با توجه به فزونی نرم افزار در سیستم های کامپیوتری از یک طرف و توانایی کنترل کپی های غیرمجاز ( از دیدگاه اقتصادی آن ) از طرفی دیگر دلیلی محکم جهت بررسی این شاخه از مهندسی نرم افزار می باشد.
از آنجا که متاسفانه قانون Copyright در تمام جهان بجز ایران و چند کشور دیگر اجرا می گردد, بحث کنترل کپی های غیرمجاز حساس تر می شود. در این مقاله سعی بر این است تا علاوه بر آشنایی با انواع قفل های نرم افزاری و اختلاف آن ها با قفل های سخت افزاری, بتوانیم به عنوان طراح یک قفل نرم افزاری از محصولات نرم افزاری خودمان حمایت کنیم. ضمنا علاوه بر آشنایی با مفاهیم فوق, نوشتن روتین های ضد دیباگ و همچنین نحوه کد کردن اطلات نیز لحاظ شده است.
از آنجا که زمان زیادی تا سال 2000 باقی نمانده, اما هنوز در کشور ما ایران, نرم افزار جای خود را به عنوان یک محصول صادراتی پیدا نکرده چرا که یکی از دلایل اصلی آن عدم توجه جدی به حمایت از تولید کنندگان نرم افزار می باشد. به هر حال قصد اینجانب از ارائه مقاله, بررسی کم و کاستی های نرم افزار در ایران نیست بلکه طریقه حل مشکل موجود در این بازار نابسامان می باشد. با توجه به کپی های غیرمجازی که روزانه بصورت کاملا عادی و بدون اطلاع سازنده آن صورت می گیرد, جلوگیری از این عمل و کنترل جدی آن امری ضروری و واجب بنظر می رسد.
آشنایی با قفل های نرم افزاری و سخت افزاری
تعریف قفل های نرم افزاری: به هر برنامه ای که کنترل کپی آن فقط از طریق نرم افزار و بدون نیاز به سخت افزار اضافی قابل انجام باشد, گویند.
تعریف قفل های سخت افزاری: به هر برنامه ای که کنترل کپی آن از طریق سخت افزار اضافی قابل انجام باشد, گویند.
با توجه به تعاریف فوق می توان به تفاوت قفل های سخت افزاری و نرم افزاری پی برد. قفل های سخت افزاری با توجه به اضافه کردن یک سخت افزار جدید به کامپیوتر ( اغلب از طریق ارتباط با پورت چاپگر ) برنامه خود را کنترل می کنند. برنامه قبل از اجرا ابتدا با توجه به مراجعه به آدرس سخت افزار نصب شده ( اضافه شده با استفاده از دستور Port) به سخت افزار مورد نظر خود مراجعه کرده و در صورت یافتن آن, تست های مختلف اعم از تست رمز, خواندن اطلاعات و ... می تواند تصمیم گیری نماید. اما در قفل های نرم افزاری برنامه بدون نیاز به سخت افزار اضافی و با کنترل رسانه ذخیره سازی می تواند تصمیم گیری کند. ضمنا لازم به توضیح است که هدف از طراحی قفل های نرم افزاری/ سخت افزاری این نیست که هیچکس توانایی شکستن ( باز کردن ) آنرا ندارد بلکه مقصود بالا بردن سطح کنترل کپی های غیر مجاز تا حد ممکن می باشد. ( چرا که می دانیم اطلاعات همه در یک سطح نیست)
طریقه استفاده از قفل نرم افزاری در برنامه مورد نظر
با توجه به نوع کاربرد برنامه ( کوچک وقابل کپی بر روی یک دیسکت, تحت شبکه و ... ) می توانیم از انواع روش هایی که جهت حفاظت از نرم افزار در نظر داریم ( و متعاقبا توضیح داده خواهد شد ) استفاده کنیم. اما مساله قابل بحث این است که چگونه از یک قفل منتخب استفاده نمائیم؟
جواب این سوال متغییر و وابسته به شرایط زیر می باشد:
الف: اعتقاد طراح نرم افزار به اینکه کاربر حتما باید آنرا خریداری نماید تا از امکانات آن مطلع گردد.
در این حالت قفل نرم افزاری در ابتدای شروع به کار برنامه کنترل می گردد حتی طراح می تواند در مواقع حساس نیز قفل را مجددا کنترل کند و یا در حالتی که طراح واقعا سخت گیر باشد, می تواند در زمان های مشخصی از وجود قفل اطمینان حاصل نماید ( مثلا هر 4 ثانیه ). البته در این حالت طراح باید روشی را که جهت کنترل قفل استفاده می کند, نیز در نظر بگیرد.
ب: اعتقاد طراح نرم افزار به این که کاربر می تواند از نرم افزار به عنوان نسخه نمایشی نیز استفاده کند.