دانلود مقاله سونامی

سونامی ( به صورت سو-نا-می-یا تسو-نا-می تلفظ می شود ) پدیده ای طبیعی است و شامل یک سری از امواج می باشد و زمانی ایجاد می شوند که آب دریاچه یا دریا ، به سرعت در مقیاس توده ای جا به جا شود.

زمین لرزه ، زمین لغزش ، فورانهای آتشفشانی و برخورد شهابسنگ های بزرگ ، همگی پتانسیل ایجاد سونامی را دارند.

اثرات سونامی از غیر قابل توجه تا بسیار مخرب در تغییرند.
واژه سونامی ، از زبان ژاپنی گرفته شده و به معنای بندر ( سو ) و موج ( نامی ) است.

این واژه ، توسط ماهیگیرانی به وجود آمده که به بندر برمی گشتند تا به مناطق اطراف بندر تخریب شده برسند اگر چه آنها از وجود موج در آبهای آزاد اطلاعی نداشتند.

در اقیانوسهای عمیق ، سونامی رخدادی زیر سطحی نیست.

و دامنه ای ( ارتفاع موج ) بسیار کوچک وطول موجی بسیار بلند دارد ( اغلب طول آنها صدها کیلومتر است ) و به همین علت است که در دریا قابل توجه نیستند و در اقیانوس تنها، امواجی گذرا را تشکیل می دهد.
سابقا به سونامی ، امواج مدی گفته می شود زیرا هنگامی که به خشکی نزدیک می شوند بیشتر ویژگی مدهای شدید پیشرونده را دارند تا امواج قله ای که در اثر عملکرد باد روی اقیانوس ایجاد می شوند ( و برای مردم آشناتر می باشند ).

اما از آنجا که این امواج در واقع مربوط به مد نیستند ، این واژه را اشتباه می دانند و کاربرد آن توسط اقیانوس شناسان منسوخ شده است.
علل:
سونامی، در اثر هر نوع آشفتگی و اختلالی که به سرعت توده بزرگ از آب را جا به جا کند، مثل زمین لرزه ، فوران آتشفشانی ، زمین لغزش یا برخورد شهابسنگ ایجاد می شوند.

هر چند رایج ترین علت آن ، زمین لرزه زیر دریایی است.

زمین لرزه ای که خود برای ایجاد سونامی بسیار کوچک است ، می تواند باعث آغاز زمین لغزشی زیر دریایی شود که خود توانایی ایجاد سونامی را دارد.
سونامی ها ، هنگامی ایجاد می شوند که بستر دریا ، به طور تاگهانی دگر شکل شده و به طور عمودی آب رویی را جا به جا کند.چنین حرکات عمودی بزرگی در پوسته زمین،در مرز ورقه ها رخ می دهد.زمین لرزه های فرورانش،در ایجاد سونامی موثر هستند و در جایی رخ می دهندکه ورقه های چگال اقیانوسی،طی فرآیندی که فرورانش نامیده می شود،به زیر ورقه های قاره ای رانده می شوند.
زمین لغزشهای زیر دریایی،که گاهی اوقات در اثر زمین لرزه های بزرگ آغاز می شوند،هم مانند ریزش ساختمانهای آتشفشانی می توانند همانطور که رسوب و سنگها به سمت پایین رانده می شوند و مجددا در بستر دریا آشفته می شوند،ستون آب بالایی را آشفته می کنند.به طور مشابه،فوران آتشفشانی شدید زیر دریا هم ستون آب را به بالا رانده و سونامی ایجاد می کند.
هنگامی که توده آب جابه جا شده،تحت تاثیر گرانش حرکت می کند تا مجددا به حالت تعادل خود برگردد و مانند موج های روی استخر، در اقیانوس پراکنده می شود،امواج تشکیل می شوند.
در سال 1950 کشف شد که سونامی های بزرگ که معتقد بودند در اثر زمین لغزش،عملکرد فورانهای آتشفشانی و برخورد شهابسنگها به وجود می آیند،همانطور که انرژی حاصل از آن آوارهای ریخته یا فوران به آبی که آوارها در آن ریخته منتقل می شود،به سرعت حجم زیادی از آب را جابه جا می کند.سونامی هایی که بر اثر این مکانیزمها تشکیل می شوند،برخلاف سونامی های گستره آرام که در اثر زمین لرزه ایجاد می شوند،به سرعت از بین رفته و چون منطقه کوچکی از دریا را تحت تاثیر قرار می دهند،به ندرت خطوط ساحلی دور از منطقه فشار را تحت تاثیر قرار می دهند.اما،این امواج می توانند به صورت محلی،امواج بسیار بزرگتری را ایجاد کنند مانند مگا سونامی خلیج لیبتویا که موجی حدود 150-50 متر را ایجاد کرد و 524 متر بالای کوههای محلی رسید.
تصور غلطی وجود دارد که سونامی ها،مانند امواج حاصل از باد یا امواج بادی(که هوا پشت آنهاست مثل امواجی که در جشن قرن نوزدهم وودکات ایجاد شدند)رفتار می کنند.در حقیقت،سونامی،به صورت سطح آب جدید و بالاتر درک شده است که به صورت طبقه یا طبقاتی از آب ظاهر می شود.لبه پیشرونده سونامی شبیه موج شکن است اما به طور متفاوتی رفتار می کنند.

بالا آمدن سریع سطح آب دریا،همراه با وزن و فشار اقیانوس که در پشت آن است،نیروی بسیار بیشتری را ایجاد می کند.
اگر چه اغلب به سونامی،امواج مدی گفته می شود،اما سونامی شبیه گفته عموم که » موجی عادی و فقط بسیار بزرگتر« نیست.در عوض،بیشتر شبیه مدی پیشرونده بی پایان است که راهش را از اطراف و از میان هر سدی باز می کند.قسمت عمده خسارات،در اثر توده آب عظیمی ایجاد می شود که در پشت جبهه موج اولیه قرار دارد،به طوریکه ارتفاع دریا به سرعت بالا می آید و سیل ، مناطق ساحلی را به شدت فرا می گیرد.

وزن خالص آب ، به اندازه ای است که اجسام موجود در مسیرش را ساییده و اغلب ساختمانها را روی پی شان می اندازد و زمین را تا سنگ بستر می شوید.

اجسام بزرگ مثل کشتیها و تخته سنگها هم قبل از فرونشست سونامی ، چندین مایل به درون خشکی حمل می کند.
عملکرد سونامیها ، بسیار متفاوت با خیزآب است.

سونامی ، پدیده ای است که در کل عمق اقیانوس ( اغلب به عمق چند کیلومتر ) حرکت می کند نه در سطح آن ، بنابراین سونامی درای انرژی بسیاری است که با سرعت بسیار زیادی منتشر می شود و می تواند با کاهش انرژی بسیار اندکی ، مسافتهای بسیار دور را در اقیانوس بپیماند.

سونامی می تواند در فاصله هزاران کیلومتر از منشا ، موجب خسارات شود بنابراین ممکن است بین زمان تشکیل آن و زمان اثر گذاری آن روی ساحل ، چندین ساعت وقفه باشدو موج لرزه ای مدت زمانی طولانی بعد از اینکه در اثر رویدادی شکل گرفت،به ساحل برسد.اگر چه کاهش انرژی اندک است،اما همانطور که موج منتقل می شود،کل انرژی در محیطی بیشتر و بیشتر پراکنده می شود،بنابراین همانطور که توان فاصله از منشامعکوس می شود،انرژی هر فنر خطی در موج کاهش می یابد.این معادله دو بعدی قانون مربع معکوس در سه بعد است.
در آبهای آزاد،سونامی ها،دوره ای بسیار طولانی(زمان لازم برای اینکه قله موج بعدی،بعد از موج قبلی از یک نقطه بگذرد)،از چند دقیقه تا چند ساعت و طول موجی بسیار بلند،بیش از چند صد کیلومتر دارند(آنرا با امواجی که توسط باد ایجاد شده در ساحل دیده می شوند،مقایسه کنید که توسط طوفانهای دوردست ایجاد شده اندو به طور منظم،یک موج بعد از دیگری با دوره ای حدود 10 ثانیه و طول موج 150 متر در آن می چرخند).ارتفاع واقعی موج سونامی در آبهای آزاد،اغلب کمتر از یک متر است که اغلب برای افراد روی کشتی قابل تئجه نیست.انرژی سونامی،در کل ستون آب تا بستر دریا منتقل می شود برخلاف امواج سطحی که تنها به عمق 10 متری می رسند.
این امواج،با سرعت500 تا 1000 کیلومتر بر ساعت در اقیانوس حرکت می کنند.

هنگامی که موج به خشکی نزدیک می شود،دریا کم عمق می شود و موج مسافت بیشتری را طی نمی کند بنابراین شروع به تجمع یافتن می کند.جبهه موج پرشیب تر و بلندتر می شود و فاصله میان قله های موج کم می شود.در حالی که شخص در سطح آبهای عمیق نمی تواند سونامی را ببیند،موج همانطور که به خطوط ساحلی نزدیک می شود فشرده شده و ارتفاع آن به 30 متر یا حتی بیشتر افزایش می یابد.فرآیند پرشیب شدن موج،شبیه شکافتن شلاق نوک تیزشونده است.همانطور که موج به سمت پایین می رود،انرژی در مواد کمترو کمتری قرار می گیرد و سپس هنگامیکه مواد انرژی را دریافت می کنند به شدت حرکت می کنند .

هنگامی که نسبت میان عمق آب و طول موج آن خیلی کوچک باشد،موج،تبدیل به موج آبهای کم عمق می شودو از آنجایی که سونامی،طول موج بسیار بزرگی دارد(صدها کیلومتر)،حتی در آبهای عمیق اقیانوسهای آزاد هم به صورت موج آبهای کم عمق عمل می کند.موجهای آبهای کم عمق،با سرعتی معادل ریشه دوم حاصل ضرب شتاب گرانش(8/9 متر بر مجذور ثانیه)در عمق آب حرکت می کنند.مثلا ، در اقیانوس آرام،که عمق آب حدود 4000 متر است،سونامی با سرعت 200 متر بر ثانیه(720 کیلومتر بر ساعت یا 450 مایل در ساعت)حرکت می کنند و حتی در مسافتهای طولانی،کاهش انرژی اندک است.در عمق 40 متری آب،سرعت 20 متر بر ثانیه(حدود 72 کیلومتر بر ساعت یا 45 مایل بر ساعت)است که بسیار کمتر از سرعت موج در اقیانوسهای آزاد است اما سونامی،از محل منشا،به سمت خارج منتشر می شود،بنابراین سواحلی که در سایه خشکی های متاثر از سونامی قرار دارند،معمولا امن هستند.اما ممکن است امواج سونامی،در اطراف توده های خشکی،شکسته و پخش شوند(همانطور که در این انیمیشن سونامی اقیانوس هندنشان داده شده که امواج به سریلانکا و هند می رسند).به علاوه امواج سونامی نباید متقارن باشند.

امواج سونامی،بسته به طبیعت منطقه منشا و جغرافیای مجاور،در یک جهت قویتر از جهت دیگر هستند.
این امواج،با سرعت500 تا 1000 کیلومتر بر ساعت در اقیانوس حرکت می کنند.

امواج سونامی،بسته به طبیعت منطقه منشا و جغرافیای مجاور،در یک جهت قویتر از جهت دیگر هستند.

ویژگیهای جغرافیای محلی،می توانند منجر به تشکیل سیچ یا امواج برجسته و بلندی شوند که سبب تشدید خسارات ساحلی می شوند.مثلا در مورد سونامی ای که در اول آوریل 1946 ،به هاوایی رسید،وقفه میان جبهه های موج 15 دقیقه بود.

دوره رزونانت طبیعی خلیجهیلو،حدود 30 دقیقه است.

این بدان معناست که هر موج ثانویه،با حرکت در خلیج هیلو،سیچی را در خلیج ایجاد می کند.

در نتیجه، هیلو،نسبت به مکانهای دیگر هاوایی،خسارات بیشتری را متحمل شد و در آنجا ارتفاع سونامی / سیچ به 14 متر رسید و 159 نفر از ساکنین آن منطقه را کشت.

هشدارها و پیشگیری: در مواردی که لبه پیشروی موج سونامی در حضیض است،دریا،قبل از رسیدن موج،از ساحل عقب نشینی می کند.اگر شیب قاره کم عمق باشد،این عقب نشینی بیش از چند صد متر خواهد بود.ممکن است افرادی که از خطر بی اطلاع هستند،به علت کنجکاوی یا برای جمع کردن ماهی از روی بستر رخنمون یافته دریا،در ساحل باقی بمانند.

در مواردی که لبه پیشرونده سونامی در نخستین قله آن است،امواج بعدی،منجر به سیل گرفتگی بیشتری می شوند.آموزش در مورد سونامی بسیار مهم است تا معلوم شود که وقتی سطح آب،در وهله اول پایین می آید،خطر هنوز برطرف نشده است.

در مناطقی که خطر سونامی بالاست،برای پیش بینی سونامی و هشدار دادن به مردم،از سیستم های هشدار سونامی استفاده می شود.

در سواحل غربی ایالات متحده،که پتانسیل وقوع سونامی های اقیانوس آرام وجود دارد،علایم هشدار دهنده،به مردم هشدار می دهد تا رخداد سونامی در حال وقوع را نشان می دهد.

اگر چه جلوگیری از وقوع سونامی امکان پذیر نیست،اما در بعضی از کشورها مستعد سونامی،اندازه گیری های انجام شده تا خسارات ایجاد شده در ساحل را کاهش دهد.ژاپن،برنامه گسترده ایاز ساخت دیوارهای سونامی با ارتفاع بیش از 5/4 متر(5/13 فوت)را در جلوی مناطق ساحلی پر جمعیت اجرا کرده است.در مکانهای دیگر،برای هدایت آب حاصل از سونامی،دروازه های سیلابی و کانالهایی ساخته شده است.اما چون اغلب سونامی ها،بلندتر از این سدها هستند،اترگذاری آنها زیر سوال است.مثلا،سونامی ای در 12 جولای 1993 به هکایدو برخورد کرد،امواجی به ارتفاع 30 متر(100 فوت)ایجاد کرد که به بلندای یک ساختمان 10 طبقه است.اگر چه شهر بندری آئونا،کاملا توسط دیوارهای سونامی محصور شده بود،امواج روی دیوارها را گرفته و کل ساختارهای چوبی منطقه را تخریب کردند.ساخت این دیوارها،کاهش ارتفاع سونامی ها موفقیت آمیز بوده اما مانع از تخریب و تلفات نشده است.

سونامی های گذشته: سونامی ها،در اقیانوس آرام،فراوان رخ می دهند اما پدیده ای جهانی می باشند.در هر جایی که توده های عظیمی از آب یافت می شود،که شامل دریاچه های خشکی هم می باشد،وقوع سونامی امکان پذیر است.

هر یک سونامی های زیر در مقاله مربوط به خودشان هم توصیف شده اند که گاهی اوقات توصیف آنها در این مقالات بیشتر هم می باشد: 6100 قبل از میلاد و پیش از آن: در اقیانوس اطلس شمالی،لغزشهای استوارگا،یک سری از حرکات ناگهانی و زیر دریایی خشکی ها بودند که طی دوره ای چند ده ساله رخ دادند.

1650 قبل از میلاد-سانتورینی: در زمان بین 1650 قبل از میلاد تا 1600 قبل از میلاد(که هنوز مورد تردید است)جزیره آتشفشانی یونان،سانتورینی فوران کرد و سونامی ای به ارتفاع 100 تا 150 متر راایجاد کرد که ساحل شمالی کرت،در 70 کیلومتری(45 مایل)دورتر را تخریب کرد و در امتداد ساحل شمالی کرت،هر نوع قایقی از ناوگان مینوان را نابود کرد.سانتورینی به احتمال زیاد،منشا داستان ادیبانه آتلانتیس پلاتوست و بعضی از دانشمندان معتقدند که همان سیلاب عظیمی که در متون یهودی،مسیحی و اسلامی ثبت شده خبر می دهد.

1755 –لیبسبون،پرتغال دهها هزار نفر از پرتغالی هایی که از سونامی عظیم 1755 لیبسبون نجات یافتند،در اثر سونامی ای که نیم ساعت بعد،به دنبال سونامی اول به وقوع پیوست،کشته شدند.بسیاری از مردم شهر که از بخشهای آب نمای ساختمان فرار کردند،معتقدند که این منطقه از آتش سوزی و ریزش آوار در نتیجه پس لرزه ها در امان است.قبل از اینکه دیوار بزرگ آب با بندر برخورد کند،آب عقب نشینی کرده و محموله های رها شده در دریا و کشتیهای شکسته و غرق شده از یاد رفته را آشکار می کند.زمین لرزه،سونامی و آتش سوزی بعد آن،بیش از یک سوم جمعیت لیبسبون را که قبل از زمین لرزه 275000 نفر بود،کشت.یادداشتهای تاریخی مربوط به اکتشافات واسکوداگاما و دریانوردان دیگر از بین رفتند و ساختمانهای بیشماری خراب شدند(که بیشتر نمونه های معماری مانولین پرتغالی را هم شامل می شد).اروپایی های قرن هجدهم،سعی کردند تا از طریق سیستمهای مذهبی و منطق اعتقادی خود این بلای طبیعی را درک کنند.فلاسفه افکار،به ویژه ولتایر،درباره این رخداد نوشتند.مفهوم فلسفی والا،که توسط فیلسوفی به نام امانوئل کانت در مشاهداتی روی احساس زیبایی و برتری توصیف شده است،در بخشی از تلاشها،از وحی و الهام استفاده می کند تا شرارت زمین لرزه و سونامی لیبسبون را دریافت و درک کند.

بسیاری از جانوران،قبل از رسیدن آب،خطر را حس کرده و به سرزمینهای مرتفعتر فرار کردند.زمین لرزه لیبسبون،نخستین مورد ثبت شده این پدیده در اروپاست.این پدیده،در زمین لرزه 2004 اقیانوس هند،در سریلانکا هم مشاهده شد.بعضی از دانشمندان معتقدند که جانوران قادرند امواج ریلای حاصل را از زمین لرزه را،چند دقیقه یاچند ساعت قبل از این که سونامی به ساحل برسد،حس کنند.

1883 –فوران انفجاری کراکاتوا: جزیره آتشفشانی کراکاتوا در اندونزی،در سال 1883 ،به طور ویران کننده ای فوران کرد و اتاق ماگمایی زیرزمینی خود را تا حدی خالی کرد در نتیجه قسمت عمده زمین روی آن و بستر اقیانوس به درون آن ریزش کرد.در نتیجه این فوران،یک سری از امواج سونامی بزرگ ایجاد شدند که بعضی از آنها به ارتفاع بیش از 40 متر بالای سطح دریا رسیدند.امواج سونامی در سرتاسر اقیانوس هند،اقیانوس آرام،ساحل غربی آمریکا،آمریکای جنوبی و حتی در کانال انگلیس مشاهده شدند.

در سواحل جاوه و سوماترا،سیلاب دریایی چندین مایل به درون خشکی نفوذ کرد و سبب چنان تلفاتی شد که در یک منطقه هیچکس مجددا ساکن نشد اما به حالت جنگلی در آمد و امروزه منبع طبیعی اجونگ کولون است.

1946 –سونامی:اقیانوس آرام: سونامی حاصل از زمین لرزه جزیره آلئوتیان که 165 نفر را در هاوایی و آلاسکا کشت منجر به ایجاد سیستم هشدار سونامی شد که در سال 1949 ،برای کشورهای منطقه اقیانوس آرام تاسیس شد.

1960 –سونامی شیلی: زمین لرزه بزرگ شیلی،با بزرگای 5/9 ،بزرگترین زمین لرزه ای است که تاکنون ثبت شده که در ساحل جنوبی شیلی مرکزی رخ داد و یکی از مخربترین سونامی های قرن بیستم را ایجاد کرد.این سونامی در کل گستره اقیانوس آرام منتشر شد و امواجی ایجاد که ارتفاع آنها به بیش از 25 متر می رسید.هنگامی که سونامی،تقریبا22 ساعت بعداز زمین لرزهبه اوناگاوای ژاپن رسید،ارتفاع موج در بالای مدهای بلند،3 متر بود.تعداد افرادی که در اثر زمین لرزه و سونامی بعد از آن کشته شدند،بین 490 تا 2290 نفر تخمین زده شد.

1964 –سونامی گودمزایدی: بعد از زمین لرزه گود مزایدی بابزرگای 2/9 ،سونامی،آلاسکا،بریتیش کلمبیا،کالیفرنیا و شهرهای ساحلی شمال غرب اقیانوس آرام را درنوردیدو 122 نفر راکشت.

ارتفاع سونامی بیش از 6 متر بود و 11 نفر را در فاصله ای دور،در کرسنت سیتی کالیفرنیا از بین برد.

2004 –سونامی اقیانوس هند: زمین لرزه 2004 اقیانوس هند با بزرگای 0/9 ،باعث ایجاد امواج کشنده سونامی در 26 دسامبر 2004 شد که بیش از 000/310 نفر را از بین برد(فقط در اندونزی،بیش از 000/220 نفر کشته شدند)که این سونامی را کشنده ترین سونامی ثبت شده در تاریخ ساخت.

سونامی افرادی را که در مجاورت زمین لرزه در اندونزی،تایلند و ساحل شمالی-غربی مالزی بودندتا افرادی که هزاران کیلومتر دورتر در بنگلادش،هند،سریلانکا و مالدیو و حتی سومالی،کنیا و تانزانیا در آفریقای شرقی بودند را از بین برد.

برای کمک به قربانیان این حادثه دلخراش،بیش از 300 میلیون پوند،از سرتاسر دنیا جمع آوری شد.

بر خلاف اقیانوس آرام،هیچ سرویس هشدار سازمان دهی شده ای،اقیانوس هند را پوشش نمی دهد.

بخشی از آن به علت نبود سونامی بزرگ از سال 1883 (فوران کراکاتوا)می باشد که 36000 نفر را کشت.پس از سونامی 2004 اقیانوس هند،یونسکو و دیگر سازمانهای جهانی،در صدد ایجاد یک سیستم جهانی ثبت سونامی برآمده اند.

امواج مدی: امواج مدی(یافقط موج)پدیده ای مدی است که در آن لبه پیشروی مد،موجی(یا امواجی)از آب را تشکیل می دهد که برخلاف جهت جریان،به سمت بالای رودخانه حرکت می کند.

در واقع،این موج،یک موج مدی واقعی است(با سونامی اشتباه نشود).

این امواج،در مکانهای اندکی در دنیا به وجود می آیند،در مناطقی که دارای محدوده مدی بزرگی هستند،تنها در مدهای مشخص رخ می دهند و هنگامی که مد،به رودی کم عمق و باریک با خلیجی عریض می رسدتشکیل می شوند.موج مدی،مثالی طبیعی از موج های منفرد است.امواج بزرگ برای کشتیرانی خطرناک هستند.

لغت بور،از لغت قدیمی انگلیسی و از لغت بارا در الدنورس گرفته شده که به معنای موج است.

موج عجیب: امواج عجیب،که امواج سرکش یا امواج هیولاهم نامیده می شوند،امواج نسبتا بزرگ،ناگهانی و سطحی اقیانوس هستند که می توانند باعث غرق شدن کشتیهای متوسط-بزرگ شوند.زمانی تصور می شد که این امواج،امواجی افسانه ای باشند اما امروزه معلوم شده که پدیده طبیعی اقیانوسی می باشند(اگر چه نسبتا نادر هستند).وجود آنها،تنها در سال 2004 ،ثابت شد هنگامی که ماکس ویو،و مرکز تحقیقات GKSS ،بااستفاده از داده های جمع آوری شده توسط ماهوارههای ESA ،چندین نمونه از این امواج را،در حین مطالعات مداوم شناسایی کردند.

تاریخچه: معمولا امواج طوفانی میان اقیانوسی به ارتفاع 7 متر(23 فوت)می رسند و می توانند حداکثر به ارتفاع 15 متر(50 فوت)هم برسند اما برای قرنها افسانه های دریایی از وجود امواج بسیار بزرگ صحبت می کردند هیولاهای واقعی که ارتفاع آنها به بیش از 30 متر(100 فوت)می رسید(تقریبا به ارتفاع یک ساختمان 12 طبقه)و بدون هیچ هشداری،در میان اقیانوس و در مقابل جریانها و جهت باد غالب و اغلب در هوای کاملا آفتابی ظاهر می شدند.

گفته می شود که این امواج حاوی دیواری عمودی از آب هستند که در جلوی یک دراز گودال بسیار عمیق قرار دارد و این دراز گودال به قدری عمیق است که به آن گودال دریایی گفته می شود.کشتی ای که با چنین موج عظیمی روبه رو شود،بعید است بتواند از فشار مهیب آن که بیش از 100 تن بر متر مربع است و در اثر وزن موج ایجاد می شود نجات و رهایی یابد و مطمئنا ظرف چند ثانیه غرق خواهد شد(معمولا طراحی کشتیها برای امواج طوفانی مدور با ارتفاع بیش از 15 متر و فشار حدود 15 تن بر متر مربع می باشد).

دانشمندان مدتهای طولانی این داستانها را رد می کردند و ادعا می کردند که مدلهای ریاضی نشان داده اند که امواج اقیانوسی با ارتفاع بیش از 15 متر،ازنظر احتمالات،در 1000 سال اخیر نادر بوده اند.اما تصاویر ماهواره ای در سالهای اخیر،تایید کرده اند که امواج با ارتفاع بیش از 30 متر،بر مبنای مدل خطی اندازه موج،بسیار متداول تر از احتمال ریاضیاتی هستندو نشان می دهد که در حقیقت،این امواج،سالانه،بارها در همه اقیانوسهای جهان رخ می دهند همین امر،سبب بررسی مجدد علت پیدایش آنها شد و سوالهای اساسی را در مورد بسیاری از قوانین پذیرفته شده مهندسی دریایی ایجاد کرد.

توجه داشته باشید که امواج عجیب محلی،که در اینجا بحث شدند ،همان سونامی،که قبلا امواج مدی هم نامیده می شد،نیستند.سونامی،امواج جابه جا شده است که با سرعت بسیار زیادی حرکت می کند و در آبهای عمیق،غیر قابل توجه است.

امواج سونامی تنها هنگامی که به خطوط ساحلی نزدیک می شوند،خطرناک هستند.

در دریاهای عمیق،سونامی برای کشتیرانی تهدید کننده نیست.

بر عکس،امواج عجیب پدیده آبی کوتاه مدت و محلی هستند که فراوان در دریاها رخ می دهند.

علل احتمالی امواج عجیب: پدیده امواج عجیب، هنوز هم موضوع تحقیقات است بنابراین بسیار زود است که به روشنی بگوییم که رایج ترین علل آن چه هستند یا چرا آنها از جایی به جای دیگر تغییر می کنند.به نظر می رسد جاهایی که جریان قوی،در جهت مخالف جهت اولیه حرکت امواج جریان می یابد،مناطق با بالاترین خطر قابل پیش بینی هستند.مناطق نزدیک کایه آگولهاس،در جنوب آفریقا یکی از این مناطق است.

اما از آنجا که این فرضیه و پیدایش همه امواجی مشاهده شده را توضیح نمی دهد،با متغیرهای محلی چندین مکانیزم مختلف ممکن است .

مکانیزمهای پیشنهاد شده برای امواج عجیب شامل موارد زیر است: طبق بعضی از تحقیقات: 1-کاملا ممکن است که یک موج عجیب در اثر فرآیند طبیعی غیر خطی از زمینه تصادفی امواج کوچکتر به وجود می آید.در چنین موردی،این فرضیه وجود دارد که موج غیر معمول وناپایداری تشکیل می شود که انرژی امواج دیگر را گرفته و قبل از این که ناپایدار شده و اندکی بعد ریزش کند خود به صورت هیولایی عمودی رشد می کند.

میزان وقوع: پروژه ماکسویو،با استفاده از رادار،در سال 2001 ،در سه هفته،سطح اقیانوس را مطالعه کرد.آنها در آن زمان،30000 عکس گرفتند که هر یک 5*10 کیلومتر از اقیانوس را می پوشاند و کل مساحت آن 5/1 میلیون کیلومتر مربع شد.در 10 تا از این عکسها،امواج غول پیکر دیده شدند یا یک موج در هر 000/150 کیلومتر مربع دیده شد.باید توجه داشت که موج کوتاه مدتی در یک بخش از اقیانوس با این اندازه،در نوع خود پدیده ای بسیار نادر است.

موج پنهان: موج پنهان،اصطلاحی است که برای توصیف امواج بزرگ و نامتناسب ساحلی به کار می رود که اغلب بدون هشدار،در یک رشته موج ظاهر می شوند.موج پنهان هنگامی تشکیل می شود که انرژی تعدادی از امواج کوچکتر،یک جا متمرکز می شود.این،روش،شبیه همان روشی است که تصور می شود امواج عجیب اقیانوسهای عمیق به آن طریق تشکیل می شوند البته در مقیاسی بسیار کوچکتر.

چون امواج،بسیار بزرگتر از امواج پیشرونده هستند،می توانندشناگران بی احتیاط یا حتی افراد نا آگاه ساحل را گرفته و آنها را به دریا ببرند.امواج پنهان،پدیده ساحلی جهانی است اگر چه معلوم شده که این امواج در بعضی مناطق،متداول تر از مناطق دیگر هستند.

در ایالات متحده،کالیفرنیای شمالی،اورگون و واشنگتن تحت تاثیر این امواج قرار می گیرند.

در بسیاری از بخشهای جهان،افسانه های محلی پیش بینی می کنند که در میان تعداد مشخصی از امواج،یکی از آنها بسیار بزرگتر از بقیه خواهد بود(از هر هفت موج،یکی از آنها اصلی است که انتشار گسترده ای دارد و از طریق موزیک و ادبیات وارد فرهنگ عموم شده است).در حالیکه این عقاید هیچ مبنای علمی ندارد زیرا امواج پنهان،الگویی قابل پیش بینی ندارند،آنها رابطه ای عمومی با خود پدیده دارند و برای آموزش ساکنین ساحل درباره ضرورت حفظ هوشیاری هنگامی که نزدیک دریا هستند به کار می رود.

امواج بزرگ سونامی امواج بزرگ : پدیده ای که ما آن را سونامی (سو- نا- می ) مینامیم یک سری اواج اقیانوسی با طول بسیار بزرگ است که در وهله نخست در اثر زمین لرزه هایی ایجاد میشود که در زیر با نزدیکی بستر اقیانوس رخ میدهند.

فورانهای آتشفشانهای زیردریایی و زمین لغزشها هم میتوانند سونامی ایجاد کنند.

در اقیانوسهای عمیق اواج سونامی با سرعت بیش از 800 کیلومتر دز ساعت ( 500 مایل در ساعت ) و ارتفاع موج چند ده سانتیمتر ( 1 فوت ) یا کمتر در اقیانوس منتشر میشوند.

امواج سونامی به واسطه طول زیادشان از در بین قله های موج از دیگر اواج اقیانوسی مشخص میشوند که اغلب بیش از 100 کیلومتر ( 60 مایل) یا بیشتر هم میرسد و به واسطه زمان میان این قله ها که از 10 دقیقه تا 1 ساعت در تغییر است.

هنگامی که سونامی به آبهای کم عمق ساحلی میرسد امواج کند و آهسته شده و آب میتواند به صورت دیواری به ارتفاع دهها متر ( 30 فوت) یا بیشتر تجمع یابد هنگامی که موج به سمت خشکی حرکت میکند در جایی که یک خلیج بندر یا مرداب نفوذ میکند این اثر تشدید میشود سونامی های بزرگی شناخته شده که ارتفاع آنها به بیش از 30 متر (100 فوت ) میرسد.

حتی سونامی با ارتفاع 6-3 متر هم میتواند بسیار مخرب باشد و سبب صدمات و تلفات زیادی شود.

سونامی ها برای جان و مال ساکنین ساحل که در نزدیکی اقیانوس زندگی میکنند تهدیدی به شمار میروند .

از سال 1990 بیش از 4000 نفر در اثر 10 سونامی مردند که بیش از 1000 نفر آنها در سونامی 1992 منطقه فلورس اندونزی و 2200 نفر در سونامی 1998 اپتایه گینه نو کشته شدند صدمات مالی آنها در ایالات متحده نزدیک 1 میلیون دلار بود اگر چه 80% سونامی ها در اقیانوس آرام رخ میدهند اما سونامی ها میتوانند خطوط ساحلی کشورهای نواحی دیگر در اقیانوس هند دریای مدیترانه منطقه کاربین و حتی اقیانوس اطلس را هم تهدید کنند .

توضیح زیر عکسها: چپ: مدل رایانه ای تغییر ات سطحی آب در 30 جولای 1995 که سونامی شیلی ایجاد شد منطقه ....آنتوفاکاستای شیلی است.

راست : مدل رایانه ای همان سونامی سه ساعت بعد از اینکه ایجاد شد.

در مرکز سونامی آرام در ریچارد هاگمیر (PTWC) که مرکز علمی سیستم هشدار سونامی در اقیانوس آرام است (TWSP) دانشمندان ویژگیهای لرزه ای را ثبت کرده اند و ایستگاه تعیین سطح آب در سرتاسر حوضه آرام زمین لرزه های دارای پتانسیل سونامی زایی را ارزیابی کرده امواج سونامی را ثبت میکنند و اطلاعات مربوط به هشدار سونامی فشرده را منتشر میکنند .

مرکز هشدار سونامی آرام (PTWC) که در نزدیکی هونولولوی هاوایی واقع شده اطلاعات مربوط به هشدار سونامی را به مسئولین امر ارائه میکند.

مرکز هشدار ملی یا ناحیه ای هم علاوه بر ایالات متحده در ژاپن، پلی نزیای فرانسه شیلی و روسیه هم کار میکنند .

مرکز بین المللی اطلاعات سونامی که در ایالات متحده و در هونولولوی هاوایی قرار دارد در NOAA در مرکز فرماندهی سرویس ملی هواشناسی منطقه آرام برانجام و تاثیر TWSP به طور روزانه نظارت میکند.

توضیح زیر عکسها: بندر هیلوی هاوایی اوایل آوریل 1946 زمین لرزه جزایر آلئویتان عکس از کشتی شکسته شده بریگام ویکتوری بر روی اسکله 1 .

شخصی که در سمت چپ تصویر است زنده نماند (NOAA).

با چه سرعتی؟

در جایی که عمق اقیانوس بیشتر از 6000 متر است امواج محسوس سونامی با سرعت هواپیمای جت بیشتر از 800 کیلومتر بر ساعت (حدود 500 مایل بر ساعت) حرکت میکنند این امواج میتوانند ظروف کمتر از یک روز از یک سمت اقیانوس آرام به سمت دیگر حرکت کنند همین سرعت بالا باعث میشود که آگاهی سریع از ایجاد سونامی حائز اهمیت باشد.

دانشمندان میتوانند با دانستن ویژگیهای کانون زمین لرزه مسبب سونامی و خصوصیات بستر دریا در مسیر مکانها میتوانند زمان رسیدن سونامی به مکانهای مختلف را پیش بینی کنند.

و در این آبها ارتفاع این امواج به شدت افزایش می یابد.

توضیح زیر عکس: زمان رسید محاسبه شده سونامی برای زمین لرزه ای که در ساحل شیلی رخ داده است هر منحنی زمان رسید یک ساعته را نشان میدهد.در طی برداشتهای پس از سونامی برای توصیف اثرات سونامی اندازه گیری سیل گرفتگی و روناب انجام میشود.

سیلگرفتگی به عنوان بیشینه فاصله افقی درون خشکی که سونامی به آن نفوذ میکند اندازه گیری میشود.

روناب بیشینه ارتفاع عمودی در بالای سطح دریا ست که سطح دریا به هنگام سونامی به این ارتفاع میرسد میتوان ارتفاع واقعی موج سونامی را از روی دامنه سیگنالهای موج که روی سطح دریا مشاهده میشود یا از روز ابزارها اندازه مد اندازه گیری میشود.

به چه بزرگی ؟

عوارض ساحلی و دور از ساحل اندازه و اثرات امواج سونامی را تعیین میکنند ریفها خلیجها دهانه رودخانه ها عوارض زیردریا و شیب ساحل همه به کاهش اثرات سونامی هنگامی که به خطوط ساحلی برخورد میکند کمک میکنند هنگامی که سونامی به ساحل میرسید و به درون خشکی حرکت میکند سطح آب دریا چندین متربالا می آید در بسیاری موارد سطح دریا در سونامی های با منشا دور بیش از 15 متر (50 فوت) و در سونامی هایی که رو مرکز زمین لرزه تشکیل شده اند بیش از 30 متر (100 فوت) بالا آمده است در سری امواج نخستین موج بزرگترین موج نسیت ممکن است یک گروه ساحل هیچ فعالیت موج مخربی را مشاهده نکنند درحالیکه در ساحلی دیگر امواج مخرب بزرگ و شدید باشند سیلاب میتواند 30متر (1000 فوت)یا بیشتر به دورن خشکی نفوذ کند و مساحت بزرگی از خشکی را با آب و آوار بپوشاند با چه تناوبی ؟

از انجایی که دانشمندان نمیتوانند زمان وقوع زمین لرزه را پیش بینی کنند نمیتوانند به درستی زمان وقع سونامی را هم پیش بینی کنند اما با بررسی های سونامی های تاریخی گذشته دانشمندان میدانند که احتمال ایجاد سونامی در کجا بیشتر است.

اندازه گیری ارتفاع سونامی های گذشته در پیش بینی اثرات سونامی های آینده و حدود سیل گرفتگی در مناطق ساحلی ویپه ای مفید است .

بررسی سونامی های تاریخی تاریخی در تحلیل میزان وقوع سونامی های مفید است در هر قرن از 5 قرن گذشته سه تا چهار سونامی در گستره آرام رخ میداده است که اکثر آنها در سواحل شیلی ایجاد شده اند.

توضیح زیر عکس: بندر نوشیرو ژاپن زمین لرزه 26 می 1983 دریای ژاپن سونامی با ورود به کانال های آب توالی ممتدی از امواج کوتاه مدت را ایجاد کرد.

(گزارش دانشگاه توکایی).

چگونه جان انسانها را نجات میدهیم ؟

مراکز هشدار سونامی: مرکز هشدار سونامی آرام ریچارد هاگمیر (PTWC) به صورت مرکز بین المللی هشدار سونامی هایی گستره آرام عمل میکند تلاشهای این مرکز هشدارهای بین المللی در سال 1965 صورتی رسمی به خود گرفت و PTWC به عنوان مرکز اداره کنند سیستم هشدار سونامی در اقیانوس آرام (TWSP) مسئولیت آن را پذیرفت .

ICG/ITSU که شاخه ای فرعی ازIOCاست و شامل 25 عضو بین المللی میباشد، عملکردهای TWSPرا سرپرستی میکند و هماهمنگی و همکاری در دیگر فعالیتهای بین المللی کاهش خطر سونامی را تسهیل میکند.

هدف اولیه PTWC آشکار سازی تعیین مکان و تعیین پاراقرهای لزره ای زمین لرزه های سونامی زایی است که در حوضه آرام یا در حواشی آن رخ میدهند.

به همین منظور دائما از 150 ایستگاه اطراف آرام داده های لرزه ای دریافت میکند از طریق تبادل داده ها با سارمان زمین شناسی ایالات متحده موسسات تحقیقاتی لرزه شناسی گسترش بین المللی شتاب سنج ها، ژئوسکوپ، مرکز هشدار سونامی ساحل غربی ایلات متحده/ آلاسکا (WC/ATWC) و دیگر آژانسهای بین المللی که ایستگاهها در شبکه های لرزه ای را اداره میکنند.

اگر مکان عمق و بزرگایی که برای ایجاد سونامی لازم است ایجاد شود هشدار سونامی اعلام میشود خطر سونامی قریب الوقوعی را هشدار دهد.

هشدارهای اولیه تنها مناطقی داده می شوند که سونامی ظرف چند ساعت بع آنجا میرسد و بولتن ها حاوی زمان رسید پیش بینی شده سونامی در مناطق انتخابی از این نواحی می باشند افرادی هم که خارج این مناطق قرار دارند در وضعیت مشاهده سونامی قرار میگیرند.

سپس دانشمندان مرکز هشدار داده های سطح دریا را ثبت میکنند .

تا تعیین کنند که ایا سونامی رخ داده است و اگر سونامی مهمی با پتانسیل تخریب گسترده آشکار شود هشدار سونامی به کل حوضه آرام داده میشود PTWC، داده های سطح آب دریا را از 100 ایستگاه و از طریق تبادل داداه ها با سرویس ملی اقیانوس ایالات متحده WC/ATWCمرکز دانشگاههی بررسی سطح دریا درهاوایی، شیلی، استرالیا، ژاپن، روسیه و دیگر منابع بین المللی دریافت میکند.

بولتن های هشدار سونامی مشاهده سونامی و اطلاعاتی منتشر شده اند تا از طریق انواع روشهای ارتباطات به مسئولان و عموم مردم هشدارهای فوری و مناسب دهند .

به علاوه هر کشور میتواند برای ارائه هشدار در سونامی های ناحیه ای یا محلی هم مراکز هشدار ملی یا ناحیه ای را داشته باشد آژانس هواشناسی ژاپن به ژاپن کره و روسیه در باره سونامی هایی که در دریای ژاپن و دریای شرق رخ میدهند هشدار میدهد.

مرکز پیشگیری سونامی پلینزیا در پلینزیای فرانسه هشدارهای سونامی را منتشر میکند و شیلی (سیستم ملی هشدار هواشناسی) و روسیه (سرویس هواشناسی روسیه ) هم سیستمهای هشدار ملی دارند در ایالات متحده، WC/ATWCبرای ساحل غربی ایالات متحده و کانادا هشدار سونامی منتشر میکند و PTWC برای هاوایی و دیگر وابستگان ایالات متحده در اقیانوس آرام هشدار سونامی منتشر میکند.

دیگر کشورها شامل استرالیا کلمبیا نیکاراگوئه پرو و کره هم در حال توسعه قابلیتهای هشدار هستند .