در این مقاله چارچوبی برای دستهبندی سیستمهای اطلاعات ارائه میشود. تعریف سیستم اطلاعات، نوعشناسی بنا شده از سیستمهای اطلاعات، دستهبندی سیستمهای اطلاعات بر اساس پشتیبانی ارائه شده، دستهبندی سیستمهای اطلاعات بر اساس محتوای اطلاعات، دستهبندی سیستمهای اطلاعات بر اساس حوزه، تقسیمبندی سیستمهای اطلاعات بر اساس روش پیادهسازی، نوعشناسی سیستمهای اطلاعات سازمانی، دستهبندی سیستمهای اطلاعات سازمانی بر اساس سطح سازمانی، دستهبندی سیستمهای اطلاعات سازمانی بر اساس حوزه وظیفهای، دستهبندی سیستمهای اطلاعات بر اساس فعالیت پشتیبانی شده رئوس مطالب این مقاله را تشکیل میدهند.
اگر موضوع مطالعه شما سیستمهای اطلاعات است، سیستمهای اطلاعات را تحلیل و طراحی میکنید یا قصد دارید سیستم اطلاعات مناسبی برای سازمان خود خریداری کنید یا سفارش تهیه آن را بدهید، داشتن یک دید سیستماتیک از انواع مختلف سیستمهای اطلاعات، برای درک بهتر حوزه نیازمند سیستم اطلاعات و انتخاب سیستم اطلاعات مناسب خیلی مفید خواهد بود. متأسفانه، هیچ نوعشناسی جامع و در عین حال ساده و قابل فهم از سیستمهای اطلاعات وجود ندارد. هدف این مقاله ارائه یک نوعشناسی از سیستمهای اطلاعات است
2- تعریف سیستم اطلاعات
تعاریف متعددی از سیستم اطلاعات در رشتههایی مانند مدیریت، علوم کامپیوتر، مهندسی نرمافزار، و علوم کتابداری و اطلاع رسانی ارائه شده است. تعریف آمده در واژهنامه انجمن کتابداری آمریکا (یانگ1 1983) تعریفی جامع از سیستم های اطلاعات است که در این مقاله استفاده می شود:
«یک سیستم کامل طراحی شده برای تولید، جمعآوری، سازماندهی (پردازش)، ذخیره، بازیابی و اشاعه اطلاعات در یک مؤسسه، سازمان یا هر حوزه تعریف شده دیگر از جامعه».
بر اساس این تعریف، سیستمهای اطلاعات محدود به سازمانها نمیشوند و میتوانند در محدودهای وسیعتر از سازمان، به عنوان مثال یک شهر نیز موضوعیت یابند.
3- نوعشناسی بنا شده از سیستمهای اطلاعات
در این نوعشناسی، سیستمهای اطلاعات بر اساس وجوه زیر دستهبندی میشوند:
پشتیبانی ارائه شده توسط سیستمهای اطلاعات؛
محتوای اطلاعات پردازش شده در سیستمهای اطلاعات؛
حوزه سیستمهای اطلاعات؛ و
روش پیادهسازی سیستمهای اطلاعات.
3-1- دستهبندی سیستمهای اطلاعات بر اساس پشتیبانی ارائه شده
عموماً سیستمهای اطلاعات به عنوان ابزاری برای پشتیبانیهای زیر توسعه مییابند:
پشتیبانی اطلاعاتی؛ ارائه پشتیبانی برای دریافت، ذخیره، فیلتر و ردیابی کردن اطلاعات.
پشتیبانی تصمیمگیری؛ استفاده از اطلاعات برای پشتیبانی هوشمند برای رسیدن به تصمیماتی در خصوص مسائل نیمهساختیافته یا ساختنیافته.
پشتیبانی ارتباطی؛ ارائه پشتیبانی برای به اشتراک گذاشتنن یا تبادل اطلاعات بین کاربران (منتزاس2 1995).
سیستمهای اطلاعات معمولاً یکی از پشتیبانیهای فوق را ارائه میکنند اما ممکن است که یک سیستم اطلاعات خاص بیش از یکی از پشتیبانیهای فوق را ارائه نماید.
3-2- دستهبندی سیستمهای اطلاعات بر اساس محتوای اطلاعات
سیستمهای اطلاعات با توجه به محتوای اطلاعات پردازش شده میتوانند در قالب دستههای زیر تفکیک شوند:
سیستمهای اطلاعات وظیفهمحور: این سیستمها برای پردازش اطلاعات تبادلات، عملیات و عملکرد سیستم بکار میروند. این سیستمها برای کمک به کاربران در اجرای کارها و وظایفشان طراحی میشوند.
سیستمهای اطلاعات موضوعمحور: این نوع سیستمهای اطلاعات برای اطلاعات یک موضوع توسعه مییابند و انواع مشخصی از اطلاعات آن موضوع را به کاربران ارائه میکنند (الگندی3 2003).
3-3- دستهبندی سیستمهای اطلاعات بر اساس حوزه
منشأ سیستمهای اطلاعات سازمانها بودهاند اما حوزه عمل آنها به سطوح بینسازمانی و جامعه نیز گسترش یافته است. به خاطر مشخصههای متفاوت این حوزهها، اصول و روشهای متفاوتی هنگام توسعه سیستمهای اطلاعات در این حوزهها باید در نظر گرفته شود. بنابراین در نوعشناسی ارائه شده در اینجا، سطوح زیر در نظر گرفته میشوند:
سازمانی
بین سازمانی
اجتماعی