دانلود مقاله شهرسازی

در رشته ظاهراً جوان شهرسازی رسم و روال بر این است که دو گروه نقشه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

گروه اول
نقشه‌هایی در دو سه مقیاس از منطقه‌ای که شهر و پیرامون را فرا می‌گیرند و پس از آن نقشه‌های بزرگ مقیاس‌تری که جزئیات وضع موجود و عوارض موجود بر روی زمین اعم از طبیعی (Natural details) یا ساخت بشر Cultural details را نشان می‌دهند این گروه نقشه را اصطلاحاً نقشه‌های کاربری زمین در زمان حاضر (Existing land use maps) نم می‌گذارند اصالت ودقت این نقشه‌ها متناسب با مقیاس آن‌ها تاثیری عمده بر موفقیت‌ها یا مشکلات شهرسازان داشته است.
گروه دوم
نقشه‌های پیشنهادی هستند که آن‌ها نیز کاربری زمین را پس از اجرا دگرگون می‌کنند و اصطلاحاً نام proposed land use maps می‌گذارند.
در گروه اول «مادر نقشه‌ها» نقشه‌های توپوگرافی هستند که چون در کاربردهای شهرسازی مقیاس آن‌ها بزرگ است گروهی آن‌ها را «پلان توپوگرافی» نام می‌نهادند سخن از توپوگرافی یعنی چهره واقعی هندسی زمین شامل رودخانه‌ها کانال‌ها مسیل‌ها، مزارع یا باغات ودرخت‌ها، راه‌ها، پل‌ها تپه‌ ماهورها و کوه‌ها و...

همچنین ساختمان‌های پیوسته شهری، دهکده‌ای یا منفرد و سایر عوارض طبیعی می‌شوند که اخیراً به آن‌ها عوارض فضایی، محیطی، فیزیکی نیز می‌گویند همه این عوارض با دقت‌های استاندارد شده‌ای که مقیاس‌ها دیکته می‌کنند باید در نقشه‌ها منعکس و مندرج باشند.
در مقیاس‌های چندگانه مربوط به شهرسازی، این دقت‌های هندسی از درجات بالا هستند چه در مختصات مسطحاتی (xها و yها) و چه ارتفاعاتی (zها یا hها) نیاز به توضیح نیست که فراهم بودن این نقشه‌ها حداقل از 1:500 و 1:1000 و 1:2000 و 1:2500ها و آن‌گاه 1:5000 و 1:10000 برای شهرسازان اساس کار است و بدون حضور و وجود آن‌ها شهرسازی در مسیر فنی خود متوقف می‌شود و بی‌جهت نیست که رشته‌های شهرسازی در ابعاد وسیع و کامل آن از جمله سفارش دهندگان و مشتریان درجه اول نقشه‌برداران وسازمان‌های نقشه‌برداری هستند و در رده کاربران بی‌شمار نقشه با گروه نظامی و عمران محیط و چند رشته دیگر کوس رقابت می‌زنند.

ضمناً در دقت‌ها و کیفیت‌ها (به دلیل نقشه‌شناسی) سخت‌گیر و مشکل‌پسند نیز هستند که خود خدمتی بزرگ علمی و فنی در جهت اعتلا و ارتقای کیفیت نقشه‌ها در هر کشور است بر لزوم توپوگرافی کامل در اولین نقشه‌هایی که برای طرح کلی در اختیار شهرسازان قرار می‌گیرد تکیه کنیم هیچ شهرساز با تجربه‌ای بدون توجه به توپوگرافی درونی و برونی منطقه کار خود نه مداد بر کاغذ می‌گذارد و نه بر صفحه کلید کامپیوتر انگشت می‌زند ارتباطات پیرامونی چیست و چه خواهد بود؟

نقاط و گره‌های کور و تراکم کجاست؟

سیل‌ها از کجا می‌آیند؟

عملیات خاکی چه خواهد بود؟

فضای سبز و حریم تنفس‌های کودکان چه خواهد شد؟

کودکستانی‌ها و مدرسه‌روها به کجا می‌روند؟

و ده‌ها سوال دیگر که مولفه مهمی از این سوالات را توپوگرافی زمین پاسخ می‌دهد.
اما بهتر است در همین ابتدا اشاره کنیم که در همین نقشه‌های توپوگرافی «پلان‌های مادر» چندین لایه اطلاعات مهم مربوط به زمین غیبت دارند (که البته GISها و LISها این مشکل را نیز حل کرده‌اند چون نقشه‌ها را از دو بعدی بودن کاغذ به چند بعدی بون با لایه‌های زیاد و شفاف تغییر داده‌اند).
من باب مثال، لایه خاک‌ها و جنس خاک‌ها (soil) تا عمق اندکی که مربوط به ریشه‌ها و آبیاری‌ها و زهکشی‌ها می‌شود لایه زمین‌شناسی‌ها (Geology) که اعماقی بیش از لایه خاک‌ها را فرا می‌گیرد و لایه فیزیک زمین (Geophysics) که حوزه فعالیتش از زمین‌شناسی ژرف‌تر است یا...

.
در این مقطع به همین اشاره بسنده می‌کنیم که از نقشه‌های توپوگرافی چه خدماتی برمی‌آید نگاره‌های 7-1 و 7-2 دونمونه از نقشه‌های توپوگرافی را ارائه می‌دهند در همین نقشه‌های توپوگرافی، اگر به هنگام باشند شعاع دید و عمل شهرسازی‌ها از اثرات محیطی طوفان و باد و باران و مناطق صنعتی و کشاورزی و...

و برداردهای متقابل با پدیده‌های ثابت و متغیر محیط، وسعت بیشتری خواهد داشت.

در این مقطع به همین اشاره بسنده می‌کنیم که از نقشه‌های توپوگرافی چه خدماتی برمی‌آید نگاره‌های 7-1 و 7-2 دونمونه از نقشه‌های توپوگرافی را ارائه می‌دهند در همین نقشه‌های توپوگرافی، اگر به هنگام باشند شعاع دید و عمل شهرسازی‌ها از اثرات محیطی طوفان و باد و باران و مناطق صنعتی و کشاورزی و...

نگاره 1- جایگاه کاداستر در سیستم‌های اطلاعات رایانه‌ای نگاره 3- بازوهای سیستم‌های اطلاعاتی کاداستر 2-2- انواع کاداستر سه فرم اساسی برای کاداستر متصور است: - کاداستر حقوقی (Legal Cadastre) - کاداستر مالی (Fiscal Cadastre) - کاداستر چند منظوره (Multi- purpose Cadastre) 2-3- رابطه بین ثبت زمینی و کاداستر هدف اولیه کاداستر در واقع اخذ مالیات بوده، ولی در زمان کنونی دیگر گردآوری مالیات، تنها هدف غایی نیست و ثبت حقوقی نیز مد نظر است.

موقعیت کاداستر به عنوان ثبت روشمند امروزه این امکان را به ما می‌دهد که در کاداستر، ثبت حقوقی و مالی و دیگر مسایل اداری و اهداف طراحی را در نظر بگیریم.

بستگی بین کاداستر و ثبت حقوقی باعث شده که واژه «کاداستر» به صورت‌های مبهمی به کار رود و در تمام پردازش‌های کاداستر و مسایل حقوقی و امور مربوط به زمین مورد استفاده واقع شود.

این لغت اغلب گیج‌کننده است و حتی ارتباط بین کاداستر که مساحت و موقعیت را بیان می‌کند و ثبت حقوقی که تملک (مال چه کسی بودن) و چگونگی این تملک را بیان می‌دارد، مبهم و تیره است.

در ممالکی که مالکیت خصوصی نقشی عمده را بازی می‌کند، تمایز بین قسمت حقوقی (انتقالات زمینی) و بخش فنی آن یکی از وظایف بخش‌های خصوصی است.

به طور کلی دو حالت در این ممالک دیده شده است: 1- ثبت خصوصی برای نقل و انتقالات و مسایل حقوقی تحت مسئولیت قوه قضاییه بوده و نگهداری آن توسط سازمان قضایی صورت پذیرد.

2- ثبت خصوصی در هر دو مورد نقشه و مسایل ثبتی (Registers & Maps) تحت مسئولیت اداره‌های غیرقضایی (اغلب نقشه‌برداری) است و نگهداری و حفظ آن از سوی توسط انستیتوهای تکنیکی یا اداری صورت می‌پذیرد.

هر کدام از اشکال فوق دارای فواید و مضراتی است که بستگی زیادی به ساختار اداری در کشورهای مختلف دارد.

4-2- نقشه‌برداری کاداستر عبارت دیگری در رابطه‌ای تنگاتنگ با واژه کاداستر به کار می‌رود که اصطلاح نقشه‌برداری کاداستر است و به سادگی می‌توان آن را نقشه‌برداری محدوده‌های ملکی تعریف نمود.

یک نقشه‌برداری کاداستر ممکن است هم برای گردآوری اطلاعات (هندسی) اولیه هر واحد و قطعه زمین باشد و هم برای تغییرات متعاقب محدوده‌ها انجام پذیرد.

نقشه‌برداری کاداستر ممکن است برای تجدید حد و مرزهای گم شده و از بین رفته نیز به کار آید.

2-5- انواع روش‌های تهیه نقشه برای کاداستر تهیه نقشه (Mapping) برای کاداستر و تأمین اهداف آن، به روش‌های مختلف ممکن است.

این روش‌ها را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: الف- روش‌های نقشه‌برداری هوایی ب- روش‌های نقشه‌برداری زمینی ج- روش‌های با فن‌آوری بالا در نقشه‌برداری فتوگرامتری اساس کار استفاده از عکس‌های هوایی یا تصاویر فضایی است و ایجاد مدل برجسته زمین در دستگاه‌های خاص این کار، گرچه سیر تکامل فتوگرامتری، موجب شده دستگاه‌های قیاسی (Analogous) به سیستم‌های تحلیلی (Analytical) و سپس دستگاه‌های رقومی (Digital) ارتقا یابند و تصاویر ماهواره‌ای در بسیاری موارد جایگزین عکس‌های هوایی شوند ولی مقیاس‌های خاص مورد استفاده در تهیه نقشه‌های کاداستر، عاملی است که با توجه به آن، دستگاه‌های نسبتی و نیمه تحلیلی هنوز کارآیی دارند.

بنابراین متناسب با نوع دستگاه می‌توان روش‌هایی را در نظر گرفت.

روش‌های نقشه‌برداری هوایی با اتکابر الف- روش‌های نقشه‌برداری هوایی - دستگاه‌های آنالوگ - دستگاه‌های تحلیلی - دستگاه‌های رقومی - و در استفاده از عکس‌های هوایی نیز متناسب با نوع عکس‌ها، تنوع روش حاصل می‌شود.

یعنی با توجه به این که عکس‌های هوایی از چه نوعی باشند (عکس‌های اصلی منطقه، عکس‌های بزرگ شده، عکس‌های ترمیم‌یافته، ارتوفتوها و کدام‌یک از روش‌های برجسته‌بینی به کار رود، نحوه اجرا تفاوت پیدا می‌کند.

اما در همه شیوه‌های اجرا، ویژگی‌هایی همواره مد نظر است که از شماره‌ها و مطالب مندرج در حاشیه عکس‌ها ناشی می‌شود.

ب- روش‌های نقشه‌برداری زمینی اگر تعداد کارکنان کافی داشته باشیم از نقشه‌برداری زمینی برای برداشت جزئیات بهره گیریم.

در این مورد می‌توان از دستگاه‌های مدرن ماننده دستگاه (Total Station) استفاده کرد که اندازه‌گیری زوایا و فواصل در آن به طور هم‌زمان صورت می‌گیرد و ثبت داده‌ها با امکانات الکترونیک روی حافظه‌های خاص (نظیر دیسکت و ...) انجام می‌پذیرد.

ج- روش‌های با فن‌آوری بالا - روش پردازش داده‌ها به طریق الکترونیکی FDP Electronic Data Processing - روش سیستم تعیین موقعیت اینرشیال - روش دورکاوی - روش تعیین موقعیت ماهواره‌ای 2-6- مراحل تهیه نقشه مورد استفاده در کاداستر با هر یک از روش‌های مورد اشاره، نقشه مورد استفاده در کاداستر (Cadastre Map) پس از طی مراحلی آماده می‌شود که عبارتند از: - تهیه نقاط شبکه ملی نقشه‌برداری (البته با روش سیستم مبتنی بر اندازه‌گیری (Measurement Base System) - قطعه‌بندی زمین‌های بزرگ (Parcelation) - شماره‌گذاری (تعیین شناسه‌ها Numbering) - مناسب‌سازی برای بروز درآوردن اطلاعات (Suitable for updating) - آوردن سازه‌ها و ساختمان‌ها و نمایش توپوگرافی زمین در صورت لزوم - حفظ تسلسل و چارچوب کاری مشخص در تولید نقشه‌ها (استانداردها و دستورالعمل‌ها) 2-7- پیشنهادی برای کاداستر ایران (A Suggestion to develop a cadastre database in Iran, Yousefi 1991) برای آن که بتوان در حفظ و نگهداری اطلاعات زمینی یا کاداستر از سیستم‌های رایانه‌ای بهره‌مند شد که مزایای آن بر همگان روشن است.

ناگزیریم به اموری بپردازیم که در واقع پیش‌نیاز رایانه‌ای کردن به حساب می‌آیند.

از جمله این پیش‌نیازهای اجتناب‌ناپذیر، مدل‌بندی داده‌ها (Data Modeling)، طبقه‌بندی داده‌ها (Data Classification) تعیین مشخصات گرافیکی عوارض (Data Specification) و ایجاد میان‌گیر داده‌ها (Data Interface) را می‌توان نام برد.

روش‌های وارد ساختن داده‌ها (Data Entry) به روز در آوردن آن‌ها (Data Updating) و نحوه خروجی گرفتن از پایگاه داده‌ها در مباحثی دیگر مورد توجه قرار می‌گیرد.

لذا در طول دو ماه و نیم فرصت ابتدا به گردآوری اصول و مبانی و تعاریف مطرح در سطح سیستم‌های اطلاعاتی و علی‌الخصوص کاداستر پرداختیم و با استفاده از داده‌های مکانی در باب قطعات زمینی، ساختمان‌ها، و جاده‌ها (از کشور هلند)، سعی نمودیم که به مدل‌بندی، کلاسه‌بندی و تعیین مشخصات عوارض بپردازیم.

دست آخر، برای استفاده اپراتورها و کاربران از سیستم، منوهایی به عنوان میان‌گیر (Interface) ایجاد کردیم تا ورود اطلاعات و به روز درآوردن آن‌ها نیز میسر گردد.

مدل‌بندی داده‌ها مدل‌بندی در واقع پردازشی از تهیه خلاصه نمایش گرافیکی و غیرگرافیکی عوارض موجود در دنیای واقعی است.

به عبارت دیگر برای خلاصه کردن دنیای واقعی و داشتن اطلاعات عوارض- ماهیت‌های مستقل (Entities) در داخل بانک اطلاعات، مدل‌بندی امری اجتناب‌ناپذیر است.

بانک اطلاعاتی در تعریف مجموعه‌ای است از داده‌های تا حد ممکن غیرتکراری و قابل اشتراک بین کاربردهای متفاوت.

تعریف دیگر می‌گوید: بانک اطلاعاتی، مجموعه‌ای از داده‌های مربوط به هم و ذخیره شده است که تکرار در آن، به حداقل ممکن باشد و به یک یا چند کاربر در حالتی بهینه در آن واحد خدمات می‌رساند.

ابتدایی‌ترین نوع داده‌ها شامل اعداد صحیح، حقیقی، کاراکترها، تاریخ و اعداد اعشاری می‌شود.

در دهه 1970 سیستم‌های مدیریت بانک‌های اطلاعات DBMS (Database Management System) به عنوان سیستم‌های مدیریت اطلاعات IMS (Information Management System) مشتق شدند.

در واقع اگر بخواهیم داده‌ها مفید واقع شوند، باید آن‌ها را سازماندهی نماییم.

این کار توسط مدل‌های داده‌ها (Data Models) انجام می‌گیرد که چگونگی ارتباط قطعات مجزای اطلاعات را نشان می‌دهند.

از سویی اطلاعات از جهت ساختار داده‌ها (Data Structure) نیز سازمان می‌یابند.

اساسی‌ترین ساختارهای موجود، جدول رابطه‌ای، رکوردها و فیلدهای اطلاعاتی مستقر در آن‌ها است.

یک رکورد اطلاعاتی در واقع مجموعه‌ای از فیلدها یا اطلاعات توصیفی عارضه یا ماهیتی مستقل از آن بوده واحد اساسی در ذخیره اطلاعات به شمار می‌آید.

فیلدهای اطلاعاتی مانند شماره تأمین اجتماعی فرد یا تاریخ تولد او در واقع اطلاعاتی ویژه در مورد افراد یا موضوعات مختلف ارائه می‌دهند.

مواردی که در بانک‌های اطلاعات باید در نظر گرفته شوند (Normalization): 1- تکرارها و دوباره‌کاری‌ها کاهش یابند.

2- از ناسازگاری (Inconsistancy) داده‌ها اجتناب شود.

3- این امکان فراهم آید که در یک زمان، داده‌هارا کاربران مختلف به کار گیرند.

4- استانداردهایی ایجاد شده و بر تبعیت از آن تأکید به عمل آید.

5- بتوان با اتخاذ تدابیری، به تضمین اطلاعات دست یافت.

(امنیت داده‌ها) 6- یکپارچگی اطلاعات قابل حصول باشد.

فعالیت‌های سیستم‌های LIS فراگیره نگاره 2- گوشه‌ای از فعالیت‌های تحت پوشش سیستم‌های LIS فراگیر فصل دوم- کاداستر 2-1- تعریف کاداستر کاداستر (Cadaster) را می‌توان به عنوان فهرست مرتب‌شده‌ای از اطلاعات متعلقات (Properties)، در داخل کشوری مشخص و یا منطقه‌ای معین دانست، که بر اساس نقشه برداری از مرزها و حدود آن متعلقات قرار گرفته است.

این‌چنین متعلقاتی به طور نظام‌مند با شناسه‌های مجزا تعیین می‌شوند.

محدوده‌ها و حدود متعلقات (قطعات زمینی) و گاهی مشخصات آن‌ها روی نقشه‌های بزرگ مقیاس نمایان‌اند که همراه با ثبت آن‌ها ممکن است متعلقه‌ای مجزا را بتوان همراه با حقوق ملکی، طبیعت، کاربری، اندازه و حتی ارزش (قیمت) آن مشخص نمود.

در واقع کاداستر را می‌توانجوابی به سؤالاتی چون (کجا؟

Where?) و (چه قدر؟

How much?) دانست.

کاداستر از دو قسمت اساسی تشکیل یافته است: - قسمت کارتوگرافی (گرافیک)، که شامل نقشه‌های بزرگ مقیاس بر اساس نقشه‌برداری زمینی، هوایی و حتی ماهواره‌ای بوده، نشان‌گر قطعات زمینی همراه با شناسه‌های منحصر به فرد آن‌هاست.

- قسمت تشریحی (توصیفی)، که شامل امور ثبتی و فایل‌هایی از اسناد حقوقی (Deeds) یا عناوین حقوقی (Titles) و دیگر اطلاعات توصیفی خلاصه شده بوده، در برگیرنده اطلاعات هر قطعه زمین مشخص روی نقشه است.

تعریف سیستم‌های اطلاعات تمام سیستم‌های رایانه‌ای که به نحوی داده‌ها یا اطلاعات را حفظ، نگهداری، پردازش و احیانا تجزیه و تحلیل می‌نمایند به سیستم‌های اطلاعات (Information Systems) معروف‌اند.

سیستم‌های اطلاعات مکانی بخشی از سیستم‌های اطلاعات‌اند که نه تنها با حروف و اعداد سر و کار دارند بلکه از طرفی به نقشه (گرافیک) متصل بوده و می‌توان گفت در این‌گونه سیستم‌های اطلاعات مکانی (Spatial Inf.

Sys) نقشه‌های رقومی (digital) خواهیم داشت.

سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی برای سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (Geographic Information Systems) به تعریف در اینجا آمده است.

1- سیستم‌هایی با مدیریت رایانه‌ای که به ذخیره، حفظ، نگهداری، پردازش و تجزیه و تحلیل و پخش داده‌های جغرافیایی می‌پردازند و خروجی آن‌ها ممکن است اطلاعات توصیفی یا نقشه‌های رقومی (پلات شده) باشد.

2- سیستم اطلاعات جغرافیایی، سیستمی است که از قابلیت‌های جالبی چون جمع‌آوری، ذخیره، به کارگیری، تحلیل و دست آخر تهیه گزارشی از آن‌ها بوده که براساس جغرافیای محل تعریف می‌شود.

3- تعریف عمومی‌تر سیستم رایانه‌ای که به مردم درکشف روابط بین گروه‌های مختلف داده‌های جغرافیایی کمک می‌کند که آن داده‌ها را نمی‌توان به راحتی و بدون کمک این فن‌آوری درک کرد.

1- سیستم‌های اطلاعات زمین، ابزارهایی برای توسعه 1-1- نیاز به اطلاعات زمین در دوران کنونی به اطلاعات زمین به عنوان پایه و زمینه‌ای برای برنامه‌ریزی، توسعه و کنترل منابع زمینی در سراسر جهان نیازی روزافزون احساس می‌شود روند مداوم و رو به رشد تولید در جهان صنعتی امروز، به کارگیری بیش از حد منابع طبیعی کمیاب را موجب گردیده است این فشارها در بهره‌گیری بیش از حد از منابع طبیعی و خداداد عیناً در کشورهای جهان سوم نیز وجود دارد که ریشه آن در رشد بی‌رویه جمعیت است.

به طور قطع زمین، که خود در هر حال و به هر تقدیر بستر اصلی اغلب گنجینه‌ها و ثروت‌های مادی است دارای اهمیت حیاتی است و به همین علت سیستم‌های مدیریت کارآمدی را طلب می‌کند.

به سادگی می‌توان مثال‌هایی بالاخص در کشورهای در حال توسعه عنوان کرد که در صورت عدم کنترل به چه پیامدهایی منجر خواهد شد تا آن‌جا که به کشاورزی مربوط می‌شود هرکس می‌تواند کاربری نامناسب زمین‌ها را که خود نتایج ناشی از عدم مدیریت صحیح زمین است و با خشکسالی و کم‌بارانی و فرسایش‌های جدی مواجه‌اند شناسایی کنند.

از سوی دیگر کاربری‌های خوب ومناسب زمین با احتمال خطر عدم مدیریت نگهداری روبرو‌ است که ممکن است ناشی از الگوهای نامناسب تقسیم زمین با سیستم‌های قدیمی و نارسای مالکیت و حفظ حقوق صاحبان اراضی باشد.

جنگل‌ها و زمین‌های جنگلی نیز ممکن است در اثر بهره‌برداری بیش از حد و خارج از کنترل از بین روند و باعث بروز مشکلاتی چون حتک حفاظت از خاک و کمبود سوخت‌های چوبی شود اغلب مسائل ناهنجاری که در کاربری مسکونی زمین رخ می‌نماید ریشه در گسترش‌های بی‌رویه شهرسازی و رشد انبوه شهرنشینی طی دهه‌های اخیر دارد.

بیشتر اسکان‌های جدید در مناطق شهری جهان سوم بی‌قاعده کنترل نشده و دارای ماهیتی زاغه‌نشینانه و فقیرانه است به طور یقین می‌توان گفت که برنامه‌ریزی‌های شهری آن‌چنان که معمولاً در طرح‌ها مورد نظر می‌باشد به اجرا در نمی‌آید و عملاً در بسیاری از کشورها با شکست مواجه شده است.

به همین دلیل بسیار واضح نیاز به سیستم‌های اطلاعات زمین (LIS) به صورت امری حیاتی درآمده است بحث‌ها و تبادل‌ نظرهای زیادی راجع به بهترین روش‌ها و شیوه‌های مناسب توسعه چنین سیستم‌هایی در جریان است.

فصل اول LIS 1-1- مفهوم LIS تعاریف رسمی متعددی برای LIS پیشنهاد شده است بهترین آن که FIG (Federation Internation des Geometres) پذیرفته است به شرح زیر می‌باشد.

سیستم اطلاعات زمین ابزاری است برای تصمیم‌گیری‌های قانونی مدیریتی و اقتصادی و کمکی است برای برنامه‌ریزی و توسعه که از یک‌سو شامل یک پایگاه داده‌ها حاوی اطلاعات فیزیکی- فضایی زمین- مرجع برای یک ناحیه مشخص و تعریف شده است و از سوی دیگر روال‌ها و تکنیک‌های جمع‌آوری به هنگام کردن، پردازش و توزیع قانونمند داده‌ها را دربر می‌گیرد.

مبنای سیستم اطلاعات زمین وجود یک سیستم همگن مرجع فضایی است که کار ارتباط داده‌ها را در درون سیستم با دیگر داده‌های مربوط به زمین آسان‌تر می‌کند.

این تعریف در شکل (1-2) به تصویر کشیده شده است.

شکل 1-1- یک سیستم اطلاعات زمین اما هنوز هم اختلاف نظرهایی در مورد مناسب‌ترین تعریف از LIS وجود دارد طبق نظر همیلتون و ویلیامسون (1984) یکی از عواملی که این اختلاف نظر را موجب شده است ارتباط بین LIS و سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی، کارتوگرافی، منابع، محیط واجتماعی- اقتصادی می‌باشد.

تعریف FIG شامل داده‌های زمین- مرجع از تمام سیستم‌های اطلاعاتی است که زیر چتر LIS قرار می‌گیرند در حالی که دیگران ادعا می‌کنند سیستم اطلاعات جغرافیایی یک عبارت ژنریک است آن چنان که در شکل 1-3 توضیح داده شده است.

شکل 1-2- نمودار سلسله مراتبی سیستم‌های اطلاعاتی جغرافیایی (از ویلیامسون 1986) ما شاهدیم که مفهوم LIS هنوز در حال تکامل است و این که هنوز نظرات مختلفی درباره ارتباط آن با سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی و مفاهیم مشابه وجود دارد مهم‌تر از آن جا انداختن این واقعیت است که گردآوری نظام‌مند به هنگام کردن، پردازش و توزیع داده‌های دارای مرجع فضایی زمین که تصمیم‌گیری‌های اقتصادی، سازمانی واداری و قانونی را پشتیبانی کند نیازی در جهت برنامه‌ریزی‌های توسعه و ارزشیابی نتایج شقوق جانشین می‌باشد.

فن‌آوری‌های جدید، به ویژه کامپیوتری کردن، توانایی‌های بالقوه‌ای را برای توسعه چنین سیستم‌هایی افزایش داده اما محدودیت‌ها و شرایط را نیز تحمیل نموده است.

ویر (1984) این وضیعت را به شرح زیر بیان کرده است.

اطلاعات مربوط به زمین به طوری فزاینده برای کاربری منظم، مناسب و هوشمندانه زمین اهمیت پیدا کرده است در گذشته اطلاعات مربوط به زمین جمع‌آوری، نگهداری، به هنگام و به صورت دستی در دفاتر ثبتی، کتاب‌ها و پلان‌ها فراهم می‌آمده و توزیع می‌شده است با ظهور فن‌آوری جدید این فعالیت‌ها در سراسر جهان به صورت کامپیوتری و خودکار صورت می‌گیرد.

این دوره انتقالی به کامپیوترها در سراسر جهان از سوی بخش‌های صنعتی، خصوصی و سازمان‌های دولتی مورد توجه خاص واقع شده است.

تنوع این سیستم‌ها بسیار زیاد است و شامل سیستم‌های مالیاتی، سیستم‌های ثبتی و حقوقی (قانونی) سیستم‌های کنترل توسعه، سیستم‌های مدیریت تسهیلات و تاسیسات و سیستم‌های مبانی جغرافیایی و مختصاتی نقشه‌ها است عوامل دارای اهمیت درجه اول در بنا نمودن سیستم‌های موثر کارآمد و سازگار اطلاعات زمین عبارت است از: - وجود یک قالب مرجع کلی با دسترسی آسان - اقدامات قانونی و سازنده دولت‌ها در هماهنگ کردن سیستم‌های ناظر بر زمین - استانداردسازی روال‌ها و اصطلاحات.

تعریف بوگارتز از LIS سیستم اطلاعات زمینی با اهدافی چون جمع‌آوری، پردازش و ذخیره داده‌هایی به گونه‌ای که به واحدهای گرافیکی مربوطند درگیر است و در حالت مطلوب اغلب با منابع مختلف اطلاعاتی مربوط است و به عنوان بینشی برای آنچه در واحدهای جغرافیایی مورد نیاز است بیان می‌شود.

سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی و زمینی این سیستم‌های اطلاعاتی (GIS/LIS) همان‌طور که از نامشان برمی‌آید اطلاعاتی را راجع به زمین می‌دهند اطلاعاتی که اساسی برای تشخیص مشکل و برای تصمیم‌گیری‌ها و اجرای تصمیمات است این سیستم‌ها در دو شکل کارتوگرافی و توصیفی نمود پیدا می‌کنند.

سیستم‌های جغرافیایی، زمینی موردی مهم درمفاهیم مدیریت زمینی هستند و می‌توان گفت که به شکل‌های متنوعی وجود دارند مفاد داخلی هر یک از این سیستم‌ها بستگی به هدفی دارد که برای آن ایجاد شده است.

لازم است که برای ارتباط سیستم‌ها با یکدیگر برای تبادل داده‌ها و یکپارچگی آن‌ها و به منظور پاسخ‌گویی به نیازهای متفاوت یک سیستم اطلاعاتی خاص توسعه یابند.

ایجاد مفهوم یک سیستم اطلاعات توجهی ویژه به مسائل فنی، سازماندهی و دفتری را طلب می‌کند تا شفافیت لازم را در تبادل اطلاعات به وجودآورد.

منظور از شفافیت در خصوص اطلاعات آن است که از ایجاد یک جنگل اطلاعاتی پرهیز شود.

در زمینه جنبه‌های مختلف سیستم‌های اطلاعاتی در حال حاضر تمایلات و توصیه‌هایی به شرح زیر وجود دارند.

- به کارگیری فن‌آوری جدید به ویژه در زمینه جمع‌آوری داده‌ها، پردازش، نقشه‌برداری و اندکس‌بندی داده‌های زمینی.

- ایجاد سیستم‌های چند منظوره براساس ارتباطات مکانی به منظور اجازه دادن به یکپارچگی داده‌ها وتولید محصولات بخصوص.

- به وجود آوردن شبکه‌های غیرمتمرکز برای پخش داده‌ها.

- هماهنگ ساختن فعالیت‌های اطلاعات زمینی در سازمان‌های متعدد از طریق ایجاد استانداردهای مشترک و به کاربردن روش‌های جدید.

- ایجاد ساختارهای سازماندهی نوین.

چرا سیستم‌های مبتنی بر قطعات زمین این چنین اهمیت وارزشی دارند؟

یک دلیل اولیه می‌تواند این باشد که بخش اعظم زندگی ما انسان‌ها در ارتباطات معنی‌دار با زمین خلاصه شده است.

این واقعیتی است که حقوق مربوط به زمین، مالکیت، تصرف و اشغال، اجاره، رهن و...

به عنوان محورهای اصلی واساسی زندگی ما انسان‌ها حداقل‌ در کشورهای در حال توسعه به حساب می‌آیند زمین خود یکی از منابع اصلی فعالیت‌های اقتصادی انسان به شمار می‌رود.

بنابراین این سوال که چه کسی از زمین محروم است ولی حقوقی در زمین دارد؟

اهمیتی درجه اول خواهد داشت.

ارتباطات دیگری نیز از این نوع وجود دارند.

برای مثال طبیعی‌ترین روش برای تعیین و یافتن محل و موقعیت یک جمعیت رجوع به محل‌های اسکان آن است که می‌تواند از طریق شماره قطعات زمین آن صورت پذیرد.

موسسات را نیز می‌توان به روش مشابه تعیین محل نمود معمولاً مالیات‌ها به طور گسترده به دارایی‌های ملکی وابسته‌اند و به همین دلیل دفاتر ثبت مالیات نیز اغلب بر مبنای واحدهای زمین عمل می‌کنند.

این مسئله در موارد مشابه دیگر از جمله ساختمان‌ها و...

نیز مصداق پیدا می‌کند.

پس طبیعی است که کلیه داده‌های مربوط به زمین ساختمان‌ها، مردم، موسسات، دارایی‌های ملکی، مالیات‌ها، آیین‌نامه‌های ساختمانی و...

در یک سیستم جامع و کلی باهم درآمیزند.

یک چنین سیستمی باید دارای یک یا چند کلید شناسایی باشد تا بتوان کل داده‌ها را به یک ماخذ عمومی ردیابی و بازیافت نمود.

چنین کلیدی یک قطعه شناسایی شده و شماره‌گذاری شده زمین است.

شکل 1-3- ارکان اصلی LIS اطلاعات افزوده شده به محتوای یک رکورد قطعه زمین می‌تواند بهره‌وری و وسعت آن را به طور قابل ملاحظه افزایش دهد.

شماره‌های قطعات زمین مستقیماً نمی‌توانند محل و موقعیت جغرافیایی یک ملک را مشخص کنند.

این مسئله منجر به تعریف ایده‌ای نو به نام ژئوکد (Geo-Code) شده است.

این ژئوکدها معمولاً می‌توانند شامل مختصات نقاط محیطی یا نقاط مشخص دیگر در درون قطعه باشند.

ژئوکدها داشتن رابطه‌ای مستقیم را مابین اطلاعات و محل جغرافیایی آن امکان‌پذیر می‌کنند.

به این ترتیب کلیه اطلاعات مورد سوال در سیستم داده‌ها را می‌توان به طور خودکار روی نقشه‌ها منتقل نمود.

اطلاعات دیگر به ناحیه اداری مشخصی مربوط نمی‌شوند بلکه ممکن است ناحیه انتخابی و تعیین حدود شده‌ای را نیز شامل باشد به همین دلایل سیستم‌های اطلاعاتی مبتنی بر قطعه زمین انعطاف‌پذیری بسیاری دارند.

نتیجه‌گیری به قدر کافی سهمی ارزنده از دانش نقشه‌برداری داشته باشد تا بتواند مسایل محدوده‌های ملکی را بشناسد.

از نقشه‌های توپوگرافی در تمام مراحل خوب استفاده کند و نقشه‌شناس خوبی باشد تا تفاوت بین صدها نوع نقشه را به خوبی تمیز دهد برکلیاتی روشن درباره رشته‌های مختلف نقشه‌برداری از ژئودزی‌ها و نجوم موضعی، نقشه‌برداری‌های زمینی، فتوگرامتری، سنجش از دور کار توگرافی، هیدروگرافی و...

و بالاخره کاداستر، چه به صورت گذراندن واحدهای درسی و چه مطالعه شخصی و بحث و تبادل نظر باکارشناسان این رشته‌ها تسلط داشته باشد.

به اندازه کافی از فنون مهندسی سیویل آگاه باشد تا بتواند گستره کلی محلات و معابر، تقسیم عرصه‌های زمین به ساختارهای بهینه را انجام دهد و با شبکه‌های تسهیلات و تاسیسات زیرزمینی و خدمات شهری هم در سطح نظری و هم در تجربه، آشنایی کامل داشته باشد.

به قدر کافی از مهندسی ترافیک و حمل ونقل آگاه باشد و برای طرح بهترین نمونه‌ها و الگوی خیابان‌ها و سهولت ارتباط هم سطح و مطبق‌ ضمن دیدگاهی انسان مدار کفایت به خرج دهد.

در حد کافی از توانایی‌ها و دانایی‌های یک معمار آرشیتک که بتواند تفاوت‌های بنیادی و مسایل مربوط به مناطق صنعتی، تجاری، بهداشتی، آموزشی و...

را تمیز داده و نیازهای هر بخش را با سایر بخش‌ها هم‌آهنگ کند برخوردار باشد.

در سازه و سازه‌ها و ساختارهای اصلی و فرعی آن‌ها که پدیده‌های نهایی طرح‌های شهرسازی هستند بی‌تجربه و خالی از ذهن نباشد.

آسیب‌دیدگی بر اثر سوانح Flood Plainsقطعات زمینی Parcelsفهرست علامت‌های خیابانی Street Sign Inventoryگزارش تصادفات Accident Reportsفوق ارتفاقی Fasementsمرزهای سیاسی Political Boundariesنقش‌های مالیاتی Tax Rollsمحدوده حوزه‌های رأی‌گیری Voting Boundariesاندکس خیابان‌ها Street Indexنشانی پرسنلسیستم آب و فاضلاب Political Boundariesنهال‌کاری و تحلیل مکان مناسب درختانمحل شیرها و کپسول‌های آتش‌نشانی Fire- Box Locationکسب مجوز ساخت و ساز Building Permitsروشنایی خیابان‌ها Street Lightsخطوط راه و راه‌آهن Rail- Way & Roadکسب اجازه ملکی Appraisalsسهولت در پارک وسایل نقلیه Parking Facilitiesخطوط گازرسانی و الکتریکی Gas & Electric Linesکنترل ترافیک Traffic Controlآمار جنایات Crime Statisticsبرف‌روبی Snow Removalتفکیک و حل مسایل آن Subdivisionدادن گواهی‌نامه‌ها Licensesتحلیل مناسب‌ترین محل برای احداث مدارسمدیریت جمع‌آوری زباله Waste Managmentطرح‌های کلی آینده Master Plansاسناد و سنددهی Deedsمحدوده‌گذاری‌ها Zoning Boundariesتوسعه‌های اقتصادی Economic Developments