طراحی گرافیک چیست؟
طراحى گرافیک در واقع اصطلاحى است عام براى حرفه‌اى متشکل از طراحى حروف، تصویرسازی، عکاسى و چاپ به‌منظور ارائه اطلاعات یا آموزش.این اصطلاح را اولین بار ویلیام ادیسون دیگینز در سال ۱۹۲۲ بکار برد.با این همه فقط پس از جنگ جهانى دوم بود که کاربرد آن رایج شد.
ارتباط بصرى در مفهوم وسیع آن تاریخ طولانى مدتى دارد.زمانى که انسان اولیه براى یافتن غذا به شکار مى‌رفت و جاى پاى حیوانى را بر روى گِل مى‌دید، در واقع نوعى نشانهٔ بصرى را مشاهده مى‌کرد.اثر گرافیکى مى‌تواند نشانه باشد، مانند حروف الفبا؛ یا یک نظام نشانه‌اى دیگر را شکل دهد؛ مانند علائم جاده‌ای.علائم گرافیکى در کنار هم تشکیل تصویر مى‌دهد.طراحى گرافیک در یک معنا حرفهٔ انتخاب یا ساخت علائم و آرایش آنها بر یک سطح براى انتقال یک ایده است.گرافیک هنرى است که ترسیم کردن و نگاشتن عناصر اصلى آنرا تشکیل مى‌دهند.
طراحى گرافیک به مثابهٔ یک تخصص فقط از واسط سدهٔ بیستم مطرح شد.تا آن هنگام شرکتها و مؤسسات تبلیغاتى توسط هنرمندان تجارى اداره مى‌شد.این متخصصین عبارت بودند از: صفحه‌بند؛ حروفچین که عنوان و متن را با تمام جزئیات طرح‌ریزى مى‌کرد؛ تصویرگران که هر نوع آثار ترسیمى از نمودارهاى فنى تا اسکیس‌هاى مُد را تهیه مى‌کردند؛ هنرمندانِ طراح حروف، روتوش‌کاران و دیگرانى که طرح‌هاى نهایى را براى تکثیر آماده مى‌کردند.امروزه طراح گرافیک با مؤسسات و آتلیه‌ها همکارى دارند.آنها نه تنها تبلیغات و آگهى‌ها، بلکه مجلات و روزنامه‌هایى را که این آگهى‌ها در آن چاپ مى‌شوند، طراحى مى‌کنند تا اواخر سدهٔ نوزدهم آثار گرافیکى به‌صورت سیاه و سفید بر کاغذ چاپ مى‌شد.طى چندین سده، کارکردهاى اصلى گرافیک اندک تغییرى یافته است و هر طرح ممکن است به چند روش مورد استفاده قرار گیرد.نخستین کارکرد طراحى گرافیک معرفى یا شناسائى است گفتن اینکه یک چیز چیست؟
یا متعلق به کجاست؟
مانند علائم ساختمانی، تابلو، برچسب روى بسته‌بندى‌ها و ...کارکرد دوم که در اصطلاح حرفه‌اى ”طراحى اطلاعات“ شناخته مى‌شود، در زمینهٔ اطلاع‌رسانى و آموزش است و رابطهٔ یک چیز را با یک چیز دیگر از نظر جهت، موقعیت و مقیاس مشخص مى‌سازد.مانند نقشه، نمودار.کارکرد سوم که متمایزتر از این دو کارکرد است یعنى نمایش و تبلیغ (پوستر و آگهی) که به قصد جلب‌توجه مخاطب و ماندگار کردن پیام است.
در قرن بیستم تبلیغات و چاپ تجارى به هنر گرافیک یورش مى‌برد اما آثار چاپى هنرى که به وسیلهٔ ماشین‌هاى دستى و به روش‌هاى کمابیش سنتى انجام مى‌گیرد، به زندگى خود ادامه مى‌دهد.هنرمندان تجسمى به ابداعات طرح و حروف مى‌پردازند.لیتوگرافی، حکاکى روى چوب و لینولئوم، تیزاب‌کاری، سیلک اسکرین و سریگرافى و چاپ‌هاى مخلوط همه امکاناتى هستند که نقاشان بکار مى‌برند.
طى دههٔ ۱۹۶۰، طراحى گرافیک به‌عنوان شیوه‌اى براى حل مشکلات ارتباطى و اطلاع‌رسانى مطرح شد و به همین ترتیب در رسانه‌هاى همگانى نیز به‌عنوان مُد مطرح شد.چیزى که با سلیقهٔ به روز بودن و حتى پیشرفت مرتبط بود.اما تغییر در سبک آن حاصل چندمین عامل مؤثر مانند پیشرفت‌هاى فناورى در حوزهٔ رسانه و نیز تحولات رایج در جامعه بود.و از آنجائى‌که تنها هنر بصرى نبود و کلام نیز در آن نقش مؤثرى داشت مى‌توانست مورد توجه کارشناسان و صاحب‌نظرانى که نسبت به اهمیت اجتماعى ارتباطات آگاه شده بودند، قرار بگیرد.
طراحى گرافیک طى دههٔ ۱۹۶۰ علاوه بر حوزه‌هایى که پیش از آن در اختیار سنت‌هاى صنعتگرى بود، مانند طراحى روزنامه، به رسانهٔ جدید تلویزیون و ویدئو هم گسترش یافت.نقش طراحى گرافیک در خدمات عمومى و تبلیغات فرهنگى نیز افزایش پیدا کرد.
در دههٔ ۱۹۷۰، طراحى گرافیک به بخشى از تجارت پول بدل شد و عمدتاً از آن براى ارائه نوعى هویت بصرى قابل تشخیص براى شرکتها بهره‌بردارى شد.تمام سازمان‌ها و مؤسسات، هرچند کوچک، ضرورت استفاده از یک نوع نماد یا نشانه را حس کردند.به‌تدریج طراحان جهت بازاریابى محصولات و خدمات و خلق تصاویر که بتواند یک محصول یا شرکت را مشخص سازد، به کار فرا خوانده شدند.با ظهور رایانه‌هاى شخصی، طراح تقریباً کنترل کاملى بر تمامى مراحل پیش از چاپ پیدا کرد.
طراحى گرافیک در برگیرندهٔ نوعى زبان است با دستور نامعین و با الفبایى پیوسته در حال گسترش.ما تنها زمانى یک اثر گرافیکى را به‌درستى درک مى‌کنیم که بتوانیم زبان آنرا بفهمیم.
مفهوم کلی هنر گرافیک
در گذشته ، واژه گرافیک بطور کلی ، نقاشی و رسم را شامل می شد، اما امروزه این واژه عمدتا به تکنیکهای تکثیر و نسخه برداری و از جمله به بعضی از شیوه های چاپ که درکنار رسم، نقاشی ، مجسمه سازی، حکاکی بر روی چوب و فلز و قلمزنی ، شاخه مستقلی از هنر را تشکیل می دهند، اطلاق می شود.دراوایل قرن نوزدهم مخترعی بنام آلویز سنفلدر Aloys Senefeld-er لیتوگرافی با چاپ سنگی را به فهرست شیوه های گوناگون چاپ اضافه کرد.در اواسط قرن حاضر ، سریگرافی یا چاپ از طریق فرآیند سیلک اسکرین (فرآیند چاپ با کمک عبور دادن جوهر از صفحه منقوش ) امکانات پیشرفته تری را عرضه داشت.از آن پس ،تکنیک افست دستی و تکنیک های نه چندان پیچیده ، افق تازه ای را پیش روی هنرمندان این رشته گشود.
آثار چاپی که با مدد جستن از تمامی این فرایندهای گرافیکی ارائه می شوند، شکلی از هنرهای زیبا هستند که ساختار دوبعدی دارند و به جهت اینکه اصل آن ، طرح اولیه یا نسخه چاپی نیست و بلکه یک صفحه یا توده برجسته است که در چاپ مورد استفاده قرار می گیرد، با رسم و یا نقاشی آبرنگ تفاوت دارند.با کمک این صفحه می توان نسخه های بیشماری از همان اثر و تقریبا با کیفیتی مشابه را تکثیر نمود .از دیدگاه جامعه شناسی ، این تکنیک گرافیکی ، سبب می شود تا افراد بیشتری بتوانند به آن اثر دست یابند.از اینرو هنرگرافیک ، حرکت مردمی ساختن و یا مردمی شدن آثار فرهنگی و هنری را سبب شده است، همانگونه که چاپ با حروف برجسته ،رشد و توسعه آثار فرهنگی و هنری را در قرن پانزدهم فراهم ساخت.با وجود آنکه آثار گرافیکی با این مفهوم خاص می توانستند صرفا حامل پیام های هنری و با همان موضوعات و سبکهای بکار گرفته شده در رسم و نقاشی باشند اما در حقیقت بگونه ای منحصر بفرد و غیر منتظره پیام رسان مفاهیم سیاسی ، مذهبی و اقتصادی یا به بیانی مفاهیم غیر هنری شدند .آندسته از آثار گرافیکی که ماهیت اطلاع رسانی داشته باشند، خواه از ارزش هنری برخوردار باشند یا نباشند – در مقوله هنرکاربردی یا هنر ماموریت داده شده ،می گنجند.این امر در خلال سالهای گذشته ، پیشرفت سریعی داشته است و آن چیزی شده است که ما امروزه آنرا به عنوان هنر تجارتی یا طرح گرافیکی می شناسیم .این نوع را نیز می توان بعنوان ترکیب هنری تصاویر و حروف برای اهداف عملی خاص نامید.
تصویر و نوشته
یکی از شگردهای هنرگرافیک برای ارائه این اهداف عملی ،ترکیب دقیق و ماهرانه تصویر و نوشته است.پیام های کلامی و تصویری در نمونه های در حال تغییر، تحت تاثیر متقابل و مکمل یکدیگرند.چگونگی این تاثیر و تاثر به ماهیت کار ، شناخت هدف ،سبک مورد استفاده در زمان مورد نظر و هم چنین سبک هنرمند برای بیان مفهوم و دیدگاه ها و خواسته های مخاطبین بستگی دارد.اینجا دو حالت وجود دارد، یک اثری که پیامش را تنها از طریق کلام (ارتباط کلامی )بیان می دارد، و حالت دوم اثری که پیامش را تنها از طریق تصویر (ارتباط تصویری) عرضه می دارد به بیانی دیگر طرح گرافیکی .در حالت اول بدون تصویر و در حالت دوم بدون نوشته است.
اگرچه ، ترکیب طبیعی تصویر و نوشته نشان می دهد که طرح گرافیکی از دو سیستم ارتباطی کاملا متفاوت با یکدیگر ، برخوردار است اما نوشته یا کلام بعنوان جایگاه یا محل واژه ها و تصویر بعنوان یک اثر خطی .صریح و چند رنگ و یا گاهی نیز تفسیر سه بعدی اشیاء ومفاهیم انتزاعی مطرح می باشند از اینرو ، طرح گرافیکی نقش عمده خود را در تاریخ پدیده خط و نگارش نشان می دهد، همانگونه که در پدیده هنر نیز چنین نقشی دارد، این دو مقوله ، هماهنگ با نقش های مختلف خود و درمدت زمانی به درازای صدها و یا هزاران سال به شکل کنونی خود رشد و نمو کرده است.اما هر دوی آنها از نیاز بشر برای انتقال مفاهیم مورد نظر خود به دیگران ، و برقراری ارتباط و همچنین از نیاز و تمایل بشر برای بقای ارتباط خود در قالب تصویر یا کلام نشات می گیرد.اگر به گذشته بنگریم ، خواهیم دید که اولین اثر گرافیکی که انسانها از خود بر جای گذاشته اند .در هر دو قالب تصویر و کلام بوده است.
اگرچه ، ترکیب طبیعی تصویر و نوشته نشان می دهد که طرح گرافیکی از دو سیستم ارتباطی کاملا متفاوت با یکدیگر ، برخوردار است اما نوشته یا کلام بعنوان جایگاه یا محل واژه ها و تصویر بعنوان یک اثر خطی .صریح و چند رنگ و یا گاهی نیز تفسیر سه بعدی اشیاء ومفاهیم انتزاعی مطرح می باشند از اینرو ، طرح گرافیکی نقش عمده خود را در تاریخ پدیده خط و نگارش نشان می دهد، همانگونه که در پدیده هنر نیز چنین نقشی دارد، این دو مقوله ، هماهنگ با نقش های مختلف خود و درمدت زمانی به درازای صدها و یا هزاران سال به شکل کنونی خود رشد و نمو کرده است.اما هر دوی آنها از نیاز بشر برای انتقال مفاهیم مورد نظر خود به دیگران ، و برقراری ارتباط و همچنین از نیاز و تمایل بشر برای بقای ارتباط خود در قالب تصویر یا کلام نشات می گیرد.اگر به گذشته بنگریم ، خواهیم دید که اولین اثر گرافیکی که انسانها از خود بر جای گذاشته اند .در هر دو قالب تصویر و کلام بوده است.
آغاز پدیده تبلیغات با نگاهی به تاریخچه تبلیغات ، این پرسش در ذهن انسان جرقه می زند که این پدیده از کجا و چگونه آغاز شده است؟
پاسخ ممکن به این پرسش ، به تعریفی که از پدیده پیچیده تبلیغات ارائه می شود، بستگی دارد .اگر این مقوله به عنوان تلاشی سیستماتیک و هدفدار تلقی شود که هدف آن تشویق افراد بیشتر برای عمل کردن به یک طریقه خاص ، باشد، نمونه های زیادی از آن وجود دارد که در ظاهر ، در مقایسه با آنچه که امروزه از آن به عنوان تبلیغات نام می بریم، از قدرت عمل کمتری برخوردار است.
بخش زیادی از آئین ها و مراسم حکام گذشته ،دراین تعریف می گنجند.براساس این تعریف ، حکامی که تلاش می کردند با برپاداشتن مقبره و یا بجای گذاشتن بنای یادبودی از خود ، خاطره ای را در ذهن آیندگان و معاصرین خود مجسم سازند ،در واقع یک کار تبلیغاتی انجام می دادند.کارفرمایان طماعی که غالبا با ادعاهای دروغین ، ملاحان و سربازان را بکار می گماشتند ، خود به مثابه تبلیغ کندگان بودند.این کار همچنین شکلی از تبلیغات والبته با ماهیتی تجاری بود.علاوه بر این فروشندگان ماهی و یا میوه دربازار ،که اجناس خود را فریاد می زدند و بدین ترتیب تلاش می کردند تا مشتریان بیشتری را برای کالای خود جمع کنند نیز از جمله تبلیغ کنندگان بودند.شکی نیست که حتی از نظر قدمت میان فعالیتهای تبلیغاتی و سیاسی (مثلا از جانب خطبا و سخنرانان) وا شکال مختلف حقه های تجاری تبلیغ کالا و خدمات (آنچه که ما امروزه بعنوان آگهی های تجارتی از آن نام می بریم) تفاوت فاحشی وجود دارد .تقریبا تبلیغات در همه اشکال آن ، از کلمات – گفتاری یا نوشتاری – کمتر بهره می جوید و تاثیرات خاصی را در ذهن بر جای می گذارد و به این ترتیب واکنش مطلوب و مورد نیاز را ایجادمی نماید.اما تصویر از دیرباز برای تبلیغات استفاده می شده است.نمایش یک کفش و یا پایی که در حال پوشیدن یک کفش است و یا ماکتی از آن در جلوی درب یک خانه ، طریقه موسومی بود تا نشان دهند که کفاشی در آن خانه زندگی می کند و خریداران را تشویق نمایند تا برای خرید به او مراجعه کنند.وقتی تصویر یک ماهی در پیاده روی خیابانهای شهرهای پومپی (Pompeii) و یا اوستیا (Ostia) در ایتالیا قرار داده می شد دیگر نیازی نبود.برعکس تبلیغات انتخاباتی و یا آگهی های مربوط به تاتر به آسانی و بدون بکار گیری الفاظ و واژه ها (بدون برقراری ارتباط کلامی )موفق نخواهد بود.وجه مشترک تمامی نمونه های اولیه تبلیغات این است که در همه این نمونه ها ،یک نمونه منتخب از کار در محلی پر رفت و آمد (اتسراتژیک ) قرار داده می شد.این نمونه منتخب در حقیقت جانشینی برای نمونه اصلی بود، پیام نوشتاری ،جانشین کلام و ایده کاندیدای انتخاباتی و یا فریاد فروشندگان دوره گرد می شد و تصویر ماهی جانشینی بود برای خود ماهی .فرآیند تکرار مطلب و پیام آگهی ،بطریقه مکانیزه یا غیر مکانیزه که سبب می شود پیام دریک زمان و درمکانهای مختلف به گوش متقاضیان بالقوه (کالاها یا خدمات موردنظر) منتقل شود، از بارزترین مشخصات آگهی های تجاری کنونی است.همزمانی و مضاعف ساختن پیام در حقیقت از عوامل و اجزائ ضروری و اجتناب ناپذیر آگهی های تجارتی امروزی است.پخش پیام های بازرگانی (نوشتاری یا تصویری) با توسعه شهرها که از روزگاری نه چندان دور آغاز شده ، ارتباطینزدیک و تنگاتنگ داشته است.صنعتگران و بازرگانان علاقه داشتند تا در شهرهای آزاد گرد هم بیایند و به این ترتیب ابعاد اقتصادی ،اجتماعی و سیاسی و فرهنگی زندگی آنان دستخوش تحولات زیادی شدو کسب اطلاعات دقیق تر ، در کوتاهترین زمان ممکن و با دقت و کارآیی بیشتر اهمیت ویژه ای یافت .اغراق نیست اگر بگوئیم که آگهی های تجارتی ، محصول شهر است.
از امپراطوری روم تا مسیحیت غربی سیاست توسعه طلبی رومیها در اروپا ، شمال افریقا و خاور نزدیک با لشکر کشی های بزرگ انجام می شد، اما این لشگرکشیها درعین حال انتشار تبلیغات را از طریق کانال های مختلف و بنام قردت جهانگیر امپراطوری روم میسر می ساخت.اقداماتی که برای دستیابی به این هدف اتخاذ شد، البته آن بکارگیری آگهی ها و آنهم به مفهوم وسیع و گسترده آن بود.معابدی که استادانه ساخته می شدند، معرف زیارتگاههای رومی بودند که خدایان رومی را جانشین خدایان محلی می ساختند.ساختن میدان مسابقات و آمفی تئاترها امکان انجام نمایش و مسابقات را برای عموم مردم فراهم ساخت که البته هدف از آغاز چنین سیاستی مطمئنا جلب رضایت و توجه توده مردم و پوشاندن نقاط ضعف دولتمردان و سیاستمداران بود.
این فعالیت های تبلیغاتی با پیام های نوشتاری همراه بود که از مهمترین آنها کتیبه های کنده شده در بناهای یادبود و طاق نصرتها بود که در هر صورت هدف تبلیغاتی را دنبال می کردند.این کتیبه های کنده کاری شده همچنین وضعیت و سبک نگارش مکتوبات رسمی را نیز نشان می دادند.رومیان بیشتر از ترکیب نوشته و تصویر برای ضرب سکه استفاده کرده بودند.همچنین این نوع ترکیب در صفحات لولا دار چوبی از جنس عاج و یا با موم نیز به چشم می خورد .این کتبیه ها به جهت داشتن جلد ضخیم که در صحافی های کنونی نیز استفاده می شود.اهمیت داشتند.
از قرن ششم و یا هفتم به بعد، معنویت باطنی مسیحیت راهی برای این انگیزه در حال گسترش ، ارائه نمود.یکی از نمودهای بارز این گسترش ، فعالیت های میسیونرهای (مبلغان) مذهبی بود که به قدرت اعتقادی واعظ به خطابه ها و سخنرانی هایش بستگی داشت.کلیسا ، اعزام مبلغانش را ، راهی برای رقابت با امپراطوری جهانگیر رومی دانست و در جستجوی جایگزین ساختن یک امپراطوری عظیم مذهبی بود.اما از آنجا که متقاعد ساختن گروندگان و تفهیم معنویت روحانی کلیسا، به ابزارها و تکنیکهای تجسمی خاصی نیاز داشت ، مقامات کلیسا ، توسل به هنر را برای منظور خویش برگزیدند.هنری که کلیسا در قرون اولیه ظهور مسیحیت مد نظر داشت، عمدتا نشان دادن سلطه و اقتدار مسیحیت در باربر سلطه امپراطوری روم بود.در حقیقت کلیسا به عنوان نقطه مقابل امپراطوری روم مطرح شد.
زبان نوشتاری و تعلیم مذهبی از همان آغاز ،نوشتار نقش عمده ای را در انتشار و ترویح مسیحیت به عهده داشته است.پس از پیدایش مسیحیت ، کار رومیها و یونانیها برای استفاده از کتیبه های یادبود همچنان ادامه یافت.تصاویر غالبا با متون کوتاه تشریحی همراه بودند.با این همه ، این کارها ضرورت داشت چرا که معانی و مفاهیم دین مسیح بسادگی و دراولین برخورد قابل فهم نبود .برای مثال، ذکر عناوین در کتیبه ها لازم بنظر می رسید تا بیننده دریابد که تصویر به کدام فدایی یا قدیس تعلق دارد .اگر چه رفته رفته ،علائم و نشان های بصری خاصی عرضه شد که در اثر استفاده مداوم هویت معقول و مقبولی درنزد بیننده یافتند.این علائم که غالبا نتیجه توالی نسبتا پیچیده افکار و عقاید بودند، علائمی بودند که بواسطه اینکه می توانستند ایده و پیام مستقر در تصویر را بخوبی تشریح نمایند، بعنوان جانشینی برای زبان نوشتاری انتخاب شدند.
با اینهمه ،هدف و نقش عمده نوشتار ، ثبت متون دین مسیحیت و مهمتر از آن ثبت انجیل عهد عتیق و عهد جدید بود .این کتابها ،بخش عمده ادبیات مسیحیت اولیه را تشکیل می داند .علاوه برآن ، رسالات و داستانهایی از حواریون و متونی که صحت و سقم آنها مسجل نشده بود و تفاسیر و گزارشات پدران روحانی نیز از جمله مواردی بودند که در این تاریخچه تبلیغات بازرگانی مقدمه قلمرو جهانی و حضور چشمگیر و موثر تبلیغات در عصر کنونی ، تصور وجود جهانی بدون تبلیغ را مشکل کرده است.از واژه تبلیغ دو معنا به ذهن متبادر می شود: یکی «تبلیغات سیاسی » که معادل آن در زبان انگلیسی propagnda است و دیگری «تبلیغات بازرگانی» که برای آن اصطلاح advertising به کار برده می شود.
از تبلیغات تعاریف گوناگونی شده است که با اندکی تامل در همه تعاریف می توان دریافت که تبلیغات خواه سیاسی یا تجاری به طور اساسی با ارتباطات سروکار دارد و ارتباطات نیز از تبلیغات داده ، آورده است: تلاش برای ارائه آموزه ها ،اندیشه ها ، دلایل و شواهد یا ادعاها از طریق رسانه های ارتباطی برای تقویت هدفی یا مبارزه با هدف متضاد آن.
پروفسور حمید مولانا ،استاد ایرانی ارتباطات بین المللی در دانشگاه امریکایی واشینگتن ، نیز در تعریفی از تبلیغات می گوید: تبلیغ عبارت است از نشر و پخش یک اصل و مقصود نهایی از طریق افزایش یا گسترش و تکثیر طبیعی در شرایط زمانی و مکانی مخصوص.» واژه پروپاگاندا را اولین بار در سال 1622 میلادی پاپ گریگوری در واتیکان به کاربرد و سازمانی به این نام در کلیسای آن مزان تشکیل شد، ولی تاریخچه تبلیعات بازرگانی به خیلی دورتر بر می گردد .تبلیغات سیاسی شامل فعالیتهای احزاب سیاسی و جمعیتها یا دولتها و حکومتها برای ترغیب و سوق دادن افکار عمومی به آن سویی است که در نظر دارند.ولی در تبلیغات بازرگانی ، همان طور که از معنای واژه مستفاد می شود، منظور و مقصود نهایی رونق بخشیدن به فعالیتی تجاری است و مفهوم خرید و فروش یک محصول یا تلاش برای ایجاد بازار مصرف بیشتر برای آن محصول را در ذهن ایجاد می کند.به طور کلی تبلیغات بازرگانی پدیده دوران سرمایه داری است و نشانه بارز آن نیز تاکید بر مصرف کننده بودن کالا یا خدمتی است.
تبلیغات بازرگانی گرچه بیشترین تاثیر را از دانش ارتباطات گرفته است ولی به صور گوناگون با جامعه شناسی ،روان شناسی ، اقتصاد و مدیریت هم ارتباط نزدیک دارد.برای تبلیغات بازرگانی تعاریف مختلفی ارائه شده است.دریکی از این تعاریف آمده است: تبلیغات بازرگانی عبارت است از پیش بینی و تهیه پیامهای سمعی و بصری که در ازای پرداخت بهای نشر توسط یک یا چند عامل تبلیغاتی به اطلاع مردم رسانیده شود.این پیامها حامل خبری از خصوصیات و امتیازات یک کالا یا خدمت با یک فکر یا شیوه عمومی خواهند بود که اطلاع از آنها موجب افزایش فروش کالا یا استقبال عمومی از خدمت و فکر مورد نظر است.
تعریف دیگر تبلیغات بازرگانی به این شرح است : تبلیغات بازرگانی عبارت است از شناساندن موسسه ای اقتصادی و معرفی جزئیات محصول به گروههای مصرف کننده از طرق گوناگون به قصد نهایی دعوت به روی آوری به موسسه و مصرف محصولات آن مؤسسه .در تعریف دیگری آمده است: آگهی عبارت است از هر نوع معرفی غیرشخصی و ترویج ایده ها ،کالاها و خدمات در مقابل پول که به وسیله یک فرد یا موسسه مشخص انجام می گیرد.
همان طور که در تعریف اخیر مشاهده می شود تبلیغات بازرگانی معادل آگهی یا Advertisment آمده است ولی مفهوم کلی تبلیغات بازرگانی را می رساند.نکته جالب توجه این است که درهمه این تعاریف هدفمند بودن و قصد و منظور مورد نظر تبلیغ کنندگان در تبلیغات مشترک است.
نخستین تبلیغ گران حتی قبل از پیدایش مطبوعات و رسانه های چاپی در قرن 15 میلادی ، شکلهایی از تبلیغات بازرگانی وجود دارشت .صنعتگران آسیایی و اروپایی نشانه هایی را بر روی کالاهای تولیدیشان حک یا کنده کاری می کردند.این کنده کاریها که نوعی علامت تجاری محسوب می شد، مشخصه صاحب کالا و تولید کننده آن بود.این علائم و نشانه ها توجه تعداد کثیری از بی سوداران را جلب می کرد، تا جایی که هرگاه کالایی مرغوبیت نسبی پیدا می کرد، همه به دنبال صنعتگری بودند که آن کالا را ساخته است.گذشته از این عامل ،نشانه های متداول درآن زمان ، به نوعی به نمادهای مشترک بومی و محلی تبدیل شده بود.
نخستین علامتهای تجارتی بتدریج و با تنوع بسیار به وجود آمدند.مثلا در ژاپن ،در زمان امپراتوری میجی و توکوگاوا نوع بسیار جالبی از این علائم ، که با استادی ساخته می شد، کان بان بود (شکل 1) .
بتدریج این علامتها به صورت نشانه هایی درآمدند که موجب تشخیص تولید کنندگان و فروشندگان مختلف از یکدیگر می شد.
پس از این نشانه ها ،نخستین آگهی های چاپی ، اعلامیه های مصور ساده و ابتدایی بود که تاجران توزیع می کردند.این اعلامیه ها را ، که در قرون وسطا و سالهای بعد از آن تنها وسیله تبلیغاتی بودند، جارچیان نیز در محلهای پررفت و آمد به اطلاع عموم می رساندند که خود نوعی تبلیغات بود.
از قرن 16 میلادی بتدریج نظام بازار جهانی به وجود آمد .اکتشافات اروپاییان و در پی آن گسترش شبکه معاملات تجاری بین المللی باعث شد که زندگی اقتصادی از حد کشاورزی برایا مرار معاش ،تولیدات خانگی و فعالیت کارگاههای کوچک برگذرد.راههای تجاری بین خریداران و فروشندگانی که پهنه های گسترده خشکی و آب جدایشان کرده بود حلقه های اتصال بازرگانی به وجود آورد و درنتیجه تبلیغات بازرگانی به ابزاری مهم در ارتباطات بازرگانی تبدیل شد.
از اوایل قرن هجدهم در انگلستان و از اواسط همان قرن در متصرفاتش در امریکای شمالی روزنامه هایی به وجود آمد که به تبلیغ گران معروف بود .این روزنامه ها آگهیهای رده بندی شده ای چاپ می کردند (اغلب این آگهیها روی جلد یا صفحه اول این نشریات بودند) که مخاطبانش اندک ،اما ثروتمند بودند.در انگلستان که به وجود آمدن جماعت بازرگانان شهری منجر به پدید آمدن طبقه متوسط قابل توجهی از مصرف کنندگان شد، بعضی از آگهیها پیامهایی را مبنی بر تشویق مصرف القا می کردند.اگر چه ،دراغلب موارد، آگهیهای روزنامه ای حلقه ارتباطی صاحبان مشاغل بود برای عرضه خدماتشان به یکدیگر .در این ایام آگهیهای اعلان عمده فروشی به اخبار مربوط به ورود محموله های پارچه کتانی ،قهوه ،چای و … اختصاص می یافت.
لوی خیلی پیش تر در سال 1478 ،یعنی همزمان با تحول صنعت چاپ ،اولین آگهی مطبوعاتی که اختصاص به فروش مجموعه مقررات کلیسا داشت، منتشر شد .با گذشت زمان و تحول در تکنیکهای چاپی روشهای ارائه آگهی هم متحول و با چاپ روزنامه ها و نشریات ادواری ، شکل آگهی ها هم دگرگون شد.اولین آگهی از این دست درسال 1652 توسط یکی از صادرکننده قهوه عرضه شد و به دنبال آن در سالهای 1657 و 1658 آگهی شکلات و چای هم به نظر مصرف کنندگان رسید.
از ضرورتهای پیدایش اقتصادی پویا هم انتقال کالا و پول است و هم انتقال نیروی کار.بنابراین ،بعضی از آگهی ها به عرضه نیروی کار برای فروش یا اجاره اختصاص می یافت.برده داری نظام فروش نیروی کار بود که موجب انباشته شدن ثروت زیادی در انگلستان و آمریکا شد و شگفت آور نیست که مقدار قابل ملاحظه ای از تبلیغات بازرگانی در قرن هجده.و اوایل قرن نوزده به فروش بردگان یا دادن پاداش و مژدگانی برای دستگیری و بازگردان بردگان فراری اختصاص می یافت(شکل 2).
چاپ آگهیهای رده بندی شده که بیشترین حجم تبلیغات نیمه دوم قرن نوزدهم را شامل می شد عمدتا ناشی از فعالیت چاپگران و ناشران روزنامه ها بود که برای تامین بخشی از هزینه های چاپ روزنامه ، ستونهایی از روزنامه را به درج آگهی اختصاص می دادند .جان پیترزنگر ناشر نیویورک ژورنال و بنجامین فرانگلین ناشر پنسیلوانیا گازت از پیشگامان درج این گونه آگهیها در قرن هجدهم در امریکا بودند.باآنکه برخی از چاپگران تصویرهای کوچکی را ( که به طریق خکاکی به دست می آوردند) در بین آگهیها چاپ می کردند که متن آگهیها را از هم جدا می کنند، اما در آن موقع نخستین توقع و تلقی از آگهی این بود که بدون آب و تاب و زرق و برق اطلاعات سودمندی را در اختیارخیل مخاطبان مشتاقی که عمدتا سرگرم تجارت بودند بگذارد.
به موازات افزایش و گسترش روزنامه ها در قرن نوزدهم آگهیهای بازرگانی نیز نقش خود را در رده بندی اطلاعات شغلی گسترش دادند در آن زمان روزنامه ها راههایی را فرمودند که اهمیت بسزایی در رونق بعدی تبلیغات داشت .در اوایل قرن نوزدهم اروپا و امریکا شاهد ظهور روزنامه هایی بودند که دامنه مخاطبانشان را وسعت بخشیدند.در انگلستان و بعدها در امریکا روزنامه هایی بود که اصطلاحا به آنها پنی پرس (روزنامه یک پولی) می گفتند، این روزنامه ها به دست بسیاری می رسید و به سبک روزنامه نگاری جنجالی گرایش داشتند.این روزنامه ها در عین حالی که وسیله انتقال اطلاعات تجاری بودند ،عده زیادی از کارگران با سواد را نیز جلب کرده بودند.در حالی که تبلیغات بازرگانی کماکان به شکل رده بندی شده ارائه می شد این روزنامه ها زمینه ساز فعالیت رسانه هایی بودند که دراواخرقرن 19 و اوایل قرن بیستم با شکلهای جدید تبلیغات برای مصرف کنندگان پا به عرصه وجود گذاشتند.
چشم انداز پیشۀ طراحی از زمان پیدایش عکاسی یعنی از حدود صد و شصت سال پیش هنر گرافیک ابعادی تازه یافت .از سوی دیگر در پی دگرگونی های پر شتاب اجتماعی گسترۀ فعالیت طراحان گرافیک نیز در معرض تغییرات پیاپی قرار گرفت با استفاده از دروبین عکاسی به عنوان ابزار خلاق دیداری حوزه دید انسان به تدریج گسترده تر شد.
با گذشت زمان طراحان گرافیک و عکاسان آموختند که چگونه از متون یکدیگر بهره گیرند و هنر و حرفه خود را پربارتر سازند .ابزار اصلی طراحان گرافیک یعنی مداد و قلم سدۀ کنونی پیشگامان هنر گرافیک در تلاش برای شکستن پوستۀ رئالیسمی که خود را در آن محصور می دیدند با گرایش روز افزون به نمادگرایی و نوآوری مسبب دگرگونی های بنیادین در هنر گرافیک شدند.
بعدها بار رشد صنایع و توسعه کارخانه ها و پیشرفت آموزش و پرورش تولید انبوه و مصرف انبوه باعث ارتقاء سطح زندگی شد.و این رشد اقتصادی و اجتماعی فرصت های بیشتری برای طراحان گرافیک فراهم آورد.گرافیک تبدیل به حرفه ای شد که امکانات خود را در خدمت تبلیغات و بازاریابی ، اطلاع رسانی به همگان و بالاخره انتشارات و چاپ درآورد.و آن امور نیز به نوبۀ خود از یکی از جالب ترین فنون پیشرفته بهره مند شدند.
بدین ترتیب در پی تولید و مصرف انبوه .ارتباط همگانی نیز وارد نخستین دوره خود شد.
در خلال دوره باوهاس در اوایل سده بیستم دید گسترده تری از هنر طراحی ارائه شد.میان طراحی از یک سو و از سوی دیگر معماری ، تئاتر ، هنرهای زیبا و نیز عکاسی که یار نزدیک طراحی محسوب می شد.ارتباطی سازنده به وجود آمد.هم چنین با استفاده گسترده تر از موادی مانند پلاستیک ، جوهرهای رنگی ، انواع دستگاه های نمایش فیلم بازتاب های نور و آینه های محدب و ...حرفۀ اصلی طراحی غنی گردید.
در همان زمان عامل مهم و مؤثر دیگری نیز وارد صحنه شده بود: از تکامل عکاسی ، سینما گرافی پدید آمد و در اثر آن مرز میان فیلمسازان و طراحان گرافیک تا حدودی مبهم شد .جنبش کوبیسم و دادایسم و فوتوریسم در فرانسه و ایتالیا باعث پدید آمدن انگیزه هایی برای جستجوی ابعاد تازه ای در هنر گرافیک شد هنرمندان و طراحان چون اگلینگ ، فیشینگرز ، مارکس و موهولی ناگی دو نفر اخیر در باوهاوس تجاری در زمینه طراحی متحرک انجام دادند که عامل مهمی در پیدایش طراحی معاصر شد.
اگر نگاهی به نیم قرن گذشته بیندازیم می بینیم از آن زمان تا کنون نوآوری ها و دگرگونی های نمایانی در این زمینه بوجود آمده است در بخش فن شناسی ، صنایع الکترونیک با ارائه کامپیوتر تراترسیتور ، ویدئوسکوپ ، دیسک و ماهواره فضایی پیشرفتهای چشمگیری نموده و گسترش تلویزیون دنیای امروز را تبدیل به دهکدۀ جهانی کرده است.آموزش و پرورش نیز با بهره گیری از پیشرفتهای انجام شده در سطح کودکان و بزرگسالان رشدی نامنتظر داشته است در این میان حرفۀ طراحی گرافیک در ترکیبی خلاق با قابلیتهای صنعت عکاسی کاوش هایی را در جهت استفاده از عدسی های نوری آغاز کرده است.
امکانات دیداری که بوسیله فن شناسی تلویزیون ، ویدئو ، فیلم استریپ ، اسلاید ، نوار ، پروژکتور اورهد مواد دیداری ضبط شده ، کامپیوتر ، لیزر و روش های هولوگرافی بوجود آمده هر یک منجر به پیچیده تر شدن روز افزون طراحی گرافیک شده است.این روند نه تنها موجب دگرگونی در روشها شده بلکه تجدید نظر در تمام سطح های این هنر را نیز الزام آور کرده است .اما یکی از خطهای اساسی که طراحی گرافیک با آن روبروست این واقعیت می باشد که نگرش مردم پیوسته و گاه حتی شتابنده تر از روشها و فنون هنری و حرفه ای در حال تغییر است.
رشد و گسترش هماهنگ سینما ، صنایع الکترونیک ، تلویزیون و هنر سنیتیک نسلی را پرورش داده که درک تصویری آن بسیار زیرکانه و گسترده تر از پدرانش است بیان کلامی جای خود را به بیان تصویری داده است.
دگرگونی های یاد شده منجر به مشاهده های همزمان یا ادراک های مضاعفی می گردد.که از تماس دیداری فرد با پیرامون وی حاصل می شود و هنرمندان نخستین کسانی اند که متوجه بیشتر دگرگونی های مؤثر بر زندگی ما می شوند و به تغییر و تفسیر آنها می پردازند .در گذشته های دور به سال 1912 دو نقاش ایتالیایی و فرانسوی به نام های بوچیونی و دلوند همزمان نمایشگاهی از چهره ها ، خودروها ، مبلمان و ...را در وضعیتهای متفاوت و ارتباط های رنگی مختلف که روی پارچه های کتانی نقش شده بودند برگزار کردند.
فلسفه این همزمانی در نمایش اصولا در جوهرۀ هستی نهفته است.ادراک انسان از اتفاقاتی که بطور همزمان در گوشه و کنار جهان بوقوع می پیوندد حتی پیش از پیدایش تلویزیون نیز قابل توجه است این ادراک از طریق جا به جایی های سریع تلفن، تلگراف ، بی سیم و نیز همدیگر شدن روزنامه ها و مجله ها بوجود آمده است.
تاثیر آگاهی نه تنها در هنر بلکه در برنامه ریزی هر تصویر متحرک می تواند مشاهده شود با مقایسۀ برنامه های تهیه شده در چند دهه پیش با برنامه های امروزی در می یابیم که ادراک تصویری تا چه حد سریعتر شده است همین چند سال پیش بود که چاپ و صفحه آرایی نیز به این دگرگونی ها پاسخ مثبت دادند روشهای پیوند عکسی ، تکثیر تصاویر و نمایش چند پرده ای نمونه هایی از این گرایش هستند خوشبختانه امروزه این نمایشها ، به ارتباط های دیداری معمولی تبدیل شده و برای تصویر سازان ، سرعت و جاذبه آن تازگی چندانی ندارد آنچه مورد نیاز است توصیف تخیلات و الهامات ذهن به گونه ای خلاق و نیز ایجاد ابزار ارتباطی مناسب برای عرضه های همزمان آنهاست.
یک مورد نگران کننده این حقیقت است که به سرعت به قرن آتی نزدیک می شویم ولی هنوز نتوانسته ایم مسائل این قرن را در زمینه طراحی گرافیک حل کنیم.با وجود اینکه امروزه گرافیک یکی از ابزارهایی مهم ارتباطی شده و تمام جنبه های فعالیت های بشری را در برگرفته است نیاز فراوانی به امکانات آموزشی بهتر و خلاقیتی جسورانه برای تولید و سائل کمک آموزشی مناسب تر ، همراه با احساس مسئولیت اخلاقی بیشتر نسبت به مسائل جهانی وجود دارد.
این واقعیت را نیز باید در نظر داشت که امروزه حدود 30% طراحان گرافیک از ابزار الکترونیکی مانند وسائل دیداری و شنیداری استفاده می کنند و 20% آنها در استخدام شبکه های تلویزیونی و شرکت های گرافیکی هستند که ابزارهای پیشرفته امروزی سود می برند.