یکی از مواد اولیه مواد کمکی نساجی نفت می باشد ، که اولین پالایشگاه نفت خام با ظرفیت 100 بشکه در روز در آمریکا در شهر پیست بوک توسط شخصی به نام چارلز لوکات ایجاد شده است مخزن توسط زغال سنگ گرم می شده است و سه برش نفتی روی هم بیشتر انجام نمی دادند :
برش اول : گازهای بسیار فعال
برش دوم : روغن های چراغ
و برش سوم : نفت سنگین و قیر بود
در سال 1869 ساخت بنزین به صورت ژل و وازلین را تهیه کردند ، که این مواد اولیه برای واکس ها ، شمعها ، عایق کاری ها که هنوز هم استفاده می شود بعدها با توجه به پیشرفت خودروها در دهه 50 میلادی از مواد بالا ، روغن های موتور را ساختند .
ایران :
اولین پالایشگاه نفت در آبادان در سال 1929 شمسی نزدیک به 100 سال پیش تشکیل شد .
هنوز هم یکی از بهترین پالایشگاههای دنیا می باشد .اولین فردی که به این مسئله پیبرد ، فردی انگلیسی بود به نام دای ویلسون که در مسجد سلیمان کار می کرد ، پیشنهاد کرد که ما از پارافین ها یا همان گازوئیل ، روغن هایی را استخراج کنیم و که به این روغن ها ، روغن های کانی گفته می شود که در حال حاضر به همین نام است .
این پالایشگاه به پیشنهاد دایشون در آبادان با ظرفیت 50 تن در سال ، در سال 1328 تأسیس شد و بعد از آن در اواخر دههی 30 پالایشگاه نفت پارس در سال 1348 و پالایشگاه تهران در سال 1350 و در نهایت پالایشگاه اصفهان در سال 1371 شروع به کار کردند ، که در حال حاضر 5 پالایشگاه ایران ظرفیت تویلد 900 هزار تن روغن پایه است .
مواد کمکی که در صنعت نساجی ، قبل از این که مفهوم کامل این کلمه را بدانیم باید بدانیم که خلاصه مراحل تولید در صنعت نساجی به صورت زیر است :
1) ساخت الیاف
2) مقدمات ریسندگی
3) ریسندگی
4) مقدمات بافندگی
5) بافندگی
6) مقدمات تکمیل
7) رنگ – رنگرزی – چاپ – تکمیل ، آنچه که به جز رنگ در این صنعت به عنوان مواد شیمیایی مصرف می شود مواد کمکی نساجی یا مواد تعاونی نساجی گفته می شود .
تاریخچه ساخت مواد تعاونی در ایران :
تا قبل از سال 1355-90% یا 99% از مواد فوق از کشورهای خارجی وارد ایرن می شد که به مرور زمان می توان گفت که در دهه های 60 تا 70 این عدد به 50% و در دهه ی 70 تا 80 – 90% این اجناس در داخل ایران تأمین می گردد .
چکیدهای از محصولات تعاونی که در شرکت های داخلی تولید می شود به قرار زیر است :
1) روغن ها
2) سطح فعال ها
3) رزین ها
4) امولسی فایرها
5) انتی استاتیک ها
انواع آهارهای چله که مطالب و تولید آن در گزارش کاری من آمده است و شرکت سایار چهارمین شرکت است که این کار را شروع کرده است کار این شرکت ها بیشتر میکس است ، 50 درصد میکس ، 30 درصد پلی مریزاسیون و مابقی ترکیب است .
1-1 نشانی و کروکی کارخانه :
کارخانه سایار در فضای 4000 متر مربع سوله و 200 متر مربع اداری واقع در شهر صنعتی قزوین – حکمت هشتم – فرعی سوم می باشد .
تلفن : 2223015- 2222015-0282
دفتر تهران شرکت سایار :
خیابان شهید بهشتی – خیابان دلپذیر [مهناز] ، کوچه شهید ادائی ، پلاک 21 ، طبقه 4 و هم کف
تلفن : 8758244-8740865 فاکس :8747215
تلکس : SIE IR 213177
1-2 تاریخچه کارخانه
شرکت تولیدی سایار یکی از شرکت های فعال در زمینه مواد تعاونی نساجی یا مواد کمکی نساجی می باشد این شرکت در سال 1357 تأسیس شده و پروانه تأسیس 1363 و پروانه بهره برداری 1359 می باشد این شرکت از ابتدا تا هم اکنون فعالیت در زمینه مواد تعاونی نساجی داشته است .
1-3 بخش های کارخانه :
1- نگهبانی
2- آزمایشگاه
3- ساختمان اداری
4- سالن تولید
5- سالن تأسیسات
6- انبار
7- تأسیسات
8- انبار تأسیسات
9- کنترل کیفیت
10-رخت کن
11- دستشوئی
12- آبدارخانه
1-4 شیفت های کاری کارخانه :
در ابتدا 3 شیفت کامل پرسنل ها کار می کردند ولی الان بنا بر اوضاع اقتصادی بازار تبدیل به یک شیفت شده است .
آزمایشگاه این کارخانه شامل 27 پرسنل است ، که یک شیفت کار می کنند و شرکت تولیدی سایار مانند سایر کارخانجات نساجی وضعیت خوبی ندارد .
1-5 مدارک تحصیلی پرسنل :
1- یک نفر دکترا
2- سه نفر مهندس شیمی نساجی
3- یک نفر تکنسین
4- هفت نفر دیپلم
5- ما بقی زیر دیپلم می باشند .
1-6 دستگاههای کارخانه
این کارخانه شامل : یک دستگاه راکتور که 10 تن است و دستگاه میکسر و دستگاه جداره که دارای یک میکسر پودری است و دستگاه میکس 1 جداره که حرفه آن بی رنگ و بی تصویر کردن روغن ها است .
1-7 مواد اولیه :
تهیه مواد اولیه شرکت تولیدی سایار از پتروشیمی ، شرکت نفت و شرکت های خارجی مانند Henkele , Hoechst , BASF می باشد .
مواد اولیه عبارتند از اسیدهای چب ، دی اتانول آمین ، تری اتانول آمین ، و فونیل فنول .
1-8 محصولات شرکت شامل :
1) آنزیم آهارگیر
2) واکس چله
3) روغن ریسندگی – آس آ
4) صابون آنیونیک
5) روغن آهار – ان آی
6) ضد کف – اس آ
7) یکنواخت کننده
8) نرمکن
9) جهت کلیه الیاف
10)نرمکن کاتیونیک
11) انتی استاتیک – ان آی
12)دیسپرز کننده
13) صابون حلال دار
14) نفوذ دهنده ( نفوذ دهنده برای پخت پارچه های پنبه ای )
15) روغن استرچ (جهت پلی آمید و پلی استر )
16) بکینگ – ان آی ( چسب مخصو.ص فرش ماشینی و پلوش)
17) حلال رنگ
18) حلال رنگ در خمیر چاپ
19) رزرو کننده جهت رنگرزی و چاپ پلی آمید
20)امولگاتور – اس آ (امولگاتور برای خمیر چاپ )
2- 1 استرها
ترکیب های الکل ها همراه با اسیدهای آلی هستند همچنین گروه بزرگی از مواد تجارتی را پدید می آورند.
استرها به گونه طبیعی در روغن های نباتی و حیوانی و چربی ها به گونه ترکیب های اسید با گلیسیرین یافت می شود .
چربی های طبیعی هم کم و بیش مخلوط هایی از استرهای چندین اسید هستند .
روغن نارگیل دارای بیش از 14 گونه اسید است.
استر اسیدهای استئاریک ، اولئیک، پالمیتیک، و لینولئیک پایه مشترک بیشتر چربی های نباتی و حیوانی بوده و استرهای اسیدی دیگر مانند :لینولنیک، کاپریک، و آراشیدیک ویژگی های چربی های خاص را دارا هستند .[1]
هر چند ویژگی های فیزیکی و نقاط ذوب آن ها به گونهی استرهای قلیایی موجود نیز پیوند دارد استرها در موم نیز یافت می شود .
موم های نباتی در لایه رویی برگ و میوه گیاهان برای جلوگیری از تبخیر آب آن ها نیز یافت می شود تفاوت موم ها و چربی ها در این است که در آن ها ترکیب های منواسیدها با تک آبه (منوهیدرلیک) به تنهایی الکل بوده و نه گلیسرین ، و نیز سفت تر از چربی ها و دارای نقاط ذوب بیشتری هستند .
استرها بااوزان ملکولی کمتر نیز به میزان گستردهای در روغن های ساختاری گیاهان پراکنده اند و رنگ و مزه ویژه به آن ها می بخشد همگی این استرها دارای نمودک (فرمول ) روشن ArcooR یا RcooR هستند که R نشانه یک سازه ( عامل ) الکیل ، و Ar نشان یک سازه ( عامل )آریل است به گونهای که R یک هیدرو کربن صاف زنجیری یک ارزشی با نمودک ( فرمول )CnH2n+1 و Ar یک حلقه بنزین یک ارزشی C6H5 است که در استرها با وزن ملکولی کم رنگ ها و چاشنی ها را می سازند .[1]
ترکیب الکل های گوناگون با همان اسید ،روغن هایی با چاشنی گوناگون به دست میدهد و بدین سان استر استات متیل CH3-COO-CH3 عرق نعنای صحرایی ، استات آمیل CH3COOC5H11 ، عرق موز، و استات ایزوآمیل ، (CH3)2 CH3COO-(CH2)3- که بوی اسانس گلابی را می دهد .
استرها همانند و به جای حلال ها ، جانشین ها ، عطرها ، موم ها ، روغن ها ، چربی ها، اسیدهای چرب ، در داروسازی ، و در ساخت صابون و بسیاری مواد شیمیایی دیگر کاربرد دارد .این دانه های مایع استرها دارای پایداری دمایی و اکسایشی خوب در گرماهای زیاد و روان کننده خوب در گرماهای کم هستند و به میزان بالایی در سوخت هواپیمای جت کاربرد دارند .
استرها همانند و به جای حلال ها ، جانشین ها ، عطرها ، موم ها ، روغن ها ، چربی ها، اسیدهای چرب ، در داروسازی ، و در ساخت صابون و بسیاری مواد شیمیایی دیگر کاربرد دارد .این دانه های مایع استرها دارای پایداری دمایی و اکسایشی خوب در گرماهای زیاد و روان کننده خوب در گرماهای کم هستند و به میزان بالایی در سوخت هواپیمای جت کاربرد دارند .
2-1-1 استره کردن در اسیدهای کانی می توان به آسانی هیدروژن اسیدی را با برخی از فلزهایی چون: Fe,Zn,AI, Ca,mg,K,Na,Li و دیگر ....
جانشین کرد و نمک از اسید مربوطه را به دست آورد ولی در اسیدهای آلی به درستی با اسیدهای کانی همگون نبوده و تبدیل گروه COOH – به گروه آستری (COOH-) و روی هم رفته پدید آوردن استر (RCOOR) که در این بخش خواسته ما می باشد با روش های گوناگونی ، امکان پذیر خواهد بود از همین رو به جستار ( بحث ) درباره آن می پردازیم .[1] 2-1-2 دسته بندی استرها 1- اسید و الکل 2- نمک اسید با آلکیل هالوژن ها یا آلکیل سولفات ها 3 – اسید آنیدرید با الکل RCO)2O+ROH) 4- آسیل کلید با الکل RCOCL +ROH)) آسیل کلریدها با الکلات ها (RCOCL +ROK) 5- اسید و دی آزوالکان ها (به ویژه دی آزومتان RCOOH+CH2N2) 6- کتن و الکل (Ketten +Alcohol) 2-1-2-1 استره کردن اسید و الکل واکنش اسیدها با الکل ها برای پدید آوردن استر برابر نمودک (فرمول ) زیر دو سویه بوده و از تراز ثابت شیمیایی برخوردار می باشد .
K1 RCOOR+H2 RCOOH+ROH K2 بدین سان می توان واکنش را بیشتر به سوی راست که هدف به دست آوردن استر می باشد با نگرش به نکته هایی که در زیر آمده پیش برد و فرآورده استر بیشتری نیز به دست آورد : برای این که اندازه استر به دست آمده بیشتر شود بایستی آبی را که از واکنش پدید می آید از محیط عمل بیرون نمود ، این کار را می توان با سازه های (عوامل ) آب گیر ،مانند اسید سولفوریک غلیظ یا مواد دیگر انجام داد .
اگر نقطه جوش استر خیلی بالا باشد آب را تقطیر نموده و یا این که به وسیله پدید آوردن مخلوط آزوترپ آب را به دمای کمتری از نقطه جوش رسانید و آنرا از محیط واکنش بیرون نمود .
همچنین با زیاد کردن اندازه الکل نسبت به اسید و یا اسید نسبت به الکل مقدار استر افزایش می یابد .
دیگر اینکه سرعت واکنش به دما و غلظت مواد بستگی دارد همچنین ساختمان ملکولی مواد اولیه ( الکل ها و اسیدها) به سبب استره شدن اثر داشته و روی هم رفته اسیدها و الکل های نوع نخست آسان تر و بهتر از نوع دوم و سوم پاسخ داده و استر را پدید می آورد .[1] -CH2-COOH>-CHCOOH>-CCOOH R-CH2COOH>R2CHCOOH>R2CHCOOH>R3CCOOH RCH2OH>R2CHOH>R3COH باید توجه داشت که سبب کند شدن واکنش مربوط به مانع فضایی است که الکل ها و یا اسیدهای نوع دوم و سوم را پدید می آورند همان گونه که پیشتر گفته شد برای این که فرآورده استر زیاد شود بایستی آب به دست آمده را از محیط خارج کرد و برای این هدف از آبگیرهایی چون: سولفات آلومینیوم ((AL2(SO4)3 بدون آب سولفات منزیم ((MgSo4 ، سولفات کلسیم (CaSo4) بدون آب ، اسید سولفوریک غلیظ را به کار می گیرند .
یا این که آب را به وسیله تقطیر از محیط خارج می نمایند ، برای آسان تقطیر کردن آب در دمای کم مخلوط آزوترپی از اتانول و آب و تترا کلرور کربن درست می کنند که در 61 درجه سانتیگراد می جوشد و بدین سان آب را از محیط واکنش بیرون می کنند.
برای نمونه ؛ تهیه اگزالیک دی اتیلات (Oxalic- deithylate) از مخلوط آزوتروپ برای بیرون نمودن آب آن استفاده می شود در این زمینه نمی توان از اسید سولفوریک غلیظ ، به جای آبگیر به کار گرفت زیرا مایه تجزیه اگزالیک اسید می گردد.
Org .Synth.
.
I , 256 Org.Synth .I ,259 همچنین باید دانست که اگر کتواسیدها را در برابر اسید سولفوریک غلیظ استره کنند تجزیه می گردند چون گروه کربوکسیلیک در کنار گروه کربنیل بوده و ناپایدار هستند ازهمین رو با بودن اسید سولفوریک در محیط و دما هم تجزیه می گردند .
دیگر این که در چنین چرخهای می توان از گاز خشک اسید کلریدریک (HCI) به جای اسید سولفوریک سود جست .
برای نمونه درباره استره کردن آستون دی کربوکسیلیک اسید (Aceton dicarboxlic acid) از همین روش سود می برند ، زیرا با بودن اسید سولفوریک برابر واکنش 2 تجزیه می شوند .
تیونل کلرید (SOCI2) نیز می تواند برای آبگیری و بجای گاز HCI خشک کاربرد داشته باشد همچنین می توان واکنش استره کردن را با حلالی چون اتیلن دی کلراید (CI-CH2-CH2-CI) که اسید سولفوریک و آب به دست آمده از واکنش در آن خوب حل نمی شوند ، ولی استر پدید آمده در آن به خوبی محلول می باشد نیز انجام داد البته در چنین زمینه هایی که آلفاکتواسید تجزیه نخواهد شد بهترین حلال برای این هدف اتیلن دی کلراید خواهد بود .[1] می توان با تقطیر کردن استر به دست آمده و بیرون کردن آن از محیط واکنش ، فرآورده استر را زیاد نمود این در روندی است که نقطه جوش به دست آمده خیلی کمتر از اسید و الکل مربوطه باشد .
2-1-2-1-1 استره کردن با روش فیشر (الف) این روش برای اسیدهایی است که ماندگار می باشند ، چون آدی پیک اسید (Adipic Acid) کاربرد خواهد داشت .با این روش الکل و اسید را با هم ترکیب کرده و اسید سولفوریک را به جای کاتالیزور به کار می برند .
برای این که فرآورده استر زیاد گردد مقدار اسید را نسبت به الکل چند برابر می گیرند .
در این واکنش چون دو گروه کربواگسیلیک از یکدیگر به سبب 4 گروه متیلن فاصله دارند ، کار تجزیه دکربواگسیله شدن (Decarboxylation) انجام نمی گیرد ( در صورت ارزان تر بودن الکل از اسید ، الکل را چند برابر به کار می برند ) ب) ساختار واکنش : نخست پرتون (H) اسیدهای کانی با کربنیل گروه کربواگسیل اسید همچنین خارج شدن یک پرتون ، استر به دست می آید .
باید توجه داشت که این شیوه و ساختار و یا پرتون کاتالیزوری همیشه برروی کربوگسیلیک اثر نمی گذارد و به ساختار مولکولی اسید و الکل بستگی دارد برای نمونه ، اگر الکل ا زنوع نخست و اسید از نوع سوم باشد H نخست برروی گروه هیدرواگسیل الکل اثر کرده و OHالکلی را از مولکول جدا می سازد .
پ) همچنین می توان از Ion-exchanger های اسیدی به جای کاتالیزور برای استره کردن نیز سود جست این گونه کاتالیزورها بیشتر در صنعت و برای استره کردن کاربرد دارند .
ث) از برتری فلراید ( BF3) نیز می توان به جای کاتالیزور برای استره کردن به کار گرفت .
روی هم رفته برای استره کردن می توان الکل را با اسید دلخواه و برتری فلراید (BF3) جوشانید پس از مدتی جوشاندن مقدار آب به دست آمده از واکنش را با معرف کارل فیشر ( karl –fisher) که محلول قهوهای بوده و مخلوطی از ید (SO2 , (I2 در مخلوطی از پیریدین و متانل است اندازه گرفت و بر حسب آن مقدار استر به دست آمده را روشن کرد فرمول واکنش H2O با معرف کارل فیشر چنین است : معرف کارل فیشر مخلوطی به صورت محلول از ید ، و گاز SO2 در پیردین ومتانل است و رنگ آن پیش از مجاور شدن با آب قهوهای می باشد که پس از مجاور شدن با آب رنگ قهوهای زدوده شده و بی رنگ می شود و از بی رنگ شدن آن می توان به آسانی اندازه آب را روشن نمود به گفته دیگر ، در برابر کاربرد معرف کارل فیشر تا پدیدار شدن رنگ قهوهای می توان مقدار آب را اندازه گرفت .[1] ث)روی هم رفته برای استره کردن اسیدهایی که در ملکول آنها مانع فضایی یافت نمی شود ، بیشتر روش فیشر کاربرد دارد .
باید توجه داشت که برای استره کردن هالوژن اسیدها نمی توان هیدروژن کلراید (HCI) و یا سولفور کلراید را برای کاتالیزر به کار برد زیرا تعویض هالوژن اسید آلی با کاتالیزور شدنی نیست در چنین زمینهای اسید سولفوریک یا سولفونیک اسیدها کاربرد خواهند داشت 2-1-2-2 استره کردن اسیدها با آکلیل هالوژن ها وآلکیل سولفات ها (الف)واکنش نمک کربوگسیلیک اسیدها با آلکیل هالیدها : از واکنش نمک (فلزات قلیایی خاکی و یا Ag) اسیدها با آلکیل هالیدها استر و یک نمک کانی به دست می آید .
(M = ایوان مثبت فلزی و X= هالوژن ها ) نمک های فلزات قلیایی خاکی بیشتر با آلکیل هالیدهای فعال به کار می روند با افزودن تری اتیل آمین واکنش را کمی تندتر می کند .از نمک های نقره (RCOOAg) اسیدهایی که مانع فضایی دارند بیشتربا الکیل یدید به کار برده می شوند و به گفته دیگر نمک نقره از اسیدها با آلکیل یدید در یک حلال غیر پلار کاربرد داشته و بهتر عمل می نماید برای نمونه نمک ( ACOOAg) را به صورت ذرات بسیار کوچک در حلال معلق کرده و با آلکیل یدید وارد واکنش می نمایند .
باید دانست که آلکیل یدیدها (RI) بهتر از سایر آلکیل هالیدها عمل می کنند و می توان آنها را چنین نمایش داد : ب) در ملکولهایی که مانع فضایی وجود دارد با روش فیشر اسید و الکل با هم خوب واکنش نکرده و استر به دست نخواهد داد برای استره کرده این اسیدها باید از نمک نقره اسید همراه با آلکیل یدید سود جست .
پ) آلکیل سولفات ها ( دی متیل یا اتیل سولفات ) و نمکی کربوگسیلیک اسیدها : این مواد برای اتیله یا متیله کردن عامل کربواگسیلیک اسیدی به کار می برند .
برای متیل کردن می توان از دی متیل سولفات که دارای نقطه جوش( (188 C می باشد سود برد و به گفته دیگر نخست اسید دلخواه را بیشتر با KOH به نمک پتانسیل آن تبدیل مینمایند و سپس نمک به دست آمده را با دی متیل سولفات مجاور کرده واکنش برابر شیوه زیر خود را نشان می دهد :[1] ت) می توان برای متیله کردن سازه (عامل ) –COOH از دیازومتان (CH2N2) سود جست دیازومتان سازه ( عامل )-COOH را در دمای معمولی (20 درجه سانتیگراد ) بطور100 درصد متیله می نماید واز همین رو برای متیله کردن گروه –COOH بیشتر دیازومتان کاربرد دارد .
یادآوری : هنگامی که –OHفنلی یا الکلی در ملکول باشدامکان دارد که گروه OH نیز آلکیله گردد وبرای جلوگیری از این کار نخست بایستی –OH را با بنزوئیل کلرید به استر تبدیل کرده و سپس با آلکیل سولفات یا دیازومتان گروه –COOH را آلکیل یا متیله نمود .
2-1-2-3 استره کردن با اسید انیدریدهاو الکل ها 1- اسید انیدریدها با الکل تولید یک ملکول اسید و یک مولکول استرمی کنند .
واکنش با افزودن پیریدین و یا چند قطره H2SO4 غلیظ و یا SnCI2بدون آب و گرم کردن تند و بی درنگ انجام می شود همچنین می توان برای تسریع واکنش از BF3 نیز برای الکل های نوع سوم که نخست استره میشوند سود جست .
[1] 2- برای تهیه استرهایی که ریشه الکلی آنها نوع سوم باشد از برتری فلراید(BF3) با کلرور روی (ZnCI2) بدون اب و اسید آنیدرید بهره میگیرند .
2-1-2-4 استره کردن با آسیل کلریدها و الکل ها یا نمک الکل ها 1- از واکنش آسیل کلرایدها (RCOCI) با الکل (ROH) یا نمک فلزات قلیایی از الکل ها برابرروش های زیر یک مولکول استرو یک مل گاز HCI یا نمک کلراید به دست می آید چون HCI شکل گاز بوده و از محیط واکنش بیرون میرود از همین رو فرآوری (محصول )استر با این روش خوب بوده وبهتر از اسید انیدریدها با الکل پاسخ می دهد : 2- هرگاه از نمک فلزهای قلیایی الکل ها RONa یا ROKبه جای خود الکل به کار برده شود .در چنین روندی مواردی به جای HCI نمک NaCI یاKCI به دست می آید باید توجه داشت درزمینه هایی که گاز HCI مزاحم بوده وامکان دارد واکنش های گوناگون پدید آید باید از سدیم یا پتاسیم الکلات سود برد .
[1] 3- همچنین باید دانست که واکنش برای مولکول های کوچک و چون با متانل یا اتانل گرمازا بوده و از این رو بهتر است استیل کلراید و یا الکل را پیشتر در حلال های غیر پلار رقیق نمود و آن گاه به کاربرد وروی هم رفته بالن واکنش را باید خوب سرد نمود .
تهیه ها که در سنتزهای گوناگون کاربرد زیادی دارد نخست کربوگسیلیک اسید را درکنار کمی فسفر قرمرز بومه می نمایند که آلفا بر مواسید برمید به دست می آید و پس از آن با الکل واکنش نموده وآلفا بر مواستر را نمایان می سازد.
[1] 4- روش Schotten – Baumann با این روش از بازهای نیرومندی چون محلول 100 درصد سدیم یا پتاسیم هیدرواکسید سود می برند وروش کاربرد بدین گونه است که الکل را با مقدار بیشتری از اندازه نیاز آسیل هالید (RCOX)ومقداری از محلول 10 درصد سدیم هیدرواکسید درآب مجاور میکنند و مخلوط را به شدت تکان میدهند تا این که بوی آسیل هالید (RCOX) از بین برود .
[1] برای ترکیبهایی که دربرابربازها حساس هستند به جای سدیم هیدرواکسید می توان سدیم کربنات ،بیکربنات و یا سدیم استات به کار برد.
همچنین میتوان اسیل کلراید (RCOCI)و الکل را در اثر حل کرد و چند نوبت محلول10 درصدسدیم هیدرواکسید به آن افزود و تکان داد تا آن که روند آبی ویژگی بازی خود را نشان دهد باید توجه داشت که با روش Schotten- baumann احتمال واکنش فرعی که در آن آسیل کلراید به اسید آنیدرید تبدیل شود نیز هست 2RCOCI+2NaOHR(CO)2O+2NaCI+HOH 5- روش آینهرین –هلندت (Einhorn-Hollandt) الف) در این روش ،پیریدن به جای باز برای جذب اسید به کار می رود وپیریدین افزون بر جذب اسیدی که از واکنش پدید می آید خود با آسیل کلراید ،ترکیب افزودهای که به صورت نمک است خواهد داد .
2-1-2-5 استره کردن اسیدها با دیازوآلکان ها ( دیازومتان ها ) 1- دیازومتانها با هیدروژن اسیدی از کربواکسیلیکل ها محلها – فنل ها – انل ها برابر نمود ( فرمول ) زیر واکنش نموده ومتیل استر یا متیل اتر و گاز N2 پدید می آورد واکنش با –COOH وتبدیل آن به متیل استر به گونهصددرصد است از این رو برای متیله کردن سازه (عامل ) –COOH در مقدار کم بسیار مناسب می باشد .
2- سازه ( عامل) –OH فنلی و انلی را نیز میتوان با دیازومتان متیله نمود .
3- برابر کم ایونیزه شدن H در سازه اسیدی سرعت واکنش نیز کم میشود و می توان ترکیبهای زیر را از دید فعالیت ترکیبی با دی ازومتان به ترتیب کم شدن فعالیت اسیدی آنها دسته بندی نمود .
[1] یادآوری : گاز دیازومتان در دی اتیل اتر خوب حل شده و محلول زرد رنگی را درست میکند که باافزودن اسیدبه روش قطره قطره به آن (در درجه دمای صفر یا معمولی ) به شدت واکنش نموده وبا خارج شدن گاز n2 استر را پدید می آورد.
2-1-2-5-1 واکنش های فرعی دیازومتان : 1- اسید های سیر نشده ( آلفا –بتا ) نخست با دیازومتان واکنش نموده ومتیل استر را پدید میآورد وسپس استراشباع نشده با زیادی دیازومتان واکنش نموده و حلقه پیرازولین برابر نمودک ( فرمول ) زیر پدید می آورد .
2- کتن ها با آلدهیدهای سیرنشده ( آلفا و بتا ) با دیازومتان واکنش نموده وحلقه پیرازولین را پدید می آورد: الف )ترکیب برای واکنش با الکل بسیار فعال می باشد.
ب- باید توجه داشت که زیادی آسیل کلراید در پیریدین باکمی آب ،اسید انیدرید پدید میآورد روش کار بدین گونه است که الکل را در 5تا 10 برابر از پیریدین حل میکنند وسپس محلول مزبور را قطره قطره به آسیل کلراید که درحمام یخ و نمک خوب سرد شده می افزایند و برای مدت 10 ساعت یا چند روز در درجه دمای معمولی میگذارند ( در برخی زمینه ها حتی می جوشانند ) ج- چون نمک های سدیم ویا پتاسیم الکل ها دارای ویژگی بازی بسیار قوی هستند ودر حلال های غیر پلار خوب حل نمیشوند از این رو امکان پلیمریزه شدن آنها وجود دارد برای پیشگیری از چنین زمینهای بهتر است که نمک منگزیم برمید الکل ها را (که از واکنش الکل ها با معرف گرینیارد به دست می آید به جای سدیم یا پتاسیم ) تهیه نمود وسپس به آسیل کلراید واکنش داد.
[1] 3- گروه های کنونی که بتوانند به صورت ا نولی در آیند با دیازومتان متیله میشوند همچنین سازه های (عامل ها ) مرکپتانی وتیوفنل ها و آمین های فعال شده با دیازومتان واکنش نموده و متیله میگردند .
2-1-3 به دست آوردن استرها از واکنش کتن ها با الکل ها 1-این روش بیشتر درصنعت کاربرد دارد ،زیرا کتن ها که سازه اصلی برای واکنش با الکل ها و پدید آورنده استرهستند ودرآزمایشگاه ها به سختی تهیه می شوند.
[1] 2- گروههای کنونی که بتوانند به صورت انولی درآیند ،باکتن ترکیب شده و استیله میگردند .
3- از واکنش دی کتن ها ( Diketene) با الکل واندازه خیلی اندکی از سدیم الکات برابر نمودک ( فرمول) زیرآسیل استات از الکل را پدید می آورند .
4- با مجاور کردن کتن با سیکلوهگزا نون همراه با همزدن شدید در محلول اتر و برتری فلراید (BF3) دردمای صفر تا 2 درجه سانتیگراد پس از 4 ساعت ترکیب لاکتون) به دست می آید.
که با حرارت دادن آن تا (110C) CO2 از دست داده و به ترکیب متیلن سیکلوهگزان (II)تبدیل می شود .
5- روش تهیه آزمایشگاهی کتن ها میتوان کتن ها را از واکنش آسیل هالیدها با آمین های نوع سوم نیز به دست آورد .
2-2 آمین ها آمونیاک آمونیاک هیدروژن گاز طبیعی آمونیاک هیدروژن نفتا تاریخچه : هر چند تا سال 1773م گاز آمونیاک ناشناخته مانده بود وبه بودن آن پی برده نشده بود ولی ترکیب های آن به ویژه کلرور آمونیوم نزدیک به ده سده پیش از هجرت به وسیله کاهنان مصری شناخته شده بود .
در همین هنگام نیز تازیان از تقطیر مادهای که از شاخ گوزن گرفته می شد موفق به فرآوری (تولید ) آمونیاک گشتند بدون این که شناختی از فرمول شیمیایی آن داشته باشند .
[1] تا این که به سال 1773م پریستلی (Priestly) گاز آمونیاک را به وسیله حرارت دادن کلرورآمونیوم به دست آورد در سال 1776م کارل ویلهلم (Carlwilhelm)و در سال 1784 م برتولت (berthollet) به فرمول شیمیایی آمونیاک و ویژگیهای آن پی بردند .
پدید آمدن و گسترش واحدهای تقطیرزغال سنگ وکک ایجاد شده ،خود نقش بزرگی در شناسایی و کاربرد آمونیاک داشته است سنتز آمونیاک نخست باردرسال 1912م به وسیله فریتزهاربرد (Feritz Harber) وکارل بوش ( Carbisch) برندگان جایزه نوبل در سالهای 1917م و 1930 م انجام گرفت هیدروژن لازم برای سنتز آمونیاک تا پیش از جنگ جهانی دوم از هیدروکربن های به دست آمده از منابع زغال سنگ فراهم می گشت ولی پس از آن بیشتر از گاز طبیعی ونفتالین به دست می آمد.
مواد اولیه برای تهیه آمونیاک نیاز به هیدروژن و ازت می باشد هیدروژن رامیتوان از آب گاز طبیعی نفتا وزغال سنگ و ازت را نیز میتوان از هوا به دست آورد.
روش تهیه : با این که کم وبیش همگی آمونیاک کاربردی در جهان از ترکیب گاز هیدروژن و ازت وهمراه با کاتالیزور در اکسید مغناطیسی آهن به دست می آید با این همه ، هریک از فرآیندهای به کار رفته با نگرش به نوع مواد اولیه کاربردی وچگونگی ساختارراکتورها هریک ویژگیهای خود را دارا هستند از همین رو،در این جا ،تنها فرآیندهایی را بازگو میکنیم که گاز طبیعی و یا نفتا ماده پایه واولیه کاربردها برای فرآوری ( تولید )هستند .
آمین ها (Amines) گروه بزرگی از مواد شیمیایی به دست آمده از آمونیاک هستند که در آنها یک یا شمار بیشتیر اتم های هیدروژن با یک بنیاد آلی جانشین شده است .
آمین نخست آن مانند : متیل آمین CH3NH2 که در آن یک اتم هیدروژن آمونیاک جانشین شده است در صنعت دباغی برای زدودن موی پوست ها و به عنوان یک کاتالیزور و حلال در ساختن رزین های ساختگی (مصنوعی ) به کار برده می شود به صورت گاز و همانند آمونیاک ، بوده و در آب محلول است و مانند یک فرآورده در آب کاربرد بالایی دارد همچنین مادهای آتشگیر بوده و محلول 40 درصد آن دارای نقطه اشتعال 7- درجه سانتگیراد و حتی بخارهای آن در هوا منفجر می گردد .
آمین نوع دوم ، دی متیل آمین (CH3)2NH برای زدوددن و ستردن مو کارایی خوبی دارند به صورت محلول در آب تشکیل هیدرات (CH3)2NH.VH2O می دهد که دارای نقطه انجماد کم (8/16-) درجه سانتیگراد می باشد آمین نوع سوم ، تری متیل آمین ، یا سکالین (CH3)3Nگازی است که در دمای 87/2 درجه سانتیگراد مایع می گردد متیل آمین ها همانند منبع نیتروژن به میزان فراوانی به کا ربرده می شود .
ایزوپروپیل (CH3)2NNH2 به جای آمونیاک شماری از فرآیندهای شیمیایی به جای حلال روغن ها ، چربی ها ، و لاستیک ها کاربرد بالایی دارد مایعی است روشن که دارای وزن مخصوص 686/0 ، نقطه جوش 9/31 درجه سانتیگراد ، نقطه انجماد 101- درجه سانتیگراد و نقطه اشتعال 9- درجه سانتیگراد می باشد.
گروهی از آمین ها نیز به جای خیس کننده ونرم کننده پارچه ها به کاربرده می شود مایعی به رنگ روشن تا زرد کم رنگ بوده که از دی متیل آتانول آمین ها یا دی بوتیل اتانول آمین ها هستند با دگرگونی سازه ( عامل) آمین ، NH2 در زنجیره های کربن ، دگرگونی هایی نیز در ویژگیهای آمین ها رخ می دهد .
[1] 2-2-1 آمینو اتیل اتانولامین HO,CH2.CH2.NH.CH2.CH2.NH2 مایعی روشن با وزن مخصوص 027/1 است که ویژگیهای هر دو دست آمین های نوع نخست و نوع دوم را دارا بوده و خود به خود نوآوری و دگرگونی های گستردهای در تولید پلاستیک ها ، نرم کننده ها ، مواد شیمیایی کشاورزی و سازه های خیس کننده پارچه پدید خواهند آورد .
2-2-2 آمین های اسید چرب برای شناور سازی ، افزودنی ها به روغن ها و برای جلوگیری از پدید آمدن لجن و سازه های جدا کننده لاستیک از قالب به کار برده می شود آمین برگ بو، پالمتیل آمین یا سایر آمین ها با فرمول RNH2 است که در آن ،R گویای اسید چرب می باشد 2-2-3 اسیدهای آمینه : مواد ترکیبی آلی با هر دو سازه (عامل ) آمینو و کربوکسیلیک هستند در طبعیت هم به گونه آزاد و هم به گونه ترکیب یافت می گردد در حالت ترکیب ، به عنوان تک پاره ها به کاربرده می شود که ساختار و استخوان بندی کربن پلیمر پروتیین را تشکیل می دهند .
پروتئین ها ، پلی آمیدهای طبیعی انواع اسیدهای آمینو هستند که با سازه های آمیدی به یکدیگر پیوسته اند همچنین پیوندهای پیتیدی نیز نامیده می شود .
یک آمید با جانشین کردن سازه هیدروکسیل ،OH، یک اسید عالی به وسیله یک سازه آمینی و تشکیل CONH2 ساخته می وشد آمین ها به سبب آسانش در پیوند بنیادهای حتی بسیار پیچیده ، برای وارد نمودن نیتروژن در مواد ترکیبی و در فرآورش ( تولید ) پلاستیک ها ، رنگ ها ، داروها ، مواد منفجره ، پاکسازها و دیگر مواد شیمیایی مناسب بوده و کاربرد بالایی دارند .