصمیمگیری پزشک بیشباهت به یک بند بازی نیست .
سیستمهای اطلاعاتی بیمارستانی باید دارای خصوصیاتی باشند که این خصوصیات در بخشهای بعدی مورد بحث قرار میگیرند . همچنین یک سیستم نمونه مثالی بعنوان یک پیشنهاد و یک بررسی نمونه مطرح میشود .
سیستم پیشنهادی بیمارستان به صورتی پیش بینی گردیده است تا علاوه بر امکان دستیابی به اطلاعات بیماران در سریعترین زمان ممکن و به کاملترین شکل ، عملیات اداری و مالی بیمارستان را که یکی از معضلات مدیریت یک بیمارستان محسوب میشود با سادهترین نحوانجامداد.
توضیح پارهای از اصطلاحات بکار رفته در متن
شبکه تشکیل میشود از تعدادی کامپیوترمستقل که بوسیله کابل با یکدیگر متصل گردیدهو امکان مبادله اطلاعات با هم را دارند .
ایستگاه به کامپیوتری گفته میشود که در یک شبکه قرار دارد و میتواند با کامپیوترهای دیگر موجود در شبکه متصل شود .
سرویسدهنده SERVER کامپیوتری است که در یک شبکه امکان خاصی را نظیر ذخیرهسازی بانک اطلاعات در اختیار کامپیوترهای دیگر موجود در شبکه قرار میدهد .
سیستم توزیعی سیستمی است که هر یک از بخشهایآن در یک کامپیوتر قرار گرفته است ولی از طریق شبکه دسترسی به تمام بخشها میسر است .
سیستم متمرکز سیستمی است که تمام بخشهایآن در یک کامپیوتر قرار گرفته ( مخالف توزیعی ) . این سیستم نسبت به سیستم توزیعی دارای معایبی است که در متن مقالهپیرامونآن توضیحات بیشتری ارائه میشود .
2- خصوصیات عمومی که سیستم اطلاعات بیمارستانی باید داشته باشد
1-2- انعطاف پذیری
سیستمها تماما باید از انعطاف پذیری بسیار زیاد برخوردار باشند ، به نحوی که تغییراتی را که به مرور زمان با توجه به پیشرفت وتغییرات محیطی باید بر سیستم اعمال نمود به سادگی بر سیستم قابل انجام باشد . این انعطافپذیری ، عمر سیستم را به مدت بسیار زیادی افزایش میدهد .
2-2- پیاده سازی بر طبق اصول مهندسی
سیستمهای کامپیوتری تشکیلات بسیار پیچیدهای است که در صورتی که این تشکیلات به نحو مناسب سازماندهی نشده باشد و از اصول مهندسی پیروی نکند ، مشکلات فراوانی را در بر خواهد داشت . این مشکلات منجر به عدم استفاده بهینه از سیستمها و در بعضی موارد شکست کلی سیستم میشود .
3-2- توزیعی بودن سیستم
معمولا به سه طریق می‌توان سیستمها را ایجاد نمود :
1- سیستمهای کامپیوتری منفرد و جدا از هم .
در این حالت سیستمها به صورت مستقل ایجاد شده و هیچ ارتباطی با هم ندارند و بزرگترین اشکال چنین سیستمی در همین موضوع است که نمیتوان اطلاعات بخشهای مختلف سیستمها را با یکدیگر مبادله نمود . ایجاد چنین سیستمهائی در محیط یک بیمارستان بزرگ از نظر علم کامپیوتر کاملا مردود است .