دانلود مقاله تاریخچه و موقعیت جغرافیایی استان خراسان شمالی

استان خراسان شمالی نگین سر سبزشمال شرق ایران پس از ارائه لایحه دولت آقای محمد خاتمی با مصوبه نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی و تایید شورای نگهبان در بهار سا ل1383رسما به عنوان یکی از استانهای کشور ایران تاسیس گردید.

خراسان شمالی با 28/100کیلومتر مربع وسعت و850000نفر جمعیت دارای 6شهرستان (بجنورد .

اسفراین .شیروان .

جاجرم .

مانه و سملقان و فاروج ) 15بخش 40دهستان و بیش از 1000 روستای دارای سکنه می باشد.

این استان از شمال کشوربا ترکمنستان (با 270کیلومتر مرز مشترک ) از شرق و جنوب با استان خراسان رضوی از جنوب غربی با استان سمنان و از مغرب با استان گلستان هم مرز است.

ارتفاعا تی همچون آلاداغ , سا لوک , می سی نو یا مان داغی از مهمترین ارتفاعات و رود اترک به عنوان تنها روزخانه دائمی وپر آب شمال شرق کشور دراین استان جریان دارد.
تاریخ و فرهنگ
وجود 606اثر تاریخی و محوطه های با ستانی متعد د با سابقه چندین هزار سا له بیانگر غنای تاریخی این استان می با شد این سرزمین د رزمان اشکاانیان از بلاد مهم نساء و اقوام پا رت بوده و در طول تاریخ گذرگا ه حکومت های متعددی بود ه است .
خراسان شمالی (گنجینه فرهنگ ها ) با قومیت های مختلف کرمانج , فارس (تا ت) ,ترک ,ترکمن , کرد و اقلیتهای بلوچ ,عرب ,لر , ترک ها و فارسهای مهاجر دیار وفاق مذهب و قومیت می با شد.

جا ذبه های تاریخی و گردشگری خراسان شمالی
ارگ تاریخی بلقیس در اسفراین , بنای سنگی اسپاخور در مانه و سملقان , قلعه جلال الدین جاجرم ,آینه خانه و عما رت مفخم بجنورد, چها ر تاقی تیموری شیروان و امامزاده سید حمزه فاروج از آثا ر تاریخی شاخص این استان می با شد بخش قابل توجهی از پا رک ملی گلستان روستای زیبای در کش در مانه سملقان , رویین در اسفراین , گلیان در شیروان و بش قارداش بابا امان و اسفیدان در بجنورد از جا ذبه های گردشگری استان بشمار می رود.

نمایی از بش قارد
بجنورد
شهر بجنورد با پهنه ای در حدود 17245 کیلومتر مربع از شما ل به جمهوری ترکمنستان از جنوب به شهرستان اسفراین از غرب به شهرستان مانه و سملقان و از شرق به شهرستان شیروان ارتباط دارد.

براساس آخرین تقسیما ت کشوری بجنورد دارای 3بخش مرکزی , رازجرگلان و گرمخان می باشد .به دلیل وسعت و وجود ارتفا عاتی همچون آلاداغ , سا لوک , می سی نو , بز داغی , دو چنگ و دره ها و دشتهای وسیع از جمله بجنورد و گرمخان دارای اقلیمی معتدل با زمستانهای سرد و تابستانهای نسبتا ملایم است.

اترک مهمترین رودخانه این منطقه است و از دیگر رودخانه های آن می توان فیروزه , ارکان , بازخانه , شیرین چای , با با امان , بدرانلو , چناران و…را نام بر د موسیقی در میان این اقوام آمیختگی عمیقی با تمامی شئونات زندگیشان دارد و بازگو کننده باورها , اعتقادات و بینش و تفکر اقوام این ناحیه می باشد و شامل موسیقی ترکی , کردی وترکمنی است.

از انواع مقامهای موسیقی ترکی می توان به تجنیس ,شا ختا , نا لیش ودر موسیقی کردی اله مزار, هرای , زارنجی , ترغه و ....

ودر موسیقی ترکمنی به یاقی یالی, بوجنت , آد چاپان و درسم سن اشا ره نمود.

به سبب وجود تنوع آب و هوا بجنورد دارای مراتع و گونه های گیا هی مختلف و درختانی چون ارس ,بلوط , کر کوه انواع گرامینه زرشک , باریچه , بید گون , درمنه و …می باشد.

پیشینه تاریخی شهر بجنورد
بررسی محوطه ها, تپه ها و ابنیه ها ی تاریخی شنا سایی شده در این منطقه حاکی از تمدنی کهن است که می توان شکل گیری نخستین زیستگاههای بشری را در حاشیه رود اترک مشاهده نمود بجنورد در دوره تاریخی بخشی از سا تر اپی پا رت قلمداد می شد ه است و در کتاب تاریخ سیستان و حدود العام مقدسی ; ناحیه بجنورد را بعنوان بخشی از سرزمین نسا بر شمرده اند.

در دوره اسلامی همزمان با حکومت های متقارن (طا هریان و ساما نیان ) تا سده هشتم بخش های وسیعی از بجنورد آباد بود است و به دنبال استیلای مغولان برایران و اسکان عده ای از آنان د ر نواحی این منطقه طایفه گراییت یا گرایلی در حوالی بجنوردساکن شده و اکراد بجنورد نیز در پی سیاست شا عباس صفوی به این محل کوچانده شدند و بجنورد کنونی که در کتب قدیمی از آن به عنوان بیژن گرد یا د کرد ه اند (گرد به معنای شهر و آبادی و بجنورد به معنای شهر بیژن ) توسط تولی خان ابن نجفقلی ازامرای ایلخا نی محلی کردکه از اجداد یار محمد خان شادلو می باشد تاسیس شد.

مردم شناسی و اقوام بجنورد یکی ازویژگیهای مهم بجنورد وجود بافت متنو ع قومی و مولفه های فرهنگی متفاوت آن است اقوامی که امروزه در محدوده این شهرستان وجود دارد عبارتند از : ترک ها , کرمانج ها ترکمن ها و فا رس ها (تاتها) عمده مشغله مردم این شهرستان کشاورزی دامداری و صنا یع دستی از جمله قا لیبافی است و در صد ی از نیروی شاغل این شهرستان د ر بخش صنعت و خد ما ت مشغول به فعا لیت هستند هم زیتی مسا لمت آمیز این اقوام با فرهنگ های متفاوت مو جبا ت تنو ع د رمعیشت و زندگی اعتقادات و باورها آ داب و رسوم و موسیقی گردیده است.

بخشی از جا ذبه های تاریخی و گردشگری بجنورد پارک جنگلی بابا امان , مجموعه تاریخی و تفریحی بش قا رداش , مجموعه فرهنگی و تاریخی مفخم ( مزه مردم شناسی ) عما رت مفخم , بقعه سلطان سیدعباس ابن موسی ابن جعفر,روستای توریستی و پلکا نی اسفیدان , آبشار حمید , باغ علی آباد , چشمه و امامزاده مهنان , آبگرم ایوب پیغمبر و ...

سوغات بجنورد آبنبا ت بجنورد (شکر پنیربجنوردی), گلیم ( سفره کردی ) لباسهای محلی , انواع قالی , قالیچه و پشتی های ترکمنی مرغوب , چاروق (پای افزار سنتی ) قره قروت , کشک و انگور رازقی ( کلا داری ) و ....

بخشی از سوغات و صنا یع دستی مرکز استان خراسان شمالی را تشکیل می دهد که آبنبات بجنوردی از شهرت جها نی برخوردار است.

لباس محلی ترکمن نمایی از بابا امان لباس محلی کرمانجی نمای بیرونی عمارت مفخم عمارت مفخم نمای داخلی آیینه خانه مفخم روستای زیبای اسفیدان لباس محلی کرمانجی دور نمایی از بش قارداش بجنورد پتروشیمی بجنورد اسفراین شهرستان اسفراین با 5192 کیلومتر مربع وسعت در دامنه جنوبی کوههای آلاداغ و جنوب کوه شاه جها ن قرار دارد.اسفراین از شما ل به شهرهای بجنورد و شیروان از جنوب و جنوب غربی به شهرستان سبزوار و استان خراسا ن رضوی , از شرق به شهرستان های قوچان و سبزوار و از غرب به بجنورد محدود است .

قله شا ه جهان از مهمترین ارتفا عا ت و رود قره سو , بید واز و رویین از مهمترین رودهای آن است.

پیشینه تاریخی اسفراین شهرستان اسفراین از اقامتگاه های اولیه اقوام آریایی و قسمتی از سرزمین پارت ها بشمار می رفته است و در زمان اشکانیان و ساسا نیا ن اسفراین جزو ابر شهر نیشابور بوده و اهمیتی خاص داشته است .

روستاهای آباد و پر آب و مزارع سرسبز این دیار نشان از آشنایی قدیم مردم این منطقه با شیوه های آبیاری وسد سازی دارد سد مها ر که احتمالا مربوط به دوره سا سا نیا ن است و بعد ها توسط تیموریا ن تعمیر و مرمت شده موید این نظر است اسفراین در حمله اعراب نیز آباد بوده این شهر در دوره افشا ریه با خشک سالی و ویرانی روبرو شد و مردم به میان آبا د که محل کنونی شهر اسفراین می با شد کوچ نموده و در آنجا سکنی گزیدند.

اسفراین دارای یک شهر و 3بخش مرکزی ,بام و صفی آبا د می با شد.

اسفراین مهد کشتی چوخه ایران هرساله سیزده و چهارده فروردین ماه در بهار طبیعت بزرگترین مراسم کشتی چوخه ایران در شهرستان اسفراین برگزار می گردد.

این مراسم اولین وتنها مراسم کشتی چوخه سنتی ایران است که در فضای بیرونی وبر روی خا ک در گود زینعلی خان ( شما ل شهر اسفراین ) برگزار می شود در این رقابت زیبا کشتی گیران با فنون خاص چوخه همراه با نواخته شدن دهل و سورنا با هم به رقابت می پردازند هر سا له بیش از 200هزار نفر از این رقا بتها دیدن می نمایند که تعداد قابل تو جهی از این تماشا گران برای دیدن این مراسم سنتی از اقصی نقاط کشور به اسفراین سفرمی کنند.

چادر شب بافی در رویین اسفراین جا جرم شهرستان جا جرم با 5879 کیلو متر مربع وسعت و 61737 نفر جمعیت در جنوب غربی بجنورذ واقع است .جا جرم از شمال و شمال شرق به شهرستان های مانه و سملقان و بجنورد , از جنوب به دشت جوین ,از شرق به اسفراین و از غرب به استان سمنان منتهی می شود.این شهرستان شامل دو نقطه شهری ( گرمه و جا جرم ) , سه بخش (سنخواست , شوقان و مرکزی ) , 6دهستا ن , 56 روستا و 542 پا رچه آبادی است.

پیشینه تاریخی شهرستان جا جرم جاجرم یکی از مناطق تاریخی استا ن خراسان شمالی است که در گذر ایا م از پا یگا ه های مهم حکومتی و دینی ایران بوده است.

اها لی آن از طو ایف مختلف مقصود لی گنجه ای ,ازبک , شا کری رمضا نلو فخرایی , شیخ ا لاسلامی و ....

که در طول تاریخ از مناطق مختلفی همچون بسطام , خوارزم , بخارا و ....

به این منطقه کوچ نموده اند تشکیل یا فته است مورخا نی همچو ن مقد سی ,یاقوت حموی ومستوفی ازآن به سرسبزی و آبادانی یادنموده اند شاعران و دانشمندان ناموری همچون بد رالدین جاجرمی , شاعرمعروف مجد همگر ,ابوالقاسم عبد العزیز مستوفی و ابوالسحاق ابراهیم جا جرمی از علما ی حدیث نیزاز این شهر برخاسته اند.

بخشی از جاذبه های تاریخی و گردشگری شهرستان جاجرم قلعه جلا ل الدین (سلجوقی ) , زیا رتگا ه علی ابن مهزیار , کاروانسرای ربا ط عشق و ربا ط قلی , مسجد جامع جاجرم و بنای باغ مزار گرمه قلعه جلالدین شیروان شهرستان شیروان با 3789 کیلو متر مربع مساحت و جمعیتی معا د ل 164465 نفراز شما ل به ترکمنستا ن , از جنوب به اسفراین , از شرق به قوچان واز مغرب به بجنورد ارتباط دارد; شیروان از شهرها ی مرتفع استان خراسان شما لی است که در دره رود اترک و در بین کوه های کپه داغ و آلاداغ جای گرفته است شیروان داری آب و هوای نسبتا سرد در زمستان و گرم و معتدل در تابستان می با شد.

شیروان دارای انواع مختلف جا نواران نیمه بیا بانی و خزند گان و پرندگان است .

پلنگ , گرگ , روبا ه , گراز , خرگوش , آهو , کل , بزگوهی و ....

در محیط طبیعی آن دیده می شود.

پیشینه تاریخی شهرستان شیروان در مورد وجه تسمیه شیروان نظرات مختلفی بیان شده از جمله اینکه اقوام مهاجر این نام را از غر ب به این منطقه آورده اند و این نام از زمان صفویه رایج گشته و پیشتر در این حدود شهر دوین بوده است آ ثا ر گورهای رزتشتی که در روستا های منطقه ما نند دوین 0 گلیان 0 زیا رت 0 منصوران و هنا مه وجود داردوتپه با ستا نی نادری با قدمت هزاره چها رم وپنجم قبل از میلا د اهمیت تاریخی این منطقه را نشا ن می دهد.

بخشی از جا ذبه های تاریخی و گردشگری شهرستان شیروان ییلاق زوازم , غا ر کا فر قلعه, غا ر پو ستین دوز ,غا ر سلیمان , مقبره چها ر طا قی تیموری و....

نمونه ای از صنایع دستی استان ما نه و سملقان شهرستان مانه و سملقان با وسعتی معادل 5978 کیلومتر مربع و 92780نفر جمعیت از شما ل به راز و جرگلان واز جنوب به شهرستان جاجرم از شرق به بجنورد و از غرب به خطه سرسبزاستان گلستان محدود است.این شهرستان دارای یک شهر ,سه بخش (مرکزی ما نه وسملقان ) ,6دهستان ,89 روستا و 234پارچه آبا دی می با شد از مهمترین اربفاعات آن قور خود است و بخشی از رود اترک مهمترین رودخانه دا ئمی استان در این شهر ستا ن واقع گردیده است.

پیشینه تاریخی شهرستان مانه و سملقا ن وجود آ ثار تاریخی متعدد بیا نگر قدمت این شهرستا ن می با شد.

به روایت تا ریخ این منطقه بخشی از ایالت پا رت بوده است.تپه باستانی نادری با قدمت بسیار زیاد اهمیت تاریخی این منطقه را نشان میدهد.

بخشی از جا ذبه های تاریخی و گردشگری شهرستان مانه و سملقان بنای سنگی اسپاخو ( قدیمی ترین اثر باستانی شمال شرق کشور ) , امامزاده دلاور , امامزاده قاسم , قسمت اعظم پارک ملی گلستان , آبشا ر بیا ر , روستا ی توریستی درکش , موزه حیات وحش و ....

دو نما از بنای سنگی اسپاخو اسب اصیل ترکمن در مانه و سملقان تعدادی از پرورش دهندگان اسب اصیل ترکمن درمنطقه مانه وسملقا ن مشغول به فعالیت هستند اسب اصیل ترکمن به عنوان پتا نسیل قوی خرا سا ن شما لی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.هر سا له مسا بقا ت اسب دوانی (کورس های بها ره و پا ییزه ) در این شهرستان انجا م می شود و با توجه به شهرت جها نی اسب اصیل ترکمن علا قمند ان زیادی از داخل و خارج از کشور از این مسابقت دیدن می نمایند.

جشنواره اسب در بش قارداش فا روج شهرستان فا روج با 1736کیلو متر مربع وسعت و 61381 نفر جمعیت از شما ل به شهرستان شیروان از جنوب به شهرستان اسفراین و استان خراسا ن رضوی , از مغرب به شهرستان های شیروان و اسفراین واز غرب به استان خراسان رضوی ارتبا ط دارد پیشینه تاریخی شهرستان فاروج شهرستان فاروج یکی از منا طق تاریخی و با تمدن کهن و دیرینه به شما رمی رود به طوری که اولین اقو ام آریا ی در روستا ی خبوشا ن, استا د و خسرو یه مسکن گزیده اند.قدمت روستا ی خبو شا ن به قبل از قرون وسطی با زمی گردد و مر کز حکم رانی شهری بوده است.

عکسهای بالا مربوط به بنای آیینه خانه در بجنورد است که اکنون در اختیار میراث فرهنگی در آمده بنای تاریخی آیینه خانه ( دارالحکومه سردار مفخم ) این بنا مربوط به قرن 13ه.ق.که در شمال بجنورد واقع شده و مقر حکومت سردار مفخم ( یار محمد خان شادلو ) بوده و دیدارهای رسمی با ناصر الدین شاه و سایر مقامات سیاسی عصر قاجار در این مکان صورت می گرفت.سر تا سر نمای شمالی ساختمان با کاشیهای زیبا پوشیده شده .

در دو سوی در اصلی تصویر سربازی متعلق به دوره قاجار با لباس رسمی بر روی کاشی دیده می شود تالار آیینه خانه: طبقه همکف ساختمان دارای چهار اتاق است در طبقه دوم تالار آیینه و سایر اتاقها قرار دارد در اتاق آیینه خانه سه درب منبت کاری نفیس از چوب صندل که در آن عاج فیل بکار رفته وجود دارد کف اتاق از سنگ مر مرتخم مرغی است که از معادن بجنورد بدست آمده تمامی سقف و بدنه های چهار ضلع اتاق یکسره آیینه کاری شده و لوستر صدفی در وسط آن آویخته اند مصالح بکار رفته در این بنا آجر با ملات ماسه و گچ می باشد .

ساختمان در دوطبقه بطول 18 متر و عرض 10.90متر ساخته شده و بخاطر وجود تالار آیینه که اشکال و طرحهای گوناگون به طرز زیبا و ماهرانه ای آیینه کاری شده به "آیینه خانه" معروف است.این بنای 110 ساله اکنون بصورت موزه در آمده .