برای تجارت الکترونیک تعاریف زیادی وجود دارد. بر خلاف مباحثی چون تحقیق در عملیات یا کنترل پروژه که دوران رشد و تغییر و تحول خود را طی کرده اند اینترنت و مباحث زاییده ی آن هنوز در حال تغییر هستند و بنا بر این تعاریف آنها نیز در این سیر تحولی در هر دوره از زمان دستخوش دگرگونی می شود. در بین تعاریف موجود از تجارت الکترونیک کاملترین آنها عبارت است از: خرید فروش و تبادل هرگونه کالا خدمات و یا اطلاعات از طریق شبکه های کامپیوتری از جمله اینترنت. این تعریف همانگونه که ملاحظه می کنید بسیار جامع و فراگیر است به گونه ای که مباحثی چون :e-learning ,e-medicine ، e-government و... را نیز تحت پوشش قرار می دهد. و تنها اینترنت را به عنوان ابزار معرفی نمی کند بلکه این عمل را از طریق هر گونه شبکه ی کامپیوتری ممکن می داند.
شاید کمتر کسی تصور می کرد که اختراع رایانه چنان تحولی در زندگی بشر ایجاد کند که تمام ابعاد زندگی وی را تحت تاثیر خود قرار دهد. اولین ثمرهی این انقلاب تکنولوژیکی، اینترنت – پدیدهای که ایدهی شکلگیری آن از جنگ جهانی دوم شکل گرفت - بود.شبکههای اولیه (آپارنت) دارای host نبودند و تمامی کامپیوترها نقش میزبان را ایفا میکردند و در عین حال می توانستند به حافظه ی یکدیگر دسترسی یابند . با رشد اینترنت و ایجاد شبکه های پیشرفته ی امروزی ، موضوع تکنولوژی اطلاعات یا IT مطرح شد و بهتدریج تمام مسائل را تحت تاثیر خود قرار داد. IT در مدیریت سازمانی ، تکنولوژی اطلاعات در ساخت ، آموزش از راه دور ، تجارت الکترونیکی ، پیشرفتهای سخت افزاری و...از جمله موضوعات مطرح در زمینهی این فنآوری جدید میباشند.
همانطور که ذکر شد تجارت الکترونیک نیز از جمله ابداعات نوین بشری است که در دهه اخیر، نقش تعیینکنندهای در تمامی انواع تجارت و معاملات بازی کردهاست. تجارت الکترونیک در واقع به معنای فروش کالا و خدمات بصورت Online و از طریق اینترنت میباشد. به بیان دیگر تجارت الکترونیک، از قابلیتهای اینترنت برای ارتقا و بهبود فرآیندهای تجاری استفاده میکند.
انواع مدلهای این شکل جدید تجارت شامل G2G, G2C, B2B, C2C, B2C و...،تمامی اجزای یک جامعه اعم از افراد عادی تا ارگانهای بزرگ دولتی را به یکدیگر پیوند داده است. C نمایانگر خریدار, B نمایانگر شرکتهای خصوصی وG نشاندهنده ارگانهای دولتی است. مدل C2C در واقع همان مزایده Online است که قابلیت مبادله کردن هر نوع کالای مورد توافق طرفین را دارد.طرفین این معامله هر دو از افراد عادی هستند. مدلهای B2B , B2C نیز قابلیت ارائه هر نوع محصولی را بر وب دارا هستند. در مدل B2B دو شرکت به مبادله تجاری با یکدیگر می پردازند و مدل B2C امکان تجارت الکترونیک را بین یک شرکت و یک مشتری را فراهم میکند. با توجه به دولتی بودن بیشتر خدمات در ایران و امکان ابتکار عمل بیشتر آنها ، پیاده سازی مدل G2G که تبادل کالا و خدمات میان نهادهای دولتی را امکانپذیر میسازد را محتملتر مینماید.
در تمامی سیستمهای یاد شده اجزای مشترکی وجود دارد که تشکیلدهنده بدنهی اصلی آنها هستند. ایجاد یک سایت به عنوان فروشگاه الکترونیکی بر روی اینترنت ، طراحی هدف و یک برنامه استراتژیک برای شروع و ادامه کار فروشگاه ،پیروی و استفاده از اصول و روشهای مناسب بازاریابی در اینترنت ، ایجاد زیرساختهای امنیتی برای محافظت سایت و ایمن سازی مراحل مبادله ی اطلاعات ، انتخاب شیوه ی مناسب پرداخت در اینترنت ، شیوه های جدید توزیع کالا ، انتخاب سرور و host مناسب و ... از ارکان جدا ناشدنی این شیوهی نوین تجارت می باشند که در مدلهای ذکر شده به تناسب نقش پررنگتر یا کمرنگتری مییابند.
اما در بعد دیگر پیادهسازی و استفاده از این فنآوری جدید نیازمند ایجاد بسترهای فکری و فرهنگی جهت پذیرش آن از طرف جامعه، رفع موانع حقوقی و قانونی و تامین پیش نیازهای سخت افزاری و نرمافزاری می باشد.. به عنوان مثال Server یا Network پشتیبانیکنندهی مناسب , سیستم پرداخت متناسب در کشور و همچنین سرعت بالای دسترسی به شبکه از ملزومات فنی یک تجارت الکترونیک محسوب میشوند.
یک فروشگاه اینترنتی دارای امکانات ویژه ای است :
*بر خلاف فروشگاههای واقعی فردی به نام فروشنده در آن وجود ندارد.
*ساعات کار آن شبانه روزی و در تمام ایام هفته است.
* مشتریهای آن از تمام نقاط دنیا و با فرهنگها و سلایق متفاوتی هستند.
*به علت ارتقاء قابلیتهای فنی محیط (اینترنت) تولیدکنندگان میتوانند به صورت کاراتر و موثرتر به معرفی و عرضهی محصولات خود بپردازند.
*پست الکترونیکی یک شیوهی کارا در بازاریابی مستقیم ( direct marketing ) به شمار میآید.