دانلود مقاله تلفن اینترنتی

مفهوم تلفن اینترنتی یا به اصطلاح “IP Telephony” از آنجا نشأت می‌گیرد که می‌خواهیم از شبکه‌های مبتنی بر پروتکل اینترنت (IP) در کاربردهایی چون تلفن استفاده کنیم.

در واقع از زمانی که امکان انتقال صدا از طریق شبکه‌های اینترنتی (مبتنی بر IP) گسترش یافته است، موضوع تلفن اینترنتی، به موضوعی مهم در صنعت مخابرات جهان تبدیل شده است؛ موضوعی که نقطه عطفی در همگرایی سرویس‌های مخابراتی نیز خواهد بود.

چرا که دو شبکه متفاوت از نظر مقررات و سیاستگذاری را به یکدیگر پیوند داده است:
1- شبکه تلفنی سوئیچینگ عمومی (PSTN) که همه کشورها به صورت گسترده از آن استفاده می‌کنند و
2- شبکه اینترنت که مبتنی بر تکنولوژی سوئیچینگ بسته‌ای است.
البته اصطلاح “IP Telephony” تعاریف مختلفی بین مهندسان و سیاستگذاران دارد؛ در این مقاله، این اصطلاح به معنی یک روش کلی برای انتقال صدا، فاکس و سرویس‌های وابسته از طریق شبکه‌های سوئیچینگ بسته‌ای مبتنی بر IP، به کار می‌رود.
تولد تلفن اینترنتیاز موضوعات کلیدی که توجه سیاستگذاران، قانونگذاران و صنعت‌گران حوزه مخابرات را به خود جلب کرده است، این حقیقت است که امروزه، اینترنت و دیگر شبکه‌های مبتنی بر IP به صورت روزافزون جایگزین شبکه‌های تلفن سوئیچینگ مداری می‌شوند و با اصلاح شبکه‌های زیرساخت و یا استقرار زیرساخت‌های جدید، این روند جایگزینی، روز به روز، سرعت بیشتری به خود می‌گیرد.
یکی از سرویس‌هایی که بر اساس این تغییر و تحول متولد شده است، تلفن اینترنتی است.

توسعه این شبکه حداقل از دو دیدگاه قابل بررسی است:
1- از نظر کاربران: سرویس تلفن اینترنتی امکاناتی را جهت ارایه خدمات صوتی با قیمتی ارزان فراهم می‌کند.

همچنین امکان انتقال انواع داده (دیتا) را نیز مهیا می‌کند که امکان ارایه آن از طریق شبکه سوئیچینگ مداری (تلفن معمولی) وجود ندارد.
2- از نظر صنعت: مزیت اصلی تکنولوژی تلفن اینترنتی، همگرا کردن سرویس‌های مختلف صوتی، دیتا و تصویر و ارایه همزمان خدمات مختلف و همچنین، تعریف سرویس‌های جدید برای کاربران است.

به این ترتیب، فعالان عرصه ارایه خدمات مخابراتی، می‌توانند با سرمایه‌گذاری کم و مخارج عملیاتی پایین، طیف وسیعی از سرویس‌ها را در اختیار کاربران خود قرار دهند.
تاکنون چندین اپراتور بین‌المللی مخابرات عمومی (PTO) اعلام کرده‌اند که همه ترافیک بین‌المللی خود را به ساختار مبتنی بر IP منتقل خواهند کرد و به منظور انجام این تغییر و انتقال، سرمایه‌گذاری لازم را نیز انجام داده‌اند.

یکی از دلایل اصلی این تغییر و تحول، هزینه پایین انتقال ترافیک از طریق شبکه‌های مبتنی بر IP است.

برخی برآوردها نشان می‌دهد که با استفاده از این تکنولوژی، انتقال ترافیک با هزینه‌ای برابر با یک‌هشتم هزینه انتقال از طریق شبکه سوئیچینگ مداری امکان‌پذیر است.
سرعت رشد تلفن اینترنتیاگرچه در مورد پیش‌بینی آهنگ رشد تلفن اینترنتی اختلاف‌نظر وجود دارد، اما همه صاحب‌نظران بر این باورند که رشد این تکنولوژی نسبتاً سریع خواهد بود.

آمارها نشان می‌دهد ترافیک صوتی که در جهان از طریق شبکه اینترنت منتقل می‌گردد، با رشد 23درصدی نسبت به سال 2002، 11درصد کل ترافیک صوتی را در سال 2003 به خود اختصاص داده است.
از طرف دیگر، باید توجه کرد که هم‌اکنون در دنیا حتی خطوط سوئیچینگ مداری (تلفن معمولی) نیز به طور روزافزونی زیر بار انتقال اطلاعاتی غیر از صوت قرار گرفته‌اند.

در این رابطه، آمارهایی که ITU-T ارایه کرده است، تعداد خطوط بین‌المللی مربوط به شبکه تلفن معمولی را که از آنها برای برقراری ارتباطات دیتا استفاده شده است، با خطوط بین‌المللی که مخصوص انتقال دیتا هستند مقایسه می‌کند.

این آمار در جدول 1 آمده است:
محل استقرار خطوط تعداد خطوط مورد بررسی درصد خطوطی که مربوط به شبکه PSTN (تلفن معمولی) است درصد خطوطی که مخصوص انتقال دیتا است
اروپای غربی 162000 32% 68%
آسیا 53000 41% 59%
آمریکای جنوبی 18000 46% 54%
کاراییب 12000 82% 18%
جدول 1
این آمارها بیانگر این حقیقت است که بسترهای مخابراتی تلفنی که تا سال‌های قبل، فقط وظیفه برقراری ارتباطات صوتی را بر عهده داشتند، امروزه به مسیرهایی پرترافیک جهت نقل‌وانتقال انواع مختلفی از اطلاعات مخابراتی تبدیل شده‌اند که لزوماً از نوع صوت نیستند.

تغییراتی که در نوع ترافیک عبوری از شبکه‌های تلفنی ایجاد شده، باعث شده است که اهداف طراحی این شبکه‌ها نیز تغییر کند و شبکه‌های مخابراتی جهت انجام مأموریت‌های جدید اصلاح گردد.

در بسیاری موارد، اصلاح شبکه‌های سوئیچینگ مداری موجب رشد بازار مخابرات و به طور خاص، رشد بازار تلفن اینترنتی شده است.
فشار اقتصادی تلفن اینترنتی روی PTOها
سرویس تلفن اینترنتی تأثیر اقتصادی فراوانی بر فعالیت شرکت‌های مخابراتی تلفنی گذاشته است و به عنوان جدی‌ترین رقیب سیستم‌های تلفنی رایج، چالش‌هایی را برای این شرکت‌ها ایجاد کرده است.

اینکه تلفن اینترنتی توانسته است رقیبی جدی برای بازار مخابرات تلفنی باشد، دو دلیل عمده دارد:
اولاً، کاربرد و توسعه تلفن اینترنتی به همگرا شدن سرویس‌های صوتی و تصویری و دیتا منجر شده و باعث شده است که دیگر نیازی به سرمایه‌گذاری جداگانه روی هر کدام از این سرویس‌ها نباشد و سرمایه‌گذاری فقط روی یک تکنولوژی که همان تلفن اینترنتی باشد، صورت پذیرد؛ این امر باعث کم شدن هزینه‌های عملیاتی توسعه شبکه‌های مخابراتی شده است.
ثانیاً، رشد این تکنولوژی مانع موجود بر سر راه رقابت در عرصه ارایه خدمات تلفنی را حذف کرده است؛ به طوری که صاحب‌نظران صنعت مخابرات بر این باورند که راه‌اندازی یک سرویس VOIP (تلفن اینترنتی) که توان رقابت در عرصه مخابرات را داشته باشد، به مراتب آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر از همتای سوئیچینگ مداری خود است.
از آنجا که قیمت پایه مکالمات تلفن اینترنتی، قیمت‌های مصوب PTO ها را شکسته و موجب کاهش این قیمت‌ها شده است، این شرکت‌ها مجبور شده‌اند سرویس‌های جدیدی صوتی ارایه کنند تا قسمتی از درآمد ازدست‌رفته خود را جبران کند.

به همین دلیل و با وجود اینکه PTOها در برابر حضور تلفن اینترنتی به عنوان یک تکنولوژی جدید در عرصه مخابرات، مقاومت می‌کنند، اکثر تحلیل‌گران صنایع مخابراتی بر این باورند که آینده بازار تلفن اینترنتی بسیار درخشان است.

مدیر شرکت Global Crossing (شرکتی که ارایه‌کننده سرویس‌های یکپارچه بر روی زیرساخت‌های خصوصی بر مبنای IP است) این باور تحلیل‌گران صنایع مخابراتی را قبول دارد و می‌گوید: همچنان فرصت رقابت بین تلفن اینترنتی و شبکه PSTN در بخش‌ها و کاربردهای مختلف مخابراتی وجود دارد، اما از نظر استفاده و هزینه، تلفن اینترنتی نیز برتر خواهد بود.
پیشرفت تکنولوژی تلفن اینترنتی و مقایسه آن با شبکه PSTNنظرها و ایده‌های مختلفی که در ارتباط با تکنولوژی تلفن اینترنتی ارایه می‌گردد، نشان می‌دهد که این تکنولوژی هنوز به بلوغ نرسیده و مراحل رشد خود را طی می‌کند.

در مقام مقایسه باید گفت که امروزه صاحب‌نظران مسائل ارتباطی کمتر درباره شبکه‌های PSTN و سیستم‌های TDM صحبت می‌کنند؛ این امر ناشی از آن است که تکنولوژی شبکه‌های PSTN دوران بلوغ خود را سپری کرده است و کاملاً امید می‌رود که شبکه‌های متداول سوئیچینگ مداری صوتی در آینده‌ای نزدیک جای خود را به شبکه‌های سوئیچینگ بسته‌ای صوتی بدهند.

آمارها نیز این موضوع را تأیید می‌کنند؛ آماری که ITU-T درسال 2002 از رشد بازار تکنولوژی تلفن اینترنتی ارایه کرده است، نشان می‌دهد در سال 2000، چهارمیلیون دقیقه ترافیک صوتی از طریق شبکه تلفن اینترنتی منتقل شده است و در سال 2001 این مقدار به شش‌میلیون دقیقه رسیده است.

همچنین درآمد حاصل از بازار تجهیزات تلفن اینترنتی که در سال 1998، حدود 279میلیون دلار بود، تا سال 2005 به بیش از 10میلیارد دلار خواهد رسید.
پیشرفت تکنولوژی "تلفن اینترنتی" و مقایسه آن با شبکه PSTNنظرها و ایده‌های مختلفی که در ارتباط با تکنولوژی "تلفن اینترنتی" ارایه می‌گردد، نشان می‌دهد که این تکنولوژی هنوز به بلوغ نرسیده و مراحل رشد خود را طی می‌کند.

آمارها نیز این موضوع را تأیید می‌کنند؛ آماری که ITU-T درسال 2002 از رشد بازار تکنولوژی "تلفن اینترنتی" ارایه کرده است، نشان می‌دهد در سال 2000، چهارمیلیون دقیقه ترافیک صوتی از طریق شبکه "تلفن اینترنتی" منتقل شده است و در سال 2001 این مقدار به شش‌میلیون دقیقه رسیده است.

همچنین درآمد حاصل از بازار تجهیزات "تلفن اینترنتی" که در سال 1998، حدود 279میلیون دلار بود، تا سال 2005 به بیش از 10میلیارد دلار خواهد رسید.

دورنمای "تلفن اینترنتی" در ایران تحولات و فعالیت‌های اخیر در حوزه مخابرات جهانی و جهت‌گیری آن به سمت ایجاد و توسعه شبکه‌های مبتنی بر سوئیچینگ بسته‌ای، تأثیراتی را بر سیاست‌ها و فعالیت‌های اخیر شرکت مخابرات ایران گذاشته است.

از آن جمله، اجرای پروژه PAP (یا اینترنت پرسرعت) است که می‌تواند زیرساخت مناسب را جهت گذار از شبکه سوئیچینگ مداری به یک شبکه سوئیچینگ بسته‌ای در داخل کشور فراهم کند.

یکی از مباحث مهم در این زمینه، لزوم راه‌اندازی سرویس‌های متنوع دیتا در کشور است.

هرچند مسئولان بر آن هستند که با خصوصی‌سازی در مخابرات، سرعت این تحولات را در کشور افزایش دهند و بدنه غیرقابل‌انعطاف و دولتی مخابرات کشور را با بخش خصوصی تعویض کنند، اما به نظر می‌رسد ضعف و شفاف نبودن قوانین، حرکت در این مسیر و همسو شدن با تحولات جدید تکنولوژی را دچار اخلال کرده است.

اهمیت این مسئله در حوزه دیتا و به ویژه "تلفن اینترنتی" بیشتر است؛ به عنوان مثال، حرکت به سمت ایجاد شبکه "تلفن اینترنتی" و گذر از تکنولوژی قدیمی سوئیچینگ مداری به شبکه‌های مبتنی بر IP، ملاحظات مختلفی را از جمله تنظیم مقررات مطابق با شرایط کشور و همچنین توجه به ابعاد فنی مسئله، می‌طلبد.

هرچند در سال‌های اخیر، تغییر بعضی سیاست‌های مخابرات در حوزه سوئیچینگ می‌تواند حاکی از اثرگذاری تحولات جدید بر تفکر حاکم بر مخابرات کشور باشد (که از آن جمله می‌توان به برنامه‌ریزی برای عدم تولید سوئیچ‌های مداری از سال 1385 اشاره کرد)، اما این تغییرات برای پیشبرد اهداف مخابرات کافی نیست.

برای حرکت در این مسیر باید گام‌های اساسی‌تری برداشته شود و استفاده از تجربیات دیگر کشورها می‌تواند در این زمینه کارساز باشد.

با توجه به اینکه در بسیاری از کشورهای پیشرفته برای ایجاد شبکه‌های "تلفن اینترنتی" تحولات اساسی صورت گرفته است، می‌توان حداقل در ابعاد فنی با استفاده از تجربه این کشورها، ایجاد و توسعه شبکه فعلی دیتا را که در ابتدای راه قرار دارد، به گونه‌ای پیش برد تا در آینده با مشکلات کمتری مواجه شود.

پتانسیل گذر از شبکه PSTN و حرکت به سمت IP Telephony در کشور هرچند ارایه “IP telephony” در کشور، به نظر مشکل می‌آید، ولی با توجه به فعالیت‌های جدید در حوزه مخابرات کشور در زمینه گسترش شبکه دیتا توسط بخش خصوصی که در قالب پروژه PAP انجام می‌گیرد، می‌توان انتظار داشت در صورت اتخاذ راهکارهای قانونی توسط دولت و با اتکا به توانمندی بخش خصوصی، بتوان در چند سال آینده، طیف وسیعی از سرویس‌های متنوع چندرسانه‌ای را از جمله IP Telephony، بر مبنای این شبکه و با قیمتی مناسب، در اختیار کاربران قرار داد.

ارایه سرویس VoIP یا تلفن اینترنتی توسط برخی شرکت‌های خصوصی در کشور، مدتی انعکاس وسیع خبری داشت و تحلیل‌های جسته و گریخته راجع به ماهیت آن و خسارت‌هایی که شرکت مخابرات از این محل دید و همچنین، علل عقب‌ماندن مسئولان مخابراتی از تحولات مخابرات در محافل و مطبوعات مطرح شد.

در این مقاله ابتدا سرویس VoIP با سرویس تلفن معمولی مقایسه شده است و میزان کاربردآن در سطح دنیا مورد بررسی قرار گرفته است.

در ادامه تاثیرات این تکنولوژی از جنبه‌های گوناگون در کشور مورد بحث قرار گرفته است و ابهاماتی که در رابطه با عملکرد شرکت مخابرات ایران در این راستا وجود دارد، عنوان شده است: 1- تعاریف و توضیحات فنی در یک شبکه مخابراتی، گیرنده و فرستنده مستقیماً به هم متصل نمی‌شوند، بلکه بین آنها یک زیرشبکه وسیع ارتباطی وجود دارد که نقش برقرارکننده ارتباط را به عهده دارد.

در این شبکه‌ها انتقال اطلاعات، به دو روش صورت می‌گیرد: سوئیچینگ مداری و سوئیچینگ بسته‌ای.

آشنایی اجمالی با این دو روش، از جهت بیان مقدمه فنی بحث لازم است: 1-1) سوئیچینگ مداری در این روش برای انتقال اطلاعات بین دو کاربر، ابتدا عملیات سیگنالینگ (فرایندی که ارتباط بین مبدا و مقصد را ایجاد می‌کند؛ مانند شماره‌گیری در تلفن) بین مبدأ و مقصد صورت می‌گیرد.

در مرحه بعدی یک کانال ارتباط فیزیکی بین مبدا و مقصد بر قرار می‌گردد که از طریق آن این دو نقطه می‌توانند به تبادل اطلاعات بپردازند.

در روش سوئیچینگ مداری، اگر کانالی توسط گیرنده و فرستنده اشغال شود، برای هیچ کاربر دیگری مقدور نخواهد بود که با این دو کاربر ارتباط برقرار کند و باید تا آزاد شدن کانال، منتظر بماند.

به عبارت دیگر تا زمانی که ارتباط بین دوکاربر قطع نشده، کانال به طور اختصاصی در اختیار آنان خواهد بود هر چند که اطلاعاتی ردوبدل نشود.

1-2) سوئیچینگ بسته‌ای در این روش، اطلاعات به قطعات کوچکی به نام بسته، تقسیم می‌شود و ضمن اضافه کردن اطلاعات لازم برای بازسازی اصل پیام، هر بسته به طور جداگانه به مرکز سوئیچ ارسال می‌گردد.

در این روش، وقتی یک بسته توسط ورودی سوئیچ دریافت شد، در حافظه سوئیچ ذخیره می‌گردد تا یک خط برای ارسال آن آزاد شود.

ماهیت شبکه‌های سوئیچ بسته‌ای به گونه‌ای است که به کاربران اجازه می‌دهد از یک پهنای باند به صورت اشتراکی استفاده نمایند.

به همین دلیل، شبکه‌های سوئیچینگ بسته‌ای نسبت به شبکه‌های سوئیچینگ مداری که هر کاربر به صورت اختصاصی پهنای باند را در اختیار دارد، بسیار ارزان‌تر هستند.

ارزان بودن و گستردگی شبکه‌های سوئیچینگ بسته‌ای، طراحان تجهیزات مخابراتی را بر آن داشته است تا این تجهیزات را به گونه‌ای طراحی کنند که بتوانند بر مبنای شبکه‌های سوئیچینگ بسته‌ای به ارایه سرویس بپردازند.

یکی از گسترده‌ترین و پرکاربردترین شبکه‌های سوئیچینگ بسته‌ای، شبکه اینترنت است.

این شبکه که بر اساس پروتکل IP عمل می‌نماید، تحولی عظیم در صنایع مخابراتی به وجود آورده است؛ به طوری که اکثر سازندگان تجهیزات مخابراتی، به تولید تجهیزات مبتنی بر پروتکل IP روی آورده‌اند.

2- نقش سرویس تلفن اینترنتی در ارتباطات تلفنی دنیا سرویس‌های معمولی تلفن، از طریق شبکه PSTNیا Public Switch Telephon Network، بین دو کاربر ارتباط صوتی برقرار می‌کنند.

این شبکه بر پایه سوئیچنگ مداری عمل می‌کند؛ لذا دو کاربر در حین ارتباط، به صورت اختصاصی از یک خط ارتباطی با پهنای باند مشخص استفاده می‌کنند.

همین مسئله باعث شده است که هزینه ارتباطات بین‌شهری و یا خارج از کشور، بر اساس این سرویس بسیار گران باشد.

اما در سال‌های اخیر، طراحان تجهیزات مخابراتی امکانی را فراهم آورده‌اند تا بتوان از طریق شبکه اینترنت، ارتباط صوتی برقرار نمود که با توجه به استفاده کاربران اینترنت از پهنای باند به صورت اشتراکی، این ارتباط بسیار ارزان‌تر از شبکه PSTN است.

این سرویس که در واقع ارایه سرویس صوتی از طریق شبکه اینترنت است، (Voice over IP) یا VoIPنامیده می‌شود و در دهه اخیر با استقبال فراوان کاربران روبرو شده است.

نمودار 1 رشد تعداد خطوط VoIP را در آمریکا از سال 1999 تا 2007 نشان می‌دهد.

همان‌طور که دیده می‌شود، در سال 1999 تعداد خطوط VoIP، حدود 50 هزار خط بوده است که این تعداد در سال 2004، به 6.5 میلیون خط افزایش یافته است و پیش‌بینی می‌شود که تا سال 2007، به حدود 19 میلیون خط برسد.

نکته‌ای که باید در مورد سرویس VoIP به آن اشاره کرد این است که ارایه سرویس صوتی از طریق شبکه اینترنت نسبت به تلفن عادی، از کیفیت پائین‌تری برخوردار است؛ اما با توجه به هزینه بسیار کمتر VoIPنسبت به ارتباط تلفنی عادی و ارایه سرویس‌های متنوع تصویری و صوتی و متنی، که به سرویس VoIP اضافه شده است (VoIP به انضمام سرویس‌های صوتی و تصویری و متنی سرویس IP Telephony را به وجود می آورد)، میزان استفاده از این سرویس را به شدت در میان کاربران افزایش داده است و بازار جدیدی را در ارتباطات تلفنی ایجاد کرده است.

3- وضعیت ارایه سرویس VOIP در کشور سرویس VOIPرا از حدود 3 تا 4 سال پیش، برخی از شرکت‌های خصوصی در داخل کشور ارایه می‌کنند.

بدین صورت که این شرکت‌ها با اجاره کردن یک یا چند خط E1 دوطرفه (خطوطی که امکان برقراری ارتباط از هر دو طرف خط امکان‌پذیر می‌باشد)، امکان بر‌قراری مکالمه تلفنی را با تعداد زیادی مشترک تلفنی ایجاد می‌کردند.

در مرحله بعد، قراردادی را با یک شرکت خارجی که به شبکه VoIP متصل است، منعقد می‌کردند تا Gateway (تجهیزاتی که در انتهای یک شبکه قرار می‌گیرد تا ارتباط این شبکه با شبکه دیگر در نقطه‌ای دیگر از دنیا را امکان‌پذیر سازد و عملیات تطبیق سیگنالینگ بین شبکه‌های مختلف را انجام ‌دهد) که در ایران قرار دارد بتواند با Gateway که در خارج از ایران است، ارتباط برقرار نماید.

سناریوی عملکرد این شرکت‌ها جهت برقراری ارتباط مشترکین تلفنی داخلی با خارج کشور و برعکس، به این صورت بود که کاربران از طریق خط تلفن و شبکه PSTN، به تجهیزات خاصی در ISPها مرتبط می‌شدند.

در ISPها تجهیزات خاصی به نام Media Gateway، ماهیت آنالوگ صوت را به ماهیت بسته‌ای IP تبدیل می‌کردند و از طریق مسیریاب‌های بسته‌ای، این اطلاعات به سمت دروازه‌هایی که در خارج از کشور قرار دارند، هدایت می‌شد و در شبکه VoIP قرار می‌گرفت.

پس از مسیریابی این اطلاعات در شبکه، در نزدیک‌ترین Media Gateway واقع در مقصد، این اطلاعات صوتی به صورت صوت آنالوگ تبدیل می‌شد و از طریق شبکه PSTN محلی، ارتباط تلفنی برقرار می‌گردید.

این عملیات به صورت دوطرفه انجام می‌شود؛ یعنی دروازه‌های داخل ایران نیز ترافیک صوتی را از دروازه‌ خارجی دریافت کرده، با تبدیل آن به صوت آنالوگ، از طریق شبکه PSTN اقدام به برقراری ارتباط صوتی می‌نمودند.

حالت اول که دروازه‌ داخل کشور اطلاعات صوتی را به خارج ارسال می‌کند، Origination نام دارد و به حالت دوم که اطلاعات را از دروازه‌ خارجی جهت برقراری ارتباط دریافت می‌کند، Termination گویند.

4- عملکرد شرکت مخابرات در رابطه با تکنولوژی VoIP هنگامی که شرکت‌های خصوصی به فعالیت در زمینه VoIP روی آورند، شرکت مخابرات به عنوان مسئول ارتباطات مخابراتی، در زمینه VoIP اقدامی نکرد و با نگاهی تردیدآمیز به این تکنولوژی، منتظر عواقب آن ماند.

عواقبی که در حال حاضر، منجر به چالش‌های جدی در زمینه ارتباطات صوتی کشور شده است.

از جمله: 4-1) کاهش درآمد مخابرات از مکالمات بین‌الملل یکی از راه‌های درآمد مخابرات، ترانزیت ترافیک صوتی از داخل به خارج و از خارج به داخل کشور از طریق سوئیچ‌های شبکه PSTN است.

با توجه به نوع عملکرد VoIPدر برقراری ارتباط صوتی، شبکه سوییچینگ تلفنی بین المللی در برقراری این ارتباط نقشی ندارد و از شبکه دیتا استفاده می شود؛ لذا قیمت این ارتباط در مقایسه با ارتباط تلفنی عادی بسیار ارزانتر است.

در نتیجه، شرکت مخابرات بسیاری از مشترکان ارتباطات بین‌الملل خود را از دست داد و درآمد مخابرات از مکالمات بین‌الملل به شدت نزول پیدا کرد.

در اولین واکنش، شرکت مخابرات اقدام به ارزان کردن مکالمات بین‌الملل نمود تا بتواند مشترکان را به استفاده از شبکه تلفنی عادی ترغیب نماید.

اما با وجود ارزان شدن نرخ مکالمات، این سرویس در مقایسه با سرویس VoIP، هنوز از قیمت بالاتری برخوردار است.

علاوه بر آن، از طرفی ارزان شدن نرخ مکالمات، باعث شد بسیاری از شرکت‌هایی که در زمینه VoIP فعالیت داشتند، از شرکت مخابرات ایران به عنوان خط ترانزیت ترافیک VoIP خود با بعضی از کشورها استفاده کنند؛ در این حالت، بدون آنکه درآمدی بابت انتقال این ترافیک عاید شرکت مخابرات شود، شبکه مخابراتی ایران به محل ترانزیت ترافیک صوتی دیگر کشورها تبدیل شده بود به گونه‌ای که حق هزینه‌های آن را نیز شرکت مخابرات ایران پرداخت می‌کرد؛ طبق گفته مدیرعامل شرکت ارتباطات دیتا، شرکت مخابرات ایران از محل ترانزیت مکالمات بین‌المللی 30 میلیون دلار درآمد داشته است‌؛ در حالیکه در سال 1382، 50 میلیون دلار به کشورهای خارجی، به خصوص کوبا، بدهکار شده است.

4-2) مشکلاتی در ارتباط با نظارت بر شبکه VoIP یکی از امکاناتی که تلفن عادی دارد، این است که به راحتی می‌توان مکالمات را کنترل کرد و بر آن نظارت داشت.

اما شبکه VoIP، به دلیل اینکه بسته‌های اطلاعاتی در آن، به هزاران کاربر مرتبط می‌شود، به سادگی شبکه تلفنی رایج قابل کنترل نیست و دست‌کم، نیاز به سخت‌افزارهای پیچیده‌ای جهت ردیابی و کنترل مکالمات تلفنی دارد.

5- اقدامات بعدی شرکت ارتباطات دیتا و ابهامات موجود شرکت ارتباطات دیتا که زمان زیادی از تاسیس آن نمی‌گذرد، در ادامه برخورد مخابرات با پدیده تلفن اینترنتی، شرکت‌هایی را که احتمال می‌داد اقدام به ارایه این سرویس می‌نمایند و دارای مجوز نیستند، شناسایی و از ادامه کار آنها جلوگیری کرد.

بر همین اساس به بعضی از شرکت‌های خصوصی مجوزهایی در زمینه عملیات Origination داده شده است و Termination به کلی ممنوع گردید.

اما در زمینه ارایه سرویس‌های تلفن اینترنتی و نحوه برخورد شرکت دیتا با آن ابهاماتی وجود دارد: 5-1) نحوه نظارت بر ارتباطات VoIP لزوم نظارت بر ارتباطات VoIP یکی از مواردی است که شرکت ارتباطات دیتا، با طرح آن، ارایه این سرویس را منوط به گرفتن مجوز از این شرکت می‌داند.

اما در این زمینه نکاتی قابل توجه وجود دارد: اولاً این اقدام باید از ابتدای راه‌اندازی سرویس‌های VoIP در کشور، صورت می گرفت و سازماندهی نظارت بر آن، باید قبل از ارایه آن توسط بخش خصوصی انجام می شد.

این امر از ضعف بزرگ شرکت ارتباطات دیتا ناشی می‌شود که به اندازه‌ای در زمینه آینده‌نگری تکنولوژی‌های روز دنیا با تاخیر عمل کرده است که باید به جای پیشگیری، به درمان بپردازد.

ثانیا، نحوه اعمال نظارت این شرکت بر شبکه VoIP معلوم نیست؛ با اینکه عملیات Originationو Termination هر دو به یک اندازه از لحاظ نظارتی اهمیت دارند، آزاد کردن Origination و ممنوع کردن Terminationچندان منطقی به نظر نمی‌رسد.

5-2) نحوه نظارت بر"توافقنامه تراز خدمات " یا Service Level Agreement "توافقنامه تراز خدمات" یا SLA، قراردادی است که بین مشتری و ارایه‌دهنده خدمات مخابراتی در رابطه با کیفیت خدمات سیستم تنظیم می‌شود و سطح کیفی ارائه خدمات را نشان می‌دهد.

طبق سیاست‌های اعلام شده شرکت ارتباطات دیتا، ارایه سرویس Origination توسط ISPها، با مجوز این شرکت، مجاز خواهد بود؛ لذا کاربرانی که می خواهند از VoIP استفاده کنند، با شرکت‌های خصوصی سروکار خواهند داشت.

حال با توجه به مجوز ارایه شده، شرکت ارتباطات دیتا در قبال عملکرد این شرکت‌ها در برابر کاربران مسئول است و باید نظارت لازم را اعمال کند.

با توجه به لزوم رعایت "توافقنامه تراز خدمات" در ارایه سرویسVoIP از طرف شرکت‌های خصوصی، این شرکت‌ها در خصوص کیفیت سرویسی که ارایه می‌دهند، تعهداتی دارند و در صورت عدم ارایه سرویس با کیفیت توافق شده‌، کاربران باید بتوانند به مراجع قانونی شکایت کنند.

سؤالی که در این رابطه مطرح می‌شود این است که چگونه مشترکین از سطح سرویسی که به آنها ارایه می‌گردد، آگاهی یابند و اصولاً، در این زمینه قوانین یا تعهداتی وجود دارد یا خیر؟

در زمینه حفظ حقوق مشترکین، شرکت ارتباطات دیتا چه اقداماتی کرده است؟

در صورتی که تخلفی از شرکت‌های خصوصی مشاهده شد، کدام مرجع قانونی پاسخ‌گو خواهد بود؟

5-3) مسئله حساب‌رسی کاربران یکی دیگر از نکات مهم در زمینه VoIP، رسیدگی به مسایل مالی میان ارایه‌کنندگان سرویس VoIP و کاربران است.

از آنجا که کاربران باید بتوانند بر روی حساب هزینه مکالمات خود نظارت داشته باشند، شرکت ارتباطات دیتا چگونه به شکایات مالی میان مشترکان و شرکت‌های خصوصی رسیدگی خواهد کرد؟

مقدمه ای بر GSM مخابرات سلولی یکی از سریعترین Application‌های رو به رشد در صنعت ارتباطات است.

هر روزه بر تعداد مشترکین این نوع ارتباط در جهان افزوده میشود.

تجارت ارتباطات موبایل بسرعت در CEPT (دفاتر پست و مخابرات اروپایی) در حال رشد و توسعه است.

CEPT از طریق بازارهای پر قدرت موبایل، توسعه فناوری موبایل را رهبری می نماید و همکاریهای جدیدی در زمینه سیستمهای استاندارد ساز، پیاده سازی و اجرای این فناوریها بوجود آورده است.

یکی از مهمترین محصولات این استانداردها که در CEPT شکل گرفته است استاندارد GSM است.

این استاندارد سیستم ارتباطات موبایل سلولی دیجیتالی نسل جدید را در CEPT اروپا توسعه داده است.

برای اولین بار کار استاندارد سازیGSM جهت پیاده سازی این سیستم در سال 1991 صورت گرفته است.

European Post offices and Telecommunication=CEPT معماری GSM در شکل بالا معماری سیستم GSM و عناصر تشکیل دهنده آنرا بهمراه رابطهای آنها مشاهده میکنید.

سیستم GSM از ترکیب 3 زیر سیستم اصلی بوجود آمده است: 1.

زیر سیستم شبکه 2.

زیر سیستم رادیویی 3.

زیر سیستم پشتیبانی و نگهداری در سیستم GSM برای برقراری ارتباطات اپراتورهای شبکه بامنابع مختلف و تجهیزات زیر ساختار سلولی، نه تنها رابطی هوایی بلکه چندین رابط اصلی دیگر برای مرتبط کردن قسمتهای مختلف این سیستم تعریف شده است (این رابطها را میتوانید در شکل بالا مشاهده نمایید).

سه رابط مهم در سیستم GSM در زیر آمده است: رابط A که میان MSC و BSC قرار دارد.

رابط A-bis که میان BSC و BTS قرار دارد.

رابط UM که میانBTS و MS قرار دارد.

رابط دیگری نیز بنام MAP وجود دارد که پروتکلی استکه میان عناصر MSC، VLR، HLR، EIR و AUC رد وبدل میشود.

1.

زیر سیستم شبکه: این سیستم شامل تجهیزات و فانکشنهای مربوط به مکالمات end-to-end، مدیریت مشترکین، Mobility می باشد و نیز مانند رابطی میان سیستم GSM و مراکز تلفن ثابت (PSTN) عمل میکند.

زیر سیستم شبکه، یک زیر سیستم سوئیچینگ می باشد که شامل MSC ها، VLR، HLR، AUC و EIR می باشد.

در زیر تعریف کوتاهی از هر یک از این عناصر ارائه شده است: MSC: یا مرکز سرویسهای سوئیچینگ موبایل فانکشنهای راه اندازی مکالمه (call setup) را انجام میدهد، رابطی نیز با مراکز تلفن ثابت دارد و فانکشنهایی نیز مانند ارائه صورت حساب مشترکین نیز برعهده این مرکز است.

HLR: یا ثبت کننده محل HOME یک پایگاه داده متمرکز شامل اطلاعات تمامی مشترکین ثبت شده در یک PLMN است.

ممکن است در یک PLMN بیشتر از یک HLR وجود داشته باشد ولی هر مشترک مشخص تنها به یک HLR میتواند وارد شود.

VLR: یا ثبت کننده محل visitor یک پایگاه داده شامل اطلاعات موبایلهایی استکه در حال حاضر در حوزه MSC ی کنترلی در حال حرکت هستند.

در زمانیکه یک MS به حوزه MSC جدیدی وارد میشود، VLR ی که به آن MSCمتصل شده است، اطلاعات MS مورد نظر را از HLR درخواست میکند.

HLR نیز اطلاعات MS مورد نظر را به آن MSC که MS در حوزه اش قرار دارد، ارائه خواهد داد.

اگر یکMS بخواهد مکالمه ای برقرار نماید VLR تمام اطلاعات مورد نیاز جهت برقراری مکالمه را ارائه خواهد داد و لزومی ندارد که در هر لحظه از HLR سوال نماید.

VLR در یک جمله میتوان گفت، یک HLR توزیع شده است و شامل اطلاعات دقیقی در مورد محل یک موبایل است.

AUC: یا مرکز تعیین هویت به HLR متصل میشود و وظیفه آن آماده سازی HLR بهمراه پارامترهای تعیین هویت و کلیدهای رمزنگاری استکه این عملیات برای اهداف امنیتی استفاده میشوند.

EIR: یا ثبت کننده هویت تجهیزات یک پایگاه داده استکه در آن شماره‌های بین المللی تعیین هویت تجهیزات موبایل (IMEI)، برای هر دستگاه موبایل ثبت شده، ذخیره میشود.

یکی دیگر از ترکیبات زیر سیستم شبکه Echo Canceller استکه مسایل آزار دهنده ای (مانند انعکاس صدا) که از طریق شبکه موبایل در زمان اتصال به یک مدار PSTN ایجاد میشود را کاهش میدهد.

شبکه IWF یا فانکشن داخل شبکه ای نیز رابطی میان MSC و دیگر شبکه ها (PSTN و ISDN)میباشد.

2.

زیرسیستم رادیویی شامل تجهیزات و فانکشنهای مرتبط با مدیریت اتصالات مسیر رادیویی، مانند مدیریت handover ها می باشد.

این زیر سیستم شامل BSC، BTS و MS است.

MS بطور قراردادی در زیر سیستم رادیویی قرار گرفته و همیشه آخرین مسیر یک مکالمه است و از برقراری یک مکالمه، بهمراه زیر سیستم شبکه، جهت مدیریت mobility، محافظت میکند.

IWF=InterWorking Function) MS دارای قابلیتهای پایانه شبکه و همچنین پایانه کاربر است.

هر سلول در سیستم GSM یک BTS با چندین گیرنده وفرستنده دارد.

یک گروه از BTS ها توسط یک BSC کنترل میشوند.

پیکربندیهای مختلفی برای BSC-BTS وجود دارد.

برخی از این پیکر بندیها برای وضعیت ترافیک بالا و تعدادی برای مناطقی با ترافیک متوسط طراحی شده اند.

یک BSC فانکشنهایی چون handover و power control را نیز کنترل مینماید.BSC و BTSبا هم بنام BSS شناخته میشوند.

BSS از دید MSC بصورت یک رابط که ارتباطات لازم را با MS ها در حوزه ای مشخص برقرار میکند، به نظر می رسد.

BSS دائما با یک مدیریت کانال رادیویی، فانکشنهای انتقال، کنترل link رادیویی و تخمین کیفیت و مهیا سازی سیستم برای handover ها، مرتبط است.

BSS میتواند به N سلول پوشش بدهد که N میتواند یک یا بیشتر باشد.

زیرسیستم مرکز نگهداری و پشتیبانی (OMC) شامل فانکشنهای نگهداری و پشتیبانی تجهیزات GSM میباشد و پشتیبانی رابط اپراتور شبکه را نیز برعهده دارد.

OMC به تمام تجهیزات داخل سیستم سوئیچینگ و BSC متصل میشود.

OMC در حقیقت فانکشنهای نظارتی GSM یک کشور را انجام میدهد (مانند صورتحساب دادن) و یکی دیگر از مهمترین فانکشنهای آن هم، فانکشن نگهداری HLR یک کشور است.

بسته به سایز شبکه هر کشور میتواند بیشتر از یک OMC داشته باشد.

مدیریت سراسری و متمرکز شبکه نیز توسط مرکز مدیریت شبکه(NMC) انجام میپذیرد و OMC نیز مسئول مدیریت منطقه ای شبکه میباشد.

مطالب فوق شرح مختصری در مورد معماری GSM، عناصر، فانکشنها و رابطهای سیستم GSM بود.

گذری کوتاه در مورد شبکه تلفن ثابت آشنایی مقدماتی با نحوه کار شبکه تلفن ثابت(PSTN) برای اینکه نحوه کار شبکه موبایل(PLMN) برای شما مشخص شود ابتدا توضیح مختصری در باره شبکه تلفن ثابت خواهم داد که امیدوارم خالی از لطف نباشد.

زمانی که شما در منزل یا محل کار قصد تماس گرفتن دارید ابتدا گوشی تلفن را بر می‌دارید و صدای بوق خاصی را می‌شنوید به این معنی که شما مجاز به شماره گیری و استفاده از شبکه تلفن ثابت هستید ارتباط شما با مرکز تلفن محلی (LOCAL) خود بو سیله دو رشته سیم مسی که از درب منزل یا محل کار شما به نزدیکترین پست (POST) (همان جعبه های کو چک سربی رنگ که در روی دیوار معابر نصب شده و به مقداری کابل وارد و خارج شده است)رفته است و از پست به کافو می‌رود(کافو ها همان کمدهای سبز رنگ است که در کنار خیابانها نصب شده است) و از کافوها به چاله حوضچه که در زیر زمین توسط مخابرات حفر شده می‌رود و از آنجا به مرکز تلفن وارد می‌شود.

در مرکز تلفن دو رشته سیم مسی ابتدا به سالن MDF می‌رود (سالن MDF سالنی است که در آن کانکتور های زیادی بر روی شلفهای ایستا نصب شده است از یک طرف به ازای هر پورت یا شماره تلفن دورشته سیم مس از سمت سوییچ به آن وارد شده است و از سمت دیر دورشته سیم مسی که از سمت مشترک(منزل یا محل کار شما) آمده به آنجا می‌رسد و با ارتباط این دو شما می‌توانیدبه سوییچ وصل شده و یا اصطلاحا بوق داشته یاشید.

لازم به ذکر است هرگاه شما با 117 (خرابی تلفن) تماس می‌گیرید به MDF همان مرکز تلفن وصل می‌شوید و به آنها خرابی تلفن خود را اطلاع می‌دهید.

سوییچ مخابراتی چیست ؟

دستگاهی است که کار مسیر یابی و مسیر دهی را انجام می‌دهد ودر ضمن وظیفه ثبت charging که همان مدت رمان مکالمه است را برعهده دارد و ضمنا ارائه سرویسهای مختلف اعم از انتظار مکالمه -انتقال مکالمه - نمایشگر شماره تلفن و غیره به عهده سوییچ می‌باشد.

سوییچهای تلفن ثابت به دو نوع آنالوگ و دیجیتال تقسیم می‌شود که سرویسهایی که ذکر شد صرفا در سوییچهای دیجیتال قابل ارائه می‌باشد.

مراکز مخابراتی بسته به تعداد مشترک در مناطق مختلف شهر ها و روستا ها ایجاد می‌شود و هر مرکز وظیفه ارائه سرویس به چند پیش شماره خاص در آن شهر را به عهده دارد.

حال دوباره به بحث خود باز گردیم وقتی شما شروع به شماره گیری می‌کنید سوییچ شماره های گرفته شده توسط شما را تجزیه و تحلیل می‌کند و مسیر آن را تشخیص می‌دهد مثلا اینکه این شماره داخل شهری است یا بین شهری و یا بین الملل توسط سوییچ مشخص شده و مسیر شما را به مرکز بعدی که هرکدام وظیفه خاصی به عهده دارند را برقرار می‌کند.

مثلا شما از تهران یک شماره در کرمانشاه را میگیرید(مثل 08313272222) سوییچ محلی شما با دیدن 0 می‌فهمد که باید کل شماره به سوییچ بین شهری بدهد بنابراین ابتدا به سوییچ بین شهری تهران(STD) داده و سوییچ بین شهری با دیدن رقم دوم یعنی عدد 8 می‌فهمد که باید کل شماره را به سوییچ بین شهری (STD) منطقه 8 کشور که در همدان می‌باشد بدهد سوییچ STD همدان با دیدن رقم سوم که 3 می‌باشد شماره را به PCکرمانشاه میدهد (PC یک نوع سوییچ بین شهری است ولی از لحاظ level پایین تر از STD می‌باشد) PC کرمانشاه با دیدن رقم چهارم که 1 می‌باشد تشخیص می‌دهد که شماره مربوط به شهر کرمانشاه می‌باشد و با توجه به پیش شماره 327 به مرکز مربوطه تحویل داده می‌شود و مشترک شماره 2222 در مرکز 327 زنگ می‌خورد.