دانلود مقاله وینچ

این ماشین جهت رنگرزی برخی از پارچه هایی که به آسانی تغییر شکل می دهند مانند پشمی و تریکو استفاده می شود.

همچنین جهت رنگرزی پارچه هایی که در مقابل چروک حساس بوده و نبایستی در خلال فرآیند رنگرزی تحت کشیدگی قرار گیرند از ماشین رنگرزی وینچ استفاده می شود.

عملیات رنگرزی در این این دستگاه به فرم طنابی صورت می گیرد به این ترتیب که پارچه تغذیه شده به دستگاه دو سر آن بهم دوخته شده و بشکل طناب درازای در آمده و پی در پی از میان محلول رنگ عبور و از روی درام شیار دار یا و پنچ می گذرد.

هنگامی که پارچه وینچ را ترک
می کند در درون محلول در پشت دستگاه برای مدت زمان کوتاه به صورت تا خورده انباشته می شود تا از قسمت زیر به سمت جلو در اثر حرکت غلتک وینچ کشده شود.

این انباشتگی برای پارچه های پشمی و پنبه ای اهمیتی ندارد ولی در مورد
فراورده های ترموپلاستیک مانند دی استات وتری استات باعث چروک می گردد.

چنین مشکلی را با بکار بردن غلتک وینچ بیضی شکل بجای یک غلتک وینچ دایره ای و بلندتر کردن ارتفاع محل استقرار غلتک وینچ و کم عمق نمودن مخزن رنگرزی بهبود می بخشد.

غلتک وینچ بیضی شکل این مکان را فراهم می کند که در ضمن اینکه پارچه بدون محلول رنگرزی می اُفتد به صورت کاملاً یکنواخت و لایه لایه در ته دستگاه قرار گیرد.

کمپانی (Leemetals ltd) برای مقابله با هر دو نوع وینچ را تولید کرده که می توان بدون تغییر دادن محیط فوق الذکر آن را از حالت دایروی به به فرم بیضوی تبدیل نمود که نهایتاً سرعت پارچه تغییر نمی کند.
معمولاً چندین طاقه، شش یا هفت، پارچه ضمن دوخته شدن کنار به کنار بر روی این وینچ قرار گرفته و بطور هم زمان رنگ می شود.
اینجا چین و شکن بر روی اینگونه پارچه ها بویژه اگر از الیاف ترموپلاستیک تولید شده باشند.

مثلاً استات سلولز و نایلون امری محتمل می باشد این نقیصه را همانگونه که قبلاً اشاره شده در کنار استفاده از غلطک وینچ بیضی شکل می توان با بست کردن قبلی پارچه قبل از رنگرزی توسط بخار و به صورت صاف شده رفع کرد.

در صورت انجام چنین کاری ایجاد چین و شکن در حین عملیات رنگرزی پس از بیرون آورده شدن پارچه رنگ شده از وینچ برطرف می گردد.

اصول اساسی همه ماشینهای وینچ حرکت تعدادی طنابهای وسیع پارچه با طول های یکسان از درون محلول رنگ و بدنبال ان حرکت بر روی او غلطک مستقر در بالای حمام رنگرزی می باشد در جلوی ماشین وینچ و در حدود 35 سانتی متر بالاتر از سطح محلول درون دستگاه غلتکی با قطر 15 سانتی متر بنام jockey قرار دارد.

و در قسمت عقب ماشین وینچ
(Winch reel) قرار گرفته که وظیفه به حرکت در آوردن طنابهای پارچه را به عهده دارد.

در ماشینهای وینچ قدیمی در ساخت بعضی از قسمت های ماشین از چوب استفاده می شده اما امروزه جهت ساخت این ماشین از فولاد ضد رنگ که از طریق جوشکاری به هم متصل شده اند استفاده می شود.

گوشه ها و جوشهای درونی ناصاف و هر گونه نا همواری که ممکن است به پارچه صدمه بزند می بایست پرداخت و صاف گردند.

از جمله فولادهای ضد زنگ با کیفیت عالی که در ساخت این دستگاه می تواند مورد استفاده قرار گیرد، نوع AISI Type 316 یا معادل آن می باشد.
شکل و ابعاد مجاری و قرقره های ماشین وینچ از اهمیت زیادی برخوردار بوده و به نوع پارچه ای که تحت عملیات رنگرزی قرار می گیرد بستگی دارد.
ساختمان اغلب ماشینهای وینچ دارای ابعادی چون:
- 5/2 متر از جلو تا پشت دستگاه.
- طول جلوی دستگاه از 50 سانتی متر برای یک طناب پارچه تا حدود 5/4 متر برای حدوداً 40 طناب پارچه (از پارچه های سبک) می باشد.
جهت انجام عملیات در ماشین وینچ بر روی کالاهای پشمی و پنبه ای سفت، دستگاه بر اساس شکل 2-1-5 طراحی می گردد.

این عمق قادر است طول زیادی از پارچه را در خود جای دهد و شیبی که در قسمت عقب دستگاه در نظر گرفته شده است پارچه ها را بطور مرتب روی هم نگهداشته و به سمت جلو هدایت می کند در این سیستم عمق محلول رنگی حدود یک متر می باشد در حالیکه سطح حمام کاهش یافته است از این رو انجام عملیات رنگرزی کالای پنبه ای با رنگرزی خمی در چنین دستگاهی با صرفه خواهد بود.
جهت انجام عملیات در ماشین وینچ بر روی کالاهای پشمی و پنبه ای سفت، دستگاه بر اساس شکل 2-1-5 طراحی می گردد.

این عمق قادر است طول زیادی از پارچه را در خود جای دهد و شیبی که در قسمت عقب دستگاه در نظر گرفته شده است پارچه ها را بطور مرتب روی هم نگهداشته و به سمت جلو هدایت می کند در این سیستم عمق محلول رنگی حدود یک متر می باشد در حالیکه سطح حمام کاهش یافته است از این رو انجام عملیات رنگرزی کالای پنبه ای با رنگرزی خمی در چنین دستگاهی با صرفه خواهد بود.

جهت پارچه هایی که جنس فلامنت ویسکوز و استات طرح ماشین وینچ جهت جلوگیری از وقوع هر گونه چین خوردگی در کالا توسعه و تکامل یافته است.

میزان کشش وارده بر روی کالا در جریان حرکت آن از درون حمام اینگونه از دستگاه های وینچ حداقل است .

در سیستم فوق که تصویری از آن در شکل 3-1-5 نشان داده شده است عمق مایع تا حدود 75 سانتی متر کاهش یافته و ته ماشین صاف و مسطح است.

1-1 رنگینه ها در رنگرزی خواص مختلف شیمیایی و فیزیکی الیاف، رنگرزی هر طیفی را با یک و یا چند خانواده از رنگینه ها امکان پذیر می سازد.

بعضی از خانواده های رنگینه ای به علت عدم میل جذبی (تمایل) نسبت به لیف خاصی اصلاً جذب نگردیده و یا فقط لیف را به مقدار بسیار کم، رنگ می کند به عبارت دیگر فقط اثر لکه گذاری روی لیف دارد.

رنگینه هایی که برای رنگرزی مورد استفاده قرار می گیرند با توجه به خواص و یا کاربرد آنها به گروه های مختلف تقسسیم بندی می گردند.

شرکت های تولید کننده به هر گروه و یا خانواده رنگینه ای نام خاصی داده اند.

مثلاً رنگینه های دیپرس شرکت هوخست سامارون (Samaron) و رنگینه های دیپرس شرکت بایر رزولین (Resolin) نام گرفته است.

سپس هر رنگینه از یک خانواده با رنگ خود مثل زرد، قرمز ، آبی و غیره نامیده می شود.

(مثلاً رنگینه رنگینه قرمز سامارون).

علاوه بر نام هر رنگینه، معمولاً بعد از آن حروف و اعدادی وجود دارد که مشخصات رنگینه را با رنگ معین باز تر کرده و می توان به طور خلاصه معانی زیر را از حروف که بعد از نام رنگینه می‌ آید برداشت.

اعداد و حروفی که بلافاصله بعد از نام رنگرینه می آید معمولاً ته رنگ رنگینه را مشخص می سازد.

به عنوان مثال: حروف بعد از نام رنگینه ها بیشتر از کلمات زیر گرفته شده است: حروف دیگری ممکن است کاربرد رنگینه را با روش مخصوص در رنگرزی و یا چاپ و یا کاربر آنها را فقط در رنگرزی و یا چاپ مشخص سازد.

بعد از حروف ممکن است فرم فیزیکی رنگینه ذکر گردد.

مثل: از آنجایی که بیشتر رنگینه ها مقداری مواد کمکی به همراه خود دارد و آنچه به عنوان رنگینه از طرف شرکت های تولید کننده به بازار عرضه می شود صد درصد رنگینه خالص نمی باشد، لذا درجه خلوص هر رنگینه ممکن است با درصدهائی که در آخر می آید مشخص گردد به این ترتیب که هر شرکت تولید کننده درصد معینی از رنگینه خالص را صد درصد فرض نموده و سپس مقدار رنگینه خالص را نسبت به آن بیان می کند.

مثلاً در رنگینه: Sirius Light Yellow FGR – LL 200% 200 درصد نشان می دهد که این رنگینه نسبت به رنگینه استاندارد دو برابر رنگینه خالص دارد.

2-1 تقسیم بندی رنگینه ها در شاخص رنگ (Colour Index) منظور از تقسیم بندی پنج جلد کتابی است که توسط The Society of Dyers and Golorists (SDC) American Association of Textile Chemists and Golorists (AATCC) و تهدید گردیده است.

در جلد اول، رنگینه های خانواده های اسیدی، آزوئیک و بازی (بازیک)، در جلد دوم رنگینه های خانواده های مستقیم، دیپرس، سفید کننده های نوری، غذایی، اینگرین (Ingrain) و رنگینه های مناسب برای رنگرزی چرم در جلد شوم رنگینه های خانواده های دندانه ای، طبیعی، رنگدانه (پیگمنت)، رآکتیو، احیاء کننده ها، رنگینه های محلول در حلال، گوگردی، خمی و خمی محلول به ترتیب در آمده است.

رنگینه های هر خانواده به ترتیب زرد، نارنجی، قرمز، بنفش، آبی، سبز، قهوه ای و بالاخره مشکی بوده و رنگینه های (غیر مخلوط) موجود هر خانوار رنگینه ای شماره ای داده شده است.

به عنوان مثال: (نام ژنریک شاخص رنگی و یا کالرایندکس) G.I.Acid Yellow 1 که به معنای رنگینه اسیدی زرد رنگ با شاخص رنگی یک است.

هر نام ژنریک شاخص رنگی، مشخص کننده یک ساختار شیمیایی معین می باشد.

رنگینه های زرد رنگ دیگر همین خانواده با ساختار متفاوت، شاخص رنگی دیگری مثل 2 ،3 ،4 و غیره خواهند داشت.

در این سه جلد خصوصیات پایه شیمیایی و شماره آن، تغییرات رنگ در مقابل نور، نرو روز و نور وصنوعی، روشن مناسب برای رنگرزی، قدرت یکنواختی (جابجایی)، لکه گذاری روی الیاف دیگر، تعدادی از ثبات های مختلف، قابلیت برداشت و کاربردهای غیر نساجی آمده است.

تقسیم بندی در این سه جلد با توجه به کاربرد رنگینه ها انجام شده است.

در جلد چهارم فرمول شیمیایی شماره ای داده شده است که انرا شماره پایه شیمیایی شاخص رنگی نام داده اند.

این شماره از 10000 شروع می گردد.

به عنوان مثال رنگینه اسیدی زرد با شاخص رنگی 1، دارای شماره پایه شیمیایی شاخص رنگی 10316 می باشد.

جلد پنجم از دو قسمت تشکیل شده است.

در قسمت اول، رنگینه ها به ترتیب خانواده های رنگینه ای و رنگ در جلدهای اول، دوم و سوم و نام ژنریک آنها آمده و نام های تجاری آنها که توسط شرکت های مختلف انتخاب شده است در مقابل آنها ذکر گردیده است.

در قسمت عکس قسمت اول عمل شده و نام های تجاری رنگینه به ترتیب حروف الفبا آمده و نام ژنریک آنها در مقابل قرار داده شده است.

جلدهای دیگر کالرایندکس، ضمیمه بوده و رنگینه های جدید در آنها ذکر گردیده است.

3-1 مواد تعاونی (کمکی) در رنگرزی مواد تعونی و یا کمکی در رنگرزی را می توان به گروه های زیر تقسیم کرد: سختی گیر آب تر کننده – نفوذ دهنده یکنواخت کننده ریتار در (Retarder) یا ترمز کننده کاریر (Carrier) دیسپرس کننده احیاء کننده اکسید کننده 1-3-1 سختی گیر آب آب در صنعت نساجی نقش مهمتری را نسبت به صنایع دیگر دارد.

آبهای زمینی و دریا معمولاً دارای املاح کلسیم و منیزیم می باشند که به آب سخت معروف است.

گر چه وجود مقداری از این املاح در آب آشامیدنی مفید است ولی در صنعت نساجی وجود این گونه املاح در اب، در بیشتر موارد با ملکولهای رنگینه و یا مواد حاضر در حمام تولید رسوبها نامحلول و رنگرزی و تکمیل را با اشکال مواجه می سازد.

در بیشتر کارخانجات، آب را جهت مصرف سالن های تکمیل قبلاً تصفیه نموده و املاح را تا مقدار زیادی از آن جدا می نمایند.

به هر حال چنانچه آب تصفیه نشده باشد و یا تصفیه آن به صورت کامل انجام نگرفته باشد می توان از مواد سختی گیر آب استفاده نمود.

سختی گیرهای آب، مواد معدنی و یا عالی می باشد که با املاح کلسیم و منیزیم حاضر در آب سخت، تولید کمپلکس محلول نموده و بدین وسیله از واکنشهای آنها با مواد دیگر در حمام جلوگیری نمود و به عبارت دیگر آنها را غیر فعال می نماید.

از آنجایکه در مقدمات، رنگرزی، چاپ و تکمیل، بیشتر مواد مصرفی نسبت به سخت حساسیت نشان می دهد لذا به کار گرفتن مواد سختی گیر آب با آب کاملاً تصفیه نشده ضروری است.

2-3-1 مواد تر کننده (خیس کننده) این مواد، تر شدن کالای نساجی را آسان تر و سریع تر می نمایند و بکار گرفتن آنها برای کالایی که آب را به راحتی جذب نکند و مخصوصاً در عملیات پد (Pad) که پارچه برای جذب محلول، مدت زمان زیادی ندارد ضروری می باشد.

تر کننده به طور کلی کشش سطحی آب راروی لیف پایین آورده و آب بهتر روی سطح لیف ودر منفذهای بین الیاف پخش میگردد و در نتیجه مواد همراه خود را به داخل کالا می رساند.

این مواد نه تنها نفوذ محلول را به داخل کالا آسانتر می کند بلکه رنگرزی و تکمیل را یکنواخت تر می سازد.

قابلیت جذب متفاوت کالای نساجی در مراحل مختلف می تواند عامل نایکنواختی باشد.

مثلاً چنانچه پارچه در مرحله مرسریزه به صورت یکنواخت خیس نشده باشد مرسریزه به صورت یکنواخت انجام نشده و این نایکنواختی، پس از رنگرزی خود را به صورت نایکنواختی رنگی نشان می دهد.

ترکننده ها، دیپرس کننده ها و شوینده ها (دترجنت ها) سختمان شیمیایی مشابه ای داشته و یکی از این سه خاصیت ممکن است ذر بعضی موارد بیش از دو خاصیت دیگر باشد.

برای عملیاتی که در قلیا و یا اسیدهای قوی صورت می گیرد بایستی از ترکننده های مقاوم در شرایط محیط استفاده گردد.

نفوذ دهنده که مشابه تر کننده می باشد به نفوذ بیشتر رنگدانه (رنگینه نامحلول در آب) به داخل کالا کمک می کند.

3-3-1 مواد ضد جابجایی (ضد مهاجرت) مراحل خشک کردن پارچه، بعد از پد شدن آن (آغشته شدن با محلول و یا تعلق رنگینه) در روشهای مداوم، از نقطه نظر یکنواختی بسیار مهم می باشد زیرا حرارت روی پارچه از زیر آن و یا حرارت یک حاشیه از حاشیه دیگر بیشتر باشد آن قسمت زودتر خشک شده و در نتیجه مقداری محلول از قسمتی که هنوز خشک نشده است به طرف قسمت خشک شده حرکت کرده و در روی پارچه و همچنین در عرض پارچه، شرایط اساسی کسب رنگرزی یکنواخت می باشد.

این حرکت رنگینه را جابجایی و یا مهاجرت گویند.

برای به حداقل رساندن جابجایی بایستی از پیک آپ (Pick up) حدود 60 درصد و از دمای نه چندان زیاد در خشک کن (مثلاً 100 تا 110 درجه سانتیگراد) استفاده نمود.

ازدیاد دو عامل مذکور (دما و پیک آپ) جابجایی بیشتر رنگینه را باعث می گردد.

پیک آپ به صورت زیر تعریف می گردد.

100 × = پیک آپ جهت جلوگیری از جابجایی رنگینه در مرحله خشک کردن پارچه، می توان همچنین از مواد شیمیایی که به این منظور تهیه می شود استفاده نمود این مواد، ضد جابجایی نام دارند.

مشتقات پلی اکریل اسید یک نوع از مواد ضد جابجایی می باشد که در رنگرزی مداوم با رنگینه های خمی و دیپرس بکار گرفته می شود.

مواد ضد جابجایی، بیشتر در گرمای خشک کن پلیمریزه شده و به این ترتیب یک سد فیزولوژیکی در مقابل عبور و حرکت رنگینه از نقطه ای به نقطه دیگر بوجود می آید.

4-3-1 مواد یکنواخت کننده از این مواد برای کسب رنگرزی یکنواخت و به عبارت دیگر جلوگیری از پخش نا یکنواخت رنگینه در الیاف استفاده می شود.

میل جذبی بسیار بالای بعضی از رنگینه ها به الیاف، باعث شتاب این مولکولها به طرف این الیاف و در نتیجه رنگرزی نا یکنواخت می گردد.

کاربرد مواد یکنواخت کننده بیشتر در رنگرزی رمق کشی می باشد.

یکنواخت کننده ممکن است با مکانیزم های متفاوت با یکنواخت تر شدن رنگرزی کمک کند گروه اول به ابن ترتیب از شتاب جذب رنگینه به الیاف می کاهند که خودف نقش یک مولکول رنگینه را بازی کرده و با میل جذبی بیشتری نسبت به رنگینه مکانهای رنگینه پذیر را اشغال می نماید سپس در طی رنگرزی و شرایط نا مناسب ایجاد شده جای خود را به ملکولهای رنگینه می دهد و به این ترتیب از تجمع نایکنواخت مولکولهای رنگینه در یک نقطه (به علامت میل جذبی بالا) جلوگیری می نماید.

این گروه یکنواخت کننده را الیاف دوست می نامند.

گروه دیگر مواد یکنواخت کننده که به رنگینه دوست معروف است برخلاف گروه قبلی بار الکتریکی مخالف مولکولهای رنگینه را داشته و به این علت، در حمام رنگرزی به مولکولهای رنگینه جذب می گردد و در نتیجه میل جذبی رنگینه به الیاف کاهش می یابد.

در طی رنگرزی و شرایط مناسب مولکولهای یکنواخت کننده به آرامی از مولکولهای رنگینه جدا شده و مولکولهای رنگینه میل جذبی خود را به الیاف باز می یابد و به الیاف جذب می گردد.

یکنواخت کننده های رنگینه دوست ممکن است با مکانیزم دیگری عمل کنند به این که مولکول مرکب رنگینه و یکنواخت کننده قدرت جابجایی (مهاجرت) بیشتری را نسبت به مولکولهای تنهای رنگینه، بین لیف و حمام پیدا می کند و بالاخره مولکولهای یکنواخت کننده رنگینه دوست ممکن است با در هم شکستن تجمع چند مولکول رنگینه (آگلومر) و تبدیل انها به تجمع های کوچک تر و در نتیجه آسان تر ساختن جابجا شدن آنها باعث یکنواخت تر شدن رنگرزی گردد.

یکنواخت کننده برای رنگرزی الیاف پلی آکرلونیتریل (آکریلیک) با رنگینه های کاتونی، ریتادر نامیده می شود.

در هنگام رنگرزی آکریلیک در دمای بیش از 80 درجه سانتی گراد، میل جذبی رنگینه به لیف به حدی بالا می باشند که تمام مولکولهای زرنگینه حاضر در حمام در فاصله زمانی کمی توسط الیاف جذب و تثبیت شده و رنگرزی نایکنواختی را باعث می گردد.

جهت کسب یکنواختی در این رنگرزی از ریتاردر استفاده می شود.

ریتاردر به معنای ترمز کننده و کندکننده می باشد.

تعداد قابل توجهی از این مواد در حقیقت مولکولهای بی رنگ است که خواص آنها با مولکولهای رنگینه های کاتیونی تشابه زیادی دارد.

ریتاردرها ممکن است که میل جذبی بالایی نسبت به الیاف آکریلیک داشته باشند ولی در عین حال به آسانی از لیف جدا گردیده و به حمام رنگرزی برگردند.

در رنگرزی، این مولکولها سریعتر از مولکولهای رنگینه جذب الیاف گردیده و سپس به آرامی جای خود را به مولکولهای رنگینه می دهد.

این نوع ریتاردر را موقت می نامند.

نوع دیگر ریتاردرها در مقایسه با مولکویهای رنگینه، میل جذبی و نیروی بین مولکول رنگینه و لیف مساوی دارد و به این ترتیب مولکولهای ریتاردر مثل مولکولهای رنگینه، خود جایی را اشغال کرده و از قرار گرفتن رنگینه در ان موضوع جلوگیری می کند.

این نوع ریتاردر را که مثل مولکولهای رنگینه برای همیشه در الیاف باقی می ماند دائم می نامند.

لازم به تذکر است که دو نوع ریتاردر ذکر شده کاتونیمی باشند.

ریتاردرهای آنیونی هم وجود دارد که با رنگینه های کاتونی تشکیل کمپلکس داده و از میل جنسی آن می کاهند.

در طی رنگرزی و در شرایط مناسب ریتاردر آنیونی، رنگینه کاتیونی را آزاد نموده و به این ترتیب جذب رنگینه توسط کالا امکان پذیر است.

5-3-1 کاریر از انجایی که ساختار بلورین (کریستالین) الیاف پلی استر، در دمای جوش به رنگینه های دیسپرس اجازه ورود به خود را نمی دهد و در دمای جوش فقط عمق های رنگی کم (روشن) حاصل می گردد، لذا برای کسب عمق رنگی زیاد (پر رنگ) در رنگرری الیاف پلی استر با رنگینه های دیسپرس در دمای جوش از مواد کمکی به نام کاریر استفاده می شود.

یکی از تئوریهای ارائه شده عملکرد کاریر را به صورت زیر توضیح می دهد: کاریر باعث متورم شدن الیاف پلی استر و باز شدن ساختار آن گردیده و رنگینه دیپرس موقعیت نفوذ به داخل الیاف پلی استر را پیدا می کند.

بعد تمام رنگرزی و سرد شدن حمام، الیاف پلی استر دوباره ساختار بسته خود را باز یافته و مولکولهای رنگینه در آنها محبوس می گردد.

6-3-1 مواد نگهدارنده تعلیق (دیسپرس کننده) منظور از تعلیق، مخلوط متجانس (هموژن) ذرات نامحلول یک جسم جامد در یک مایع می باشد.

به عنوان مثال رنگینه های خمی و یا دیپرس در آب حل نگردیده و ته نشین می شود و در انتقال آنها به صورت یکنواخت روی کالا غیر ممکن می گردد.

جهت پخش یکنواخت این ذرات در آب از مواد کمکی به نام دیپرس کننده استفاده می شود که نقش آنها کمک نگهداشتن تعلیق یکنواخت مواد و جلوگیری از شکست آن به ته نشین شدن ذرات منجر می گردد می باشد.

ساختمان مولکولی مواد نگهدارنده تعلیق، مثل سایر مواد سطح فعال از یک بخش آب دوست (هیدروفیل) و یک بخش چربی دوست (لیپوفیل) تشکیل می گردد.

بخش چربی دوست مواد نگهدارنده تعلیق، ذره رنگینه به صورت (تجمعی از چند مولکول رنگینه) را احاطه می نماید و بخش آب دوست آنها به طرف آب جهت می گیرد.

به این ترتیب از نزدیک شدن ذرات رنگینه در آب و در نتیجه ته نشین شدن، جلوگیری بعمل می آید و تعلیق پایدار می شود.

7-3-1 احیاء کننده ها احیاء کننده ماده ای است که هیدروژن به رنگینه و یا مواد شیمیایی دیگر اضافه می کند.

به عنوان مثال رنگینه های خمی و انواعی از رنگینه های گوگردی که در آب نامحلول است توسط احیاء کننده ها احیاء گردیده و سپس کمک قلیا در آب حل شده و توسط الیاف جذب می گردد.

سدیم دی تیونت (Na2 S2 O4 )، سدیم سولفید (Na2 S ) و سدیم بی سولفید (NaHS) نمونه هایی از مواد تعاونی احیاء کننده می باشند.

8-3-1 اکسید کننده ها اکسد کننده ها برای اضافه کردن اکسیژن به رنگینه و یا مواد شیمیایی دیگر موردد استفاده قرار می گیرد.

مثلاً رنگینه های خمی احیاء شده بعد از نفوذ به داخل الیاف سلولزی اکسید گردیده و به صورت نامحلول در آب در می آید و در نتیجه ثبات بالای خود را به دست می آورد.

آب اکسیژنه، سدیم کرومات، سدیم بی کرومات، و پتاسیم پربورات نمونه هایی از مواد تعونی اکسید کننده می باشد.

4-1 موضع رنگرزی در مراحل مختلف تولید رنگرزی ممکن است در مراحل مختلف تولید انجام شود.

موضوع رنگرزی با توجه فاکتورهای مختلف مثل کاربرد، هزینه و امکانات انتخاب می شود.

الف: رنگرزی توده (رنگرزی همزمان با تولید الیاف) در تولید الیاف مصنوعی ممکن است رنگینه یا رنگدانه را با پلیمر مذاب و یا محلول آن مخلوط نمود و سپس از منافذ رشته ساز بیرون فرستاد.

در صورت انتخاب صحیح رنگینه، رنگ حاصل، از یکنواختی و ثبات برخوردار خواهد بود زیرا رنگینه بخشی جدا ناشدنی از لیف بوده و به آسانی تحت تأثیر شرایط محیط خارج از لیف قرار نخواهد گرفت.

رنگرزی همراه با تولید امکان انتخاب رنگ کالا در مراحل بعد از تولید را غیر ممکن می سازد.

به هر حال این روش برای رنگرزی الیافی که رنگرزی آنها بسیار مشکل باشد مهم است.

به عنوان مثال بهترین روش رنگرزی الیاف پلی الفین مثل (پلی اتیلن و پلی پروپیلن) رنگرزی همزمان با تولید می باشد که رنگرزی توده نام دارد.

این رنگرزی به کمک مخلوط رنگینه و یا رنگدانه در یک بستر به نام ماستربچ (Master Batch) انجام می شود.

ب: رنگرزی الیاف باز منظور از این روش، رنگرزی الیاف کوتاه قبل از بکار گرفته شدن در اولین مرحله تولیدی می باشد.

در این روش با توجه به ظرفیت ماشین، الیاف در نقل کننده مخصوص قرار داده شده و در داخل ماشین رنگرزی قرار می گیرد.

از آنجایی که پنبه و ویسکوز تورم زیادی در آب دارند.

لذا برای رنگرزی این الیاف معمولاً از لایه های الیاف به کمک صفحات مشبک از یکدیگر جدا می گردد.

الیاف در ماشین ساکن بوده و محلول رنگینه توسط پمپ به صورت منتاوب از داخل و خارج و از خارج به داخل بسته های الیاف جریان پیدا می کند.

نایکنواختی رنگرزی در مرحله اهمیت زیاد ندارد زیرا الیاف در مراحل بعدی به مقدار زیادی مخلوط گردیده و نایکنواختی رنگرزی محسوس نخواهد بود.

در این روش که موثر ترین و گران ترین روش رنگرزی می باشد رنگینه به خوبی در الیاف نفوذ می کند.

به هر حال به علت از دست دادن مقداری از نرمی خود، ریسندگی الیاف رنگرزی شده مشکل تر از الیاف سفید می باشد و برای رفع این عیب باید روغن به الیاف اضافه گردد.

ج: رنگرزی فیتیله فیتیله های ماشین کشش (گیل باکس) را هم می توان به شکل بسته های مخصوص و به کمک ماشینهایی که برای رنگرزی الیاف باز به کار گرفته می شوند رنگرزی کرد.

فیتیله ها معمولاً روی قرقره های مشبک مخصوص پیچیده می شود.

بسته ها در نقل کننده قرار گرفته و سپس داخل ماشین جای داده می شود.

این روش، رنگرزی یکنواختی را امکان پذیر می سازد.

چ: رنگرزی نخ دلیل اصلی رنگرزی نخ، تهیه نخ های رنگی جهت کسب طرح های مختلف به کمک ماشین های بافندگی می باشد.

نخ را میتوان به روش های زیر رنگرزی نمود: I- رنگرزی بوبیبن نخ نخ روی بوبین های مشبک و یا فنری پیچیده شده و سپس بوبین ها روی نقل کننده قرار گرفته و در داخل ماشین رنگرزی مشابه دو روش قبل رنگرزی می شود.

جریان محلول رنگینه به صورت منتوب از داخل به خارج و از خارج به داخل بوبین می باشد.

II- رنگرزی کلاف از این روش می توان به جای رنگرزی نخ رویبوبین استفاده نمود.

از آنجایی که نخ به صورت کلاف کاملاً باز می باشد نفوذ بسیار زیاد و آسان تری برای محلول رنگینه امکان پذیر می باشد.

کلافها ابتدا روی میله های مخصوص و سپس در داخل حمام رنگرزی قرا می گیرد.

در این روش رنگرزی، نخ نرمی و حجم خود را حفظ می کند.

III- رنگرزی چله این روش مشابه روش رنگرزی نخ روی بوبین می باشد.

با این تفاوت که اقتصادی تر است.

غلطک چله که در این روش مورد استفاده قرار می گیرد مشبک بوده ومحلول رنگینه در آن پمپاژ می گردد.

د- رنگرزی پارچه کالاهای یک رنگ، معمولاً به صورت پارچه می شوند، این روش انتخاب رنگ را تا آخرین مرحله ممکن می سازد.

پارچه ای که از الیاف مختلف تشکیل می گردد با انتخاب رنگینه های مناسب برای اجزا مختلف و توجه به شرایط آنها رنگرزی می شود و سعی می شود تا این الیاف رنگ یکسان داشته باشد.

این نوع رنگرزی را Union dyring می نامند.

منظور از Piece dyeing رنگرزی کالایی است که فقط از این نوع لیف تشکیل شده باشد.

1-3-2 رنگرزی با ماشین وینچ ماشین وینچ از یک حمام تشکیل شده که در بالای ان غلتکی قرار دارد.

پارچه به صورت طنابی (ابتدا و انتهای پارچه به هم دوخته می شود) در داخل ماشین قرار می گیرد.

غلتک، پارچه، را از حمام رنگینه بیرون آورده و از طرف دیگر وارد حمام می سازد.

به این ترتیب پارچه در حمام تقریباً ساکن حرکت می کند.

در رنگرزی الیاف سلولزی، وینچ معمولاً برای رنگرزی پارچه های کشباف به کار گرفته می شود.

در وینچ درصد بالایی از پارچه در داخل حمام قرار دارد.

یک نسخه رنگرزی پارچه کشباف در وینچ به صورت زیر می باشد: دستور رنگرزی پارچه آماده شده در ماشین قرار گرفته و در حالیکه آب هنوز سرد است تر کننده و یکنواخت کننده به حمام اضافه می گردد و پارچه چند روز از حمام عبور داده می شود تا کاملاً یکنواخت تر گردد.

رنگینه ها بعد از توزیع دقیق طبق نسخه، حل گردیده و به حمام اضافه می شود و سپس رنگرزی شروع می گردد.

بعد از اضافه کردن رنگینه به حمام رنگرزی، درجه حرارت ماشین در حدود 30دقیقه به درجه حرارت مناسب رسانده شده و الکترلیت در 2 یا 3 مرحله به حمام اضافه می گردد.

رنگرزی به مدت 30 تا 45 دقیقه دیگر در دمای مناسب (راندمان حداکثر) ادامه می یابد.

در پایان رنگرزی و بعد از نمونه گیری، به ماشین گرما (معمولاً بخار) داده نمی شود تا حمام کمی سرد گردد.

و در حدود 60 درجه سانتی گراد، حمام تخلیه می شود.

سپس پارچه رنگرزی شده حدود 20 دقیقه در آب سرد لبریزآبکشی می شود.

برای بالا بردن ثبات شستوشوی این رنگینه، در آخر شیر تخلیه حما بسته شده، و مواد بالا برنده ثبات شستوشوی رنگینه های مستقیم به حمام اضافه می گردد.

پارچه برای مدت 20 تا 30 دقیقه در دمای 20 تا 30 درجه سانی گراد، در این محلول حرکت می کند.

در انتها بعد از تخلیه حمام، پاررچه از ماشین بیرون آورده شده و پس از آبگیری خشک می گردد.

در نسخه رنگرزی به روش رمق کشی، درصد، نسبت به وزن پارچه و گرم در لیتر، نسبت به حجم آب حمام محاسبه می شود.

رنگ زرد سبزتر از 5G-Yellow 10 Gرنگ زرد سبزتر از G-Yellow 5 Gرنگ زرد متمایل به سبز-Yellow Gرنگ زرد متمایل به سبب-Yellow Rرنگ زرد متمایل به قرمز و گرفته-Yellow RTقرمزتر از رنگ قبلی و مقاوم در مقابل نور-Yellow 3 RL آبیB=Blau (Blue)زرد ویا سبزG=Gell – Grün ( Yellow – Gteen)قرمزR = Rot (Red)مقاوم در برابر نورL=Fast To Lightحلالیت آسانLL=Leicht löslich (Readily Soluble)گرفته و تیرهT=Trüb = Dull چاپP=Printingرمق کشیE= Exhaustion پودرPulver = PowderمایعFlüssig = Liquid (F1 – Liq.)خمیرPaste 2 %Sirius Light 7 GL 143 %0.2 %Sirius Light Yellow G D 167%0.2 g/LLevegal K N S ( یکنواخت کننده)1 g/LPersoftal ( ترمیم کننده)20-25 g/LNacl (Na2 So4)