دانلود مقاله کاربردهای اخلاق در فناوری اطلاعات

اخلاق شاخه ای از فلسفه است که به بررسی تصمیمات و فعالیت ها، ضمن احترام به رابطه آنها با درونمایه اجتماعی می پردازد.

سابقه تاریخی این موضوع شامل ده فرمان کتاب مقدس ، عناصر فلسفه کنفوسیوس و ارسطو می باشد.

به عنوان یک رشته تحقیقی و تجربی، اخلاق شامل نتایج بسیار متفاوتی در فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی می باشد و به همان نسبت، گروه های متفاوتی از مردم در صنعت و دانشگاه شامل مدیران، معلمان و دانش آموزان به صورت شخصی و اجتماعی آن را به کار می برند.
اخلاق به عنوان سیستمی به هم پیوسته از قوانین اجتماعی، استانداردها و اصولی برای حل مشکلات تعریف شده است.

بعضی از مردم اعتقاد دارند که اخلاق هنگامی ضرورت پیدا می کند که تصمیم و یا عملی قادر به تخریب و معیوب ساختن فعالیت های شخصی و یا گروهی باشد.

چنین دیدگاهی، به علت تعارض و ناسازگاری تمایلات مردم در جامعه، همیشه وجود داشته و دارد.

اما ما بیشتر بر این نکته تاکید داریم که آن چه غیراخلاقی است لزوما غیر قانونی نیست وآن چه قانونی است ضرورتا اخلاقی نمی باشد (لویس ، 2002).

اخلاقی پنداشتن یک عمل و تصمیم به عوامل متعددی بستگی دارد که در برگیرنده محیط اجتماعی و فرهنگی ای می شود که آن عمل در آنجا انجام شده و یا آن تصمیم گرفته شده است.

2- برخی اصول اخلاقی همگانی
در طول تاریخ زندگی انسان، قوانین اخلاقی متفاوتی گسترش یافته اند و هر یک از ما نیازمند هستیم که خود درباره قوانینی که دنبال می کنیم، تصمیم بگیریم.

با این حال، در اینجا، توجه به گزیده ای از قوانین شناخته شده و مورد پذیرش می تواند مفید باشد.

این اصول اخلاقی عبارتند از:
1- قانون طلایی : یکی از اصول اخلاقی عمومی که در سطح وسیعی کاربرد دارد و در کتاب مقدس و فلسفه کنفوسیوس هم شناخته شده قانون طلائی است.

این قانون به طور کلی عبارت است از: در هر چه که انجام می دهید، با دیگران به گونه ای رفتار کنید که دوست دارید دیگران با شما آن گونه رفتار کنند .

اگر شما خود را به جای دیگران بگذارید دهید و به این نکته توجه کنید که یک تصمیم مشخص چه تاثیرات و عواقبی دارد، آنگاه می توانید به دیدگاهی منصفانه نسبت به دیگران دست یابید.
2- قانون دستور لازم الاجراء : اگر عملی برای همه افراد مفید نباشد، پس برای هیچ یک از افراد مفید نیست .

این دستورلازم الاجراء امانوئل کنت است.

اگر هر کس چنین فعالیت هایی را انجام دهد، نتیجه چیست؟

آیا جامعه می تواند نجات پیدا کند؟
3- قانون بی ثباتی : اگر عملی می تواند بارها تکرار شود، بدون آن که نتیجه منفی در پی داشته باشد، پس انجام آن مشکلی ندارد، اما اگر تکرار چنین عملی با نتیجه ای خطرناک همراه باشد، حتی برای یک بار هم نباید انجام شود.

این قانون به قانون بی ثباتی مشهور است.

این به آن علت است که هنگامی که شما چنین عملی را آغاز می کنید، ممکن است دیگر قادر به متوقف کردن آن نباشید.
4- قانون اصالت نفع : بهترین عمل، عملی است که بیشترین سود را برای اکثریت مردم به همراه داشته باشد.

این شکلی از قانون اصالت نفع و سودمندی است.

این قانون فرض می کند که شما قادر به طبقه بندی و منظم کردن فعالیت های متفاوت هستید.

شرح دیگری از این قانون، به این صورت است: بهترین عمل، عملی است که کمترین زیان و یا حداقل هزینه را به همراه داشته باشد.

به عنوان مثال، این قانون می تواند برای پاسخ به چنین سئوالاتی مورد استفاده قرار گیرد: آیا بهتر است فردودگاه را در نزدیکی مکان پرجمعیتی بسازیم یا در محلی دور از مردم؟.
5- قانون هیچ چیز مجانی نیست : هر عملی (پنهانی یا آشکار) دارای یک فاعل است و اگر شما قصد انجام آن را دارید، باید به کننده کار پاداش و حقوق بدهید.

ایده فوق به این دیدگاه و یا طرز فکر مربوط است که هیچ چیز مجانی نیست و هر چیزی بهایی دارد.
این قوانین اخلاقی در طبیعت بسیار عمومی هستند، گر چه در تجربی کردن علم اخلاق همیشه اختلافات و ناسازگاری هایی وجوددارد که بحران های اخلاقی نامیده می شود.
3- بحران های اخلاقی
برای روشن ساختن ماهیت یک بحران اخلاقی به سئوال های زیر که مرتبط با کپی کردن، فروش و یا پخش نرم افزار می باشد، توجه کنید:
1- آیا خرید یک نرم افزار و بس نصب آن برای دومین و چندمین بار پذیرفته شده است؟

2- آیا قابل قبول است که شما نرم افزاری را نصب کنید و سپس آن را برای استفاده شخصی به یک دوست و یا فرد دیگری بدهید؟
3- به همین ترتیب، چه اتفاقی خواهد افتاد اگر شما نرم افزاری را نصب کنید و سپس با استفاده از یک کپی کننده لوح فشرده صد کپی از آن تهیه کرده و برای کسب سود آن ها را بفروشید؟
4- در مورد این که نرم افزاری را با استفاده از وب سایت در اختیار دیگران بگذارید، چه طور نظری دارید؟
5- با تجارت یک نرم افزار در شبکه وب ( تجارت الکترونیک ) از مصرف کننده به مصرف کننده دیگر چه اتفاقی خواهد افتاد؟
ممکن است تعجب کنید، اما هیچ پاسخ قاطع و مطمئنی برای این سووالات وجود ندارد.

از نظر قانونی، این به حدود اختیارات شما بستگی دارد و از نظر اخلاقی، این به فرهنگ و دیدگاه اجتماعی محیط کسب و کار و زندگی شما بستگی دارد.
استفاده وسیع از فناوری اطلاعات و گسترش اینترنت، فرصت های زیادی را برای فعالیت هایی فراهم کرده که برخی مردم آنها را غیراخلاقی می دانند.

در این جا نمونه های بیشتری از این تضادها، ارائه می شود:
استفاده وسیع از فناوری اطلاعات و گسترش اینترنت، فرصت های زیادی را برای فعالیت هایی فراهم کرده که برخی مردم آنها را غیراخلاقی می دانند.

در این جا نمونه های بیشتری از این تضادها، ارائه می شود: 1- آیا یک سازمان این حق را دارد که نامه های الکترونیکی کارمندان خود را بخواند؟

2- آیا این حق به شرکتی داده می شود که وب سایت های مورد استفاده کارمندان را کنترل کند؟

3- آیا کارمندان موظف هستند که از منابغ سازمان فقط برای تحقق اهداف آن استفاده کنند؟

4- آیا یک کارمند وظیفه دارد که سوء استفاده از منابع مالی سازمان را گزارش دهد؟

5- آیا شخص حق داشتن اطلاعات محرمانه را دارد؟

6- آیا شخص موظف است که اطلاعات شخصی خود را به طور کامل و دقیق در اختیار سازمان قرار دهد؟

7- آیا یک تولید کننده نرم افزار، این حق را دارد که برای جلوگیری از شکست نرم افزار، مسوولیت آن را کاهش دهد و یا حتی این مسوولیت را حذف کند؟

8- آیا کاربر نهایی موظف است که به ویژگی های درونی یک محصول، به وسیله عدم تغییر در آن، احترام بگذارد حتی اگر هدف اصلاح آن محصول باشد؟

9- آیا یک موضوع اطلاعاتی (برای مثال یکی از افراد جامعه) حق دسترسی به اطلاعات ضبط شده توسط آژانس های دولتی و سازمان ها (برای مثال پلیس، آ/زانس های مبارزه با رشوه و آژانس های مالیاتی) را دارد؟.

10- آیا یک کاربر اطلاعاتی (برای مثال دولت) باید در قبال دسترسی به اطلاعات مسئولیتی را بپذیرد؟

از طرح این سووالات و نظایر آن دو نتیجه مهم حاصل می شود: 1- لزوم توجه به واقعیت لزوم تعادل بین حقوق و وظایف.

2- پذیرفتن عدم وجود پاسخ صحیح و قاطع به این سئوالات، به علت تفاوت های قانونی و اخلاقی در جوامع مختلف.

هر دیدگاهی نسبت به ارتباط حقوق و وظایف تحت تاثیر شرایط فرهنگی و اجتماعی مختلفی قرار می گیرد.

برای مثال، توجه به مسائل شخصی در کشورهای اروپایی و آمریکایی (آمریکای شمالی) نسبت به کشورهای شرق آسیا گسترش بیشتری داشته است.

در حالی که در کشورهای شرق آسیا، سیستم فرهنگی متداول، به منافع جامعه بیشتر از منافع شخصی توجه دارد.

به همین ترتیب، قوانین خصوصی در برخی از مناطق (مانند کانادا، سوئد، انگلستان و هنگ کنگ) بیشتر از سایر مناطق (مانند چین و مکزیک) گسترش یافته است.

4- موارد اخلاقی در فناوری اطلاعات نکاتی که عموما به عنوان زیر مجموعه ای از کاربرد اخلاق در فناوری اطلاعات محسوب می شوند عبارتند از: 1- قانون نامه های اخلاقی 2- حقوق مالکیت معنوی (مانند نرم افزارها، فیلم ها و موسیقی ها، نشان های تجاری و کتاب ها) 3- مسوولیت پذیری (در برابر اعمال و فعالیت ها) 4- اطلاعات محرمانه و خصوصی 5- آزادی بیان 6- مالکیت اطلاعات در این فصل ما تنها برخی از این موارد را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره مسائل اخلاقی مرتبط با سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات به نشانی های اینترنتی جدول 1 مراجعه کنید.

این موارد عبارتند از: 1- قانون نامه های اخلاقی: قانون نامه های اخلاقی باعث رسمی شدن برخی قوانین و اعمال می شوند.

تخلف از این قانون نامه ها به وقفه در روابط اعضاء و حتی پایان فعالیت منجر می شود.

در برخی حرفه ها مانند وکالت و یا پزشکی، عضویت در جامعه تخصصی به عنوان پیش شرطی برای حق تجربه، محسوب می شود، در حالی که این موضوع عموما درباره سیتم های اطلاعاتی صادق نیست.

قانون نامه های اخلاقی از این جهت با ارزش محسوب می شوند که آگاهی درباره مسائل اخلاقی را افزایش داده و رفتارهای پذیرفته شده در موقعیت های مختلف را روشن می سازند.

به هر حال ، این قانون نامه ها با محدودیت هایی نیز همراه می باشند، چرا که میل طبیعی آنها تلاش برای همگانی ساختن رفتارهای پذیرفته شده می باشد، در حالی که تفاوت در ارزش های اخلاقی و اجتماعی در جوامع گوناگون امری اجتناب ناپذیر است.

جدول1- نشانی اینترنتی سازمان های فعال در زمینه مسائل اخلاقی مرتبط با سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات (مقدسی و خوشبو، 1383) به طور مطمئن تحمیل استانداردهای اخلاقی رایج در نروژ به مردم برزیل عملی خودخواهانه است و در واقع دگرگون ساختن ارزش ها محسوب می شود.

متاسفانه چنین تحمیل هایی معمولا اتفاق می افتند و مورد پذیرش بی قید و شرط هم قرار می گیرند( به جای دست یابی به استانداردهای اخلاقی بالاتر).

با این وجود مقایسه و تطبیق قانون نامه های اخلاقی، شباهت های قابل توجهی را آشکار خواهند ساخت.

برای مشاهده سازمان های مختلف و قانون نامه های اخلاقی آنها، به سایت های اینترنتی جدول شماره 2 مراجعه کنید.

2- حقوق مالکیت معنوی: حقوق مالکیت معنوی ارزش نامحسوسی است که به صورت شخصی و یا سازمانی به وجود می آید.

با توجه به تفاوت ارزش ها در کشورهای گوناگون، این حقوق تحت حمایت قانون های مرتبط با کپی رایت، پروانه های کسب و نشان های تجاری قرار می گیرند.

برای مثال کپی کردن نرم افزار به طور معمول مهمترین نگرانی، حداقل برای تولید کنندگان نرم افزار، محسوب می شود.

چرا موضوع حقوق مالکیت معنوی تا ا ین حد مهم است؟

یک دلیل قاطع آن، حفظ حقوق اساسی و اولیه حقوق مالکیت شخصی، به ویژه مالکیت هایی که در نتیجه سعی و تلاش فردی حاصل شده اند، می باشد (لاک، 1999).

همچنین، حقوق مالکیت معنوی از خود عقاید و ایده ها حفاظت نمی کند، بلکه قادر به حفاظت از شیوه بیان آنها می باشد.

در حقیقت حقوق مالکیت معنوی به عنوان مکانیزی برای حفاظت از فعالیت های شخصی و سازمانی محسوب می شود.

اما هنوز مشکلاتی در جوامعی که کمتر به آزادی های شخصی و بیشتر به نیازهای اجتماعی توجه دارند ، وجود دارد.

در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، حقوق جامعه نسبت به حقوق اشخاص تقدم دارد.

در این کشورها، سعادت و رفاه جامعه بسیار مهم تر از رفاه اشخاص در نظر گرفته می شود (استیدمیر، 1993).

جدول2- نشانی سازمان های مختلف و قانون نامه های اخلاقی آنها در شبکه وب (مقدسی و خوشبو، 1383) بسیاری از بحث ها درباره حقوق مالکیت معنوی به بحث حقوق و وظایف مرتبط می شود.

تولید کنندگان نرم افزار خواهان وضع قوانین قاطع و دقیقی برای حفظ سود خود و جبران هزینه های صرف شده، هستند.

به این ترتیب کاربران موظف به خرید نرم افزار می باشند و باید به حقوق درونی آن از طریق کپی نکردن نرم افزار احترام بگذارند .

با این وجود، ممکن است کاربران هم خواهان خرید محصولی بدون عیب ونقص باشند، که این موضوع تولید کنندگان نرم افزار را به تولید محصولاتی قابل استفاده و سودمند مجبور می سازد.

3- مسوولیت پذیری: مسوولیت پذیری موضوعی است که با بسیاری از قانون نامه های اخلاقی مرتبط می باشد.

عموما، میزان مسوولیت پذیری به دیدگاه فردی یا گروهی که به تصمیم گیری و فعالیت می پردازد، بستگی دارد.

قانون نامه انجمن کامپیوتر بریتانیا بیان می کند که " افراد باید مسوولیتی رسمی را در قبال کارهایشان بپذیرند" (انجمن کامپیوتر بریتانیا، 2000).

محقق دیگری اظهار می دارد مسوولیت پذیری مهم است چرا که نشان می دهد کاری با کیفیت بالا ارزشمند است، مردم را به سعی و تلاش در کار تشویق می کند و پایه و اساس تنبیه یا پاداش را تشکیل می دهد.

برای مثال هنگامی که نرم افزاری متناسب با انتظارات کاربران آن نمی کند و یا عملکرد آن قابل اعتماد نمی باشد، این مساله محسوس است.

اما مهم این است که ما تشخیص بدهیم چه کسی باید در برابر تصمیم و یا عملی پاسخگو باشد، چرا که امروزه از کامپیوتر و سیتسم های اطلاعاتی در سطح وسیعی استفاده می شود و بنابراین همیشه احتمال وقوع حوادث ناگوار به علت کارهایی با کیفیت پائین وجود دارد (داویسون ، 2000).

اگرچه مسوولیت پذیری مقوله ای با ارزش است اما در بعضی مواقع ارزش آن کاهش می یابد، برای مثال، معمولا کامپیوترها سپر بلای اشتباهات انسانی می گردند.

اگر شما با آژانس مسافرتی تماس بگیرید و درخواست رزرو بلیط را داشته باشید و آژانس به شما پاسخ بدهد: " متاسفانه کامپیوتر خراب است".

آن گاه کامپیوتر مورد سرزنش قرار می گیرد.

ممکن است که کامپیوتر واقعا خراب باشد ویا آژانس به قدری شلوغ باشد که نتواند به شما خدمات ارائه دهد.

اما اگر کامپیوتر مشکلی دارد، چرا این اتفاق افتاده است؟

آیا یک عمل انسانی موجب آن شده است؟

آیا این مساله ناشی از طراحی ناقص، بروز ایراد نرم افزاری و یا وجود مشکلی در نصب برنامه می باشد؟

البته ما هرگز پاسخ این پرسش ها را نمی دانیم .

اما این به این معنا است که سرزنش کردن کامپیوتر بسیار ساده تر است و همه این فعالیت ها به منظور اجتناب از پاسخ گویی در برابر اعمال و کارهایشان ، صورت می گیرد.

متاسفانه برای تولید کنندگان نرم افزار، بسیار عادی است که در برابر نتایج استفاده از نرم افزار مسوولیتی را نپذیرند، حتی اگر این استفاده مطابق با هدفی باشد که نرم افزار نه تنها مالکیت آن، بلکه حق استفاده آن را هم می فروشند و به همین دلیل کاربران نرم افزار تنها در راهی که توسط تولید کنندگان تعیین شده است ، حق استفاده از آن را دارند.

به این ترتیب حقوق کاربران شدیدا تضعیف می شود، در حالی که حقوق تولیدکنندگان افزایش می یابد، اگر نرم افزاری ناقص طراحی شده باشد و استفاده ازآن با نتایج منفی همراه باشد ، کاربران اجازه درست کردن آن مشکل را ندارند و تولید کنندگان هم بدون پذیرفتن هیچ مسئولیتی به اطلاع آن می پردازند و تنها زیان به وجود آمده از محصولات خودشان را جبران می کنند (مقدسی و خوشبو، 1383).

4- اطلاعات محرمانه و خصوصی: به طور معمول محرمانه بودن می تواند به عنوان حق شخصی بودن تلقی گردد (وارن وبراندیز، 2003).

نظریه اطلاعات محرمانه به یکی از جنجالی ترین مسائل در عصر اطلاعات، با توجه به توانایی کامپیوتر در انجام فعالیت هایی که سابقا غیرممکن و غیر عملی بوده اند، تبدیل شده است.

آگرانف اطلاعات محرمانه را این گونه تعریف می کند: " حق اشخاص، گروه ها و یا موسسات جهت تصمیم گیری برای خود و تعیین این که اطلاعات مربوط به آنها تا چه حدی در اختیار دیگران قرار گیرد".

با این وجود، حق محرمانه ساختن اطلاعات مقطعی نیست و به میزان قابل توجهی در فرهنگ های مختلف تغییر می کند.

چرا که باید با حقوق شناخته شده جامعه در تعادل قرار گیرد (آگرانف، 1993).

یکی از معتبرترین تفصیل ها از اصول اطلاعات محرمانه و قوانین مربوط به آنها در سال های اخیر توسط ((کمیسیون اداری اطلاعات محرمانه)) در هنگ کنگ تهیه شده است.

این قوانین عبارتند از: الف- هدف و وضعیت جمع آوری اطلاعات: این قانون می گوید که اطلاعات باید به صورت مودبانه، مجاز و مشروع جمع آوری شود.

کاربران اطلاعاتی باید به موضوعات اطلاعاتی توضیح دهند که کدام دسته از اطلاعات را جمع آوری می کنند و چگونه از آن ها استفاده خواهند کرد.

ب- صحت و مدت زمان نگهداری اطلاعات: بر این اساس اطلاعات شخصی و محرمانه ای که جمع آوری شده اند باید به صورت صحیح و به روزشده ای و نه برای مدت زمان طولانی و غیرضروری مورد محافظت قرار بگیرند.

ج- بکارگیری اطلاعات: اطلاعات باید فقط برای مقاصد مشخص و به طور مستقیم مرتبط نگهداری شود.

د- امنیت اطلاعات: این اصل می گوید که باید معیارهای امنیتی مناسبی برای جمع آوری و نگهداری داده های شخصی به کارگرفته شوند.

ه- فراهم بودن اطلاعات: کاربران اطلاعات باید نسبت به انواع اطلاعات آگاهی یافته و توان ذخیره و در دسترس قرار دادن آن را داشته باشند.

و- دسترسی به اطلاعات: بر اساس این اصل موضوعات اطلاعاتی حق دسترسی به داده های شخصی شان را برای تست کردن صحت و پاسخ های درست دارند.

این قوانین و تعهدات قانونی آنها، در اواسط دهه 1990 میلادی توشته شده و در دسامبر 1996 به طور رسمی انتشار یافته اند.

به هر حال این قوانین برای رعایت حقوق موضوع اطلاعاتی (شخصی که اطلاعات درباره او می باشد) و کاربران اطلاعاتی (کسانی که اطلاعات را در اختیار دارند) وضع شده اند (کمیسیون اداری اطلاعات محرمانه، 2003).

5- منابع و ماخذ الف- فارسی مقدسی، علیرضا و فائزه خوشبو (1383): کاربرد اخلاق در مدیریت فناوری اطلاعات، ماهنامه کارآفرین، شماره 31 ب- انگلیسی Agranoff, M.

H.

(1993).

Controlling the Threat to Personal Privacy.

Journal of Information System Management, Summer.

British Computer Society (2000).

British Computer Society Code of Conduct.

Available at: http://www.bsc.org.uk/aboutbsc/coc.htm Davison, R.

M.

(2000).

Professional Ethics in Information Systems: A Personal View.

Communications of the AIS Journal, Vol.

3, No.

8.

Lewis, P.

V.

(2002).

Defining Business Ethics: Like Nailing Jello to the Wall.

Journal of Business Ethics, Vol.

4, No.

5.

Lock, J.

(1999).

Second Treatise of Civil Government.

: Bobbs-Merrill.

Privacy Commissioner's Office (PCO) (2003).

Privacy Commissioner's Office.

Hong Kong.

Available at: http://www.pco.org.hk Steidlmeier, P.

The Moral Legitimacy of Intellectual Property Claims: American Business and Developing Country Perspectives.

12, No.

2.

Warren, S.

D., and L.

D.

Brandeis (2003).

The Right to Privacy.

Harvard Law Review Journal, Vol.

193.

سازمان مربوطهنشانی وب سایت های مرتبطمرکز کاربردی و تخصصی علم اخلاقwww.valdosta.edu/cpae/پرسش و پاسخ در باره مسایل تخصصی علم اخلاقwww.members.aol.com/InternetEthics/اصول اخلاقی در آموزش دانشگاهیwww.umanitoba.ca/academic_support/uts/stlhe/Ethical.htmlمباحث اخلاقی درباره آماده سازی و ارایه مقالات تخصصیwww.anu.edu.au/people/Roger.Clarke/SOS/ResPubEth.htmlگروه اروپایی درباره علم اخلاق در فناوری های تازه و علمیwww.Europa.eu.int/comm./secretariat_general/sgc/ethics/en/index.htmمرکز مسوولیت پذیری اجتماعیwww.ccsr.cms.dmu.ac.uk/مرکز اطلاعات شخصی و خصوصی الکترونیکیwww.epic.org/انجمن جهانی مالکیت معنویwww.wipo.org/ نشانی وب سایتسازمانhttp://www.acm.org/Association for Computing Machineryhttp://www.acm.org.au/Australian Computer Societyhttp://www.bcs.org.uk/British Computer Societyhttp://www.cips.ca/Canadian Information Processing Societyhttp://www.cssa.org.za/Computer Society ofhttp://www.hkcs.org.hk/Hong Kong Computer Societyhttp://www.ieee.org/Institute of Electrical and Electronics Engineershttp://www.scs.org.sg/Computer Society