مقدمه ای کوتاه بر کاربردهای شبکه، تقسیم بندی شبکه ها، نرم افزار شبکه و معروف ترین شبکه های موجود
از شبکه های کامپیوتری می توان برای مقاصد مختلفی (در شرکتها، یا برای افراد عادی) استفاده کرد. در شرکتها شبکه می تواند دسترسی به منابع اطلاعاتی را برای تمام کارکنان فراهم آورد. در این شبکه معمولاً از مدل مشتری- سرویس دهنده (که در آن منابع مشترک روی کامپیوترهای قدرتمندی موسوم به server قرار می گیرند) استفاده می شود. شبکه برای افراد عادی امکان دسترسی به منابع اطلاعاتی یا تفریحی را فراهم می آورد. امروزه افراد بسیاری با یک مودم از منزل خود به شرکتهای خدمات اینترنتی (Internet Service Provider)(ISP) متصل شده و از امکانات آن استفاده می کنند.
یکی دیگر از زمینه هایی که امروزه به سرعت رو به گسترش است، شبکه های بی سیم است که امکان دسترسی به اینترنت راحتی از تلفنهای همراه به افراد می دهد.
در یک تقسیم بندی بسیار کلی، شبکه ها را می توان به شبکه های محلی (LAN)، شبکه های شهری (MAN) شبکه های گسترده (WAN). شبکه شبکه های (network) تقسیم کرد. که هر کدام برای خود دارای ویژگیها، سرعت، تکنولوژی و جایگاه خاصی می باشد.
شبکه محلی (LAN) شبکه ایست خصوصی واقع در یک ساختمان یا مجتمع، که حداکثر ابعاد آن یکی، دو کیلومتری می باشد. که معمولاً برای متصل کردن کامپیوترهای یک شرکت و به اشتراک گذاشتن منابع مثل چاپگر یا مبادله اطلاعات استفاده می شود. این نوع شبکه سرعت بالایی دارد ولی معمولاً به یک ساختمان منفرد محدود می شود.
شبکه شهری یا MAN شبکه ایست که یک شهر را پوشش می دهد. شبکه های تلویزیون کابلی بهترین نمونه MAN هستند. اولیه شبکه های تلویزیون کابلی در نقاط کور شهرها راه اندازی شدند، بدین ترتیب که یک آنتن مرکزی و بزرگ در محلی که فرستنده اصلی را می دید نصب، و از این آنتن کابلهایی به مشترکین محروم از برنامههای تلویزیونی کشیده می شد.
شبکه شهری بر اساس تلویزیون کابلی
شبکه های گسترده (WAN) یک کشور یا قاره را در بر می گیرند. شبکه های LAN و MAN سوییچ نشده هستند (مسیریاب ندارند router) ولی شبکه های WAN سوییچ شده اند و router دارند.
از اتصال چند شبکه یکدیگر نیز یک شبکه به شبکه ها شکل می گیرد.
نرم افزار شبکه:
از پروتکلها (که قواعد کم ارتباط process ها را تعیین می کنند) تشکیل می شود. پروتکل ها یا اتصالگرا (connection- oriented) هستند که بر اساس مدل سیستمهای تلفن کار می کند. وقتی می خواهید با یک نفر تماس بگیرید، گوشی تلفن را برداشته، شماره می گیرید، صحبت می کنید و بعد گوشی را می گذارید. مهمترین نکته در این نوع سرویس اینست که آنها مانند یک لوله عمل می کنند. فرستنده از یک طرف دادهها (بیت ها) را به داخل لوله می فرستاد و گیرنده در طرف دیگر آنها را می گیرد. در اغلب مواد داده ها به همان ترتیبی که فرستاده شده اند دریافت می شوند.
از سوی دیگر سرویس غیر متصل (connectionless) بر اساس مدل پست بنا شده است. هر پیام (نامه) دارای آدرس مشخصی است و مسیری که برای رسیدن به مقصد طی می کند، کاملاً مستقل از پیامهای دیگر است. معمولاً دو نامه که به یک مقصد فرستاده می شوند، اولین نامه زودتر به مقصد می رسد ولی گاهی پیش می آید که اولی با تأخیر و بعد از دمی به مقصد برسد. به عبارتی تضمیمی نداریم که کدام داده زودتر به مقصد می رسد. برخی سرویسها مطمئن و قابل اطمینان هستند بگونه ای که هیچ داده ای در حین انتقال از بین نمی رود. یک سرویس قابل اعتماد معمولاً به گونه ای طراحی می شود که گیرنده دریافت صحیح داده ها را به فرستنده اعلام کند
(acknowledgement) در ساده ترین حالت پروتکل عبارتست از قراردادهای توافق شده بین دو طرف برای برقراری و پیشبرد ارتباط.
اغلب شبکه ها از مدل سلسله مراتبی پروتکل ها استفاده می کنند. به این ترتیب که برای کاهش پیچیدگی های طراحی، اغلب شبکه ها به صورت مجموعه ای از چند لایه(layer) که هر کدام روی دیگری قرار می گیرند طراحی می شوند. در مدل سلسله مراتبی پروتکل ها، هر لایه سرویسهایی را در اختیار لایه های بالاتر قرار می دهد و آنرا از جزئیات کار در لایه های پایینتر ایزوله می کند به این ترتیب که وظیفه هر لایه، ارائه سرویسهای خاص- لایه های بالاتر و پنهان کردن جزئیات کار از دیدگاه آنهاست. در این مفهوم هر لایه یک ماشین مجازی (virtual machin) است که سرویسهای خاصی را در اختیار لایه های بالاتر می گذارد.
مجموعه پروتکل های مهم امروزی عمدتاً بر مبنای دو مدل OSI و TCP/IP بنا شده اند. هر دو مدل دارای لایه های شبکه، انتقال و کاربرد هستند ولی در لایه های دیگر با هم فرق دارند .
معروف ترین شبکه های موجود عبارتند از:
1- اینترنت که محصول تکامل شبکه آرپانت (شبکه سوئیچ بسته مزارت دفاع ایالت متحده امریکا) بود. در واقع شبکه ایست از هزاران شبکه دیگر، نه یک شبکه واحد . مشخصه اصلی اینترنت استفاده از مجموعه پروتکل TCP/IP است.
2- ATM که بیشتر در سیستمهای تلفن، و برای مخابرت راه دور به کار می رود.
3- اترنت (Ethernet) نیز محبوب ترین تکنولوژی LAN است که در اغلب شرکتها و دانشگاهها از آن استفاده می شود.
4- LAN بی سیم که با سرعت خیره کننده 54 Mbps بسرعت در حال گسترش است.