روند روبه پیشرفت استفاده انسان ازپول را می توان به چند بخش تقسیم نمود، در مرحله اول از اشیاء بجای پول استفاده می گردید،درمرحله دوم اشیاء گرانبهایی مانند طلا و نقره نقش پول را ایفاء می کردند،درمرحله بعد سکه درتجارت مورد استفاده قرار گرفت،با وارد شدن اسکناس در چرخه اقتصاد مرحله چهارم شروع شد، درمرحله پنجم ابزارهای بانکی ( مانند انواع چک) به جای پول رایج شد و نهایتاً در مرحله آخر از وسایل پرداخت و انتقال الکترونیکی در داد و ستد تجاری استفاده گردید.
نوآوریهای تکنولوژیکی ، مهمترین منبع برای رشد اقتصادی میباشند . توسعه سریع در تکنولوژی ، اگربطورمناسب وبه موقع باشد ، به توسعه اقتصاد یک کشور کمک میکند.کشوری که دراستفاده از تکنولوژیهای جدید ، شکست می خورد و یا حتی در پیاده سازی آنهاتاخیر میکند ، درپشت سردیگران قرارمی گیرد.
اقتصاد جدید تحت تاثیر انقلاب الکترونیکی ، کامپیوترها ، شبکه های کامپیوتری و توسعه اینترنت قرار گرفته است . تغییرات تکنولوژیکی ، نه تنهابرروی تولید و تجارت تاثیر میگذارند که برروی واسطه های مالی وبانکها نیز تاثیر گذارند.بانکها بعنوان موسسات مالی ، بطور طبیعی به هر تغییری در اقتصاد و محیط تکنولوژیکی ، واکنش سریع نشان میدهند.
صنایع مالی بیشتر از صنایع دیگر برجمع آوری ، پردازش ، تجزیه و تحلیل و ارائه اطلاعات به منظوربرآورده کردن نیازهای مشتریان،تکیه می کنند . با در نظرگرفتن اهمیت اطلاعات دربانکداری ، عجیب نیست که بگوئیم بانکها از اولین استفاده کنندگان تکنولوژیهای خودکار به منظور پردازش اطلاعات میباشند.
2 تعریف بانکداری الکترونیک
بانکداری الکترونیکی تعاریف عمده ای دارد که در ادامه به چند تعریف از آن پرداخته شده است:
1- بانکداری الکترونیکی استفاده از فناوری های پیشرفته نرم افزاری و سخت افزاری مبتنی برشبکه ومخابرات برای انجام عملیات بانکی درهر ساعت از شبانه روزبدون نیازبه حضور فیزیکی مشتری در شعبه می باشد .
2- بانکداری الکترونیکی به فراهم آوردن امکان دسترسی مشتریان به خدمات بانکی با استفاده ازواسطه های ایمن وبدون حضور فیزیکی اطلاق میشود.
3- بانکداری الکترونیک به ایجادمحصولات و خدمات بابهاء که از طریق کانالهای الکترونیکی اطلاق میشود . این محصولات وخدمات میتوانند شامل صورتحساب ، وام ، مدیریت سپرده ها ، پرداخت های الکترونیکی وایجاد محصولات و خدمات پرداخت های الکترونیکی همانند پول الکترونیکی باشند.
3 پول الکترونیکی
پول الکترونیکی یک مکانیسم پرداخت ارزش ذخیره شده است که در آن مقداری از وجوه در یک وسیله یا قطعه الکترونیکی ذخیره شده و در تصرف مشتری قرار دارد. هر بار که مشتری (خریدار) به وسیله آن به دستگاههای دیگر وصل می‌گردد تا از طریق پایانه‌های فروش و یا اینترنت خریداری نماید، از موجودی آن کاسته میشود.
4 تاریخچه بانکداری الکترونیک
انقلاب تکنولوژی در صنعت بانکداری در سال 1950 آغازشد ، وقتیکه اولین ماشینهای خودکار درتعدادی ازبانکهای آمریکا شروع به کارکردند .
اتوماسیون در بانکداری دردهه بعد از آن رایج شد و انقلاب دوم درصنعت بانکداری درسال 1970 ، با ایجاد تکنولوژی پرداخت الکترونیکی ، بوقوع پیوست. سپس اتاقهای پایاپای سنتی، اسناد بین بانکی خود را با اتاقهای پایاپای اتوماتیک تعویض نمودند، همزمان با رشد سرعت استفاده از ماشینهای تحویلداری خودکار در دهه 1990، نقش بانکداری الکترونیک در سطح دنیا بارزتر و برجسته‌تر گردید.
5 تاریخچه بانکداری الکترونیک در ایران:
در اواخر دهه 1360بانکهای کشور به سیستم اتوماسیون و رایانه ای کردن عملیات بانکی توجه نشان دادند ۰ حرکت به سمت بانکداری الکترونیکی از اوایل دهه 70 آغاز شد وپس از آن کارت های اعتباری،خود پردازها ، سیستم های گویا و ... وارد خدمات نوین بانکی شد ۰
شبکه شتاب توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران از سال 1381 بین دستگاه های خود پرداز سه بانک صادرات، کشاورزی و توسعه صادرات با هدف ایجاد، راه‌اندازی و راهبری سوئیچ ملی گام‌های موثری در جهت تحقق اتصال شبکه پرداخت بانکها به یکدیگر و نهایتاً ایجاد زمینه برای انجام مبادلات بین بانکی به صورت الکترونیکی ایجاد شد. این تحولات باعث گردید تا تمامی بانکهای کشور از طریق مرکز شتاب به عنوان نقطه اتصال میانی تمامی بانکها و موسسات اعتباری در شبکه الکترونیکی بین بانکی به تبادل تراکنش‌ها بپردازند.
6 مدل های بانکداری الکترونیک
دومدل رایج برای بانکداری الکترونیکی وجود دارد که عبارتند از:
6-1 بانکداری دوگانه
ترکیبی از کانالهای تحویل الکترونیکی و بانکداری سنتی است. بانک‌هایی که فعالیت بانکداری مرسوم را که در آن خدمات بانکی با مراجعه مستقیم مشتریان و در محلی مانند اداره انجام میشود، همراه با ارائه خدمات بانکداری اینترنتی.
6-2 بانکهای مجازی
یک بانک الکترونیکی موسسه ای است که فاقد هرگونه شعبه فیزیکی میباشد ودرواقع بانکی است که نیاز به امور کاغذی ندارد ، محدود به مناطق جغرافیایی خاص نیست صرفا تولیدات و خدمات خود را از طریق کانالهای توزیع الکترونیکی انجام میدهد و بیست و چهار ساعته به مشتریان سرویس میدهد. این گونه بانکها به دلیل صرفه‌جویی‌هایی که از هزینه‌های غیرمستقیم بهره‌مند می‌شوند معمولا سودی بالاتر از حد متوسط ملی آن کشور پرداخت می‌کنند و صرفا در اینترنت موجود میباشند.